„Radicalisme en politiek
extremisme na val Saddam"
Zuinig omspringen met
Patriots en Tomahawks
EG praat over
opheffing van
sancties tegen
Zuid-Afrika
£eidóe@omont
DR. RECHESS VREEST DESTABILISATIE MIDDEN-OOSTEN:
Ie#-
Communistische partij
straft hervormers
Nederland steunt vermindering van landbouwsubsidies
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
GOLFOORLOG
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1991 PAGINA 7
VS: Schending mensen
rechten in Turkije gaat door
ANKARA Turkije blijft zich op grote schaal
schuldig maken aan schending van elementaire
mensenrechten, zo stelt het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse zaken in een gisteren
gepubliceerd rapport, waarin de naleving van
mensenrechten wereldwijd onder de loep wordt
genomen. Hoewel Turkije, nu met de VS lid
van de coalitie tegen Irak, tal van internationa
le conventies tegen politiek geweld en marte
ling heeft ondertekend, blijft foltering overal in
Turkije een aanvaarde praktijk, aldus het rap
port. Ook intimidatie en psychische folterprak
tijken komen volgens het rapport in de Turkse
gevangenissen nog op grote schaal voor. Tussen
januari en 12 november verleden jaar werden
onderzoeken ingesteld naar ongeveer 1800 ge
vallen van marteling. In slechts 32 gevallen re
sulteerden die in een veroordeling.
Shamir kiest
rechtse Zeevi
JERUZALEM De
Israëlische premier
Yitshak Shamir
heeft zijn kabinet
gisteren uitgebreid
met Rehavam Zeevi
van de Moledet-par-
tij, die een uitwijzing
van de Palestijnen en
Arabieren uit Israël
voorstaat. De allian
tie met de uit twee
afgevaardigden be
staande Moledet
(moederland) is be
doeld om de fragiele
coalitie van Shamir
te versterken.
A
Stephanie
C
Haar dochtertje
heeft ze in Amerika
achtergelaten,
maar toch heeft
kapitein Jo-Ann
Conley het gevoel
dat de 2-jarige
Stephanie heel
dichtbij is. De
button met foto op
Jo-Anns helm is
het bewijs, dat het
VS-leger
persoonlijke
aanvullingen van
de militaire
uitrusting af en toe
toestaat.
foto: ap
TEL AVIV „De val van
I Saddam Husayn zal in het
Midden-Oosten een periode in
luiden van radicalisme en poli-
tiek extremisme", is de conclu-
I sie van de Israëlische oriënta
list dr. Elie Rechess.
Dr. Rechess, die verbonden is
aan het Dayan centrum voor
studie van het Midden-Oosten,
gelooft dat de te verwachten
emotionele crisis in de Arabi-
sche wereld, gecombineerd
met de ernstige economische
en sociale problemen, de
„noodzakelijke ingrediënten
vormen voor een explosieve,
revolutionaire situatie",
j Ook in Israël gaan deskundi-
gen ervan uit, dat de mogelijke
val van de Iraakse leider een
vacuüm creëert dat zal worden
opgevuld door een nieuwe
orde in het Midden-Oosten.
Maar terwijl sommigen ervan
uitgaan, dat de Verenigde Sta
ten na de oorlog in de Golf een
belangrijke rol zullen spelen in
het tot stand brengen van een
hoopvol vredesproces tussen de
landen in dit deel van de we
reld, zijn Israëlische oriëntalis
ten, meer dan hun collega's in
het Westen, bezorgd over de
invloed die de westerse aanval
op Irak zal hebben op de Ara
bische massa's. „Dit is geen
Islamitische fundamentalisten zullen zeker wanneer Saddam Hu
sayn wordt uitgeschakeld, de Arabische nederlaag vertalen als
een nieuw voorbeeld van een Amerikaans-zionistische samen
zwering. FOTO:EPA
standaardoorlog", zegt Rechess.
„Het gaat hier om een confron
tatie tussen twee culturen. Bei
de culturen beschouwen hun
eigen optreden als een recht
vaardig gevecht, voor een juis
te zaak, en zien de ander als
moreel corrupt".
Voor de Arabische massa's, ook
in de landen waar de regimes
zich achter de westerse allian
tie tegen Irak hebben ge-
chaard, is Saddam Husayn de
held die nu al twee weken
heeft standgehouden tegen de
agressie van de westerse groot
macht. Hij is voor hen de mo
derne Saladin, de Arabische
held die indertijd de kruisvaar
ders versloeg. Hij heeft in hun
ogen nu al de Arabische trots
en eer hersteld.
„Het is niet zo verwonderlijk",
zegt Rechess, „dat de Palestij
nen Saddam Husayn bewonde
ren en juichend op hun daken
klimmen, als Tel Aviv door de
Iraakse Scuds wordt gebom
bardeerd. Voor hen is Saddam
een man van eer, die zich aan
zijn beloften houdt. Hij heeft
een mythe gecreëerd en is nu
al het legendarische voorbeeld
van een moedig, vastberaden
leider, aan wie anderen in de
Arabische wereld een voor
beeld moeten nemen".
Samenzwering
De islamitische fundamentalis
ten die in een flink aantal Ara
bische landen een rijke voe
dingsbodem vinden in de ern
stige economische en sociale
problemen en in de ook voor
de oorlog al bestaande anti-
Amerikaanse sentimenten, zul
len zeker wanneer Saddam
Husayn wordt uitgeschakeld,
de Arabische nederlaag verta
len als een nieuw voorbeeld
van een Amerikaans-zionisti
sche samenzwering.
„Vooral in Saudi-Arabië", zegt
dr Rechess, „zal een langdurige
stationering van Amerikaanse
troepen massale fundamenta
listische militantie oproepen".
Net zoals na de Zesdaagse oor
log van 1967, toen Israël de
Arabische landen een bliksem-
nederlaag toebracht, zal de te
verwachten uitroeiing van de
Iraakse oorlogsmachine ook in
landen als Saudi-Arabië, Egyp
te en Syrië leiden tot een diep
religieus zelfonderzoek.
„Er zal", gelooft dr. Rechess,
„meer dan voorheen het ge
voel komen, dat de Arabische
wereld het glorieuze islamiti
sche verleden en de culturele
tradities van de islamitische
beschaving moet terugvinden.
De oorlog tegen Irak, zo is de
vrees van Israëlische oriënta
listen, kan leiden tot ideologi
sche verwarring en politieke
wanorde Regimes zoals die
van Egypte en Syrië en Saudi-
Arabië kunnen onder de druk
komen te staan van emotionele
anti-westerse emoties. En als
niet alleen de Amerikaans-
Arabische coalitie, maar ook
Israël kan worden beschuldigd
van een nieuwe vernedering
van de Arabische schuldgevoe
lens, ligt het recept klaar voor
een destabilisatie van het Mid
den-Oosten. Een destabilisatie
die kan leiden tot een nog ra
dicaler regime in Irak en tot
revoluties in de andere landen.
Rechess: „„Ik vind dat het
Westen zich op zijn minst be
wust moet zijn van de moge
lijkheid dat de optimistische
vredesvooruitzichten in het
Midden-Oosten wel eens heel
anders kunnen uitpakken".
AANMAAK 'INTELLIGENTE' WAPENS KAN IN DE KNEL KOMEN
(Door A. H. Lind)
DEN HAAG Het aantal
bombardements- en ondersteu-
ningsvluchten in Irak beloopt
thans de 30.000, met als resul
taat dat in het Kuwaytse lucht
ruim en bij het uitvoeren van
missies boven Baghdad en Bas-
ra niet langer hoeft te worden
gevreesd voor luchtacties van
Iraakse zijde. De geallieerden
beschikken nu over 'air supre
macy', het totale luchtover-
wicht, hetgeen overigens niet
wil zeggen dat alle Iraakse
vluchten verhinderd worden.
Het beste bewijs daarvoor
vormt de min of meer massale
uittocht van het moderne deel
van de Iraakse luchtmacht
naar Iran. Een merkwaardige
gang van zaken waarvan de
achtergrond in het gunstigste
geval pas nó het conflict duide
lijk zal worden. Al die Iraakse
vliegtuigen zijn geland op het
zelfde vliegveld. Van Iraanse
zijde is op geen enkele wijze
het binnenvliegen van het ei
gen luchtruim belemmerd. En
er is kennelijk nauwelijks ra
dioverkeer geweest, omdat dat
anders door de Amerikaanse
AWACS-vliegtuigen of de
spionnagesatellieten zou zijn
opgepikt. Al deze feiten wijzen
erop dat deze gang van zaken
een voorspel moet hebben ge
had, waar we naar moeten blij
ven gissen.
Dure wapens
Het veroveren van het totale
luchtoverwicht is onder andere
het resultaat van het gebruik
van zeer gespecialiseerde wa
pens en richtmiddelen. Dat be
treft de met ingebouwde tele
visiecamera's voorziene bom
men, bommen die met laser
stralen op hun doel kunnen
worden gebracht, raketten die
op 'uitgaande' radar reageren
om hun doel te vinden en nog
veel meer ingenieuze vormen
van elektronisch bestuurde, in
telligent genoemde wapens.
Het grote voordeel is de trefze
kerheid van deze wapens en de
relatief geringe bijkomende
schade die ze veroorzaken bij
het uitschakelen van hun mili
taire doelen. Een nadeel is ech
ter dat de aanmaak van dit
soort wapens en dat geldt
ook voor de Patriotraketten en
de Tomahawk-kruiswapens
duur is. Ze worden in relatief
Veel onderdelen van Amerikaanse intelligente wapens worden
niet in de VS gemaakt. De lanceerinrichting voor de Patriots
komt bijvoorbeeld voor rekening van Fokker in Hoogeveen.
foto: anp
geringe aantallen aangemaakt.
Het verhogen van de produk-
tie van dergelijke wapens is
geen eenvoudige zaak omdat
een aantal van de elektroni
sche onderdelen vaak uit het
buitenland (Japan) moeten
worden betrokken. Het ver
vaardigen en testen van deze
wapens vergt ook meer tijd,
kennis en vaardigheid dan de
produktie van 'gewone' muni
tie. In sommige gevallen komt
de bodem van de munitiekis-
ten van de dure intelligente
wapens dan ook in zicht.
Zuinig
Zo zal zuinig moeten worden
omgesprongen met de Patriot
raketten, waarvan er ongeveer
twee a drie per Scud-raket
worden verschoten. Uitgaande
van een Iraaks arsenaal van
circa 700 tot 1000 Scuds zou dit
betekenen dat men zou moeten
beschikken over ruim twee
duizend Patriots om er enigs
zins zeker van te zijn dat de
Scuds afdoende kunnen wor
den bestreden. Het is maar
zeer de vraag of een dergelijk
aantal beschikbaar kan komen
zonder de Europese luchtver
dediging zodanig aan te tasten
dat men daar vrijwel met lege
handen staat.
Hetzelfde geldt ook voor het
verbruik van de Tomahawk-
kruisraketten, waarvan er cir
ca drieduizend van vier ver
schillende typen zijn gemaakt:
een nucleaire en drie conven
tionele versies. De raketten
kunnen worden verschoten
van de reusachtige slagschepen
Wisconsin en Missouri (31 per
schip), een veertiental kruisers
en jagers en een aantal onder
zeeërs van de Los Angeles en
Thresher klasse. Omdat men
over het algemeen beschikt
over een aantal van ieder soort
aan boord (dus ook met een
nucleaire lading) bestaat het
totale aantal conventionele To
mahawk-kruiswapens dat be
schikbaar is in het Golfgebied,
uit enkele honderden.
Slinkend
Daarvan heeft men er, zeker
in het begin, een groot aantal
afgevuurd. Ook daar zal men
dus wat zuiniger mee moeten
omspringen. Het feit dat men
het risico heeft genomen zelfs
vanuit de Middellandse Zee
met een door een onderzeeër
onder water afgevuurde raket
Irak te beschieten, waarbij an
dere landen moesten worden
gepasseerd, vormt een aanwij-
ziging dat de voorraad in het
Golfgebied begint te slinken.
Er is geen reden te veronder
stellen dat een waar munitiete
kort dreigt. Maar de prijs en de
afhankelijkheid van geavan
ceerde elektronische onderde
len, alsmede de benodigde
technische vaardigheid voor
het maken van eigen precisie-
wapens, maken het hoogst
waarschijnlijk dat bij een lan
gere duur van het conflict lo
gistieke problemen zullen ont
staan.
(De auteur is kapitein ter zee bd)
Winters
De winter heeft grote delen van Europa in zijn greep. In ons land
dalen de thermometers in de nacht een eindje onder nul, maar
verder naar het oosten is het pas echt koud. In het Zwarte Woud
is deze waterval op een laatste stroompje na bevroren. foto: opa
MOSKOU Het centraal co
mité van de communistische
partij van de Sovjetunie heeft
stappen ondernomen tegen
twee hervormingsgezinde par
tijleden.
De bekende Sovjet-cineast
Alexander Gelman is met on
middellijke ingang verwijderd
uit het centraal comité omdat
hij „zijn voeling met de partij
is kwijtgeraakt". Stanislav Sja-
talin, een voormalige econo
misch adviseur van president
Gorbatsjov, hangt ook een be
straffing boven het hoofd. Vol
gens het centraal comité zijn
de denkbeelden van Sjatalin
onverenigbaar met het lid
maatschap van de CP. Waar
nemers verwachten dat Sjata
lin als partijlid zal worden ge
royeerd. Sjatalin en Gelman
werden vorig jaar juli op voor
stel van Gorbatsjov gekozen
j tot lid van het centraal comité,
j Het centraal comité benoemde
verder de leider van de pro-
I Moskou gezinde Communisti-
I sche Partij van Estland tot lid
van het politburo, het dage
lijks bestuur van de partij. De
voor de leider van de CP van
Georgië bestemde zetel in het
politburo blijft vacant. Volgens
waarnemers wil Moskou op
deze wijze zijn ongenoegen la
ten blijken over de steun die
de Georgische CP verleent aan
het onafhankelijkheidsstreven
binnen de republiek.
De Litouwse president Vytau-
tas Landsbergis heeft afwij
zend gereageerd op het besluit
van Sovjetleider Michail Gor
batsjov speciale delegaties te
sturen naar de Baltische lan
den. Volgens Landsbergis gaat
het hierbij „niet om de daad
van goede wil van het Krem
lin waarop wij wachten".
Eerder meldde het persbureau
Tass dat de Sovjetpresident
drie hoge delegaties had sa
mengesteld om in de Baltische
staten politieke, economische
en sociale kwesties te bespre
ken met de leiders aldaar. Wie
de delegaties zal leiden en
wanneer ze naar het Balticum
gaan meldde TASS niet.
DEN HAAG Nederland
zal met de andere EG-lan-
den overleggen over de
mogelijkheid van het op
heffen van sancties tegen
Zuid-Afrika, zo blijkt uit
een verklaring van de
woordvoerder van buiten
landse zaken gisteravond
in Den Haag.
De verklaring volgde op de
aankondiging van president
De Klerk, gisteren in Kaap
stad, dat wetten die ten grond
slag liggen aan de apartheid
zullen worden ingetrokken.
Ook in andere westerse landen
is positief gereageerd op de
aankondiging van De Klerk.
De Europese Gemeenschap is
bereid haar sanctiebeleid tegen
Zuid-Afrika verder te versoe
pelen als de door president
Frederik de Klerk aangekon
digde afschaffing van de laat
ste apartheidswetten doorgaat,
zo zei EG-commissaris Frans
Andriessen (Buitenlandse Be
trekkingen) in een eerste reac
tie.
Volgens Andriessen is Zuid-
Afrika op de goede weg. Dat
blijkt niet alleen uit de door
De Klerk aangekondigde plan
nen maar ook uit de gezamen
lijke oproep, dinsdag, van
ANC-leider Nelson Mandela
en Zulu-leider Mangosuthu
Buthelezi aan hun aanhangers
om een einde te maken aan
hun bloedige onderlinge strijd.
Deze ontwikkelingen openen
in de ogen van de EG-Com-
missie de weg naar echte on
derhandelingen tussen alle be
trokken partijen in de Zuida-
frikaanse samenleving, die
moeten leiden tot eën demo
cratisch en niet-raciaal Zuid-
Afrika.
Uitgangspunt van het komen
de EG-overleg over Zuid-Afri
ka is het besluit van de Euro
pese topconferentie van eind
vorig jaar in Rome. De rege
ringsleiders verklaarden toen
dat, zodra de Zuidafrikaanse
regering een wetgevend initia
tief zou hebben genomen om
de wetten inzake de geschei
den woongebieden en de het
grondbezit in te trekken, de
Gemeenschap de in 1986 aan
genomen maatregelen zou ver
soepelen.
In de Haagse topconferentie
van 1986 besloten de EG-lan-
den de invoer van ijzer, staal
en gouden munten (Kruger
Rands) uit Zuid-Afrika te ver
bieden. Ook de uitvoer van
ruwe in de EG gewonnen olie
werd gestaakt, evenals nieuwe
investeringen in Zuid-Afrika.
Deze investeringsstop is in
middels opgeheven.
Fracties
De CDA- en VVD-fracties lie
ten zich positief uit over de
rede van De Klerk en de
eventuele versoepeling van de
sancties. De PvdA-fractie
vindt het nog te vroeg om nu
al aan te sturen op verdere
versoepeling. „Ik heb de nei-
Op het moment dat president De Klerk zijn voorstellen bekendmaakte, verliet de fractie van de
Conservatieve Partij demonstratief het parlement. foto: ap
ging om te beoordelen op basis
van de feiten en niet op basis
van voornemens", aldus het
PvdA-kamerlid Verspaget in
een eerste reactie.
Ook met D66 valt pas te pra
ten over versoepeling van de
sancties tegen Zuid-Afrika na
dat president De Klerk zonder
voorbehoud zijn belofte ge
stand heeft gedaan dat alle po
litieke gevangenen vrijkomen
en de ballingen kunnen terug
keren naar hun thuisland.
De Anti-Apartheidsbeweging
Nederland is teleurgesteld
over de toezeggingen die De
Klerk heeft gedaan. „De min
derheidspresident wekt met
zijn toespraak de indruk welis
waar een aantal essentiële
apartheidspilaren te willen af
breken en tegelijkertijd de me
chanismen van onderdrukking
in stand te willen houden",
stelt de AABN in haar verkla
ring.
De Klerk zei gisteren, dat
wanneer het parlement de
voorstellen van de regering
overneemt, de Zuidafrikaanse
geschreven wet binnen enkele
maanden verlost kan zijn van
de overblijfselen van raciale
discriminatie. De regering stelt
het parlement voor de drie be
langrijkste apartheidswetten
af te schaffen. Verdwijnen zul
len dan de Wet op de Groeps-
gebieden, die woongebieden
verdeelt op grond van ras; de
Landwet, die dertien procent
van het grondgebied aan de
zwarte meerderheid toewijst;
en de Bevolkingsregistratie-
wet, die.de bevolking op grond
van ras indeelt.
Toch blijft de Zuidafrikaanse
president de voorstellen van
de oppositie voor de instelling
van een multi-raciale over
gangsregering van de hand
wijzen. De Klerk wil dat de
blanke regering aan de macht
blijft totdat de onderhandelin
gen met het Afrikaans Natio
naal Congres (ANC) zijn afge
rond en een nieuwe grondwet
klaar is.
Op het moment dat De Klerk
in het parlement het woord
voerde, demonstreerden ir\
Kaapstad tienduizend mensen
tegen de apartheid. In Kaap
stad en andere steden bleven
duizenden arbeiders thuis als
onderdeel van de campagne
voor de onmiddellijke beëindi
ging van de apartheid.
Vorig jaar opende De Klerk
het parlement met de aankon
diging van de vrijlating van
Nelson Mandela en de legalise
ring van zestig oppositiegroe
pen. Deze hervormingen leid
den echter niet tot verbeterin
gen in het dagelijkse leven
van de zwarten en maakten de
weg vrij voor het onderlinge
zwarte geweld.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kabi
net staat in beginsel niet
afwijzend tegenover ver
mindering van de land
bouwsubsidies met dertig
procent, zoals de Europese
Comissie heeft voorge
steld.
Volgens premier Lubbers deelt
het kabinet de zorgen van de
Europese Commissie over de
budgettaire ontwikkelingen
binnen de Europese agrarische
sector. Volgens de minister
president heeft het oude pak
ket voorstellen, gericht op.pro-
duktiebeperking, onvoldoende
opgeleverd. „De afspraken
werken niet goed uit", aldus
Lubbers.
Een woordvoerder van minis
ter Bukman van landbouw
wees er desgevraagd op, dat de
bewindsman geen bezwaren
heeft tegen afbouw van de
subsidies. „Maar de minister
verzet zich wel tegen een nog
niet officieel aangeboden voor
stel van de Europese land
bouwcommissaris McSharry
voor een stelsel van compensa
ties voor de boeren, dat juist
voor de Nederlandse land
bouw een achteruitgang van
tachtig procent zou beteke
nen". aldus de ministeriële
zegsman.
Volgens bronnen in Brussel
gaan de EG-ministers van
landbouw begin volgende
week echter toch praten over
de voorstellen van landbouw
commissaris McSharry. Deze
zou inmiddels voor zijn ideeën
de steun hebben gekregen van
de gehele EG-commissie. Vol
gens Nederlandse berekenin
gen zou het plan van McShar
ry de EG-landbouwuitgaven
verdrievoudigen in plaats van
te verminderen.
Mislukking bedreigt
raketten - overleg
GENÈVE Jaren werk kun
nen voor niets zijn geweest als
er niet snel een verdrag wordt
gesloten over de vermindering
van intercontinentale kernwa
pens. Dat heeft de Amerikaan
se ambassadeur Richard Burt,
die in Genève met de Sovjetu
nie onderhandelt over het zo
genoemde START-akkoord,
gezegd. Burt zei niet optimis
tisch te zijn. „Het lijkt er op
alsof de militairen in de Sov
jetunie een sterker stempel op
de onderhandelingen willen
drukken". Amerikaanse func
tionarissen hebben de afgelo
pen maanden de vrees uitge
sproken dat de Sovjets in Ge
nève door de militairen wor
den gedwongen hardere stand
punten in te nemen. Volgens
Burt zijn de Sovjets al terugge
komen op enkele afspraken
die eind vorig jaar zijn ge
maakt met de voormalige mi
nister van buitenlandse zaken,
Sjevardnadze.
Oekraïne stemt in VN
tegen de Sovjetunie
GENÈVE De Oekraïne
heeft voor het eerst gebruik
gemaakt van zijn stemrecht in
de Verenigde Naties om zich
te distantiëren van het beleid
van de Sovjetunie. De Oek-
raïnse VN-ambassadeur Vladi
mir Vasilenko verwierp „ge
bruik van gewelddadige me
thoden in welke vorm dan ook
en door wie dan ook". Vasilen
ko sprak tijdens een debat
over het zelfbeschikkingsrecht
van volkeren. Volgens een af
spraak tussen de westerse mo-
fendheden en Sovjet-leider
talin kregen de Oekraïne en
Wit-Rusland bij de oprichting
van de VN een eigen zetel. Tot
deze week hadden de Sovjet
republieken echter onveran
derlijk meegestemd met de
Sovjetunie.
President Suriname trekt
alle wetsontwerpen in
PARAMARIBO Het Suri-
naamse zakenkabinet gaat het
parlement een nieuw wetge
vingsprogramma aanbieden.
Alle wetsontwerpen van de af
gezette regering, waaronder de
begroting voor 1991, zijn door
president Johan Kraag inge
trokken, zo heeft hij schrifte
lijk aan parlementsvoorzitter
Jagernath Lachmon meege
deeld. Parlementariërs, die
anoniem wensen te blijven,
zien in de intrekking van
wetsontwerpen een beknotting
van parlementaire bevoegdhe
den. Het is nu immers de rege
ring die bepaalt wanneer het
parlement weer bijeen komt.
