fieidócSouxcmt
H
Ministerie moet niet zoveel
beleid in bezuinigingen stoppen"
STAD OMGEVING/RTV
LEIDSE RECTOR MAGNIFICUS BEENAKKER
99
Reünie van een 171-delig
kunstwerk in De Lakenhal
WEEK
EINDE
Leiden wil herziening
Kroonuitspraak voor
terrein Jongeneel
Persoonlijk cadeau
EeidóeSouuwt
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1991 PAGINA 13
LEIDEN De omhaal
van woorden waarmee
de afgelopen jaren de
ene na de andere onder-
wijsbezuiniging werd
gepresenteerd. Dat was
een van de grootste,
misschien wel dè groot
ste, ergernissen van
prof. dr. J. Beenakker
(65), rector magnificus
van de Rijksuniversiteit
Leiden. Vrijdag als de
oudste universiteit van
Nederland haar 416de
verjaardag (dies natalis)
viert, neemt hij afscheid.
Na zes jaar zijn functie
te hebben vervuld gaat
hij met emeritaat. Bee
nakker, van oorsprong
hoogleraar experimente
le natuurkunde, wordt
opgevolgd door de theo
loog prof. dr. L. Leer
touwer.
„Bezuinigingen worden ty
pisch gepresenteerd als 'het
is voor uw bestwil'. Het doet
me zo denken aan de predi
kant die over zijn kleine
kudde spreekt als de „goede
kern" die overblijft. Terwijl
er in feite gewoon iedere
week minder mensen ko
men. Ik ben allergisch voor
dit soort taalverloedering. Ik
begrijp het als ronduit wordt
gezegd dat er geen geld be
schikbaar is. Maar bespaar
me dan die mooie verhalen.
Zeg rechtschapen: 'Rector u
heeft volgend jaar tien pro
cent studenten meer en u
moet het met minder geld
doen. Zoekt u het maar uit'.
En dan zoek ik het wel uit",
geeft Beenakker de kern
van zijn bezwaren weer te
gen de combinatie van be
zuinigingen en onderwijs
hervormingen van de laatste
jaren.
Het wollige taalgebruik van
het ministerie van onderwijs
waarmee bezuinigingen
worden gekleurd als hervor
mingen heeft volgens Bee
nakker vooral tot gevolg dat
veel universitaire zaken al
bij voorbaat zijn overgoten
met „een sausje van kommer
en kwel". „Het voortdurend
gebruik van woorden in een
bepaalde betekenis geeft
daaraan uiteindelijk een ne
gatieve lading. Als ik een
voordracht houd over het
leggen van zwaartepunten
binnen de universiteit, dan
denkt mijn gehoor meteen
aan bezuinigingen, terwijl
dat dan niet aan de orde is.
Het ministerie zou eens niet
zoveel beleid in zijn bezuini
gingen moeten stoppen".
De scheidende rector consta
teert dat de laatste tien jaar
in het onderwijs in het alge
meen de ene verandering op
de andere is gestapeld. Toch
heeft de universiteit kans
gezien dit goed te verwer
ken. Beenakker: „Het valt
uiteindelijk best mee aan de
universiteit. Ik ben niet zo
pessimistisch over de toe
komst. Er is weliswaar een
hoop nodig, maar vooral een
beetje begrip dat er wat rust
moet komen. Het zou wijs
beleid zijn om de universi
teiten de rust te gunnen om
zaken nu verder uit te bou
wen. Elke universiteit heeft
ongetwijfeld zaken die beter
gedaan kunnen worden,
maar geef ons dan ook de
kans om het beter te doen".
Uitbouwen
Beenakker doelt daarbij
vooral op mogelijkheden om
bestaand onderwijs en on
derzoek uit te bouwen zon
der grote bestuurlijke ingre
pen. Het idee om in speciaal
opgezette „centra van excel
lentie" op allerlei vakgebie
den toponderzoekers aan te
stellen spreekt hem niet aan.
„We moeten kijken naar wat
jMf,,
er al in huis is. We moeten
er bestuurlijk voor zorgen
dat de breedte die er hier al
is, op wetenschappelijk- en
op onderwijsterrein tot zijn
recht komt. Daar doe je be
ter aan dan in elke faculteit
onderzoekscentra aan te wij
zen".
Als voorbeeld noemt Bee
nakker het Centrum voor
Niet-Westerse Studies
(CNWS). „De kennis die er
in Leiden is op het gebied
van oriëntalistiek, talen en
culturen. Die is uniek. Dat
moet je verder uitbouwen.
We hebben hier niet alleen
de grootste, maar ook de
breedste rechtenfaculteit
van Nederland. Met de ont
wikkelingen die nu gaande
zijn, zoals de internationali
sering, moeten we zien hoe
we in dat brede gebied voor
aan blijven lopen. Maar ie
dereen heeft zo langzaamaan
de angst dat als we ergens
over beginnen dat het om
minder geld gaat. Terwijl we
in feite heel veel kunnen
met het geld dat er is".
Pratend over de weten
schappelijk sterke kanten
van de Leidse universiteit
komen ook de „celweten
schappen" ter sprake. De
kennis gebaseerd op het on
derzoek van levende cellen.
Een terrein dat uit een groot
aantal vakgebieden bestaat.
In Leiden wordt zowel on
derzoek gedaan op het ge
bied van „gewone" celbiolo
gie, als op het terrein van
genetische manipulatie met
planten. In de medische
hoek is de Leidse universi
teit actief op het gebied van
de erfelijkheidsleer, de men
selijke genetica, en de im
munologie; kennis van het
afweersysteem. Beenakker:
„Waarom overleeft de mens
in een voor hem vijandelijke
omgeving. Als het afweer
systeem wegvalt, kijk maar
naar AIDS, krijgt iemand
ineens allerlei ziekten die hij
anders nooit zou krijgen. De
bestrijding daarvan staat of
valt met de kennis van de
levende cel".
Beenakker wijst niet zonder
trots op de samenwerkingen
die er op het gebied van uit
eenlopend celonderzoek zijn
met de technische universi
teit Delft, met TNO en met
de Rotterdamse universiteit.
„West-Nederland heeft
daarmee een uniek centrum
op het gebied van celonder
zoek", zegt hij terwijl hij ook
constateert dat dit maar in
kleine kring bekend is. Be
stuurlijk staat de universiteit
de komende jaren voor de
opgaaf ervoor te zorgen dat
er een soort uitwisseling
„synergie" ontstaat waar
door verschillende vakgebie
den elkaar stimuleren.
„Onze zorg is dat dit zo goed
mogelijk loopt. Dat is veel
fascinerender dan bezuini
gen".
Volgens Beenakker is het
daarbij de kunst een sfeer op
te bouwen waarin gewerkt
kan worden aan grensver
leggend onderzoek. „Je kunt
mensen hier houden, on
danks de mindere betaling
dan in het bedrijfsleven,
door ze het gevoel te geven
dat het hier gebeurt. Dat
lukt gelukkig nog steeds,
want we zien nog altijd kans
goede mensen te krijgen en
hier te houden".
Het idee van concurrentie
tussen universiteiten op on
derwijs en onderzoeksgebied
zoals dat de afgelopen jaren
is gesuggereerd, wijst Bee
nakker pertinent van de
hand. „Als onderzoek inter
nationaal van belang is,
trekt dat in Utrecht of elders
ook wel belangstelling. Dan
moet er toch een uitwisse
ling kunnen zijn. Leiden
heeft wel een aantal dingen
dat kenmerkend is. Zoals
het in de diepte studeren en
niet in de breedte. Je stu
deert hier niet in het alge
meen moderne talen, maar
één of twee moderne talen.
Maar als er de afgelopen ja
ren bestuurlijk één grote
fout is gemaakt, is het wel
het nodeloos aanwakkeren
van concurrentie. Universi
teiten staan samen voor de
zelfde taak. Een sfeer waar
in ze wantrouwig naar el
kaar kijken is slecht. En dat
is de afgelopen jaren toch te
veel het resultaat geweest
van die concurrentie".
RUDOLF KLEIJN
LEIDEN De foto van een
Afrikaanse schoolklas gekleed
in benauwde, Engelse school-
kostuums in zomaar een tijd
schrift kreeg vijf jaar geleden
een verrassend vervolg. Het
onderschrift bij de foto „Terug
naar het normale leven", stuit
te de kunstenaar Leon van
den Eijkel tegen de borst.
Want wat is normaal en wie
bepaalt dat. Deze fascinatie
zette hem in Leiden aan tot
het project „Terug naar het
normale leven". Een 171-delig
schilderij van die foto werd
vijf jaar geleden verspreid
over 120 eigenaars. Gister
avond vond de reünie plaats in
Stedelijk Museum De Laken
hal in Leiden. Tegelijkertijd
de voltooiing van het kunst
werk.
Van den Eijkel vertrok in 1986
naar Nieuw Zeeland, daar ging
hij door met zijn project. Deel
één was in Leiden afgerond,
maar in Wellington ontston
den deel twee tot en met vijf.
Terug in 1991 en in Leiden ex
poseert hij tot 1 april deel zes.
Dat bestaat uit de reünie van
het kunstwerk, een drie-di
mensionale opstelling van een
huiskamer, drie recente wer
ken van huiskamers en een di
apresentatie. Want de 50-jarige
kunstenaar is op bezoek ge
weest bij zeventig eigenaars
van zijn deel één. En heeft fo
to's gemaakt van de huiska
mers, foto's die hem aanzetten
tot nieuwe kunstwerken.
De reünie is niet compleet,
dertien stukjes van het schil
derij ontbreken nog. En dat is
zoals het hoort, vindt de kun
stenaar. Hij kijkt naar de
muur, waaraan zijn werk kris
kras, in diverse lijsten, onder
steboven en op zijn zijkant
hangt. Er is zelfs een lijst bij
waarin twee panelen van hem
worden verlicht door een
schilderijlampje. En daar zijn
de onvermijdelijke witte plek
ken. Van den Eijkel knikt
goedkeurend. Hij vindt dat
zijn kunstwerk er op vooruit is
gegaan.
Beelden en geluiden van een
televisie komen je in de zaal
tegemoet. Het apparaat staat in
een moderne huiskamer, de
ontbijttafel lijkt spoorslags
verlaten. De televisie braakt
flarden vijftiger, zestiger-ja-
renprogramma's uit. Hollands
amusement, maar ook de man
die in 1958 de neutronenbom
heeft ontwikkeld, Samuel Co-
hen. „Wij zijn allemaal bom-
mengooiers, maar ik probeer
een humane bom te gooien".
Hij wijst naar de muur, noemt
het kunstwerk het resultaat
van zijn fragmentatiebom.
„Vanavond komen de mensen
van mijn bom bij elkaar, dat
zal Cohen nooit bereiken. Wat
hij overhoudt is een huiska
mer waaruit al het leven is
verdwenen". Die huiskamer
staat nu al in De Lakenhal. De
tekst „Terug naar het normale
leven" verschijnt regelmatig
op drie lichtkranten.
Met bijdragen van Kees
van Herpen, Peter van der
Hulst, Karin Swiers en
Joep van Zeijl.
Ongeluk
Het voortbestaan van conser-
venfabriek Ruiten Troef in
Roelofarendsveen loopt ern
stig gevaar. Deze week werd
bekend dat per 1 mei al 25
van de 50 arbeidsplaatsen
verdwijnen omdat de cham-
pignonafdeling naar het Bra
bantse Cuyk wordt verplaatst.
Na de zomer wordt bekeken
of de afdeling groentencon-
serven kan blijven bestaan.
Als in september blijkt dat de
zaken niet beter gaan dan is
het definitief gebeurd met een
van de oudste bedrijven van
Roelofarendsveen. De slechte
tijden zijn overigens al enige
jaren geleden aangebroken.
In 1987 bleek dat Ruiten
Troef, toen nog een familiebe
drijf met 120 werknemers, op
de rand van een faillissement
stond. Na reorganisatie en ge
deeltelijke overname van aan
delen door Cebeco Handels-
raad werd de fabriek inge
krompen en kon blijven
draaien. Deze week werd dus
duidelijk dat de reorganisatie
niet heeft geholpen. Per jaar
werden enkele miljoenen gul
dens verlies geleden en daar
om heeft Cebeco, sinds 1 janu
ari eigenaar van alle aande
len, Ruiten Troef de wacht
aangezegd.
Ongeluk (2)
Alsof dat allemaal niet erg ge
noeg was, werd deze week
ook bekend dat Ruiten Troef
schuldig wordt geacht aan de
schade die toegebracht is aan
de riolering van industrieter
rein De Lasso in Roelof
arendsveen. Onderzoek zou
hebben uitgewezen dat gas
sen, afkomstig van de water
zuiveringsinstallatie van Rui
ten Troef, het rioolstelsel ern
stig hebben aangetast. Een ge
deelte van de openbare weg is
al afgesloten omdat verzak
king dreigt. De gemeente Al
kemade heeft het conserven-
bedrijf aansprakelijk gesteld
voor de schade en als Alke
made gelijk krijgt dan gaat
dat Ruiten Troef (Cebeco)
veel geld kosten. Het bedrijf
heeft al laten weten zich niet
verantwoordelijk te achten en
wil eventueel een tegenonder
zoek laten verrichten. Waar
schijnlijk zullen ze er bij de
gemeente Alkemade spijt van
hebben dat het nieuws over
de riolering deze week be
kend is geworden. Een slech
ter moment was natuurlijk
niet te kiezen. Of het moet
opzet zijn geweest, maar zo
slecht zullen burgemeester
Arie Meerburg en zijn mede
werkers toch niet zijn? Een
ding is hierdoor weer eens
zeer duidelijk geworden. Een
ongeluk komt nooit alleen.
De gemeente Leiden wil de
politieke partijen een handje
helpen bij de propaganda voor
de verkiezingen. Het aantal
houten borden voor verkie
zingsposters wordt uitgebreid
van 9 naar 30. De 110 oude
aluminiumborden worden af
gestoten. Maar daar staat te
genover dat de houten borden
gratis mogen worden gebruikt
en goed verspreid staan over
de stad. Maar wie zou ver
wachten dat deze geste met
luid gejuich zou worden ont
vangen, komt bedrogen uit.
De Leidse politieke partijen
reageerden lauw, ja zelfs on
tevreden. D66 vond dat de ge
meente de oude aluminium
borden niet zomaar weg kon
gooien. Die borden konden
toch ook worden beplakt met
posters, zodat de hele stad van
D66 vergeven zou worden. De
VVD lette zoals gewoonlijk op
de centjes. En de PvdA rea
geerde nauwelijks. Althans tot
maandagavond bij de commis
sie voor algemene en bestuur
lijke aangelegenheden.
Fractievoorzitter Steven de
Vreeze vond een groot nadeel
aan deze nieuwe vorm van
propaganda kleven. Zo vertel
de hij de raadsleden. Namelijk
de plakkers moesten de straat
op, in weer en wind, langs ge
vaarlijke wegen. „Waarom
kunnen we niet net zoals
vroeger in een overdekte hal
de aluminium borden beplak
ken. En daar rustig twee da
gen voor uittrekken, zodat
ook de lijm goed kan drogen",
voerde hij aan. Hij kreeg bij
val van de andere raadsleden.
Op Rianne van Schreven van
Groen Links na. Zij moest al
leen maar smalend lachen. En
dat is de enige juiste reactie.
Waar zijn toch die politici ge
bleven die werkelijk alles
voor hun partij over hadden?
Die inderdaad in weer en
wind de levensgevaarlijke
straat op gingen om hun pos
ters te plakken. Op een gam
mel laddertje, terwijl de ijs
koude wind om hun oren
striemde. Geplakt werd er op
iedere plek in Leiden, ook
waar het niet mocht. En dan
waren er partijgenoten die het
vervolgens een grote eer von
den om te worden opgepakt
door de politie vanwege het
illegaal plakken. Een nachtje
cel, een strafblad, een ver
koudheid, een griepje, niets
was ze te dol voor de partij.
En dat is dan nog maar Ne
derland. In de hele wereld
breken al eeuwen vechtpartij-
Zomaar een fietswiel voor eeuwig vastgeklonken aan een lantaarnpaal in Leiden. De eigenaar wil
de diefstal van zijn rijwiel ongetwijfeld voorkomen. Nu schroomt een gewone fietsendief niet om
een fiets mee te nemen, die alleen op slot staat. Dus koppelde deze onbekende eigenaar zijn fiets
met een kettingslot aan een lantaarnpaal. Een koppeling die de dief niet ongedaan zou maken. Het
voorwiel bleef daar, het slot ook. En de lantaarnpaal natuurlijk. Alleen de rest van de fiets ver
dween. Een klein drama, in een notedop.
FOTO: TEJO RINGERS
en, ja zelfs burgeroorlogen uit,
en geven mensen hun leven
voor hun politieke idealen.
Maar 'niet in Leiden. Daar
willen de politici een ver
warmde, overdekte hal om
verkiezingsposters te plakken.
Dronken (1)
Wat te denken van een dorp
als Lisse, gelegen op zand- en
geestgronden en daarom in
geologische boekwerken alge
meen bekend als gortdroog.
De laatste opzienbarende be
sluitenlijst van de Lisser ge
meenteraad doet anders ver
moeden. Met algemene stem
men werd donderdagavond
de plaatselijke politieverorde
ning aangescherpt. Het doel:
de overlast door alcohol be
teugelen.
De overlast dampt de pan uit,
zo menen alle politieke partij
en. Vooral seizoenwerkers in
de bollensector gaan zich te
buiten aan al te luisterrijk en
bacchanaal gedrag. De ploete
raars op het land achter de
rooimachine, de mannen ach
ter de schragen waar de bol
len worden gepeld, ze mogen
niet meer in het openbaar een
flesje legen op straffe van een
geldboete en bij herhaling
misschien nog wel erger. On
danks het zware werk in de
meest warme tijd van het jaar,
de stoffige omgeving en de
drukkende atmosfeer geen
verkoelende dronk dus voor
de jongens en meisjes die voor
Dronken (2)
De geestgronden in het Lisse-
se doen hun naam derhalve
steeds minder eer aan, terwijl
in besloten kring de drank rij
kelijk mag stromen en een
roes ongestraft kan worden
uitgeslapen. In Nederland is
die scheiding tussen privaat
en openbaar altijd al een
moeilijk punt geweest, maar
in de privésfeer kan moeilijk
worden ingegrepen. Hoewel
alcoholgebruik natuurlijk niet
iets is dat zich vooral in de
openbaarheid afspeelt. Vaak
ook werkt een verbod ave
rechts. In Noorwegen is de
prijs van een fles jenever op
getrokken tot astronomische
hoogte, maar de Noren zuipen
zich klem. In Zweden mag er
in het openbaar geen reclame
voor alcoholhoudende dran
ken worden gemaakt, maar
de Zweden zuipen zich klem.
En in Nederland, het schijn
baar zo tolerante landje, is
dronkenschap minder een
probleem, misschien wel
mede door de openheid die
hier geldt.
Voor sommige bollenpellers
en werkers op het land, die
zich een glaasje inderdaad
best laten smaken, is de aan
scherping van de politieveror
dening een tegenvaller. Voor
al uit Engeland, Ierland en
Duitsland afkomstige seizoe
narbeiders zouden zich in de
alcohol uitleven om van hun
werkvakantie ook nog te ge
nieten. Het zuur verdiende
geld dat ze wekelijks van de
bollenboeren krijgen uitbe
taald, gaat vaak nog dezelfde
dag op in supermarkten, slij
terijen en 's avonds in kroe
gen en disco's. En waar
moeten de seizoenwerkers
dan anders hun geestrijke
vocht tot zich nemen? Niet
zelden zitten ze in een tentje
op een openbaar kampeerter
rein. Daar kan het voortaan
niet meer. Dus wordt het pro
bleem weer naar heimelijke
kamers verdrongen, verbor
gen voor de buitenwacht
maar daarom niet minder
aanwezig. Alweer een staaltje
van struisvogelpolitiek waar
politici in Nederland toch al
zo sterk in zijn.
Milieuzorg in de onderne
ming. Onder die titel presen
teerde de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor
Rijnland (KvK) afgelopen
dinsdag een brochure, die er
voor moet zorgen dat de be
drijven milieubewuster wor
den. Regeren betekent in het
geval van de KvK dan ook
vooruitzien. Omdat elk bedrijf
binnen enkele jaren over een
intern milieuzorgsysteem
moet beschikken, wordt nu
alvast een beknopte handlei
ding verspreid onder die on
dernemingen die hinderwet-
plichtig zijn.
Meestal zijn dat industriële
bedrijven. Kantoren kunnen
de folder daarentegen aanvra
gen, want ook deze doorgaans
schonere instellingen krijgen
regelmatig met het milieu te
maken. Denk alleen maar aan
de „toner" die gebruikt wordt
bij kopieerapparaten. Er valt
dus nog genoeg te verbeteren
op milieugebied.
Een zeer nobel streven van de
KvK derhalve om vooruit te
lopen op wettelijke maatrege
len die gaan voortvloeien uit
het Nationaal Milieubeleids
plan. Alleen zag de Kamer
van Koophandel daarbij een
puntje over het hoofd. De bro
chure werd niet gemaakt van
milieuvriendelijk papier en
voorzien van een moeizaam
natuurlijk afbreekbaar geplas
tificeerd kaftje. Maar ja, rege
ren is dan ook vooruitzien.
DEN HAAG/LEIDEN De
gemeente Leiden wil op een
voormalig stuk grond van
houthandel Jongeneel van
ruim 2800 vierkante meter in
de Zeeheldenbuurt openbaar
groen aanleggen. Omdat het
bestemmingsplan dit door
een Kroonuitspraak niet toe
laat, drongen de gemeente en
provincie er gisteren bij de
Raad van State op aan haar
eerdere uitspraak te herzien.
Reden voor de herziening is
de omstandigheid dat de ge
meente door een ruil met
Jongeneel de grond inmid
dels in eigendom heeft ge
kregen. Destijds onthield de
Kroon goedkeuring aan het
plan omdat de verkoop van
grootschalige goederen aan
een vrijstelling werd gebon
den. Dat deed volgens de
Kroon tekort aan de belan
gen van de houthandel om
een verkooppunt op te zet
ten. Inmiddels is de verkoop
van bouwmaterialen niet
meer aan de orde en wil de
gemeente op het terrein
openbaar groen aanleggen.
Door de onthouding van
goedkeuring van dit deel van
het plan kan echter geen ge
bruik gemaakt worden van
de daartoe dienende vrijstel
ling.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags
tussen 14.00 uur en 15.00 uur, telefoonnr. 071-122 248 en uw
krant wordt nabezorgd.
Deze originele Parker Rollerpen, waarin uw eigen
naam wordt gegraveerd, krijgt u toegestuurd na
het opgeven van een nieuwe abonnee.
De nieuwe lezer wordt ook hartelijk onthaald:
deze krijgt de krant de eerste twee weken gratis.
J Noteer als nieuwe abonnee ingaande
I Naam: Voorl:
I Adres:
Postcode/plaats:
j Telefoon: (voor controle bezorging)
l Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
J Daarna wordt het abonnementsgeld betaald per:
J maand (automatisch betalen) f 25,70
l kwartaal via acceptgiro f 78,60
Stuur als dank een Parker Rollerpen naar:
I Naam:
I
I Adres:
l Postcode/plaats:
j Op de pen moet komen te staan:
J NB Indien daartoe aarleidmg bestaat, kon een verroek om een abonnement worden gewegerd
I Stuur deze bon in een open envelop postzegel niet nodig naar
Leidse Courant, antwoordnummer 998, 2501 VC Den Haag. INZ
llill'lili'l.UKIIJIlC
