Ingrijpende sanering bij Evangelische Hogeschool Cëidóc i] Jr CcidócSotwo/nt kerk wereld Deze dienst is beter dan al dat praten beroepingen GEESTELIJK LEVEN/OPINIE Eeidae Commit |LF( DONDERDAG 31 JANUARI 1991 PAGIlf Amerikaanse rabbijn: karmelietessenklooster Birkenau JERUZALEM De Amerikaanse rabbijn Avraham Weiss, die in 1989 bekend werd om zijn actie tegen het klooster in Ausch witz, gaat binnenkort naar Polen om te onderzoeken, of er een karmelietessenklooster is gebouwd op het terrein van het ver nietigingskamp Birkenau. Als de geruchten over het klooster waar blijken te zijn, gaat hij opnieuw actie voeren. Volgens Weiss is het klooster in Birkenau, ook bekend als Auschwitz II, onderdeel van een plan van het Vaticaan om in concentratie kampen kloosters op te richten. Een Poolse geestelijke in het Vaticaan spreekt het verhaal over het klooster tegen. Er wo nen twee zusters in een parochiehuis bij Birkenau. Dit gebouw was eens bij de nazi's in gebruik, maar ligt juist buiten het kamp. „Spiritualiteit bedreigt kerk als geloofsgemeenschap" KAMPEN Voorvechters van de moderne spiritualiteit, die zich optrekken aan middeleeuwse inspiratiebronnen, lopen het gevaar de kerk als geloofsgemeenschap te ondermijnen. Dat meent dr. F. van der Pol, de gisteren aangetreden hoogleraar in de Kerkgeschiedenis aan de strenge vrijgemaakte Theologi sche Universiteit in Kampen. „Waar het accent ojb de eigen spiritualiteit valt, komt de essentiële functie van de kerk en haar geschiedenis in het geding. Het is een reëel gevaar dat de moderne spiritualiteit, zich optrekkend aan middeleeuwse in spiratiebronnen, de kerk als geloofsgemeenschap ondermijnt". Van der Pol vreest dat op die manier de middeleeuwse kerkge schiedenis in een 'subjectief religieus' perspectief herschreven wordt. Grote verschil in kerkelijkheid Nederlanders TILBURG In geen en kel westers land is de on kerkelijkheid zo groot als in Nederland. Maar als een Nederlander kerke lijk is, is hij ook actiever in zijn kerk dan de kerk leden in andere westerse landen. Deze conclusie trekt drs. L. Halman in zijn proefschrift 'Waarden in de Westerse We reld', waarop hij morgen pro moveert aan de Katholieke Universiteit Brabant. Hal mans studie is gebaseerd op een onderzoek naar godsdien stige en sociaal-politieke waarden in de landen van de Europese Gemeenschap, de Verenigde Staten, Canada en Noorwegen. In sociologische theorieën over de modernisering van de westerse landen wordt vaak verondersteld dat de waarden in de westerse landen in de zelfde mate zijn veranderd en dus in hoge mate overeen zul len komen. Daarvan is echter geen sprake, zo blijkt uit Hal mans proefschrift. Landen verschillen niet alleen in de vorm en ontwikkeling van hun politieke systeem en hun sociale verhoudingen,ook de waarden verschillen. De secularisatie bij voorbeeld lijkt zich te beperken tot West-Europa, schrijft Halman. In de Verenigde Staten zijn religieuze waarden nog altijd belangrijk in het dagelijks le ven. Binnen Europa is sprake van een tweedeling: in Ier land en Zuid-Europa is het se cularisatieproces duidelijk minder ver gevorderd dan in de andere Westeuropese lan den. Vooral Amerikanen, maar ook Britten en Spanjaarden lijken veel heil te verwachten van de wetenschap en tech niek. Nederlanders, Denen en Noren zijn wat dit betreft heel wat pessimistischer. Vooral vrouwen staan sceptisch te genover wetenschap en tech niek. Huwelijk Op het gebied van het huwe lijk zijn de traditionele opvat tingen en waarden nog altijd dominant. Verreweg het grootste deel van de onder vraagden ziet het huwelijk nog niet als een verouderd in stituut. Van een losse huwe lijksmoraal is nog geen spra ke. Hoewel velen het niet meer vanzelfsprekend vinden dat een vrouw kinderen be hoort te krijgen, geven zij vaak wel de voorkeur aan het standaardgezin met twee of drie kinderen. Op het gebied van de seksua liteit heerst in de westerse wereld nog altijd een strikte moraal, concludeert Halman. Op seksueel gebied dienen re gels in acht te worden geno men. Dit wordt ook onder schreven door de meeste De nen, die een grotere tolerantie hebben tegenover allerlei sek suele gedragingen dan andere westerlingen. Tussen de landen van de wes terse wereld zijn enkele op merkelijke overeenkomsten in waardenpatronen te con stateren. Conservatieve poli tieke opvattingen gaan ge paard met traditionele opvat tingen over godsdienst en sek sualiteit. Een progressievere politieke houding gaat samen met minder traditionele op vattingen op die gebieden. In de Verenigde Staten gaat die regel echter niet op. Daar ver schillen progressieven en con servatieven wat hun gods dienstige opvattingen betreft nauwelijks van elkaar. BEPERKING TOT KERNACTIVITEITEN MOET VOORTBESTAAN VEILIG STELLEN AMERSFOORT De Evangelische Hogeschool (EH) te Amersfoort stoot per 1 augustus 1991 de le rarenopleidingen af. Het plan tot omvorming van deze opleidingen tot een christelijke universiteit is hiermee definitief van de baan. De school zal zich nu beperken tot haar kernactiviteiten, een christelijke journalisteno pleiding en een algemeen basisjaar voor jongeren die verder willen stude ren aan een universiteit. Dit heeft drs. H. J. Beens, de tijdelijke manager van de school, gisteren in Amersfoort bekend gemaakt. De weg naar een oplossing van het conflict aan de Evan gelische Hogeschool werd mo gelijk gemaakt door het terug treden van rector dr. M. Oud- Interim-manager H.J. Beens FOTO: DIJSTRA kerk van de lerarenopleiding. Deze was, daarin gesteund door het bestuur van de EH, een groot voorstander van de oprichting van de christelijke universiteit en wel op basis van het zwaar betwiste ge- dachtengoed van de hervorm de predikant dr. F. de Graaff. Deze meent dat de westerse cultuur zich moet onttrekken aan de Arabische invloeden die na het jaar 1000 de ont wikkeling van de wetenschap in Europa hebben mogelijk gemaakt. Oudkerk trekt zich per 1 fe bruari „volledig terug uit EH- verband". Hij heeft volgens Beens op deze wijze willen bijdragen aan de oplossing van het conflict aan de ortho dox-protestantse school. Oud- kerk wil de ontwikkeling van zijn cultureel-wetenschappe- lijke gedachtengoed 'voortzet ten in de door hem opgerichte 'Reformatorische stichting - Instituut voor Cultuurweten schappen'. Het bestuur hoopt dat de zestien EH-docenten van de lerarenopleiding, die ontslag is aangezegd, bij deze stichting in dienst kunnen treden, zodat ze niet zonder werk komen te zitten. Tekorten Volgens Beens kunnen nu po gingen worden ondernomen om het tekort weg te werken. Dat bedroeg vorig jaar augus tus 300.000 gulden, maar was begin dit jaar al opgelopen tot 650.000 gulden. Gevreesd wordt dat aan het eind van dit studiejaar het tekort zelfs 1,2 miljoen gulden bedraagt. De jaarlijkse begroting be draagt 2,8 miljoen gulden. De lerarenopleiding kost de school, die het van giften moet hebben, aan salariskos ten jaarlijks 800.000 gulden. De lerarenopleiding is volgens Beens een prima onderwijsin stelling, maar kost de EH one venredig veel geld. Het be sluit er mee te stoppen, werd vergemakkelijkt door het re latief kleine aantal studenten en het feit dat de gedupeer den elders hun opleiding kun nen vervolgen. Ongeveer 160 studenten volgen de oplei ding, maar onder hen zijn slechts 40 'fulltimers'. Het ba sisjaar en de ESJ tellen resp. 90 en 130 studenten. DEN HAAG Er wordt eindeloos gepraat over de Golfoorlog en dat roept bij de mensen alleen maar meer vragen op. Zo'n dienst hier is beter. Ik vond het geweldig dat dit hier gehouden kon worden". Abdulwahid van Bommel, voorzitter van het Islamitisch Comité Nederland, was gister avond een van de naar schat ting vijfhonderd aanwezigen in de Haagse Agneskerk. Daar werd een gebedsdienst gehouden van gelovigen uit de joodse, christelijke en mos limtraditie. Moslims die gere geld gebruik maken van een van de zaaltjes van de Agnes- parochie en de katholieke pastoor Bosco Beijk hadden elkaar gevonden voor het houden van een speciale dienst. De joden waren bereid mee te werken en zo las na mens de laatsten mr. R. A. Levisson in het hebreeuws een passage voor uit Jesaja, pastoor Beijk een stuk uit de Bergrede en imam A. El He- lou in het arabisch voor uit de Koran. Beschuldigingen van syncretisme konden hen niet deren, want, aldus mr. Levis son, joden christenen en mos lims bidden immers tot de zelfde God. Volgens Levisson is het ge vaar in zo'n oorlog dat men al te gauw wil gaan generalise ren en de schuld leggen bij een bepaalde groep, in dit ge val de islamieten en „dat is dan het moment waarop wij als joden de moslims de hand moeten reiken". De moslimvoorganger A. El Helou zei dat kijken naar CNN voor velen de weg uit stippelt die ze in deze oorlogs dagen moeten gaan, maar dat wij op de eerste plaats moeten zoeken naar de weg die God wil. Pastoor Beijk die het langst aan het woord was zei dat God zich vereenzelvigt met de zaak van de gekwetsten. Volgens voorzitter van de Ag- nesparochie, de heer Kranen burg, was de kerk voor meer dan de helft gevuld met men sen van buiten de parochie, maar in ieder geval in meer derheid christen. Verder wa ren er nogal wat moslims be speurbaar, maar joden niet of nauwelijks. De islamitische omroepstichting maakte drif tig opnamen, 'er waren trou wens erg veel vertegenwoor digers van de media. Bij deze dienst zal het volgens Van Bommel zeker niet blij ven. „Je krijgt een sneeuw baleffect en dat is goed. Men sen kunnen hier hun zorgen beter kwijt". Christenen, moslims en joden baden gisteren samen in de Haagse Agneskerk om vrede. FOTO: SONJA BESTEBROER Positie geünieerde Grieks-orthodoxe kerk in Roemenië vrij hopeloos DEN HAAG Er is wei nig kans dat de met Rome geünieerde Grieks orthodoxe kerk in Roe menië binnenkort haar kerkgebouwen terug krijgt. Alleen westerse druk op de Roemeense autoriteiten zou daar mo gelijk verandering in kunnen brengen. Dit stelt drs. E. Wesselink, die voor de katholieke vredesbe weging Pax Christi een rap port samenstelde over de de geschiedenis en huidige posi tie van deze minderheidskerk in Roemenië. Volgens de auteur bevoor recht het regime de betrek kingen met de Roemeense or thodoxe kerk die met ruim zestien miljoen leden veruit het grootste kerkgenootschap in Roemenië is. Het huidige regime steekt, aldus de au teur, geen hand uit om de geünieerde kerk in haar rech ten te herstellen. De op het westen georiënteer de Grieks orthodoxe kerk met naar schatting anderhalf mil joen leden werkte vanaf 1948 in de clandestiniteit nadat zij op last van de communisten gedwongen was geweest op te gaan in de orthodoxe kerk. Van alle christelijke kerkge nootschappen heeft zij het zwaarst van de vervolging te lijden gehad. Haar achttienhonderd kerk gebouwen en vier kloosters werden in beslag genomen door de Roemeense orthodoxe kerk, bisschoppen en priesters werden naar werkkampen ge zonden en zeker tweehonderd priesters werden in de gevan genis vermoord. Oostenrijks De geünieerde kerk ontstond in de achttiende eeuw in Transsylvanië. Na de neder laag van de Turken kwam dit gebied eerst onder Oostenrijks en later onder Hongaars be stuur te staan. Pas na de Eer ste Wereldoorlog kwam deze landstreek weer bij Roemenië. Hoewel de uniaten in de acht tiende en negentiende eeuw in deze door vreemde mo gendheden bestuurde .streek als de ziel van de Roemeense onafhankelijkheidsbeweging werden beschouwd, zagen de Roemeens orthodoxen hen vrijwel altijd als afvalligen aan. Zij verweten hen dat zij zich als oorspronkelijk Roe meens orthodoxen op instiga tie van de katholieke Oosten rijkers tot Rome hadden ge wend. De Oostenrijkers wa ren hier voorstander van om dat zij op die manier tegen wicht wilden bieden aan de protestantse Hongaren die eveneens grote invloed in Transsylvanië hadden. Volgens de Roemeens ortho doxen kan er geen sprake zijn van een terugkeer naar de si tuatie van voor 1948 omdat de kerkelijke kaart van Trans- sylvabvië inmiddels ingrij pend veranderd zou zijn. Ge lovigen die het bij de geü nieerde kerk wilden houden, werden door de ortodoxen be dreigd met excommunicatie. Hun positie wordt nog eens verder bemoeijlijkt omdat zij van collaboratie worden be schuldigd met de katholieke Hongaren in deze streek. Het precieze aantal geunieer- den - voor 1948 geschat op 1,6 miljoen gelovigen, - is moei lijk vast te stellen. Bij gebrek aan gebouwen moeten de geü nieerde gelovigen nu in de open lucht kerken. De geünieerde kerk houdt on verkort vast aan teruggave van al haar kerken. Volgens drs. E. Wesselink is dit een weinig realistisch standpunt. Het rapport van Pax Christi beveelt overleg aan tussen beide kerken over de terugga ve om verdere botsingen tus sen gelovigen te voorkómen. Volgens het rapport zouden westerse instanties zoals het Europees parlement en de EG druk op de Roemeense rege ring moeten uitoefenen opdat deze zich eindelijk over de rechten van de uniaten uit laat. PAUL VAN VELTHOVEN Zo'n eeuwigdurende smile is op den duur veel vedrmoeiender dan een permanente frons. IKON benoemt vrouwelijke radiopastor HILVERSUM De IKON heeft ds. Judith van der Werf uit Haarlem per 1 mei 1991 benoemd als tweede radiopas tor. Met de uitbreiding hoopt de omroep het toenemend aantal kijkers en luisteraars dat een beroep doet op het oe cumenisch radiopastoraat, van dienst te zijn. De interkerkelijke omroep koesterde al lange tijd de wens om de pastorale hulp verlening in handen te leggen van een mannelijke en een vrouwelijke pastor. Het radio- pastoraat werd van 1959 tot 1986 geleid door ds. Alje Kla- mer. Na zijn overlijden volgde ds. Hans Stolp hem op. Van der Werf (37) was van 1979 tot 1981 hervormd predi kant in Schiedam. In 1981 werd zij beroepen door de oe cumenische gemeente van Peize. Sinds februari 1988 is zij geestelijk verzorger in het psychiatrisch centrum Voge lenzang te Bennebroek. Runcie laat verdeelde anglicaanse kerk na LONDEN Robert Runcie is vandaag officieel afgetreden als aartsbisschop van Canter bury en primaat van de Ang licaanse Kerk. Runcie wordt opgevolgd door George Carey, bisschop van Bath en Wells in het zuiden van Engeland. Ca rey wordt in april geïntroni- seerd als de 103e aartsbisschop van Canterbury. Runcie geldt als open en prag matisch. „Een intellectuele li beraal en een temperament volle conservatief", heeft zijn biografe Margaret Durran hem genoemd. Runcie, de 'aartsbisschop van de eenheid' genoemd, had binnen de Anglicaanse Kerk te kampen met groeiende ver deeldheid. De felle discussies over onderwerpen als de priesterwijding van vrouwen, homoseksualiteit en de dog ma's van de maagdelijke ge boorte en verrijzenis van Christus brachten de Angli caanse Kerk dicht bij een scheuring. Conservatieven hebben hun dreigement een eigen kerk te stichten echter nog niet uitgevoerd. Runcie werd bij zijn aantre den gezien als een intellec tueel die van opschieten hield. De afgelopen tien jaar heeft hij zich evenwel laten kennen als een bedachtzaam man die soms duidelijk afstand nam van het regeringsbeleid. Pre mier Margaret Thatcher rea geerde geprikkeld toen Run cie in 1982 na de Falkland- oorlog alle oorlogen als „weerzinwekkend" veroor deelde en hij weigerde zich te voegen in het koor van triom falisme waarvan vele Britse harten vervuld waren. Heel anders is Runcies hou ding tegenover de Golfoorlog. Hij noemde de oorlog „ge rechtvaardigd", omdat zo „de lijdende mensen van Ku- wayt" zouden worden bevrijd. Onder zijn leiding kwam in 1985 een rapport over de ar moede in de Britse steden uit, waarin scherpe kritiek op het beleid van de regering werd geuit. Een lid van het Britse kabinet schold Runcie uit voor marxist. Runcie was bij zijn aantreden nog tegenstander van de priesterwijding van vrouwen, maar heeft de afgelopen jaren zijn houding gewijzigd. Het lijkt er nu op dat de Engelse kerk nog voor het einde van deze eeuw vrouwelijke pries ters zal hebben. In andere landen, zoals de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland, heeft de Anglicaanse Kerk al vrouwelijke priesters. Onder Runcie's leiding stemde de Lambeth-conferentie, de tien jaarlijkse bijeenkomst van de Anglicaanse bisschoppen uit de hele wereld, er in 1988 mee in dat elke kerkprovincie de vrijheid zou hebben vrou wen priester en bisschop te wijden. De Amerikaanse Ang licaanse Kerk wijdde twee jaar geleden Barbara Harris tot hulpbisschop van Massa chusetts. Nederlands Hervormde Kerk Beroepen te Driesum C.M. Buijs te Gameren: te Oudewater H. Schipaanboord te Waddinxveen; Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Hasselt A.L.Th, de Bruijne te Nijverdal; te "s-Hertogenbosch T. Dijkema te Zutphen; te Blija-Holwerd S.W. de Boer te Wetsinge-Sauwerd; Wöltgens maakt martelaa: In Nederland (naast Frankrijk en Italië) heeft de nu ook zijn eerste politieke slachtoffer geëist. PvdA-kJ lid De Visser, verklaard tegenstander van gewapend i| pen in het Midden-Oosten, heeft zijn werkzaamheden I lopig neergelegd. De Visser voelt zich danig in zijn wij schoten door een boze brief van zijn fractieleider Wöll die zich afvraagt of De Visser nog wel met zijn partijgei wil samenwerken. Ware het niet verstandig als De zich op zijn functioneren bezon? Voor de goede versta an <ji betekent dat zoveel als het advies op te stappen. nbun WÖLTGENS' oekaze komt op een wel zeer ongelukkig 'Tm ment. Zaterdag discussieert het PvdA-ledencongres ov^ Golfcrisis en het staat nu al vast dat De Visser bij die genheid door een aantal leden min of meer gelauwert^^ worden. De Visser was immers de enige sociaal-democra de Tweede Kamer die frank en vrij verklaarde dat hij t de oorlog is. Een standpunt dat door steeds meer Pvd wordt gedeeld. De terechtwijzing door de fractietop van De Visser bi f I overigens niet diens principiële keuze tegen wapengekli J Wat Wöltgens zijn partijgenpot wèl verwijt is dat hij d druk heeft gewekt als zou de fractie gemanipuleerd zijn; Wöltgens wel te verstaan. „We zijn een oorlog binnenge R meld", verklaarde De Visser onder meer in een inter er}n met onze krant. Het geforceerd bewaren van een zekere !rie heid in de fractie doet de partij in een tijd van oorlog goed, voorspelde hij. Ook een andere exponent van de üie' kervleugel in de PvdA-fractie, het kamerlid Frans 1 sen heeft het aan de stok gekregen met zijn fractieleiding, ijie dat conflict speelt al vele maanden en heeft niets me£n Golfoorlog te maken. 1 ma DOOR De Visser de wacht aan te zeggen bereikt Wöltj^ overigens precies datgene wat hij zo graag wil vermij Je^ nog meer sociaal-democraten zullen de indruk krijgen het hebben van een afwijkende mening in de partij te ve woordig niet meer getolereerd wordt. Het zit er dan ookDmj in dat De Visser, die geldt als één van de laatste onbespi socialisten in ons land, op het komende partijcongres nie dissident maar als martelaar geëerd zal worden. Wöltj had er verstandiger aan gedaan zijn boze brief niet te scb ven. Nu krijgt de oorlog voor de PvdA ongewild toch iest, een lange en pijnlijke nasleep. Bijl aan wortel apartheid De twee meest vooraanstaande zwarte leiders in Zuid-A ka hebben deze week een doorbraak bereikt. Wat belangijei heid betreft kan die vergeleken worden met het akkoord de blanke minderheidsregering in mei vorig jaar met ANC tot stand heeft gebracht. De doorbraak kan bepal zijn voor de toekomst van Zuid-Afrika. Nelson Mandela Ngatsa Buthelezi, leider van de Inkatha Vrijheidspartij, ben elkaar dinsdag voor het eerst ontmoet sinds de ANC der in februari vorig jaar na een kwart eeuw gevangensc|anc in vrijheid werd gesteld. En het heeft heel wat voeten ii aarde gehad voordat deze ontmoeting tot stand kwam. BUTHELEZI stelde zich aanvankelijk zeer terughoud'et op, maar Mandela heeft hem met veel tact over zijn aarze gen heen geholpen alvorens „aan de tafel van vrede en i zoening" te gaan zitten. De twee vroegere rivalen wer het eens over de noodzaak van politieke veelzijdigheid en wenselijkheid van een meer-partijendemocratie in een nie Zuid-Afrika. Mandela heeft daarbij de verzekering gegei dat de Zoeloebeweging van Buthelezi deel mag nemen de conferentie van alle partijen, die later dit jaar wordt I houden om een ontwerp van een nieuwe grondwet te if ken. ide ZlJ staan nu ieder voor de zware opgave hun achterb. overtuigen en zullen daartoe gezamenlijk de zwarte wcx oorden bezoeken. Daar zullen zij de aanhangers van h twee partijen, het ANC en de Inkatha Vrijheidspal moeten bewegen een einde te maken aan de onderlii slachtpartijen tussen zwarten, die sinds 1985 meer dan v duizend levens hebben geëist. HET succesvolle verloop van de ontmoeting tussen Mand en Buthelezi is des te belangrijker, omdat morgen het nieu parlementaire jaar in Zuid-Afrika begint. Net zoals vod jaar, toen hij ANC-leider Nelson Mandela de vrijheid gaf president F.W. de Klerk van zins mededeling te doen opnieuw enkele spectaculaire maatregelen, waardoor apartheid verder afgebouwd zal worden. Het staat nu al v dat tot die maatregelen de afschaffing van de berucL Groups Area Act behoort. Door die wet kregen de versch lende bevolkingsgroepen volgens ras en kleur hun woon, I bied toegewezen. Met de afschaffing van de Groups Area wordt de bijl gezet aan de wortels van de apartheid. Niemand kan nu nog beweren dat president De Klerk de Nasionale Party het niet ernstig menen met de afschi fing van de apartheid. Onderhandelingen over de politie! r vormgeving van de nieuwe maatschappij staan nu voor deur. En het is duidelijk dat serieuze onderhandelingen ni» van de grond hadden kunnen komen zolang de zwarte org j nisaties zelf met speren en getrokken messen nog tegenov j elkaar stonden. Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden Telefoon. 071-122 244 Postadres: Postbus 11. 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 uur. Nabezorging Telefoon 071-122 248 van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15.00 uur. Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling Bij betaling per acceptgirokaart! per maand 25.70 per maand f. 26.7(1 per kwartaal 76,60 per kwartaal f. 78,60 per jaar f. 294,30 per jaar f. 299,30 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel.: 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702 AMROBANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 2