finali
Nederland is een
papegaaienland. De
eigenwijze
bontgevederde vogel
die kan leren praten en
bovendien wel net zo
oud kan worden als
een mens, is een
gewild huisdier. We
zijn de op twee na
grootste importeur van
papegaaiachtigen in
de EG en als het op
uitvoer aankomt is ons
land zelfs koploper.
Maar naast de legale
handel bestaat er
levendige en lucratieve
papegaai ensmokkel:
zeldzamere soorten
brengen duizenden
guldens per stuk op.
Door vangst voor de
handel worden veel
papegaaiachtigen
bedreigd. Om deze
ontwikkelingen te
regideren werd in
1984 in ons land de
Wet Bedreigde en
Uitheemse
Diersoorten van
kracht, maar binnen
de EG laat de controle
doorgaans nogal wat
te wensen over, en de
vraag naar de vogels
blijft groot. Maar
weten we eigenlijk wel
waaraan we beginnen
als we een Lorre,
Jacco of Koko in huis
halen?
GELDROP - „Als je langs bepaal
de volières loopt, heb je soms
eerder het idee dat je bij een poe
lier naar binnen kijkt, dan dat je
voor een vogelkooi staat", zegt
Tonny van Meegen een beetje
meesmuilend. „Het is eigenlijk om
te huilen, maar we moeten onszelf
elke keer voorhouden dat de pape
gaaien hier relatief het beste af
zijn". Van Meegen is oprichter van
de stichting NOP, de Nederlandse
Opvang Papegaaien. Boven een
meubelfabriek in Geldrop huizen
tussen de vier- a vijfhonderd vogels
die het, om wat voor reden dan
ook, niet meer uithielden in een
huiskamer. Vele daarvan waren er
slecht aan toe op het moment dat
ze in het opvangcentrum terecht
kwamen.
Een papegaai kan prima duidelijk ma
ken dat hij het niet naar zijn zin heeft:
hij pikt zich helemaal kaal en als hij
geen veer meer over heeft begint hij aan
z'n poten te knagen. Menig eigenaar zit
met de handen in het haar: Lorre blijft
zichzelf verminken. „Ten einde raad ko
men ze dan bij het opvangcentrum, waar
het beest bij z'n soortgenoten wordt ge
zet eii dan gaat het vaak beter", aldus
Van Meegen.
Zo'n acht jaar geleden zat hij zelf in de
papegaaienhandel.
Overlast
„Keer op keer werd ik geconfronteerd
met ellende, niet alleen die van het dier
zelf, maar ook die van de eigenaar. Men
sen denken: leuk beest, zullen we even
leren praten. Maar bij sommige soorten
gaat dat helemaal niet, en ook bij soor
ten die er wel om bekend staan, is niet
altijd gezegd dat het bewuste exemplaar
z'n woordjes leert. Die beesten zijn zo
koppig als wat. Eigenaar teleurgesteld na
enige verwoede pogingen, de aandacht
voor het beest verslapt, de papegaai
voelt zich verwaarloosd, trekt z'n veren
uit en gaat schreeuwen. En dat kunnen
ze. Binnen de kortste keren staat de hele
buurt bij de eigenaar op de stoep. Over
last". Van Meegen nam enkele pro
bleemgevallen mee naar huis.
„Op een góed moment had ik er zestig.
Toen is het idee van een opvangcentrum
geboren". Inmiddels zijn er al weer uit
breidingsplannen. In 1987 werd de stich
ting NOP opgericht. Het initiatief van
Van Meegen kan rekenen op brede steun
van een groot aantal dierenvrienden en
dat is gezien de krappe financiële situa
tie ook hard nodig. Intussen kan de
stichting onder meer de Nederlandse
Vereniging Bescherming van Dieren, de
stichting Dieren in Nood en de Anti-Vi
visectie-Stichting tot haar sponsors reke
nen. De ruimte voor de kooien wordt
gratis beschikbaar gesteld door een meu
belfabrikant en een enthousiaste voeder
fabrikant voorziet de papegaaien van
hun dagelijkse maaltijd. Daarnaast kan
Van Meegen terugvallen op twaalf vrij
willigers die hem bijstaan in de verzor
ZATERDAG 26 JANUARI 1991
Twee patientjes van het opvangcentrum in Geldrop.
ging van de papegaaien. Heden ten dage
verdient hij de kost met het verzorgen
van dieren in vakantieparken en voor
zijn voormalig métier heeft hij geen
goed woord meer over.
Smokkelaars
Hoewel de overheid met behulp van de
Wet Bedreigde Uitheemse Diersoorten
(in ambtelijke kringen de Wet BUD) en
het In- en uitvoerbesluit bedreigde uit
heemse dier- en plantsoorten de uitwas
sen van de handel probeert te beteuge
len, lukt dat niet altijd even goed. Toch
is de situatie in Nederland sinds het in
werking treden van de wetten aanmerke
lijk verbeterd, zo meldt een rapport van
de internationale natuurbeschermingsor
ganisatie TRAFFIC. Schiphol wordt
goed gecontroleerd. Neemt niet weg dat
er altijd zwarthandelaren zijn die de
moed niet opgeven, getuige een recente
vondst van de douane op de luchthaven:
vier zeldzame papegaaien werden, ver
stopt in nauwe buizen, aangetroffen on
der een stapel tijdschriften in een tas.
Maar echt professionele smokkelaars
wagen het er niet op en nemen een
sluiproute via de zuidelijke EG-landen,
waar veel minder wordt gecontroleerd.
Wanneer de papegaaien eenmaal in Ne
derland zijn beland, is het erg moeilijk
aan te tonen dat ze werden geïmporteerd
in strijd met het in- en uitvoerbesluit.
Dit besluit houdt ook een regelgeving in
omtrent het vervoer van de beesten.
Vele sterven onderweg onder erbarmelij
ke omstandigheden. Dr. G. Dorrestein,
als vogelspecialist verbonden aan de
universiteit van Utrecht en lid van het
bestuur van de NOP: „Zeldzame soorten
zijn populaire smokkelwaar. Daarnaast
zijn die papegaaien ook erg kwetsbaar.
Je verbaast je als je ziet hoe ze soms ver
voerd worden. Gewoon in whiskeydo-
zen. Laatst zijn er nog honderd vijftig pa
pegaaien op luchthaven Zavethem in
België onderschept".
Maar wat te doen met honderd vijftig
opeens opgedoken papegaaien? Terug
sturen naar het land van herkomst,
mocht dat al te achterhalen zijn, houdt
ook een risico voor de gezondheid in.
De beesten kunnen dan toch maar het
best worden verhandeld om zo aan de
vraag te voldoen. Anders worden er in
hun plaats weer andere gevangen, waar
van ook weer een gedeelte tijdens het
transport zal sterven. De meeste gaan
naar Diergaarde Blijdorp en vandaar
naar andere dierentuinen of particulie-
Paradijs
Papegaaien die bij het opvangcentrum
terechtkomen worden niet verhandeld,
de meeste blijven er tot hun dood. Pape
gaaien kunnen echter de respectabele
leeftijd van wel een jaar of zeventig a
tachtig bereiken. Gevolg van een en an
der is dat de instroom groter is dan de
uitstroom en het opvangcentrum uit zijn
vijfhonderd vierkante meter grote jasje
groeit. „Hoewel ik denk dat de toestand
zich op den duur zal stabiliseren, kan
het nu echt niet meer", aldus Van Mee
gen. Binnen drie maanden hoopt hij de
goedkeuring van gemeente en gedepu
teerde staten te krijgen voor verhuizing
van het opvangcentrum naar het Noord
brabantse Veldhoven.
Op een voormalig kampeerterrein van
acht hectare wil hij een waarlijk pape
gaaienparadijs inrichten, met grote kooi
en waarin de beesten naar hartelust in
de buitenlucht kunnen rondvliegen.
„Veel mensen denken nog steeds dat pa
pegaaien niet tegen dit klimaat kunnen,
maar niets is minder waar. Sommige le
ven in hun land van herkomst zelfs een
deel van het jaar in de sneeuw. Als ze
's nachts maar lekker warm zitten".
Er móeten dus verwarmde nachthokken
worden gebouwd in het nieuwe onderko
men in Veldhoven. De hele onderne
ming gaat een miljoen gulden kosten. In
de tussentijd heeft zich al een vrijgevige
particulier gemeld die het project wil fi
nancieren en het terrein tegen 70.000
gulden per jaar wil verhuren aan de
stichting. Hoe deze kosten precies gedekt
moeten worden is nog niet helemaal dui
delijk. Van Meegen wil de buitenkant
van de kooien beschikbaar stellen voor
reclameposters.
Met het nieuwe papegaaienpark wil hij
overigens nog een doel dienen. „Het
moet een educatief centrum worden,
waar scholen en dergelijke op af moeten
komen. Ik wil de problemen waarop ik
ben gestuit helpen voorkomen, en je
moet het euvel bij de wortel aanpakken.
De jonge mensen die het nieuwe op
vangcentrum bezoeken, moeten ervan
worden doordrongen dat het geen goed
idee is zo maar een papegaai aan te
schaffen".
Het is niet vergelijkbaar met een dieren
tuin, zo vereekert hij, maar om de kos
ten van het park enigszins te kunnen
dekken zal hij een entree heffen van een
rijksdaalder per persoon. „Personeel zal
ik nog steeds niet kunnen betalen, daar
om blijf ik geheel afhankelijk van de
vrijwilligers".
Echteliefde
Dinie en Adriaan, een echtpaar van
middelbare leeftijd, zijn dagelijks met de
papegaaien in de weer. Ze hebben hart
voor de zaak, glunderend van trots staan
ze voor de kooien. „Met de vogels heb
ik het nu drukker dan toen ik een echte
baan had", zegt Dinie. Ze weet de Jac-
co's, Koko's en Lorres met gemak uit el
kaar te houden. „Dit is mijn lieveling".
Ze wijst op een grote oranje kaketoe.
„Heil Hitier", krijst het beest vrolijk.
„Hij heeft de Tweede Wereldoorlog nog
meegemaakt", legt Adriaan uit. „Je kunt
het hem niet kwalijk nemen".
Als de papegaaien straks in het nieuwe
park naar buiten kunnen, worden hun
kleuren nog mooier. „Jacco is dol op wa
ter. Maar ja, als je hier gaat sproeien,
loopt de meubelfabriek beneden onder".
Sommige vogels hebben echter geen
kleur meer op hun lijf. Vele zijn kaal, op
hun kop na. „Daar kunnen ze zelf niet
bij". Andere krijgen alweer voorzichtig
een grijs donslaagje op hun borst. „Het
ziet er nog steeds zielig uit", zegt Dinie,
„maar het is een stap in de goede rich
ting, een teken dat ze het weer wat meer
naar hun zin krijgen. Vaak zijn ze blij
dat ze bij soortgenoten worden gezet, ze
gaan dan ook meteen beter eten".
Het werkt niet altijd. Eén ^papegaai zit
apart in een kooitje en heeft een ring
rond zijn hals zodat hij zichzelf niet ver
der kan verminken. Nadat het beest al
zijn veren was kwijtgeraakt, had hij het
plan opgevat z'n hart uit de borst te ruk
ken. Een groot litteken getuigt nog van
dit voornemen.
Er zitten ook papegaaien twee aan twee
in kooien. „Dat zijn paartjes. Ze kunnen
heel verliefd worden en dientengevolge
ook heel jaloers zijn op eventuele bela
gers van hun partner. Anderzijds kun je
twee vogels bij elkaar zetten, en wordt
het nooit echte liefde", grinnikt Adriaan.
Ze zien er overigens nauwlettend op toe
dat de beesten niet gaan paren. Dan
raakt het opvangcentrum helemaal over
bevolkt.
Het horen en zien vergaat je in de voliè
res. De verzorgers werken normaliter
met oordopjes in. „Zodra we binnenko
men beginnen ze enthousiast te gillen.
Er zitten heel wat brutaaltjes bij". Dat
hiermee niets te veel is gezegd, bevestigt
ook de fotograaf van de begeleidende fo
to's. Bij het poseren beet een van de die
ren zonder aarzelen het knopje van zijn
horloge af.
Een miljoen
Hoeveel papegaaien er in Nederland le
ven is niet precies bekend, maar experts
schatten het aantal op meer dan een mil
joen, aldus TRAFFIC. Hoewel Neder
land een redelijke controle op de zwarte
handel in papegaaien kent, stelt de mi
lieuorganisatie in haar rapport dat ons
land zou moeten overgaan tot instelling
van een beperkt aantal grensovergangen
voor de vogels. Naast Schiphol en Rot
terdam zouden er bijvoorbeeld aparte
grensovergangen kunnen worden inge
steld aan de Belgische en Duitse grens.
Met name controle aan de kant van
Duitsland blijkt nodig, omdat de veran
deringen in het voormalig Oostblok de
zwarte handel aanmerkelijk hebben be
ïnvloed. Er zijn een aantal populaire
smokkelroutes via Tsjechoslowakije,
Hongarije en het vroegere Oost-Duits-
land bijgekomen. In het belang van de
papegaai dienen deze zo snel mogelijk te
worden geblokkeerd.
KARIN VERAART
■Ceidóc SoiiACWvt-
Eigenaar van het papegaaienopvangcentrum T. van Meegen bij een blauwvoorhoofd-amazone.
FOTO'S: STEPHEN EVENHUIS
