Scheepswerf Kloos: museum in de praktijk
STAD OMGEVING/RTV
Leids vormingswerk is een „rommeltje"
VEEK
INDE
KAREL
APPEL
Persoonlijk cadeau
Ccidóc Sou/tont
ZATERDAG 26 JANUARI 1991 PAGINA 13
bouw
iljoen geopend
lauwe" nieuwbouw
pc-basisschool Het
werd gistermiddag
om klokslag drie
eopend. Voor de
school aan de
enstraat hing voor
egenheid een klein,
aal gemaakt middel
schip met op de
ie naam Galjoen.
>ok bij het te water
an schepen het ge
werd door een fles
Jagne er tegenaan te
1 i de school symbo-
en goede vaart toe
rt. m
OTO: WIM VAN NOORT
LEIDEN Het aanbod van cursussen
in Leiden is groot en gevarieerd, maar
versnipperd en er zijn grote verschillen
in de prijzen voor deelname. Een duide
lijk overzicht over welke cursus waar
en wanneer wordt gehouden, ontbreekt.
De instellingen binnen het vormings-
en ontwikkelingswerk voor volwasse
nen moeten daarom beter gaan samen
werken. Dat is de belangrijkste conclu
sie van Petra Molenaar, studente onder
wijspsychologie in haar afstudeerscrip
tie ,.Leren(den) in Leiden".
Molenaar wijst in haar onderzoek op de
scheve verhouding tussen de door de
gemeente beoogde maatschappelijke be
wustwording en deelname en het wer
kelijke aanbod van cursussen. Voor
vrouwen wordt in het algemeen een
traditioneel en weinig vernieuwend
cursuspakket aangeboden. Het over
zicht van wat wordt aangeboden, ont
breekt bij instellingen en doelgroepen.
En er wordt te weinig overlegd en on
derling afgestemd. Dat geldt vooral
voor de activiteiten voor moeilijk be
reikbare groepen. Door het ontbreken
van duidelijke structuren en de „eiland
jes-mentaliteit" loopt de doorstroming
van cursussen van buurt- en clubhuizen
naar beroepsopleidingen vaak spaak.
Aanleiding voor het onderzoek van Mo
lenaar is de op stapel staande Invoe
ringswet Kaderwet Volwassenen Edu
catie (IKVE). Als deze wet na bespre
kingen in ambtelijke adviescommissies
door de Tweede Kamer wordt aangeno
men, zijn gemeenten verplicht een be
leidsplan op te stellen voor het vor-
mings- en ontwikkelingswerk voor vol
wassenen. Een dergelijk beleidsplan
ontbreekt op dit moment in Leiden.
Zowel de gemeente als het Leidse
Volkshuis, een van de centra voor vol
wasseneneducatie, drongen al eerder
aan op een inventarisatie. Geld en tijd
ontbraken daarvoor echter. Het rapport
van Molenaar dient nu als discussiestuk
voor de Leidse politici en zal de komen
de maanden in raadscommissies en door
ambtenaren worden besproken.
Ethel Portnoy
over Madonna
LEIDEN Ethel Portnoy is door de
Leidse universiteit uitgenodigd voor
de tweede Annie Romein Verschoor-
lezing. De Amerikaans-Nederlands
publiciste houdt donderdag 7 maart
een lezjng getiteld „Van Madonna
tot Madonna...een meditatie over de
vrouw en haar voorbeelden". De
Annie Romein Verschoor-lezing is
een jaarlijkse lezing op het gebied
van vrouwenstudies. De lezing is be
doeld voor een breed publiek. Doel
is het verspreiden van de verworven
inzichten binnen vrouwenstudies.
De lezing wordt gehouden in het
Academiegebouw aan het Rapen
burg 73. Aanvang 20.00 uur.
IIDEN „Als het ge-
edschap stuk gaat, zijn
nog wel bedrijven
iar we vervangend
ateriaal kunnen be-
ichtigen. Maar ik ben
dat Willem Tijssen zo
i'nig op zijn gereed-
is geweest. Er is
el overgebleven".
Kloos, die zich sinds een
If jaar eigenaar van de ge-
inamige scheepswerf
orheen gebroeders Tijs-
i) mag noemen, overdrijft
woord. Het is dat
olsch inmiddels een ande
slogan gebruikt, waht de
uwplaats had niet misstaan
decor voor het reclame-
npje „Vakmanschap is
esterschap".
uit 1922 stammende op
dien herbergen ware mu-
imstukken. Naast een
wt smidsvuur hangt een
tnense blaasbalg; terwijl in
belendend pand oude
ach i nes staan die nog door
men aangedreven worden,
kunt wel zien dat die rie-
;n één kant opdraaien,
pant de loods helt een beetje
ar voren", zegt Kloos over
apparaten die niet meer
bruikt worden, maar nog
volledig intact zijn.
museum in bedrijf dus,
waar nog op geheel ambach
telijke wijze wordt gewerkt.
„Het is alleen jammer dat de
jeugd dat ambachtelijke niet
meer ziet zitten". Voor het
gespecialiseerde werk dat de
Leidse scheepswerf aflevert,
zijn nauwelijks opleidingen
te volgen. „Hier werken ge
lukkig nog twee jongeren die
zeer geïnteresseerd zijn. Je
raakt ermee behept. Die oude
schepen zijn een soort ziek
te", zegt Kloos.
De vakkennis werd van ge
neratie op «generatie overge
dragen. Daarnaast valt in de
literatuur nog de nodige in
formatie terug te vinden over
hoe men vroeger bij de bouw
van rond- en platbodems te
werk ging. Bij de restauratie
van oude boten laten Kloos
en zijn vijf medewerkers zich
nog veelal door hun gevoel
leiden. Tijdens de nieuw
bouw van historische
scheepstypen, zoals de Lem-
ster Aak, komen regelmatig
tekeningen op tafel. „De op
drachtgever wil zelf graag
vooraf het resultaat zien".
Aan de muur van de loods
hangen vijf naambordjes van
boten die in de laatste vijf
jaar van de rede liepen. De
naar de bekende Leidse
schrijver Maarten Biesheuvel
vernoemde „Maarten B"
completeert het rijtje. Het
vaartuig is in Alphense han
den, maar ligt in de winter
maanden regelmatig in de
Nieuwe Rijn. Zo ook nu, om
ringd door vele oudere soort
genoten.
De bouwtijd van deze Hol
landse glorie ligt zo rond de
anderhalf jaar. „Het casco
van een Lemster Aak van
zestien meter maken we in
vijf maanden, voordat ie he
lemaal klaar is, ben je een
jaar verder". Het gebruik
van materialen verschilt niet
veel met vroeger. Het klin
ken heeft echter plaatsge
maakt voor het lassen en het
puddelijzer is vervangen
door staal. „Het interieur is
ook naar deze tijd aangepast,
maar kunststof komt in ons
woordenboek niet voor".
Investering
Eenmaal af wordt er voor
een bedrag tussen de twee
ton en ruim een miljoen gul
den (ter vergelijking in 1923
liep het eerste schip van de
rede voor een bedrag van
1600 gulden) te water gela
ten. „Een behoorlijke inves
tering en een hobby waar
veel werk in gaat zitten",
weet Kloos. „Maar daarnaast
is het wel zo, dat de eigenaars
veel zelf doen. De moeilijke
dingen gebeuren hier, zoals
het vernieuwen van stukken
hufd".
Op de kade wachten diverse
exemplaren op een restaura
tiebeurt. Een van de boten,
die onder handen worden ge
nomen, is een aak uit 1880.
De gemeente Gouda plaatste
de „Vredebest" zelfs op de
monumentenlijst. „De grote
klussen gebeuren meestal in
de winter. Dan zorgen we er
voor dat we altijd voldoende
schepen aan de werf hebben
liggen".
Naast de „Vredebest" wacht
ook de Emanuel" op een in
grijpende beurt. Deze uit
1906 stammende klipper was
jarenlang eigendom van de
in de scheepvaartwereld ver
maarde Jelle Hoogeveen en
is nu in handen van de Leeu
warder architect Koolhaas.
Hij wil dat de „Emanuel" in
originele staat wordt terugge
bracht. „Dat betekent dat er
2,5 meter tussenuit moet en
dat we de boot weer onder
zeil gaan brengen". Kloos
strekt vervolgens zijn vingers
en schuift ze in elkaar om
aan te geven hoe de operatie
in zijn werk gaat. „Als 'ie op
de helling is uitgemeten, kor
ten we de Emanuel steensge-
wijs in, waarop we de twee
delen weer aan elkaar klin
ken".
Romantisch
„Dit beroep heeft inderdaad
een romantische sfeer", zou
Kloos, gekleed in een blauwe
overall en voorzien van zijn
onafscheidelijke „Drukwerk-
petje", later erkennen. „Veel
mensen komen naar deze
werf, omdat alles nog in oude
stijl is. Ik denk dat klanten
weg zouden blijven als hier
moderne loodsen staan. De
mensen die hier komen le
ven in die oude tijd en wo
nen op het schip".
Een wereldje ook van stoere
jongens, ferme knapen. „Het
is vrij zwaar en ambachtelijk
werk. En jonge jongens
knappen daar op af". Spoedig
wordt duidelijk waarom. Bij
twee oude machines die nog
steeds in gebruik zijn voor
het ponzen van gaten in staal
en net klinken van platen,
wordt een zwaar beslag ge
legd op de menselijke oer
krachten.
Nostalgie staat daarnaast bij
de scheepsbouwers hoog in
het vaandel. Zo schroomt
Kloos niet om regelmatig zelf
een oude boot op te kopen.
„Om het voor het nageslacht
niet verloren te laten gaan".
De eigenaar beseft dat het
wel eens strookt met de com
merciële bedrijfsvoering.
„Soms is het schipperen. Ach,
als ik er maar van kan eten".
PETER VAN DER HULST
bijdragen van Frank
rman, Peter van der
st, Loman Leefmans
[arin Swiers.
lijkheid(l)
jorlog in het Golf gebied
de mensen terecht niet
roerd, ook al wonen ze
duizenden kilometers
nd en zullen ze er nooit
tstreeks mee te maken
ïn. In sommige kringen
het zelfs onsmakelijk
iden om feest te gaan
n terwijl in Israël, Saoe-
rabië, Koeweit en Irak
nensen bij bosjes door
igsgeweld sterven,
carnavalsverenigingen,
uitgerekend in deze
lijke tijden hun onstui-
feesten vieren hebben
k niet aan voorbij willen
Het begrip „gepaste
jkheid" is ingevoerd. De
Hteiten gaan wel door,
dan vooral binnenshuis,
uiterlijke vertoon, zoals
kochten en de sleutelo-
andigingen, is vaak van
agenda geschrapt. In
dwijkerhout bijvoor-
het carnavalsdorp bij
zal burgemeester
Winkel niet de sleutel
het dorp afstaan aan
Robin Hood,
rigens gaan de optochten
de Vikings en de Kani-
aten wel gewoon door.
'oorhout en Sassenheim
alles door, in Warmond
sleuteloverhandiging en
cht juist weer afgelast,
in Leiden is een optocht
hrapt: die van de Spoor-
pers. Burgemeester Win-
itelt dat bij een aanval op
lederlandse marinesche-
waarbij slachtoffers val-
het voor de hand ligt dat
carnavalsfeest in zijn
p helemaal niet doorgaat.
\hjkheid (2)
Pint je overigens afvra-
kie er mee gediend is om
perst feest te gaan vieren,
carnavalsfeest is juist een
f waarmee de dagelijkse
Pmmeringen even kun-
worden vergeten. Tij-
s de hevige luchtaanval-
j°p Engeland in de Twee-
wereldoorlog was er juist
aandacht voor amuse-
zodat de zorgen even
Ij konden worden gezet,
er weinig uniformi-
in de ene plaats zijn er
[optochten, in de andere
niet. Het lijkt wel te
lt om het in die optochten
al te bont te maken.
Praalwagens met Scud- en
Patriotraketten en olijke af
beeldingen van Saddam Hu-
sayn en George Bush lijken
uit den boze. Je verkleden
als „zandhaas" of oliesjeik
voor het gemaskerde bal lijkt
evenmin gepast, evenals het
dragen van een Saddam Hu-
sayn-masker.
In dit soort zaken lijken er
eigenlijk maar twee moge
lijkheden: je viert uitgebreid
feest, of je viert geen feest.
Wie geen feest wil vieren
omdat er ergens op de wereld
doden vallen maakt het zich
zelf overigens wel moeilijk.
In Afrika sterven er dage
lijks duizenden mensen van
de honger. Het verkeer eist
over de gehele wereld voort
durend slachtoffers. In de
Verenigde Staten worden
aan de lopende band mensen
vermoord. In de Baltische
Staten worden momenteel
ongewapende burgers over
hoop geschoten. Dat geeft
geen aanleiding tot vrolijk
heid, zelfs geen gepaste vro
lijkheid. Maar oorlogsslacht
offers zijn kennelijk ergere
doden dan doorsnee slachtof
fers.
Kunst
Dat Leidenaars niet warm lo
pen voor de Leidse kunst- en
cultuuruitingen werd woens
dagavond tijdens het LVC-
Grand Café wel duidelijk.
Slechts een handjevol men
sen was op de botsing tussen
cultuurpaus Yvonne van
Baarle en Droomfabrieker
Alex Milberg afgekomen. En
dat is jammer, want de be
zoekers van die discussie
avond onder het motto Oe
verloos zijn een stuk wijzer
geworden. Niet over het on
derwerp zelf. Want hoe het
met het Leidse cultuurbeleid
zit weet niemand.
Maar wel werd verklaard
waarom Leidenaars niet
warm lopen voor kunst en
cultuur. Volgens Yvonne van
Baarle, die nog geen jaar in
Leiden werkt en niet in Lei
den woont, schort het aan het
onderwijs. Het ligt niet aan
het aanbod, maar aan de be
volking. Net zoals de mensen
leren rekenen en schrijven,
moeten ze leren omgaan met
kunst en cultuur. Als ieder
een nou maar vanaf de basis
school kunst en cultuur door
zijn strot krijgt gestampt,
komt het dus wel goed. Van
Baarle voegde daar nog aan
toe dat we dan om in de be
hoefte te voorzien het niet
aankunnen met die ene bi
bliotheek en schouwburg in
de sleutelstad. Misschien dat
het dan ook nog wat wordt
met de Stadsgehoorzaal.
Uiteraard werd daarop de
vraag gesteld wat kunst en
cultuur nu eigenlijk is. Tot
nu toe wist niemand en
dat eigenlijk al eeuwenlang
niet die vraag te beant
woorden. Maar de Leidse
cultuurmanager loste het
raadsel op. Kunst is wat ge
subsidieerd wordt als kunst.
Beeld uit zicht
Het beeld van de bloemenkoopman op de Leidse grachten
wordt regelmatig verstoord. Snack-karren, sokken- en panty
verkopers en automobilisten parkeren hun wagens plompver
loren voor zijn neus op de Visbrug. Enige beleefde afstand
wordt daarbij niet in acht genomen, terwijl het beeld toch een
eerbetoon is aan de echte marktkooplui. Nu is het alleen nog
wachten op degene die z'n wagen met forse snelheid tegen
het kunstwerk parkeert. Dan is het beeld meteen voorgoed
weg. FOTO: WIM VAN NOORT
En naast de kunsten zijn daar
de media, de bibliotheken,
letteren en musea. Dat is cul
tuur. Zo luidde haar simpele
verklaring.
Een verklaring die nogal wat
gevolgen heeft. Bijvoorbeeld
voor schilders zoals Rem
brandt, Frans Hals, Dali, Ap
pel en Miro. Wat zij maakten
is geen kunst. Want ze wer
den niet gesubsidieerd.
Cultuurbarbarisme
Lisse en cultuur het zijn twee
woorden die al jarenlang met
elkaar in onmin leven. En
dat moet drastisch verande
ren, vindt een groepje en
thousiaste Lissers, dat zich
onder de paraplu van de in
oprichting zijnde SCALA
(Stuurgroep Culturele Aan
gelegenheden Lisse Active
ren) heeft verenigd.
Ditmaal is het ernst, een zaak
van nu of nooit, laten de ini
tiatiefnemers weten. Secreta
ris A. van der Wal: „Een jaar
of tien geleden is er in Lisse
ook al eens een dergelijk ini
tiatief geweest. Dat is toen
gestrand en het zit er bij de
Lissers nog steeds een beetje
in. Het zal wel weer op niets
uitlopen, zo wordt gedacht".
Dat doemdenken moet nu
maar eens over zijn.
Overtuigend is dat voorne
men van SCALA niet, want
de eerste informatiebijeen
komst moet nog plaats vin
den en de stuurgroep houdt
al diverse slagen om de arm.
Mocht namelijk blijken dat
verenigingen en particulie
ren te weinig betrokkenheid
tonen dan staat nu al vast dat
SCALA een andere koers
gaat varen.
De culturele infrastructuur
ontbreekt in Lisse ook ten
ene male. Slechts het Poel-
huys, dat de stuurgroep zelf
als veredeld buurthuis schijnt
af te willen doen, vormt het
daadwerkelijke culturele
hart van Lisse. Voor de rest
zijn de inwoners afhankelijk
van Qbus, dat er slechts is
voor jongeren, en Artopa, dat
nota bene in particulier bezit
is.
Het zou allemaal nog niet
zo'n ramp zijn, als het ge
meentebestuur een krachtig
cultuurbeleid ontwikkelt.
Maar niets van dat. De cen
trumfunctie van Lisse gaat
doorgaans niet verder dan
het winkelgebied en de pom
peuze sportaccommodaties
voor een qua inwonertal toch
gemiddeld dorp. Sportclubs
die doorgaans geen moeite
hebben om te kijken of er
nog wat in het subsidiepotje
van de gemeente zit.
De goed gevulde ruif is door
de instanties echter aardig
opgesoupeerd. Met als gevolg
dat in Lisse een scheefgroei
is ontstaan. Voorzover er in
het dorp in belangrijke mate
sprake is van cultuur dan be
treft het de bollen. Opvoerin
gen van toneelgezelschappen
vonden tot in het korte ver
leden in kroegen en cafés
plaats. Om over optredens
van beetje aansprekende ca
baretiers nog maar te zwij
gen.
Serieus dacht het college in
Lisse op het initiatief te rea
geren. SCALA moet zich zien
te redden met de „geweldi
ge" startsubsidie van duizend
gulden, waarbij de gemeente
zich gehaast heeft om te zeg
gen dat het eenmalig is. Cul
tuurbarbarisme?
Cultuurbarbarisme (2)
Een bijdrage waarvan later
bleek dat SCALA zich daar
mee in de handen mag knij
pen. Want enig bestaansrecht
heeft de stuurgroep nog niet
aangetoond. En dat was nu
juist de reden waarom de ge
meente Lisse de reeds be
staande Vereniging Oud Lis
se een startsubsidie van vijf
duizend gulden weigerde. De
in december opgerichte club
moet eerst enige tijd kunnen
bestaan alvorens beoordeeld
kan worden of het gevraagde
geld noodzakelijk is. Een ter
mijn is niet genoemd, maar je
kan toch moeilijk pas na drie
jaar met een „start"subsidie
aankomen.
Vermoedelijk is er dus iets
anders aan de hand. Want
was het niet diezelfde vereni
ging die protesteert tegen de
door het college voorgestelde
sloop van drie monumentale
panden aan de Heereweg? Zij
moeten plaats maken voor
woningbouw, een ander stok
paardje van Lisse. En ja, wie
gaat nu ziin grootste vijand
van middelen voorzien?
Na het neerhalen van het
oude gemeentehuis en ande
re, gelukkig achterhaalde,
ideeën om enkele witte huis
jes in de Kanaalstraat aan de
slopershamer ten prooi te la
ten vallen, lijkt het met de
architectonische cultuur in
Lisse nog verder bergaf
waarts te gaan. Cultuurbar
barisme!
Juichen (1)
De Leidse wethouder Hans
de la Mar ziet de sociale ver
nieuwing (SV) nu \yel zitten.
Tijdens de afgelopen maan
dag gehouden commissiever
gadering vond hij het zelfs
tijd voor „gepast gejuich". Er
was toch maar even 3,5 mil
joen extra bij de gemeente
binnen gekomen. Daarmee
kunnen een hoop kleinere en
grotere projectjes en activitei
ten in de drie achterstands
wijken worden gefinancierd.
De komst van dat geld heeft
De la Mar duidelijk gemaakt
dat de negatieve klank die
sociale vernieuwing had in
ieder geval tijdelijk moet
worden omgezet in een posi
tief geluid.
Of de bewoners van de drie
achterstandswijken (Noord,
Slaaghwijk en de Oostelijke
binnenstad) waar het naar
toe moet, met de wethouder
meejuichen, is nog maar de
vraag. Op de vorig jaar ge
houden informatieavonden,
lieten de bewoners zich on
miskenbaar uit over wat in
hun ogen sociaal vernieuwd
moest worden. In vrijwel
elke Leidse buurt en bij elke
buurtvereniging komt het
zelfde rijtje knelpunten naar
voren. Verkeers- en parkeer
problemen, ambtelijke wille
keur, slechte leefbaarheid
(graffiti, hondepoep, weinig
onderhouden of bebouwd
groen) en tot slot de weinig
snelle respons van de ge
meente op brieven.
Juichen (2)
En wat gaat de gemeente, die
daar nu 3,5 miljoen voor
heeft, aan doen. Een vluchti
ge blik op het lijstje met acti
viteiten. Er gaat een ton naar
volwasseneducatie in de be
trokken wijken. Heel mooi,
maar daar was nu niet om
gevraagd. Verder hebben de
onderwijsambtenaren nog
een ton nodig voor „Oriënta
tie en Cursusontwikkeling".
Natuurlijk gebiedt de eerlijk
heid te vermelden dat er op
de lijst Nieuw Beleid ook on
derwerpen voorkomen die
wel wijkgericht zijn en die de
relatie tussen bewoners en
gemeente kunnen verbete
ren. Zo gaat extra geld voor
de banenpool en gaat twee
ton naar de wijkgroepen
waarin ambtenaren, bewo
ners en instanties met elkaar
overleggen om de sociale
vernieuwing gestalte te ge
ven. Het scenario voor die
vergaderingen is bekend. De
bewoners wijzen op de ver
keers- parkeer en leefbaar
heidsproblemen in de wijk
en willen dat daar wat aan
wordt gedaan.
De la Mar's collega Henriëtte
van Dongen heeft hier al voor
gewaarschuwd: „Sociale ver
nieuwing is niet aan de reini
ging vragen of de straat wat
vaker kan worden schoonge
maakt omdat er poep ligt,
maar de bewoners moeten het
besef krijgen dat je niet zo
maar je hond voor het huis
van de buurman kunt laten
kakken". Maar net zo min als
gepast gejuich van De la Mar
levert deze, wat idealistische
opvatting een bijdrage tot het
oplossen van de door de be
woners aangekaartte proble
men in achterstandswijken.
Serie lezingen
over het brein
LEIDEN Het brein staat
centraal in een serie lezingen
van Studium Generale van de
Leidse Universiteit. Dat komt
omdat het brein de laatste tijd
volop in de belangstelling
staat. In de neurochirurgie zijn
bijvoorbeeld technieken ont
wikkeld die inkijken in het
brein beter mogelijk maken.
In de neurofysiologie kan veel
veel nauwkeuriger worden
vastgesteld welke hersengebie-
den welke functies vervullen.
De controle over bewegingen
wordt bijvoorbeeld in het ach
terste deel van de hersenen
verricht. In het voorste deel
van de hersenen wordt het
denken uitgevoerd. De cogni-
tieleer is geheel gewijd aan de
vraag hoe ons denken functio
neert. De serie begint donder
dag 14 februari. A. Luyendijk-
Elshout besteedt aandacht aan
het brein in de geschiedenis.
Meer lezingen worden gehou
den op 21 en 28 februari, 7, 14
en 21 maart. Dat gebeurt in
het Centraal Faciliteitenge
bouw aan de Cleveringaplaats
1. De lezingen beginnen om
20.30 uur. De toegang is gratis.
(ADVERTENTIE)
HAAGS GEMEENTEMUSEUM
[MEESTERWERKEN
SCULPTUREN
RECENTE SCHILOERIJEN
STADHOUDERSLAAN 4
IK WOU DAT IK
EEN VOGEL WAS
Deze originele Parker Rollerpen, waarin uw eigen
naam wordt gegraveerd, krijgt u toegestuurd na
iet opgeven van een nieuwe abonnee.
De nieuwe lezer wordt ook hartelijk onthaald:
deze krijgt de krant de eerste twee weken gratis.
I
J Noteer als nieuwe abonnee ingaande
I Naam: Voorl:
I Adres:
J Postcode/plaats:
Telefoon:
(voor controle bezorging)
I Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnementsgeld betaald per:
j maand (automatisch betalen) f 2S,70
l kwartaal via acceptgiro f 78,60
J Stuur als dank een Parker Rollerpen naar:
1 Naam:
I
I Adres:
Postcode/plaats:
1 Op de pen moet komen te staan:
llllll
I Stuur deze bon in een open envelop - postzegel niet nodig - naar
I Leidse Courant, antwoordnummer 998, 2501 VC Den Haag. /nz
