„Piloten vinden
geweervuur meest
beangstigend"
Genscher biedt
Israël Patriots aan
V
Bedrijven werken niet mee
Ivo Freijsen (25): van Leidse
student tot scheepsvertaler
GOLFOORLOG
QeidóaQowuvnt
VRIJDAG 25 JANUARI 1991 PAGINA
Van Eekelen denkt aan
Europese vredesmacht
WASHINGTON Europa is wellicht be
reid na de Golfoorlog een vredesmacht naar
de Perzische Golf te sturen om te helpen bij
het herstel van de vrede. De secretaris-ge
neraal van de Westeuropese Unie, Willem
van Eekelen, zei dit in Washington voor zijn
gesprek met de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, James Baker. Van Eek
elen denkt daarbij aan een Europese vredes
macht in het bevrijde Kuwayt en bescher
ming voor de emiraten in de Golf. Dat zou
deze landen opnieuw zelfvertrouwen kun
nen geven. Het Europees Parlement meent
dat alleen onder strikte voorwaarden de
oorlog tegen Irak mag worden beëindigd en
de onderhandelingen mogen worden hervat,
zo staat in een gisteren aanvaard compro
misvoorstel.
Iran geeft Bush en
Husayn veeg uit de pan
TEHERAN De Iraanse geestelijk
leider, ayatollah Ali Khamenei, heeft
gisteren felle beschuldigingen geuit
aan het adres van zowel de Ameri
kaanse president George Bush als de
Iraakse leider Sadam Husayn, Hij
noemde Bush „een moordenaar en cri
mineel" voor het bombarderen van
Iraakse woongebieden. Over de Iraak
se president Saddam Husayn en zijn
militaire leiders zei hij: „Wat hebben
deze heren, die Irak onder de kaplaar
zen van bezetters hebben gesleept, te
zeggen tegen het Iraakse volk?" Aan
Saddam vroeg Khamenei: „Met welk
recht heb jij Irak in een ongewenste
oorlog gebracht om je eigen ambities
te bevredigen?" Iran is bang bij de
oorlog betrokken te raken.
CBS-ploeg
vermist in
Saudi-Arabië
RIYAD Vier journalisten
van de Amerikaanse omroep
CBS zijn als vermist opgege
ven, nadat een Saudische le
gerpatrouille hun auto gisteren
leeg aantrof in het noorden
van Saudi-Arabië, vlak bij de
Kuwaytse grens. Van hen is
maandagmorgen voor het
laatst iets vernomen. De ver-
slaggeversploeg nam toen con
tact op met het kantoor van
CBS in Dahran. CBS gaat er
vooralsnog van uit dat de ver
slaggevers zich onder „be
vriende troepen" bevinden.
Saudische prins
betaalt evacuatie
DAMMEN De Saudische prins
Fahd bin Salman, neef van koning
Fahd en ondergouverneur van de
Oostelijke Provincie in Saudi-Arabië,
heeft aangeboden de vliegreis te
betalen van Amerikanen en andere
buitenlanders die vanwege het oor
logsgeweld naar huis willen. Het aan
bod van de prins volgt op steeds va
ker gehoorde klachten onder in Sau-
di-Arabie werkzame Amerikanen dat
hun regering nauwelijks acht slaat op
hun veiligheid. De uitgestrekte pro
vincie, waarin de grote vliegbasis
Dhahran is gelegen, is de afgelopen
dagen al 15 keer doelwit geweest van
Iraakse Scud-raketten.
V-raad tegen openbare
zitting Golfoorlog
NEW YORK De Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties heeft gisteren besloten niet
in te gaan op het verzoek van de Maghreb-
landen om een formele bijeenkomst te hou
den waarin de Golfoorlog moet worden be
spreken. Na verscheidene uren achter geslo
ten deuren in beraad te zijn geweest hebben
de leden van de Veiligheidsraad hun huidige
voorzitter, de ambassadeur van Zaïre, Bagbe-
ni Adeito Nzengeya, voorgesteld op bilaterale
wijze de gesprekken met de leden van de
Maghreb-landen, Algerije, Libië, Mauretanië,
Marokko en Tunesië, voort te zetten. Na deze
nieuwe consultaties zouden de leden van de
Raad zich opnieuw kunnen uitspreken of al
dan niet een formele bijeenkomst van de
Veiligheidsraad moet worden gehouden, die
dan openbaar zou moeten zijn.
Aanval op Saddam mislukte
door slechte weer
VI
WASHINGTON De geallieerde strijdkrachten
ben vorige week bevel gekregen een aanval uit te
ren op een plaats waar de Iraakse president zou zijn
lokaliseerd. De missie mislukte echter wegens
slechte weerd, zo heeft een Amerikaanse regem
functionaris vandaag verklaard tegenover de fa
Washington Post. Saddam, die voornamelijk 's na jch
reist met dubbelgangers en een legertje lijfwachten,
ergens in het midden van Irak gesignaleerd door ag
ten van de geallieerde geheime dienst. De informati
de Washington Post doet de vraag rijzen of een derg
ke operatie niet in strijd is met het presidentiële dec
uit 1981, waarbij de moord van politieke figuren is
boden. Maar volgens deskundigen is die maatrege
dit geval niet van toepassing, omdat hij niet geldt
de opperbevelhebber van een vijandig leger in oorldde
tijd. In 1943 had de VS-luchtmacht opzettelijk de be
hebber van de Japanse marine, admiraal Isoroku
mamoto, geëlimineerd door zijn vliegtuig neer te hal
reel
vijf
geu
RAKETTEN 'RAKEN' COMMANDANT
BRITSE JAGUARS NIET
BAHRAYN Luitenant
kolonel Bill Pixtons dag
begint wanneer de wek
ker om half zes 's och
tends afloopt. „De eerste
gedachte wanneer je wak
ker wordt is bidden voor
een heldere blauwe dag
en dan is het direct aan
het werk. De stemming is
al een beetje gespannen
tijdens de vluchtinstruc-
ties, maar je voelt de span
ning pas echt wanneer je
je pak aan hebt en je red
dingsvest en de kaarten
onder je arm hebt en je
krijgt het bevel te vlie
gen".
„Dan ga je naar je vliegtuig en
een heleboel mensen wensen
je succes en zeggen tot gauw
en ze krijgen die blik in hun
ogen die betekent dat ze in elk
geval hopen dat ze je gauw
weer zullen zien, maar je
maakt je er met een grapje
vanaf. Je houdt het hoofd koel
wanneer je je in het vliegtuig
installeert en concentreert je
op het werk. Wanneer de mo
tor start wordt het een beetje
zweterig en in je gedachten
vormt zich een plan voor wat
je gaat doen en in je achter
hoofd denk je aan wat je zal
doen als je geraakt wordt".
De rest is routine. De start, de
zwijgende radio, vliegen boven
de zee en wachten tot je de
grens van Kuwayt ziet in het
woestijnzand. „Wanneer je
eenmaal in de lucht bent, ben
je op bekend terrein. Het is
jouw kleine kantoortje. Nu ben
je op jezelf aangewezen".
Pixton, 39 jaar oud, is „com
mandant van de Jaguar-pilo
ten in de strijd tegen Irak. Hij
koestert een biertje in zijn
handen terwijl hij hardop na
denkt over de absurditeit van
de vluchten boven het vijan
delijk grondgebied, van de
bombardementen op de Iraak
se afweerinstallaties en dan na
de landing het comfort van
een bar in een hotel en het
non-stop geklets van de man
nen onder zijn bevel.
„Het is vreemd als je bedenkt
dat we hier iets zitten te drin
ken terwijl mijn makkers van
het andere eskader in de lucht
zijn. We zijn erop getraind de
tijd tussen de vluchten in bun
kers uit te zitten, maar nu zit
ten we hier en het is absoluut
niet wat we hadden ver
wacht".
Moraal
Totdat hij de grens bereikt
concentreert Pixton zich op
zijn missie en hoe die tot een
goed einde gebracht moet wor
den. „Als je mist, heeft het
geen zin om de lucht in te
gaan, dat is de moraal van het
verhaal".
„Wanneer je eenmaal de grens
bereikt, die je kunt zien als
een lijn in de woestijn, kijk je
uit het raam of er iets op je af
komt. Je ziet alleen maar
woestijn en een boel rook om
dat het daar allemaal flink
brand. Tegen die tijd bevind je
je in een stadium dat je je doel
moet raken, en je grootste zorg
is dat wanneer je je bommen
moet droppen, dat niet lukt
omdat je een fout hebt ge
maakt".
Wanneer het doel in zicht
komt is er maar één gedachte:
het raken. „Je ogen gaan zo
wijd mogelijk open, houden
het doel vast. De duikvlucht
naar het doel duurt tien secon
den en dat zijn de langste se-
conden van je leven. Je ziet
het luchtafweergeschut niet op
je afkomen en krijgt van de
tweede piloot te horen dat er
op je geschoten wordt".
„Op het moment denk je: 'O
shit, kom op - het is bijna tijd
voor de bommen'. De tijd lijkt
eindeloos te duren en de drie
seconden die je hebt om ze op
het doel te zetten en te drop
pen lijken eeuwen. Het duurt
700 milliseconden om de wa
pens los te laten, dus hele se
conden lijken uren".
„Het is verbazend wat je daar
boven kan doen in de tijd van
een hartslag. Dingen die nooit
gedaan kunnen zijn tijdens de
training. Dan kijk je over je
rechter- of linkerschouder en
zie je de bommen afgaan. En
dan is het zaak dat ik thuis
kom, dat mijn kleine roze li
chaampje thuiskomt".
Geschoten
„Ik heb te horen gekregen dat
er op me wordt geschoten, dus
ik doe mijn anti-radarsysteem
en ECM aan en ga zo hoog en
snel als ik kan op de grens af.
Een van de jongens zegt dat je
gewoon dapper wegrent. De
grens lijkt nooit dichterbij te
komen. Dan roept de leider ze
allemaal op. We mogen eigen
lijk geen radiocontact zoeken
maar ik ken geen enkele lei
der die ze niet te vroeg op
roept. Ik ben degene die heeft
besloten hoe alles gedaan ging
worden en als er iets verkeerd
gaat, is dat mijn verantwoor
delijkheid".
Dit heeft ook een fysieke uit
werking op Pixton. „Je kunt
nauwelijks praten, je mond is
droog en plakkerig. De reis
naar huis is routine en de
emoties van die paar seconden
beginnen weg te ebben. Bij het
landen krijg je een gevoel van
opluchting, is er tijd voor een
lach en een grap. Wanneer we
weer in de instructie-ruimte
zijn kan niemand zijn mond
houden".
„We nemen de tijd om de vi
deo's van wat we hebben ge
daan te bekijken en praten al
les door voor ik mijn rapport
schrijf. Ondanks alle training
die we hebben gehad om ra
ketten te vermijden, blijkt het
meest beangstigende geweer
vuur te zijn. Dat is wat ons
echt is opgevallen en dan te
bedenken dat het eigenlijk om
een prehistorisch wapen gaat".
Pas dan begint Pixton zich te
ontspannen en vanuit het ho
tel belt hij zijn vrouw Mary he
Norfolk. De ongerijmdhi lar
van de moderne oorl<
ring, dat een Jaguar-piloot
staat is dagelijks zijn vrouw
bellen en tussen de aanvall n
door in een hotel verblijft,
gaat hem niet.
«j
„De hele toestand is absurd
het contrast tussen de zar
zakken en het prikkeldraad
de basis. Het ene moment $o
ik, helemaal in uniform,
het punt de lucht in te gaan
het volgende moment loop
in mijn korte broek in de li je:
rine Club".
LIZ JENK
(c) The Tii
Oorlogsmode
Met een gasmasker op en een gecamoufleerd lijfje showt deze
mannequin in New York de jongste collectie van ontwerper An-
dré Van Pier, die 'Oorlogsmode' heet en is geïnspireerd door de
gebeurtenissen in de Golf. De veldfles en het kogelvrije vest
completeren de collectie van Van Pier, die zegt ook aan de wieg
te hebben gestaan van het kanten topje van Madonna in de vide
oclip 'Like a Virgin'. Op de vraag of hij het geheel niet wat sma
keloos vindt, zei de 29-jarige couturier: „De soldaten zullen niet
beledigd zijn. Integendeel, ze kunnen zich ermee identificeren en
erom lachen".
FOTO: AFP
TEL AVIV De Duitse
minister van buitenlandse
zaken, Hans-Dietrich
Genscher, heeft in Tel
Aviv Israël aangeboden
Patriot-raketten te sturen.
De Israëlische minister van
buitenlandse zaken, David
Levy, zei vandaag niet of zijn
regering op het aanbod van
Genscher was ingegaan. Wel
liet hij los dat het kabinet over
deze kwestie in discussie is. De
minister ontkende berichten
van de Israëlische media als
zouden Duitse troepen worden
meegestuurd met de Patriots,
als deze inderdaad in Israel
zouden worden gestationeerd.
Gisteren onderstreepte Levy
de medeverantwoordelijkheid
van Duitsland voor de opbouw
van Saddam Husayns wape
narsenaal. Levy wees meer
malen op de Duitse historische
,en morele schuld en zei van
Bonn dan ook steun en solida
riteit te verwachten „en niet
alleen een cheque". Levy zei
het ook te betreuren dat de
wereldwijde sympathie voor
Israël pas loskwam na de eer
ste Iraakse raketaanval. Gen
scher verklaarde dat zijn reis
naar Israël niet alleen was be
doeld om de cheque te over
handigen. Hij zei dat tijdens
zijn ontmoeting met Levy
„moeilijke kwesties" aan de
orde zijn gekomen. Genscher
onderstreepte nog eens het be
staansrecht van de Israëlische
staat.
Genscher maakte diepe emo
ties los in de joodse gemeen
schap toen hij een bezoek
bracht aan twee plaatsen in
Tel Aviv die werden getroffen
door een Iraakse Scud-raket.
„Schande dat Duitsland deze
nieuw Hitier heeft gecreëerd",
zei rabijn Avi Weiss, een mili
tante Amerikaans-joodse acti
vist. „Ik wil hier geen enkele
Duitser zien. De Duitsers heb
ben mijn ouders vermoord",
De Duitse
minister
Genscher
bezoekt een
voorstad van
Tel Aviv die
dinsdag werd
getroffen door
een Iraakse
Scud-raket,
FOTO: AP
zei een vrouw wier huis dins
dag werd geraakt door de ra
ket.
Ook de Turkse president uitte
gisteren forse kritiek op Duits
land, dat zich als rijk land niet
betrouwbaar opstelde.
BONN Duitse bedrijven zijn
mede-verantwoordelijk voor
het opvoeren van de reikwijd
te van de Iraakse Scud-raket
ten, zo heeft Lutz Stavenha
gen, de coördinator van de
veiligheidsdiensten binnen het
Duitse kabinet, gisteren be
kend gemaakt. Duitsland wees
gisteren ook 28 Iraakse diplo
maten uit.
Na onthullingen over Duitse
medewerking bij het verkrij
gen van gifgasinstallaties en
hulp bij de bouw van een on
dergrondse bunker voor de
Iraakse president Saddam Hu
sayn komt de laatste onthul
ling misschien niet als een
verrassing, maar het maakt de
relatie tussen Duitsland en Is
raël er niet beter op.
De moeite die de geallieerde
luchtmacht in de Golf heeft
om de Iraakse troepen en com
municatiecentra uit te schake
len, kan worden verklaard
door het bestaan van een uit
gestrekt netwerk van onder
grondse schuilkelders en bun
kers, die in de jaren tachtig
zijn aangelegd met hulp van
westerse bedrijven. Vooral
Britse, aldus het vakblad Ja
ne's Defence Weekly. Een
functionaris van een betrok
ken Belgisch bedrijf verklaar
de dat de NAVO en de rege
ring van België al eerder op de
hoogte waren gesteld van de
bouw in Irak van ondergrond
se hangars. Naar verluidt wil
het Belgische bedrijf, net als
enkele andere, geen bouwte
keningen afstaan.
De 25-jarige Arabist Ivo Freijsen luistert aan boord van de Jacob van Heemskerck naar een Arab
sche zender. FOTO: Al
A/B JACOB VAN
HEEMSKERCK „Toen
in Nederland werd beslo
ten deze schepen naar de
Golf te sturen, ben ik
gaan bellen. Ik was bijna
klaar met mijn studie en
zou in januari bij de land
macht in dienst moeten.
Dat leek me niks. Als je
nou eens je vak en je
diensttijd een beetje kunt
combineren, dacht ik bij
mezelf. En toen was het
vrij snel geregeld".
De 25-jarige Ivo Freijsen is
een van de weinige dienst
plichtigen aan boord van de
Jacob van Heemskerck. Zes
jaar geleden koos hij ervoor in
Leiden Arabisch te gaan stu
deren, meer uit nieuwsgierig
heid dan om een speciale re
den. In september vorig jaar
studeerde hij af met een docto
raalscriptie over het maand
blad van de Moslimbroeder
schap in Egypte (die „hope
lijk" binnenkort bij het Cen
trum voor Niet-westerse Stu
dies in Leiden wordt gepubli
ceerd) en meldde zich vervol
gens zelf bij de Koninklijke
Marine met de vraag of hij als
dienstplichtige iets voor hen
kon betekenen in de Perzische
Golf.
Freijsen zit sinds de drie Ne
derlandse marineschepen half
november uit Den Helder ver
trokken dagelijks vele uren
aan de radio om alle mogelijke
uitzendingen in zowel het En
gels als het Arabisch te volgen
en rapporteert daarover aan
de commandant van de Neder
landse taakgroep in de Golf,
kolonel Pieter C. Kok. „Vooral
de laatste weken is dat mijn
belangrijkste bezigheid", aldus
Freijsen. „Daarvoor hield ik
me wat meer met de voorlich
ting aan de gehele bemanning
bezig".
„Ik heb de risico's destijds heel
goed overwogen voor ik de be
slissing nam om mee te gaan.
En ook nu er daadwerkelijk
gevochten wordt, heb ik van
mijn besluit geen seconde spijt
gehad".
Geen geheimen
Zijn werk aan boord ervaart
Freijsen als nuttig. „Het is na
tuurlijk niet zo dat ik militaire
geheimen van Irak op het
spoor kom. De bronnen die ik
beluister zijn openbaar, maar
het geeft de eskaderstaf en de
bemanning van de Jacob van
Heemskerck een algemeen
beeld van hoe er met name in
de Arabische wereld op de da
gelijks ontwikkelingen wordt
gereageerd. De beschikbaar
heid van die informatie wordt
hier als prettig ervaren. Dit is
nu eenmaal een behoorlijk in
gewikkeld conflict met veel
verschillende partijen".
Freijsen beperkt zich overi
gens niet tot het simpele val
taalwerk van de uitzending
van radio-stations in Syr
Jordanië, Saudi-Arabië,
Golfstaten en natuurlijk radi
Baghdad. Hij probeert ook
informatie enigszins te pla
sen in het kader van de inta
ne Arabische verhoudingen.
„Je geeft er wat historische
politieke achtergrondinfom
tie bij en beantwoordt vrag
als hoe belangrijk is de FIS
Algerije, hoe staat een land
Mauretanië in het conflict, v
is de status van het parleme
in Jordanië, enzovoort".
De laatste jaren van zijn stui
concentreerde Freijsen zi
vooral op de radicalere bew
gingen binnen de islam. „Da
heb ik in deze situatie v<
profijt van. Je kent de tern
nologie van die bewegingen,
kunt daarom goed aangevi
bij welke stromingen Sadda
Husayn nu aansluiting zoel
welke begrippen er in z
propaganda een rol spelen j
hoe daar in andere Arabiscl
landen over gedacht wordt".
Freijsen noemt het in dat ve
band bijvoorbeeld opvallei
dat de radio-uitzendingen vi
landen als Saudi-Arabië en
Golfstaten, bondgenoten in
multinationale troepenmac
tegen Irak, Israël nog stee
als „de zionistische entiteit" i
als vijand omschrijven, ook J
worden de Scud-aanvallt
van Irak op dat land niet vel
zwegen of gebagatelliseerd.
