>raël overlegt nog steeds
liet Den Haag over Patriots
„Patriot-computer
blijft een dom ding"
^Lfoorlog
Koninginnedag
sober door Golf
"Gemier shamirs rechterhand yossi ben aharon:
Foutje in computer-programma
Ter Beek begrijpt kritiek van achterban
bemanning oefent met simulator
CfiidaeSoutont
VRIJDAG 25 JANUARI 1991 PAGINA 3
desactivisten
uit Baghdad
IAAG De vier Nederlandse vre-
visten in Irak bevinden zich in een
jan de grens tussen Irak en Saudi-
heeft een lid van een Engels-
iaanse vredesgroep in de Jordaanse
tad Amman gisteren gezegd. Vol-
B zegsvrouw is niet bekend hoe de
Jathet maakt. Er wordt gewerkt om
Nu^apieren voor het viertal te krijgen,
ïiditor zijn contacten gelegd met de
at ambassade in Amman. Onder de
evinden zich de anti-militaristen
loning en Gerrit van der Ent. Ko-
dus, al sinds november in het Golfge-
l Van der Ent kwam met de ande-
13 januari aan in Irak. De Neder-
.1 maakten deel uit van een groep
zeventig vredesactivisten.
Nederlanders verlaten Ryad
DEN HAAG Gezinsleden van werk
nemers van het bouwconcern Ballast
Nedam in Ryad hebben besloten de
Saudi-Arabische hoofdstad te verlaten
en naar Jeddah te reizen. Via deze weg
willen ze proberen naar Nederland te
komen.
Ballast Nedam had aangedrongen op
hun vertrek, heeft een woordvoerder
van het bedrijf in Amstelveen gisteren
meegedeeld. Bij de groep van zes gezin
nen hebben zich gisteren nog vijf gezin
nen van bedrijven van andere nationali
teiten gevoegd. Het is nog niet bekend
wanneer de groep in Jeddah, in het ui
terste westen van Saudi-Arabië, aan
komt. Al eerder vertrokken werkne
mers van het oncern naar huis. Ballast
Nedam wil de werkzaamheden echter
nog niet staken en probeert zo goed mo
gelijk door te werken.
KLM zet internationale
advertentiecampagne stop
AMSTERDAM In verband met de Golf
oorlog heeft de KLM besloten haar interna
tionale advertentiecampagne met onmiddel
lijke ingang voor drie maanden te stoppen.
De advertentiecampagnes in Nederland, zo
als die voor vakanties in de Verenigde Sta
ten, blijven wel gehandhaafd. De interna
tionale campagne is vooral gericht op de za
kenreiziger en op het verkrijgen van
naamsbekendheid.
„De consument heeft op dit moment be
langrijkere dingen aan zijn hoofd", aldus
een woordvoerder van de luchtvaartmaat
schappij. De KLM besteedt wereldwijd on
geveer tien miljoen gulden aan reclame.
VUGHT Oranjeverenigingen overwegen
een sobere koninginnedag in verband met
de Golfoorlog. De Federatie van Oranjever
enigingen heeft dat vernomen van plaatse
lijke comités uit heel het land.
Volgens voorzitter G.J. de Graaf bepaalt de
koningin zelf hoe het feest eruit moet gaan
zien. „Eind maart nemen we contact met
haar op, mocht dat nodig zijn. Er bestaat
natuurlijk een duidelijke relatie tussen het
staatshoofd van Nederland en onze betrok
kenheid in het Midden-Oosten. Terughou
dendheid kan geen kwaad. Maar nogmaals,
die afweging is aan de.koningin".
Dienstplichtigen ongerust
over uitzending Golf
UTRECHT De VVDM, de vereni-
ging voor dienstplichtige militairen,
heeft de afgelopen weken veel onge
ruste telefoontjes gekregen van dienst
plichtigen die zich afvragen of ze nu
wel of niet kunnen worden uitgezon
den naar het Golfgebied. Volgens de
VVDM speculeren veel commandan
ten daarop. Daarmee veroorzaken ze
een hoop ongerustheid voor niets,
vindt de VVDM. Premier Lubbers en
minister Ter Beek hebben toegezegd
dat dienstplichtigen alleen naar het
oorlogsgebied vertrekken op basis van
vrijwilligheid. Veel kazernes verkeren
nu in verhoogde staat van paraatheid
en het komt voor dat dienstplichtigen
zich in het weekend drie maal telefo
nisch moeten melden.
Informatielijn
voor moslims
UTRECHT Het Nederlands Cen-
trum voor Buitenlanders (NCB) opent
volgende week een speciale informa
tielijn voor de islamitische en arabi-
sche gemeenschap in Nederland. Vol
gens het NCB komen op tal van plaat
sen in Nederland Turken en Marokka
nen in problemen door de Golfoorlog.
Mensen zijn bang en voelen zich be
dreigd op school of op hun werk. Bij
het NCB is het voorbeeld bekend van
een Marokkaan in het zuiden van het
land, die door zijn werkgever werd ge
schorst nadat op de werkvloer discus
sie ontstond over de oorlog. Ook isla
mitische vrouwen melden dat zij sinds
het uitbreken van de oorlog veel vaker
worden lastiggevallen.
n onze correspondent
Willy Werkman)
geiZALEM Israël en
ippfland voeren wel de-
e overleg over de
van Patriots
vfaël. „Maar wij zijn
formeel op het
larflandse aanbod inge-
:en! omdat ons ministe-
a)n defensie nog uit-
wat de voorwaarden
oor de Patriots en de
die Ne-
aid ons kennelijk wil
j. zegt Yossi Ben
^in, directeur-gene-
^jj/an het bureau van
:d premier Jitschak
geF'
?sprek met de man die
amirs rechterhand nau-
des tijd heeft om de stapel
wJmmen op zijn bureau
nemen, kwam zonder
'eii tot stand. „Omdat u
3|and vertegenwoordigt
uit erin toegestemd met u
i |en. anders had u geen
it^ehed"*
krijgen tot het bureau
premier is in deze da-
n ervaring op zich. Toen
t mijn auto de parkeer-
van het Israëlische be-
tgscentrum op wilde rij-
vsiverd ik tegengehouden
mpen gewapende veilig-
Qjan die gekleed was in
i)gelvrij vest. Bij de in-
1 'verden niet alleen mijn
aaen en mijn tas gecontro-
vmaar moest ik ook een
pnische deur passeren
|Zien of ik wapens of ex-
Jen bij me had. Al mijn
mgen werden via televi-
lits gevolgd. Na een
ontrole en een handte-
in het bezoekersboek
[een van een afstand be-
deur open die me ein-
Een batterij Nederlandse Hawk-raketten, waarvan het volgens premier Shamirs adviseur Ben Aha
ron denkbaar is dat ze worden ingezet bij de verdediging van Israël. Overigens wordt door Neder
land ook gedacht aan het overbrengen van dit luchtafweersysteem naar Turkije. foto: anp
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het waarschuwingssysteem dat
de Nederlandse Patriot-squadrons in Turkije
gebruiken, is van de automatische computer af
gehaald. De aanleiding hiervoor zijn de twee
Patriot-raketten die gisteren per ongeluk a
een miljoen gulden per stuk werden afge
schoten. In het zuidoosten van Turkije ontstond
opschudding door het afvuren van de Neder
landse Patriots. Volgens de Koninklijke Lucht
macht zat er een fout in het software-program-
ma. Normaal gesproken beslist de computer één
of meerdere raketten af te vuren als er vijande
lijke projectielen naderen. Het afvuren volgt
dan automatisch. Gebleken is dat de computer
ten onrechte Iraakse Scud-raketten heeft waar
genomen. De reactietijd is nu anders afgesteld,
zodat eerst nog razendsnel kan worden nage
gaan of het alarm terecht is gegeven. Op deze
manier gaan er „enkele seconden" verloren, al
dus luitenant-kolonel P. de Vries van het com
mando in Nederland. „Het risico, ook voor onze
militairen, is wat groter geworden doordat de
Scud-raketten iets dichterbij kunnen komen.
Maar we willen voorkomen dat het nog een
keer fout gaat", aldus De Vries die het zeer be
treurt dat er in Turkije onrust is ontstaan over
de afgevuurde Patriots. „Maar het was een on
vermijdelijk gevolg van onze aanwezigheid".
delijk toegang gaf tot de gang
van ministers en hun assisten
ten en secretaresses.
Yossi Ben Aharon, met een
schuine blik CNN in de gaten
houdend, „staat in scherp con
trast met die van de andere
Kritiek Europese landen die het nodig
ivriiieK vinden om bij ons op zelfbe-
Jullie houding", vervolgt heersing aan te dringen en op
onderhandelingen met de
PLO". De superlatieven vol
gen elkaar op. „Wij zullen
deze buitengewone houding
van vriendschap en solidariteit
voor Israël nooit vergeten". En
wat de Patriots en Hawks be
treft die Nederland Israël wil
aanbieden? „We weten nog
niet precies wat Nederland be
doelt, welk model? En vooral,
krijgen we ze voor niets of te
leen of moeten we betalen?
Daarover zijn we nu in over
leg".
De warmte en de dankbaar
heid waarmee gisteren in Je
ruzalem over Nederland werd
gesproken, is weer even innig
als tijdens en vlak na de Zes
daagse oorlog van 1967 en tij
dens de Jom Kippoer-oorlog
van 1973. Daarna, zo wilde
Ben Aharon wel toegeven,-was
Israël bezorgd over het feit dat
Nederland zich achter de an
dere Europese landen had ge
schaard in de kritiek op Israël
wat betreft het Palestijnse pro
bleem.
Maar ook nu Israëls wezenlijk
ste bedreiging vanuit Irak
komt, heeft Jeruzalem haar
houding over een oplossing
voor de Palestijnen in de be
zette gebieden niet veranderd.
We stellen ons een aantal doe
len voor ogen", zegt Ben Aha
ron. „In de eerste plaats de
verwijdering van niet-conven-
tionele wapens uit het gebied,
natuurlijk inclusief Israël. In
de tweede plaats een einde aan
de staat van oorlog tussen Is
raël en de Arabische landen
en in de derde plaats autono
mie voor de Palestijnen in het
kader van de Camp-David ak
koorden en ons eigen vredesi
nitiatief van mei 1989".
Is Israël bereid nu' tegen de
Palestijnen te zeggen wat de
Franse leider Charles de Gaul
le in de jaren '60 tegen de Al
gerijnen zei: „je vous com-
prend? (ik begrijp jullie). „Ja",
luidt het antwoord, „we zijn
daartoe bereid, maar zonder
zelfbeschikking voor de Pales
tijnen. Want zelfbeschikking
betekent een Palestijnse staat
die we niet onder controle
kunnen houden. De Palestij
nen moeten dat gewoon uit
hun hoofd zetten".
luidelijkheid
behoefte aan
'ejël-gangers
eriCRDAM Er bestaat
vielijkheid over de vraag
nu wel of niet be-
heeft aan de hulp van
tndse vrijwilligers,
derlandse ambassadeur
Aviv verklaarde giste-
een reactie op medede-
van het Israël-Coördi-
ireau in Amsterdam,
helemaal geen mensen
'jn. „Ik zou niet weten
lerlanders hier zouden
doen", zei hij. De
Bescherming Burgerbe-
g en het leger werken
evenals de art-
(lidariteit is natuurlijk
maar ik zie hier op dit
(Jit geen taak voor vrij-
]rs".
loördinatiebureau houdt
^Jvast aan zijn standpunt
[aël de hulp van Neder-
vrijwilligers goed kan
ken. Inmiddels zouden
fker al 450 mensen heb-
ngemeld. Die zouden in
e zo aan de slag kun-
bejaarden- en zieken-
bijvoorbeeld om te as-
h bij het in veiligheid
jn van patiënten wan-
ir luchtalarm is. Mensen
jch aanbieden om het
militair te verdedigen
et bureau door naar De-
ische bond tegen
en komende zondag
*ERDAM De grafische
pruk en Papier zal zon
net meewerken aan de
ktie van extra edities van
ijke- en regionale dagbla-
(j)at heeft bondsvoorzitter
2fzé bekend gemaakt. De
7fdndt dat van het cao-
91 op weekendwerk alleen
forden afgeweken als er
is van een eenmalige,
jende gebeurtenis. Vol-
poezé was het uitbreken
t Golfoorlog vorige week
jebeurtenis. Het voortdu-
de Golfoorlog recht-
niet de produktie van
iranten, ook niet als zich
[weekeinde ernstige cala-
pn voordoen.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Ter
Beek (defensie) heeft er begrip
voor dat een deel van zijn
PvdA-achterban zware kritiek
heeft op de betrokkenheid van
Nederland bij de Golfoorlog.
Volgens een groot aantal
PvdA-gewesten heeft het ka
binet veel te snel besloten de
Nederlandse marineschepen
„de oorlog in te sturen en on
der Amerikaans commando te
plaatsen". De gewesten willen
hun kritiek uiten tijdens het
congres dat begin februari
wordt gehouden. Ter Beek, ge
steund door het hoofdbestuur
en de meerderheid van de ka
merfractie, kan zich de onvre
de „goed voorstellen".
Eergisteren liet vice-premier
Kok, politiek leider van de
PvdA, zich in dezelfde be
woordingen uit. „Ik begrijp
dat er binnen de PvdA twijfels
leven", aldus Ter Beek. „Maar
ik zeg uit overtuiging: deze
oorlog was onvermijdelijk nu
alle pogingen voor een vreed
zame oplossing gestrand zijn
op de onverzoenlijke houding
van Saddam Husayn".
Puinhopen
Een Israëlische man neemt de wasmachine op zijn rug die hij heeft weten te redden uit de overblijfselen van zijn huis In Tel
Aviv. De stadswijk waar zijn woning stond, werd onlangs getroffen door een Iraakse Scud-raket. Circa zeventig mensen raak
ten bij de aanval gewond. foto- ap
ARNHEM „De Patriot
is een verbazingwekkend
slim wapen. Maar alle mo
gelijkheden worden be
paald door de computer
en dat is in wezen maar
een dom ding. Die voert
niets anders uit dan waar
toe opdracht is gegeven.
Als in die opdracht een
fout wordt gemaakt, kan
een verkeerde uitvoering
volgen".
Zelden zal kapitein J. Reffel-
trath, hoofd van het Oplei
dingsinstituut Geleide Wapens
Patriot in Arnhem, zijn
woorden sneller bevestigd
hebben gezien. Terwijl hij uit
de doeken deed op welke wijze
de Patriot-bemanningen wor
den opgeleid, concludeerde het
Nederlandse luchtverdedi
gingssysteem in het Turkse
Diyarbakir dat Iraakse raket
ten naderden. Automatisch
werden twee Patriots op de
dreigende projectielen afge
vuurd. Toen bleek dat de com
puter een fout had gemaakt.
Van enige dreiging was geen
sprake. De Patriots kosten
één miljoen gulden per
stuk vernietigden daarop
zichzelf in de lucht.
De Luchtmacht Electronische
en Technische School (LETS)
aan de rand van Schaarsber-
gen, waar de Patriot-opleiding
een onderdeel van is, is een
zwaar bewaakte veste. Het
schuifhek staat op een kier;
het wapen van de gehelmde
soldaat van de wacht bevat on
getwijfeld geen losse flodders.
De perskaart is ontoereikend
als legitimatie. De sergeant
schrijft de gegevens uit het rij
bewijs nauwkeurig over op het
bezoekersbriefje, dat straks
weer moet worden afgegeven.
Dat geeft gelegenheid om even
rond te kijken. „Wanted: dead
or alive", roept een poster met
een getekend portret van Sad
dam Husayn. „Het liefst dead",
voegt een militair daar onge
vraagd aan toe. Na het hek
volgt een tweede barrière,
waar de kofferbak even open
moet.
Luchtverdediging
„Nederland beschikt sinds
1986 over het Patriot-sy
steem", vertelt Reffeltrath
(,mijn voorouders kwamen uit
Pruisen). „Van 1986 tot 1990
heeft Nederland elk jaar één
systeem gekocht, dat bestaat
uit een grondradar, een bedie
ningssysteem en een door twee
man bediende lanceerinrich-
ting voor vier raketten. De Pa
triot verving het Nike-sy-
steem, dat in 1948 ontwikkeld
was voor doelen op middelgro
te en grote hoogte. De Nike
was niet mobiel, erg arbeidsin
tensief, onnauwkeurig en bo
vendien een nucleair wapen.
Dat laatste hing samen met de
mogelijkheid dat met één klap
een hele formatie vliegtuigen
moest kunnen worden wegge
vaagd. Ook kon het wapen
gronddoelen bestoken. Al
sinds het eind van de jaren
zestig was behoefte aan een
sterk verbeterd luchtverdedi
gingswapen. Dat werd de Pa
triot. Ons land was het eerste
in Europa, dat tot de aanschaf
overging; Duitsland heeft het
intussen ook. Omdat de Patriot
bijzonder nauwkeurig is kon
hij conventioneel worden uit
gevoerd. Het feit dat hij een
nucleair systeem ging vervan
gen maakte de aankoop poli
tiek goed te verkopen".
De Hawk, het tweede lucht
verdedigingssysteem waarover
Nederland beschikt, vormt
volgens de kapitein een be
langrijke aanvulling op de Pa
triot. „Dit wapen is bij uitstek
geschikt voor het uitschakelen
van vliegtuigen op lage hoog
te; bijvoorbeeld in gebieden
waar de radar van de Patriot
'blind' is".
Terwijl de kapitein zijn ver-
haai vertelt meldt de radio die
permanent aanstaat, dat het
kabinet nog geen besluit heeft
genomen over het zenden van
Hawks naar Turkije. „Ik vind
dat militair niet zo goed te be
grijpen", wil Reffeltrath daar
over kwijt. „De twee systemen
vullen elkaar uitstekend aan.
De Hawk kan bijvoorbeeld
dienen ter verdediging van de
Patriot. Men verwacht dat
Saddam Husayn nog wel tot
een offensief over zal gaan. En
hij heeft de beschikking over
Exocet- en Zijderups-raketten,
die door vliegtuigen worden
afgevuurd. Tegen vliegtuigen
is de Hawk goed inzetbaar. Sa
men met de Patriot kan een
goede vuurcoördinatie worden
bereikt".
Automatisch
De Patriot is een in principe
volautomatisch wapen. Aan
het opsporen vaft het doel, het
richten en het afvuren behoeft
geen mens te pas te komen. De
grondcomputer van de Patriot
is zelfstandig in staat tot ne
gentig verschillende aanval
lers te volgen. Zodra een raket
wordt waargenomen bepaalt
de computer razendsnel wat
het gevaarlijkste object moet
worden geacht. Vervolgens
wordt de verdere baan, de
snelheid en het waarschijnlij
ke explosiepunt uitgerekend.
Wanneer zo de meest optimale
trefkans is bepaald drukt de
grondcomputer zelf op de
vuurknop. Terwijl beide pro
jectielen elkaar met een snel
heid van vele duizenden kilo
meters per uur naderen past
de computer de baan van de
Patriot aan tot enkele secon
den voor de voorziene treffer.
Luitenant-kolonel P. de Vries,
projectofficier van de Patriot-
operatie in Turkije, schat dat
90 procent van de Patriot-lan
ceringen dodelijk zal zijn voor
de geselecteerde Scud-raket
ten.
De werkelijke situatie wordt
in het opleidingscentrum na
gebootst. „We gebruiken een
geheel computergestuurde si
mulator. Alle handelingen die
in werkelijkheid moeten wor
den verricht kunnen worden
zich objecten in het luchtruim
bevinden; symbolen geven aan
of het om 'vriend' of 'vijand'
gaat. 'Eigen' vliegtuigen zen
den signalen uit die door de
computer worden herkend. De
bemanning van het systeem
leert tegenmaatregelen te ne
men; de computer geeft aan of
correct is gehandeld".
Computerspel
Wat voor voorstelling moet
een leek zich van de simulator
maken? Is er overeenkomst
met een planetarium? „Nee",
zegt Reffeltrath, haast veront
schuldigend. „Het heeft meer
overeenkomst met een compu
terspel". Maar het apparaat is
niet te bezichtigen. Wat hij
mag laten zien is een foto van
het bedieningspaneel. Tiental
len knoppen, elk met hun ei
gen functie, zijn gegroepeerd
om een rond beeldscherm,
waarop zowel de feitelijke si
tuatie in het luchtruim als fei
telijke mededelingen worden
weergegeven.
De theoretische oefening aan
de LETS, in klassen met acht
leerlingen, duurt vijftien we
ken; daarna volgen nog der
tien weken met het echte sy
steem in Duitsland. „Je moet
er in het veld, in de modder,
mee om kunnen gaan. En er
zijn ook omstandigheden die
hier niet zijn na te bootsen".
Oefeningen waarbij daadwer
kelijk raketten worden afge
vuurd ontbreken.
Op het ogenblik staan de leslo
kalen van de Patriot-opleiding
leeg. Er zijn geen cursisten.
„Een gevolg van de ontspan
ning", verklaart kapitein Ref
feltrath. „Er was heel weinig
behoefte aan nieuwe beman
ningen. We hebben net een
personele inkrimping achter
de rug".
ANDRÉ HORLINGS
Rode Kruis richt
kamp in Syrië in
DEN HAAG Het Neder-
landse Rode Kruis zal in sa
menwerking met de Belgische,
Luxemburgse en Britse zuster
organisaties een vluchtelin
genkamp in Syrië oprichten.
Het kamp zal onderdak bieden
aan maximaal veertigduizend
vluchtelingen, heeft mr. Tjittes
van het Rode Kruis in Den
Haag bekendgemaakt. Op dit
moment bevinden zich al twee
vertegenwoordigers van het
Nederlandse Rode Kruis in de
Syrische hoofdstad Damascus.
Omroepen steunen één hulpactie
HILVERSUM De gezamenlijke omroepen zijn bereid één
collectieve actie voor oorlogsslachtoffers en vluchtelingen in
het Golfgebied te steunen. De actie moet onder één noemer
en met één gironummer worden gevoerd. Verder stellen de
omroepen als voorwaarde dat de betrokken hulporganisaties
een goed onderbouwd actieplan maken.
De omroepen namen hun besluit na verzoeken van het Rode
Kruis, die verklaarde mede namens de Stichting Vluchte
ling, Memisa, Mensen in Nood, de Stichting Oecumenishe
Hulp, Tear Fund en Unicef te handelen. De omroepen vin
den het zeer ongewenst wanneer meer dan één aktie wordt
georganiseerd. Dat zou het publiek in verwarring brengen.
Voor kleine akties als de Israël-aktie wordt geen uitzonde
ring gemaakt.
