Prima Kleist van
Thea ter an der Ruhr
Nicholas Roeg en de bizarre heksen van RoaldDahl
Mozartconcert in Eerste Kamer -
Radio 1 vervolgt
uitzendingen
over Golfoorlog
Verstoppertje in een trein
D' Ancona wil filmsector versterkei
KUNST/RTV/FILM
CeidócSoMcmt
VRIJDAG 25 JANUARI 1991 PAGING
Sportradio twee
keer per week
DEN HAAG Het wekelijkse
radioprogramma 'Sportradio'
van Veronica wordt met ingang
van maandag 4 februari twee
keer per week uitgezonden.
Elke aflevering zal een uur du
ren. De verslaggevers zijn
voortaan actief op maandag en
dinsdag tussen 19.00 en 20.00
uur. Veronica loopt hiermee
vast vooruit op de discussie die
de omroepen gaan voeren over
horizontale programmering van
een groot aantal radioprogram
ma's. Het jongerenprogramma
'Trend' verhuist daar deze aan
pak van de maandag- naar de
dinsdagavond en begint vanaf 5
februari om 20.00 uur
Pop
Carlos Santana en
Pat Metheny samen
op het podium tij
dens een tiendaags
popfestival in het Ma-
racana stadion in Rio
de Janeiro, waar de
internationale top-of-
the-pop optreedt.
Methèny staat overi
gens binnenkort in
een heel wat minder
in het oog lopende
entourage: in het
Haags Koninklijk
Conservatorium geeft
de veelzijdige gitarist
binenkort een aantal
meestercursussen
aan leerlingen.
foto: ap
Acteur Robert Sobels
overleden
AMSTERDAM Op 75-jarige leeftijd is in
Amsterdam de acteur Robert Sobels overle
den. Sobels heeft met name voor de AVRO
veel televisie- en radiowerk gedaan. Sobels
werd op 13 november 1915 geboren in Lisse.
Hij volgde een toneelopleiding aan het
Reinhardt Seminar in Wenen. Na de Twee
de Wereldoorlog vestigde hij zich definitief
in Nederland. Van 1947 tot 1950 was hij lid
van de NRU, waarvoor hij later ook op free
lancebasis meewerkte aan duizenden hoor
spelen. In die periode speelde Sobels grote
rollen tijdens de AVRO-avonden onder lei
ding van Kommer Kleyn. De acteur was on
der meer verbonden aan het Amstel Toneel,
het Nieuw Rotterdams Toneel, de Neder
landse Comedie en de Noorder Compagnie.
Als filmacteur werkte Sobels mee aan onder
meer 'De Overval' en 'Turks Fruit'.
HILVERSUM Radio 4 viert zondag 27 januari
het begin van het Mozartjaar met een twaalf uur
durend rechtstreeks schakelprogramma vanuit
negen verschillende steden in Europa die in het
leven van Mozart een belangrijke rol hebben ge
speeld. Eén van de concerten komt vanuit de
vergaderzaal van de Eerste Kamer in Den Haag,
heel dichtbij de plaats waar de jonge Mozart zelf
ooit een concert gaf. Mozart verbleef in 1766 eni
ge maanden in Den Haag. Hij gaf toen een con
cert in het zogenaamde 'Stadhouderlijkkwartier'
op het Binnenhof. De ruimte waarin hij musi
ceerde bestaat niet meer. Daarom wordt de zaal
van de Eerste Kamer gebruikt. De inrichting van
de zaal wordt nagenoeg niet veranderd. Om
ruimte te scheppen voor de musici wordt alleen
de stenografentafel verwijderd. Het Haagse con
cert, dat om vijf uur begint, is alleen toegankelijk
voor genodigden: personeel van de Kamer en
mensen van de NOS. Op het programma staan
onder meer de zeven variaties over Willem
Nassau en de acht variaties op een Nederlj
lied van Christiaan Ernst Graaf. De werken
den uitgevoerd door Bob van Asperen, clavei
bel, Lucy van Dael, barokviool en het Quart
Amsterdam. De andere concerten komen van
uur 's ochtends uit Praag, Dresden, Wenen, A
tua, Augsburg, Parijs, Londen en Bratislava,
mammoetprogramma is een initiatief van de
ropese Radio Unie. Het programma wordt ii
landen uitgezonden. De uitzending door de 1
is mogelijk na zendtijdruil met de KRO. De
ste dag van het Mozartjaar wordt om zeven u
avonds afgesloten door de TROS met een re
streekse uitzending van Die Zauberflöte va
het Landestheater in Salzburg. Een uitvoe
met Elzbieta Szmytka als de Koningin van
Nacht, Ernst Theo Richter als Papageno en
dith Vindevogel als Papagena, onder leiding r
Ursel en Karl-Ernst Hermann.
Theater an der Ruhr: 'Das Katchen
von Heilbronn'. Gezien in het Grillo
Theater in Essen. In de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag op zondag
27 januari.
Met zijn enscenering van
Heinrich von Kleists 'Das Kat
chen von Heilbronn' beant
woordt de artistiek leider van
Theater an der Ruhr, Roberto
Ciulli, de vragen die de ro
mantische schrijver stelde
over liefde. Doorbreekt liefde
alle grenzen en taboes? Bestaat
er wel zoiets als eeuwige lief
de? In sprookjes in elk geval
wel.
'Das Katchen von Heilbronn'
is een sprookje, waarin een
smidsdochter verliefd wordt
op een graaf en hem vol bran
dende passie volgt. Trouwen
doen ze pas als hem de schel
len "an de ogen vallen en zij
bovendien tot zijn stand blijkt
te horen, want zij is in werke
lijkheid de dochter van de kei
zer.
Von Kleist schreef 'Das Kat
chen" als groot historisch rid
derspel, met veldslagen en ma
rionetten. Roberto Ciulli laat
marionetten ridders zijn en
geeft alle hoofdpersonages een
alter ego in de vorm van een
marionet. Ook de liefde krijgt
in het stuk veel vormen.
Ciulli opent met een flashback
om wat meer afstand te creër
en. Katchens vader houdt een
liefdevol pleidooi, waarom zijn
dochter zoveel meer bij die
graaf Wetter vom Strahl past
dan haar concurrente, de heks
Kunigunde.
Dat Këtchen zich van dertig
meter hoog uit het raam wierp
om bij de graaf te zijn, wordt
uitgebeeld door de Katchen-
marionet enkele malen van
een hoge ladder op het toneel
te werpen. Een clown ball-
roomt met marionetten over
het toneel als "intermezzo. Als
in een waar sprookje wordt de
heks door marionetten de gro
te poppenkast achter op het to
neel binnengesleept en krijgen
graaf en Katchen elkaar.
Theater an der Ruhr is een
klein gezelschap, dat een paar
keer per jaar een prachtige
produktie maakt, die lang op
het repertoire blijft. De acteurs
lijken getrouwd met het gezel
schap, dat al jaren lang door
hetzelfde team wordt geleid.
De kwaliteit die zo'n vaste
groep mensen oplevert, wordt
gebruikt om een extra laag
aan te brengen in de voorstel
lingen.
Bij 'Das Këtchen' ziet het pu
bliek niet alleen vermoedelijk
de eerste uitvoering, waarin
het ridderspel daadwerkelijk
met marionetten wordt ge
speeld. Het ziet fantastisch ac
teren, aardige trucage als de
heks tot leven wordt gewekt,
een mooi decor en dito mario
netten. Al die techniek wordt
ook gebruikt om een medede
ling te doen, dat is het mooie.
Ciulli gelooft in Kleists ro
mantiek, toont die en relati
veert hem tegelijkertijd. De
sprookjesfiguren zijn zetstuk
ken in Ciulli's mening. Zijn
acteurs worden regelmatig met
hun alter ego's van het toneel
geleid, als zijn zij zelf mario
netten van hun passie en hun
beperking. De smid is een
reus, een eerlijk mens, hij is de
enige die zich niet verschuilt
achter de marionet van zijn
gelijkenis, de anderen klam
pen zich daar regelmatig aan
vast. Het slot plaatst de voor
stelling met beide benen in het
heden. De graaf, een ijdeltuit,
moet zijn macho-masker af
doen en krimpt ineen. Kat
chen krijgt duidelijk de rol
van de huisvrouw opgedron
gen, blij is zij niet. Ziezo, zegt
Ciulli, en nu de dagelijkse
praktijk.
Zoals in andere voorstellingen
van Theater an der Ruhr is de
maskerade over, de clown is
geen keizer meer, de acteurs
gaan naar huis. Taal vormt
nauwelijks een barrire, het
stuk is ingewikkeld, maar hel
der. Wat maken ze daar toch
mooie voorstellingen!
PETER SNEL Scène uit 'Das Katchen von Heilbronn', met Maria Neumann als Katchen. foto: werner groneck
HILVERSUM De gezamen
lijke omroepen gaan de ko
mende week door met de spe
ciale radio-uitzendingen over
de Golfoorlog. Ze zullen in
ieder geval tot en met volgen
de week donderdag op vier
vaste tijdstippen nieuws over
de Golfoorlog brengen. De
programma's van ieder een
half uur worden 's ochtends
uitgezonden van zeven uur tot
half acht en van acht uur tot
half negen. De speciale mid
dag-uitzendingen zijn te horen
van één uur tot half twee en
van vijf uur tot half zes. Ver
der valt op Radio 1 van half
negen 's ochtends tot half
twaalf 's avonds een nieuwso
verzicht te horen. De nachtuit
zendingen worden gestaakt.
Wel blijft de redactie paraat
om bij calamiteiten extra
zendingen te verzorgen.
Volgens algemeen coördin:
Henk van Hoorn, chef acti
programma's NOS-radio,
ben de radio-directeuren o'
wogen de gezamenlijke uit:
dingen te staken. Een aaj
omroepen toonde zich
voorstander van. Bij escal
van het Golfconflict zou
menwerking dan opni<
moeten worden gestart,
eindelijk hebben de radio!
recteuren anders beslist,
dat het volgens Van Ht
zonde zou zijn de nu goe
pende organisatie op te
ken. Volgende week berai
de omroepen zich opniej"
over het voortzetten van"
gezamenlijke uitzendingen.
Aquarellen van prins Charles te boek gesteld
LONDEN Een Britse uitgever brengt in het najaar een b|
met aquarellen van prins Charles op de markt. De opbreif
komt ten goede aan een liefdadig doel. Een woordvoerster
uitgever Little Brown and Co. zei dat de prins zelf begeleiden
teksten zal schrijven bij de ongeveer 70 reprodukties die in
boek worden afgedrukt. De meeste aquarellen zijn landschappt
die de prins heeft geschilderd in Groot-Brittannië, tijdens reij>
of op vakanties in Italië, in het 14de eeuwse huis in Urbino wf
de schilder Rafael is geboren. Een aantal van de werken h^
de 42-jarige prins vorig jaar tentoongesteld om geld bijeeni
krijgen voor de restauratie van de spits van de kathedraal
Salisbury. Andere werken zullen in mei worden tentoongest^
'PACIFIC HEIGHTS'
De onderhuurder
als nachtmerrie
LIDO/STUDIO: 'Pacific heights' met
Melanie Griffth, Matthew Modine en
Michael Keaton. Scenario: Daniel
Pyne. Regie: John Schlesinger.
In 'Pacific heights' klinken in;
de verte echo's van Joseph Lo-
sey's 'The servant', waar de
bediende het leven van de
baas overneemt. Bouwde Lo-
sey nog allerlei dubbele bo
dems in, John Schlesingers
film is een pure psycho-thril
ler waarin een onderhuurder
de relatie en de levens van
zijn jonge huisbazen ontregelt
en (bijna) kapotmaakt.
'Pacific heights' is een wijk in
San Francisco, waar het jonge
stel Matthew Modine en Mela
nie Griffith met veel geleend
geld een Victoriaans huis ko
pen en opknappen. Om de hy
potheek te kunnen betalen
moeten ze onderverhuren. Een
van de huurders bluft zich zo
gewiekst door de kennisma
kingsprocedure heen, dat hij al
in zijn kamer zit voordat er
enig geld is overgemaakt. Het
begin van een hoop ellende,
want Michael Keaton blijkt
aan een vooropgezet, duivels
spel bezig. Hij betaalt niet, be
gint met boren en zagen, gaat
verder met het kweken van
kakkerlakken, provoceert de
huisbaas tot lichamelijk ge
weld, en'bij alles zorgt hij er
voor zelf buiten schot te blijen.
Hij is als huurder meer be
schermd dan de eigenaren
zelf, die hun andere huurders
verliezen, last met de politie
krijgen, bijna gek worden van
wanhoop, en een kapitale
rechtszaak moeten aanspan
nen die hen aan de rand van
de financiële afgrond brengt.
De opzet van huurder Keaton
is aldus het huis goedkoop in
handen te krijgen, een truc
waar hij zijn beroep van
maakt. De ex-Batman zet zijn
sluwe aartstreiteraar bijna als
een parodie neer, de effecten
van regisseur Schlesinger (de
'inserts' van Keaton spelend
met een scheermesje) zijn
steeds net iets teveel. Je wordt
dan ook een behoorlijk moede
loos van al die wettelijke on
macht, tot er gelukkig een
wraakactie komt van de poe
zelige, maar kordate Melanie
Griffith.
Ze betrapt oplichter Keaton
als die bezig is een puissant rij
ke weduwe in te palmen (ge
speeld door Tippi Hedren, de
moeder van Griffith, bekend
uit de Hitchcock-films 'Mar-
nie' en 'The Birds').
'Pacific Heights' heeft in aan
zet iets van een Hitchcock
maar wordt het niet: Schlesin
gers nachtmerrie is daarvoor
net té geconstrueerd. Onder
houdend en vaak spannend,
maar niet aan te raden voor
wie er aan denkt iemand op
kamers te nemen.
BERT JANSMA
EUROCINEMA 1 ALPHEN: 'The wit
ches' met Anjelica Huston, Mai Zet-
terling en Jasen Fisher. Naar het ge
lijknamige boek van Roald Dahl.
Scenario: Allan Scott. Regie: Nicho
las Roeg.
„Echte heksen hebben doodge
wone kleren aan en zien er
net zo uit als doodgewone
vrouwen. Ze wonen in dood
gewone huizen en hebben
doodgewone banen". Een wel
gemeende waarschuwing van
wijlen Roald Dahl in de inlei
ding tot zijn kinderboek 'De
heksen'. Een boek dat ver
filmd werd door niemand
minder dan de Britse regisseur
Nicholas Roeg.
Roeg karakteriseren als regis
seur was al moeilijk na films
als 'Don't look now', 'Eureka'
en 'Track 29'. Films met on
derhuidse (vaak sexuele) span
ningen, een eigenzinnige vaak
associatieve verteltrant zonder
commerciële compromissen.
En dan een sprookje, ook al is
dat van Roald Dahl, dus bizar.
Reden: Roeg is vader gewor
den en wilde wel eens probe
ren hoe je een kinderfilm
maakt. In 'De heksen' voert
hij het jongetje Luke op, dat
van zijn oma te horen krijgt
dat heksen écht bestaan, kaal
zijn dus pruiken moeten dra
gen, een paarse gloed in hun
ogen hebben, hun neus dicht
houden als ze lucht van kinde
ren krijgen en vierkante tenen
hebben. Luke's ouders komen
(in Noorwegen) bij een auto
ongeluk om, Luke gaat met
oma (Mai Zetterling na vijftien
jaar weer als actrice) naar En
geland en belandt in een hotel
in Cornwall waar toevallig een
vergadering plaats vindt van
de Vereniging ter Bestrijding
van Geweldpleging tegen Kin
deren. Luke kent z'n pappen
heimers inmiddels en herkent
in de verzamelde dames, pre
cies, heksen. Met Anjelica
Huston als een superverdor
ven Opperheks en aansticht-
ster van een samenzwering om
alle kinderen van Engeland
via vergiftigde chocolade om
te toveren tot muizen. En dat
gebeurt: Luke en een dik
vrindje worden muis en
moeten vanuit hun laag-bij-de-
grondse positie proberen de to
verdrank van de heksen te be
machtigen om alle andere kin
deren te redden.
Een gek Dahl-verhaal, dat van
Roeg nu niet bepaald een zoe-
telijk-Hollywoodse kindertoets
meekrijgt. Hij filmt het realis
tisch, via zijn gebruikelijke op
vallende camerastandpunten
en vindt dat Dahls vondsten
maar voor zichzelf moeten
spreken. Dahls onvervreemd
bare vertelstijl waarin een ze
kere afstand zit verdwijnt, in
plaats daarvan is het genieten
van Anjelica Huston die een
pracht-karikatuur van een
Opperheks neerzet. En van de
speciale effecten die haar ge
zicht (en dat van al die andere
heksen) verfrommelen tot
heksentronie's én (voor kinde
ren vooral) de muizen die
soms echt zijn, maar meet
via de poppenspelers van (j
al wijlen) Jim Henson knan
leven worden gebracht.
kleine kinderen is 'The i
ches' te eng. Ouders en iets
dere kinderen zullen er
meest van genieten. Maar g
die naar sprookjes? Missel
als het Dahl is. Diens (lei
boek zelf is in Nederlant
aan een dertiende druk
en uitgegeven bij Fontein.
BERT JANS
Gene Hackman en Anne Archer: samen in en op een trein.
'NARROW MARGIN'
LUXOR: 'Narrow margin' mat Gena
Hackman, Anna Archer an Jamaa B.
Sikking. Scenario en regie: Peter
Hyams.
Peter Hyams is een re-make
van een film met dezelfde titel
uit 1952. Een aardig voorbeeld
van inflatie in Hollywood,
want Richard Fleischer maak
te zijn film destijds voor een
budget van 230.000 dollar, ter
wijl Hyams nu over 21 miljoen
kon beschikken.
Voor dat geld gaf hij wel een
aantal andere draaien aan het
script en nam hij zijn wide-
screen camera's (hij is een van
de zeer weinige regisseurs die
zelf ook de camera bemant)
naar Canada en op een echte,
wilde tocht per trein door het
woeste landschap daar. 'Nar
row margin' begint met een
'blind date' van Anne Archer
met een advocaat. Maar terwijl
zij zich op zijn appartement in
de badkamer opfrist, wordt hij
door een mafia-baas ver
moord. Zij vlucht naar Cana
da, wordt gevonden door assis
tent-District Attorney Gene
Hackman, maar hij wordt op
zijn beurt gevolgd en zet zo
twee huurmoordenaars op
haar spoor. Hackman brengt
Archer per trein terug om te
getuigen, de moordenaars zit
ten op dezelfde trein. Ze heb
ben eén moeilijkheid: ze ken
nen Hackman, maar ze weten
niet hoe de vrouw er uit ziet.
Dus wordt het een ingenieus
verstoppertje-spelen aan boord
van de trein. Het levert een
ouderwetse thriller op, met
wat cynische teksten van
Hackman, een paar leuke ver-
wikkelingetjes en opvallende
stunts bovenop de trein van de
hoofdpersonen zelf.
Al wordt het visuele fraai in
beeld gebracht door Hyams,
een echte nagelbijter wil 'Nar
row margin' niet worden.
Daarvoor zijn de boeven te
vlak (onder wie James B.Sik-
king van Hill Street Blues), is
Archers rol teveel versiering
en wordt de bedoelde claustro
fobische dreiging in die rijden
de trein te weinig voelbaar.
Had die voortreffelijke acteur
Hackman niet de hoofdrol ge
speeld, dan was 'Narrow mar
gin' een heel dure B-film ge
weest. Nu is het een thriller
die je, gemakkelijk achterover
geleund, best leuk bezig houdt.
BERT JANSMA
Toename bezoek
ballet
voorstellingen
DEN HAAG Het aantal
bezoekers aan balletvoor
stellingen in Nederland
neemt toe. Dit concludeert
het Directie Overleg Dans
gezelschappen (DOD) naar
aanleiding van een onder
zoek naar de bezoekcijfers
van tien Nederlandse ge
subsidieerde balletgezel
schappen, waaronder het
Nederlands Danstheater
(NDT) en het Nationale
Ballet in de periode 1986-
1990 (vier seizoenen).
De groei van het aantal bezoe
kers is, aldus het DOD, vooral
te danken aan de toegenomen
belangstelling voor voorstel
lingen van buitenlandse gezel
schappen. Het aantal toeschou
wers dat voorstellingen van de
gesubsidieerde Nederlandse
gezelschappen bijwoonde is in
de periode 1987-1990 stabiel
gebleven. De tien gezelschap
pen, die bij het DOD-onder-
zoek betrokken waren, trok
ken in de periode 1987-1990
samen 310.000 bezoekers per
seizoen. In het seizoen 1986-
1987 werden 250.000 bezoekers
geteld.
Het DOD verklaart dit ver
schil onder meer uit het feit
dat het Haagse AT&T Dans
theater eerst in september
1987 in gebruik is genomen.
Dit leidde tot een groei van
het aantal bezoekers. De voor
naamste gebruiker van dit
theater, het NDT, trok in het
seizoen 86/87 67973 bezoekers
verdeeld over 123 voorstellin
gen. In het volgende seizoen
gaf het NDT minder voorstel
lingen (113) terwijl het totaal
aantal bezoekers steeg tot
71868 (een gemiddelde bezet
ting van 636 per voorstelling).
In het seizoen 88/89 scoorde
het NDT met 124 voorstellin
gen 79200 bezoekers (gemid
deld 638,7 bezoekers per uit
voering). Het seizoen 89/90 le
verde het NDT in totaal 70756
bezoekers op, verdeeld over
119 voorstellingen.
RIJSWIJK Een film
studio voor beginnende
filmmakers, een produk-
tiefonds voor de film en
verdergaande samenwer
king tussen de filmsector
en de omroep. Dit zijn
plannen van minister
D'Ancona (cultuur) om de
filmsector te versterken.
Ze heeft de Raad voor de
Kunst om advies over
deze plannen gevraagd.
De minister presenteert haar
voornemens met het oog op
het Kunstenplan 1993-1996 dat
in de maak is. Ze stelt daarin
een grotere ondersteuning
door de overheid van de film-
produktie voor. Maar de film
wereld moet die (financiële)
ondersteuning wel verdienen:
de kwaliteit moet daarom wor
den verbeterd en de markt
worden versterkt. Successen
in de bios en op festivals gaan
meetellen en ook zal de markt
bereid moeten zijn om in pro
jecten deel te
Filmstudio's voor jonge film
makers zijn in het buitenland
een bekend verschijnsel. De
jongelui werken er onder ar
tistiek leiderschap van een tij
delijk benoemde producent.
Bij een produktiefonds kun
nen in principe alle filmma
kers terecht, althans vola
de plannen. Dit fonds zal dl
de subsidiëring van projert
voor zijn rekening nemen
basis van een eigen kwalite
beoordeling. Een ander
van het beschikbare subsii
geld zal worden verstrekt r
aanleiding van resultaten
films in bioscopen en op f<
vals behalen.
De samenwerking tussen
film en de omroep moet v
den verwezenlijkt op de
reinen financiering, kwalit
opleiding en stimulering
talent, aldus de bewindsvrot
Zij wijst hierbij het Stimf
ringsfonds Nederlandse Cul
rele Omroepprodukties
eerst verantwoordelijke
Etalagepop
Terwijl hoofdrolspelers uit de musical Les Misérables toekijken legt etaleur Peter Rutteman (twl
de van rechts) de laatste hand aan een etalagepop met kledij van 'madame Thénardier', een
de figuren uit de musical. Dat gebeurde in het Amsterdamse warenhuis De Bijenkorf. Van lil!
naar rechts kijken Bill van Dijk, Joke de Kruijff, Danny de Munk en Vera Mann naar de handelll
foto: a
