Politie en militie uit
heel Letland naar Riga
Positie Belgische minister in gevaar na visum Palestijn;
Nobelcomité bespreekt 'zaak Gorbatsjov'
Drie doden bij
AC/DC concert
Vliegtuigkaper e°n
overmeesterd 11
TOPAMBTENAREN DIENEN ONTSLAG IN
Kroatië zal terugvechten
tegen leger Joegoslavië
BUITENLAND
EcidócSoivuMit
DINSDAG 22 JANUARI 1991 PA(J^
Noodweer teistert
voorsteden Sydney
SYDNEY Noordelijke en westelijke
voorsteden van Sydney zijn gistermiddag
getroffen door een zware storm waardoor
ruim 30.000 woningen zonder stroom kwa
men te zitten en het leger te hulp moest
worden geroepen voor een schoonmaakope-
ratie. In New South Wales is ten minste een
dode gevallen en heeft men honderd ge
wonden geteld. Een man raakte dodelijk ge
wond toen zijn vrachtauto vlam vatte en ex
plodeerde na een ongeluk dat ontstond bij
hevige regenval. Veel mensen raakten ge
wond doör vallende takken. Ten minste een
persoon werd knockout geslagen door enor
me hagelstenen.
SALT LAKE CITY Het dodental bij
een concert van de Australische roek-for
matie AC/DC, dat zaterdag werd gegeven,
is opgelopen tot drie.
Gisteren heeft de familie van een 19-jarig
meisje gevraagd de kunstmatige beade
ming te stoppen. Eerder stierven twee 14-
jarige jongens. De jeugdige slachtoffers
werden vertrapt toen fans zaterdag mas
saal probeerden het podium te bereiken.
De optredens van AC/DC wordt in Salt
Lake City door tegenslagen achtervolgd.
Vrijdag werd een concert op last van de
politie afgelast nadat een 14-jarige fan in
het ziekenhuis werd opgenomen met een
overdosis.
Invloedrijke hervormers
verlaten Burgerforum
PRAAG Een groep invloedrijke
linkse hervormers is uit het Tsjechoslo-
waakse Burgerforum getreden, nu die
beweging zich heeft omgevormd tot
een politieke partij.
De groep, die zich Obroda (Vernieu
wing) noemt, bestaat voornamelijk uit
voormalige communisten en linkse in
tellectuelen die na de Sovjet-inval van
1968 zijn vervolgd.
Burgerforum besloot vorige week een
politieke partij te worden en alle vor
men van socialisme af te zweren. De
linkervleugel, die Burgerforum mede
heeft opgericht, zei zich in een dergelij
ke opstelling niet meer te kunnen her
kennen.
Indiaas schip
zinkt: 16 doden,
15 vermisten
PIRAEUS In de buurt van
Malta in de Middellandse zee
is gisterochtend een Indiaas
vrachtschip met 35 opvaren
den vergaan.
Belgische en Amerikaanse ma
rineschepen hebben in samen
werking met Griekse en
Zweedse vrachtschepen vier
bemanningsleden gered en
zestien lijken geborgen. Alle
bemanningsleden waren In
diërs. Het schip, dat metaal
vervoerde, brak in tweeën en
zonk 200 mijl ten oosten van
Malta.
FMLN geeft moord
op Amerikanen toe
SAN SALVADOR Het linkse Sal
vadoraanse Nationale Bevrijdings
front Farabundo Marti (FMLN) heeft
gisteren toegegeven dat twee van zijn
leden begin deze maand twee inzit
tenden van een neergeschoten Ame
rikaanse helikopter op de grond heb
ben doodgeschoten. Volgens de Vere
nigde Staten hadden ten minste twee
van de drie inzittenden het neerstor
ten van het toestel overleefd. Zij zou
den zijn doodgeschoten terwijl zij ge
wond op de grond lagen. Het FMLN
heeft voorgesteld voor de betrokken
guerrillastrijders in een openbaar tri
bunaal te berechten, maar geweigerd
hen aan de Salvadoraanse gerechte
lijke autoriteiten over te dragen.
IA/1
SOFIA Bulgaarse ordetroepen hebben gifae^
Burgas een einde gemaakt aan een kaping}^
Sovjet-passagiersvliegtuig. De ongewapend- n
gaf zich zonder verzet over. Alle ruim 150 pi
bleven ongedeerd. Volgens het Sovjet-rrrm
van de burgerluchtvaart had de kaper gedifav^
toestel tijdens de binnenlandse vlucht op tfsac
indien de bemanning geen koers zou zettenfm
Turkse stad Istanbul. Het vliegtuig landde if ei
lijk op het vliegveld van Burgas aan de Zw[°ri
omdat het geen toestemming had gekregen*
kije te landen. Volgens de autoriteiten in Irq
de kaper geestelijk gestoord. Het Bulgaarset
'van de Sovjet-luchtvaartmaatschappij Aeroff
tificeerde de kaper als een recidiv'
de gevangenis ontslagen zou zijn.
JELTSIN: GEWELD IN BALTICUM IS REACTIONAIRE OMMEKEER
(Vervolg van de voorpagina)
RIGA/TALLINN/MOS
KOU Tot de zelfverde
digingsmacht en de eigen
politiemacht is gevormd,
waartoe het Letse parle
ment gisteren besloot,
worden uit heel Letland
politie- en militie-eenhe
den naar Riga gestuurd
om het parlement en be
langrijke overheidsgebou
wen tegen verdere mili
taire aanvallen te be
schermen. De spanning en
de vrees voor een machts
overname door Moskou-
getrouwe krachten is toe
genomen in Riga na het
geweld van zondagavond.
„Het bloedbad was een
poging de regering ten val
te brengen", waarschuw
de Janis Jurkans, de Letse
minister van buitenlandse
zaken.
Het parlement in Riga heeft
de Letse procureur-generaal
Janis Krastins gevraagd juridi
sche stappen te nemen tegen
het Comité voor Maatschappe
lijke Redding, dat zich zater-
dag opwierp als de nieuwe
machthebber in Letland.
Volgens kolonel Viktor Alks
nis, zelf Sovjet-Let en lid van
de conservatieve Sojoez-fractie
in het Sovjetparlement, was
het optreden van de baretten,
ook OMONs genoemd, in Riga
het gevolg van „een goed ge
organiseerde provocatie om
zich zowel moreel als fysiek
van de OMONs te ontdoen".
Hij zei dat alles was begonnen
toen de echtgenote van een
OMON-officier was verkracht.
Toen OMONs zich daarover
wilden beklagen, zouden ze
vanuit het ministerie van bin
nenlandse zaken onder vuur
zijn genomen, waarop ze de
aanval openden. Sovjetminis
ter van binnenlandse zaken
Boris Pugo zei echter dat hij
de OMONs, die onder zijn ge
zag ressorteren, geen bevel
had gegeven het ministerie te
bestormen. Hij beloofde een
onderzoek. De Sovjet-regering
zegt het bloedbad te betreuren,
maar voegde eraan toe: „zo is
het leven".
In binnen- en buitenland is
gisteren met bezorgdheid gere
ageerd op de ontwikkelingen
in het Balticum. De Ameri
kaanse president George Bush
riep de Sovjet-leiders op af te
zien van verder geweld. Op
een bijzondere zitting van het
Russische parlement beschul
digde president Boris Jeltsin
Gorbatsjov van het omverwer
pen van de wettig gekozen re
geringen van de Baltische re
publieken en riep op tot dia
loog. De „reactionaire omme
keer" van het Kremlin was
volgens hem een ernstige fout
die alleen door een verenigde
oppositie kon worden rechtge
zet. Uit vrees dat het militaire
ingrijpen in Letland en Litou
wen in Rusland wordt her
haald eist Jeltsin garanties
voor de veiligheid van zijn re
publiek. Het Russische parle
ment heeft een onderzoek ge-
eist naar de rol van Sovjetmi-
nister van defensie Dmitri Ja-
Steun
In een gemeenschappelijke
verklaring spraken de minis
ters van buitenlandse zaken
van Polen, Hongarije en
Tsjechoslowakije hun steun uit
aan „de Baltische volkeren en
hun democratisch gekozen re
geringen". Volgens Roemenië
is de onderdrukking van de
Balten in strijd met de verdra
gen van de CVSE. De NAVO
wacht af wat de individuele
landen van de CVSE (de 32
landen tellende conferentie
voor veiligheid en samenwer
king in Europa) zullen doen.
Het is niet uitgesloten dat die
landen het zogenaamde men-
senrechtenmechanisme in
werking stellen. Dat betekent
dat de Sovjetunie om ophelde
ring zal worden gevraagd over
wat er op dit ogenblik in de
Baltische staten gebeurt.
Ondanks de vele felle veroor
delingen, zeggen verschillende
bronnen dat ze niet verwach
ten dat westerse landen zeer
drastische maatregelen zullen
nemen tegen de Sovjetunie om
Gorbatsjovs hervormingsplan
nen niet in gevaar te brengen.
Estland
Gorbatsjov heeft gisteren de
Estse president Arnold Rüütel
onderhandelingen „op het
hoogste niveau" tussen Mos
kou en Tallinn toegezegd. Ook
Een Sovjet-soldaat houdt de wacht bij het Letse ministerie van binnenlandse zaken. Achter hem een kogelgat dat herinnertidi
schietpartij van zondagavond. F0'n
is afgesproken dat Rüütel zijn
Sovjetcollega meteen zal infor
meren wanneer er geweld te
gen de Estse regering wordt nemen". De Sovjet-president hebben beloofd, maarW
gebruikt, zodat Gorbatsjov zou dergelijke besprekingen de nog nimmer tot overlejvj
„passende maatregelen kan laatste vier jaar al drie keer men. foi
k
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
BRUSSEL Aan de
vooravond van de Golf
oorlog heeft zich in België
een reeks van bijna onge
looflijke en bizarre voor
vallen afgespeeld die gis
teren tot de ontslag van
twee belangrijke rege
ringsfunctionarissen heeft
geleid.
Een van de topdiplomaten van
België, Jan Hollants van Looc-
ke, en de kabinetschef van
Buitenlandse Zaken Alex
Reyn, een persoonlijke advi
seur van minister van buiten
landse zaken Eyskens, dienden
gisteren hun ontslag in. Ze
hebben toegestaan dat de
woordvoerder van de van de
zeer beruchte terreurorganisa
tie Abu Nidal, de Palestijn
Walid Khaled, niet alleen een
bezoek aan België bracht,
maar bovendien uit de handen
van de politie kon ontstappen
en de wijk kon nemen.
Khaled werd woensdag door
een inwoner van Gent her
kend toen hij stond te wachten
voor een etalage van een leer-
zaak in die stad. De inwoner
waarschuwde de politie, maar
die vond zijn verhaal volstrekt
ongeloofwaardig. Daarop nam
de inwoner van Gent een ken
nis bij de politie in de arm die
wel bereid was een kijkje* te
gaan nemen. Dat leidde tot de
arrestatie van Walid Khaled.
Eenmaal in handen van de po
litie verklaarde Khaled dat
minister Eyskens en de diplo
maat Hollants Van Loocke
van zijn bezoek aan België af
wisten en dat een telefoontje
voldoende was om hem weer
vrij te laten. De politie nam
vervolgens contact op met
Buitenlandse Zaken en het
verbluffende resultaat was dat
ze Khaled moest laten gaan.
Khaleds aanwezigheid in Bel
gië had te maken met vier
Belgische gijzelaars die door de
beruchte Abu-Nidalgroep on
langs werden vrijgelaten. Het
ging om het gezin Houtekins-
Kets dat in 1987, onder nog
steeds niet opgehelderde om
standigheden, werd opgepikt
van het jacht Silco dat ergens
op de Middellandse Zee voer.
Na zeer lange en uiterst gehei
me onderhandelingen
waarover de Belgische re
gering tot dusver weigert eni
ge bijzonderheden te verschaf
fen arriveerde de familie
Houtekins-Kets op 13 januari
in België. Het werd de pers
verboden met de gijzelaars te
spreken.
Walid Khaled, de rechterhand
van Abu Nidal, zou zich na de
vrijlating van de gijzelaars
naar België begeven voor wat
een „afrondend gesprek" werd
genoemd. Van de Belgische
zaakgelastigde in Bayrut kreeg
Khaled om die reden een toe
ristenvisum dat enkele maan
den geldig was. Khaled reisde
vorige week af naar Brussel.
Wat hij daar precies kwam
doen is vooralsnog in nevelen
gehuld. Hij zou in ieder geval
een onderhoud hebben met
Jan Hollants van Loocke, de
diplomaat die tijdens de 'Silco-
affaire' de contacten met de
Abu-Nidalgroep onderhield.
Het Belgische kabinet was van
dat bezoek niet op de hoogte.
Alleen minister Eyskens wist
van Khaleds reis naar België
Minister van binnenlandse za
ken Louis Tobback was woe
dend over de gang van zaken.
„Op het ogenblik dat de Belgi
sche ordediensten de grootst
mogelijke waakzaamheid in
verband met eventuele terro
ristische aanslagen aan de dag
leggen, grenst deze houding
aan de rand van de waanzin",
aldus een zeer gepikeerde
Tobback.
Hoe dan ook, nadat de Gentse
politie woensdag met Buiten
landse Zaken had gesproken,
moest ze Khaled laten gaan.
Besloten werd de terrorist uit
te wijzen en op een vliegtuig
te zetten.
Minister Mark Eyskens heeft
vandaag opheldering aan zijn
collega's in het Belgisch kabi
net moeten verschaffen. Hij
kreeg zeer indringende vrageh
van zijn collega-ministers
moeten beantwoorden. Zo wil
de de Belgische regering we
ten wat Khaled precies in Bel
gië kwam doen, waarom de
Belgische politie hem moest la
ten gaan en waarom L,
toeristenvisum kreeg, c!
nister Eyskens zich zaL
nen redden uit de zeerL
de positie, is nog de vrafv
vendien wordt hem zeeL
lijk genomen dat twee vi
naaste medewerkers iv
dwongen zijn ontslag
men, maar dat hijzelf in
vrijuit lijkt te gaan. Ml
wordt Eyskens bovendiF-
dwongen nadere ophel)
te verschaffen over deM
ling van het gezin HouL
Kets en de omstandig;,
waaronder de Belgisch?
ring de vrijlating van d[
gijzelaars wist te verkrijf'
Nederlandse
activisten
uitgewezen
in China
BEIJING De Chinese rege
ring heeft zeven mensenrech
tenactivisten, onder wie twee
Nederlanders, te verstaan ge
geven dat zijn het land van
daag moeten verlaten. De acti
visten wilden het proces bij
wonen tegen Liu Xiaobo, een
35-jarige wetenschapper die in
de lente van 1989 de honger
staking leidde op het Plein
van de Hemelse Vrede in Pe
king.
Liu heeft 20 maanden in voor
arrest gezeten en wordt be
schuldigd van „contra-revolu
tionaire" activiteiten. Het pro
ces is vorige week al achter
gesloten deuren begonnen, De
Chinese regering brengt deze
maand nog zeker 24 mensen
voor het gerecht die destijds
werden gearresteerd. De pro
cessen, die zes maanden later
beginnen dan de grondwet ei
genlijk voorschrijft, worden
volgens familieleden en vrien
den van de gevangenen nu ge
voerd omdat de aandacht van
de wereld is afgeleid door de
Golfoorlog, waardoor de von
nissen weinig publiciteit zou
den krijgen.
De processen zijn omgeven
door strenge veiligheidsmaat
regelen. De politie hield giste
ren 'buitenlandse mensenrech
tenactivisten aan, die met dis
sidenten en rechtbankfunctio
narissen hadden gesproken en
die de processen wilden bijwo
nen. Zes van hen werden in
hun hotel aangehouden, juist
toen ze zich voorbereidden op
de overhandiging van brieven
aan de autoriteiten, waarin tot
eerlijke processen werd opge
roepen. Een Canadees werd
later opgepakt. De activisten
Amerikanen, Britten en
Nederlanders werden later
weer op vrijgelaten.
ZAGREB Enkele uren
voordat op last van de fede
rale Joegoslavische regering
de deelrepublieken Kroatië
en Slovenië hun milities
moeten hebben ontbonden,
heeft de Kroatische presi
dent Franjo Tudjman giste
ren gezegd dat zijn volk en
militie zullen terugvechten
als het leger ingrijpt.
Tudjman waarschuwde dat
ingrijpen van het federale
Joegoslavische leger „ramp
zalige gevolgen" zal hebben.
De autoriteiten van zowel
Kroatië als Slovenië beweren
tienduizenden gewapende
militieleden te kunnen op
trommelen, mocht het tot
een gewapend treffen met
het Joegoslavische leger ko
men.
De federale presidentiële
raad had op 9 januari niet
Ingeleverde geweren staan in
een politie-bureau in het Joe
goslavische Knin. Gisteren
moesten alle paramilitaire een
heden hun wapens hebben in
geleverd.
FOTO: AP
nader genoemde „illegale pa
ramilitaire strijdkrachten"
tien dagen de tijd gegeven
zich te ontwapenen. Dat ulti
matum werd zaterdag ver
lengd tot gisteren midder
nacht. Worden de milities
niet ontbonden dan zal het
leger tussenbeide komen, zo
liet de presidentiële raad we
ten.
Kroatië en Slovenië vrezen
dat het Joegoslavische leger
er opuit is hun niet-commu-'
nistische, en in vrije verkie
zingen gekozen regeringen
af te zetten. Dat zou dan
vooral gebeuren op initiatief
van Servië, waar nog altijd
een strikt communistisch
bewind aan de macht is en
dat bovendien de macht van
de centrale federale regering
gehandhaafd wil zien. Kroa
tië en Slovenië willen dat
Joegoslavië wordt omge
vormd tot een lossere staten
bond met veel meer regiona
le autonomie dan nu het ge
val is. Desnoods willen de
twee republieken vollledig
onafhankelijke staten wor
den.
OSLO Het Nobelcomité
bespreekt op 18 februari
het toekennen van de No
belprijs aan de nu fel be
kritiseerde Sovjetpresi
dent Michail Gorbatsjov.
Gorbatsjov heeft gisteren be
vestigd dat hij in mei in Oslo
persoonlijk de traditionele toe
spraak voor het krijgen van de
Nobel-vredesprijs zal houden.
Gorbatsjov liet bij de officiële
uitreiking op 10 december ver
stek gaan wegens „binnen
landse problemen". Sinsdien
hebben echter enkele leden
van het Nobelcomité hun spijt
betuigd dat de Sovjet-presi
dent heeft ingestemd met een
gewelddadig ingrijpen in de
Baltische republieken. „De
hele zaak zal op 18 februari
besproken worden", zei Geir
Lundestad, secretaris van het
Nobelcomité. Hij zei niet of de
uitnodiging aan Gorbatsjov
voor het houden van een toe
spraak wordt ingetrokken.
Comitélid Kaare Kristiansen
liet weten dat een komst van
Gorbatsjov naar Oslo ongetwij
feld grote protestdemonstraties
zal uitlokken. „Dat zou be
schamend zijn voor hem, voor
het Nobelcomité en voor Noor
wegen".
Kristiansen zei dat in de toe
komst meer voorzichtigheid
betracht moet worden in het
toekennen van de prijs aan ac
tieve politici. .Wanneer ge
wacht was zou de prijs waar
schijnlijk niet zijn toegekend
aan de Vietnamese leider Le
Due Tho en de toenmalige
Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Henry
Kissinger, in 1973 en aan de
Israëlische premier Menachem
Begin in 1978", aldus Kristian
sen. Le Due Tho weigerde de
prijs en Begin moest hem de
len met de Egyptische presi
dent Anwar Sadat.
In Noorwegen wordt op het
ogenblik geld ingezameld voor
de uitreiking van een alterna
tieve vredesprijs. Organisato
ren tippen als belangrijkse
kanshebber hiervoor de Li
touwse president Landsbergis.
De Krim kies^
voor autononi
MOSKOU De inwonw
de Krim hebben in eenz
rendum met overweldj
meerderheid gekozen vcj
herstel van de autonomï
het schiereiland. Het a
persbureau Tass berichtP
teren dat 93,2 procent \l
mensen die gebruik nL
van hun stem voor het 4
van de Krim was als autiR
socialistische Sovjet-repij'
Tachtig procent van d1
miljoen stemgerecht
maakte gebruik van hunL
„DeKrim, als participi
het nieuwe Unie-verdra
zijn relaties met de Oeld1
Rusland en andere rep],
ken op een gelijkwaardi
bilaterale wijze opbouwef
meldde Tass.
Het referendum speelde
se etnische groepen teg
kaar uit in claims over
den op het schiereiland
Zwarte Zee. De Oekraïn
tionalistische beweging
had etnische Oekrainers
roepen het referendum t
cotten omdat het een a
ting van de toekomstige
toriale integriteit zou zijn
gens de nationalistische
tataar-beweging had s
hun eigen etnische groej
het recht heeft over auto
te stemmen.
Artsen zonder Grenzen naar Vilr
BRUSSEL Een verkenningsteam van de hulporganisatii
sen zonder Grenzen (AzG) is gisteren in de Litouwse hooi
Vilnius aangekomen. Het verkenningsteam is uitgerust me
disch-chirurgische materiaal. Nog meer van dat materiaal
derweg. Het team zal later van Vilnius doorreizen naar R
Letland. Na de gebeurtenissen van 13 januari, toen bij eer
fen tussen de Litouwse bevolking en Sovjetstrijdkrachten ii
nius veertien doden vielen en 174 mensen gewond ral
heeft het Litouwse ministerie van volksgezondheid conta*
genomen met AzG. Het vroeg chirurgisch materiaal te si
Het noodhulpfonds van de Europese Gemeenschap heeft
voor bijna 268.000 gulden ter beschikking gesteld.
