Nationalisten barricaderen Ests parlement
Albanese president:
hervormingen zullen
niet makkelijk zijn
VREES VOOR BESTORMING KOMENDE NACHT
Jeltsin profiteert van misstappen Gorbatsjov
BUITENLAND
£aidóe6ou/icmt
ZATERDAG 19 JANUARI 1991 PAGI1
WENEN Terwijl het land wordt geteisterd door een ongeëve
naarde stakingsgolf heeft de Albanese president Ramiz Alia ge
waarschuwd dat het volk geen gemakkelijke tijden tegemoet
gaat. Hij riep zijn landgenoten op zich in te zetten voor de red
ding van de in het slop geraakte economie, aldus het staatspers-
bureau ATA. Alia zei in een televisietoespraak dat de woensdag
gegeven instemming van de communisten met het verzoek van
de oppositie om de parlementsverkiezingen uit te stellen tot 31
maart een teken was van een „constructieve dialoog". De oppo
sitie had om uitstel van de verkiezingen gevraagd om zich te
kunnen organiseren; ze zouden aanvankelijk op 10 februari wor
den gehouden.
Ballonvaarders
naar huis
De ballonvaarders
Richard Branson en Per
Linstrand staan op een
bevroren meertje in
Canada in afwachting
van hun reis per
helikopter naar huis. De
twee waren in deze
koude omgeving geland
na met een hete
luchtballon (rechts op de
achtergrond) de Stille
Oceaan te zijn
overgestoken. Het was
eerste reis per ballon
over deze oceaan.
Zware straf voor cocaïnesmokkelaar
RIO DE JANEIRO Een 32-jarige Nederlander
die in oktober verleden jaar in Rio de Janeiro
(Brazilië) werd betrapt met bijna twee kilo cocaïne,
is wegens drugssmokkel veroordeeld tot zes jaar en
zes maanden gevangenisstraf en een boete van
18.000 gulden. De man werd opgepakt wegens
„nerveus gedrag", slechts enkele ogenblikken voor
hij aan boord zou stappen voor een vlucht naar
Amsterdam. De politie vond 1,88 kilo cocaïne, ver
pakt in plastic zakjes die de man met hechtpleis
ters rond zijn middel had geplakt. De eerste ver
klaringen van de Nederlander veroorzaakten in
Brazilië veel gonsternatie omdat hij Neuzinha Bri-
zola, de in Amsterdam woonachtige dochter van de
gekozen gouverneur van Rio, Leonel Brizola, bij de
zaak betrok. Brizola is behalve gouverneur ook lei
der van de Braziliaanse socialisten, mede-voorzit
ter van de Socialistische Internationale en voorma
lig presidentskandidaat. De beschuldiging is niet
bewezen.
TALLINN Om het Est
se parlement in Tallinn
zijn gisteren barricades
opgeworpen. Met hijskra
nen werden betonnen
blokken, die elk enkele
tonnen wegen, geplaatst
op de enige toegangsweg
tot de Toompea-heuvel
waar regering en parle
ment zetelen. Gevreesd
wordt dat Sovjetmilitairen
komende nacht het ge
bouw zullen bestormen,
ondanks beloften van de
Sovjetminister van defen
sie Jazov dat dit niet zal
gebeuren.
Volgens een Zweedse corres
pondent zijn tot dusver geen
troepenbewegingen gesigna
leerd. Wel zou de pro-Sovjet-
beweging Interfront de Russi
sche bevolking hebben opge
roepen Estse politieagenten te
ontwapenen.
„Het is precies hetzelfde sce
nario als in de andere Balti-
sche staten Letland en Litou
wen, en daarom moeten we
hetzelfde als zij doen", aldus
Sergej Tsjernov, de persatta
ché van premier Savisaar. Ook
Terwijl nationalisten in Riga (Letland) de wacht houden bij overheidsgebouwen is er toch nog even
tijd om op de tv via de Amerikaanse zender CNN de ontwikkelingen in de Golf te volgen.
in de twee andere Baltische
republieken zijn voor de parle
menten barricades opgewor
pen en wachten ingesteld om
een bestorming te voorkomen.
„Er is een campagne van psy
chologische terreur ingezet,
zodat er slechts een provocatie
hoeft plaats te vinden om hier
rechtstreeks presidentieel be
stuur van Moskou in te stel
len", aldus afgevaardigde Vei-
demann.
Gedwongen
In de Litouwse hoofdstad Vil
nius rijden 's avonds en
's nachts nog steeds tanks en
pantserwagens rond en wor
den mensen op straat aange
houden door Sovjetsoldaten,
hoewel het uitgaansverbod in
middels is opgeheven. De ter
ritoriale garde van de nationa
listen beschermt overheidsge
bouwen tegen mogelijke over
vallen door Sovjetstrijdkrach-
ten. Het leger gedraagt zich
alsof het uitgaansverbod ,nog
altijd van kacht was, zei de Li
touwse minister van defensie
Butkevicius. Hij maakte ook
bekend dat Sovjetmilitairen de
afgelopen dagen zeker dertig
jongeren hadden opgepakt en
gedwongen dienst te nemen in
het Rode Leger.
Volgens een woordvoerder
van het parlement is er giste
ren één dode gevallen toen
een pantserwagen over een
personenauto heen reed.
„Ze moeten maar zeggen hoe
veel onschuldige burgers nog
moeten worden vermoord.
Dan sturen we een lijst naar
de Europese Commissie", zei
minister van buitenlandse za
ken Saudargas gisteren in
Brussel. Saudargas is door zijn
regering naar het buitenland
gestuurd om de gebeurtenissen
in Litouwen naar buiten te
brengen.
Saudargas heeft weinig op met
de houding van de EG na het
militaire ingrijpen. De minis
ters van buitenlandse zaken
waarschuwden Moskou maan
dag dat alle hulp zal worden'
bevroren als nog meer geweld
en repressie wordt gebruikt in
Litouwen. Minister Van den
Broek zei toen dat niet beslo
ten is de hulp op te schorten
om de positie van president
Gorbatsjov niet nog verder te
verzwakken.
Volgens Saudargas is Gorbats
jov slechts een marionet. „Dol
gedraaide generaals zijn in
Moskou aan de macht. Sovjet-
generaals geven niet om eco
nomische hervormingen maar
om tanks, die ook in Duitsland
staan", aldus Saudargas, die zei
zich op te winden over het mi
litair ingrijpen van het Westen
in de Golf, terwijl niets wordt
gedaan aan de Litouwse strijd
voor democratie en onafhan
kelijkheid.
De Letse president Anatolis
Gorbunovs zal volgende week
de Zweedse en Britse pre
miers, Carlsson en Major, en
president Mitterrand van
Frankrijk bezoeken om de
Baltische crisis te bespreken.
Litouwens president Lands-
bergis gaf Gorbunovs toestem
ming ook namens Litouwen te
spreken.
Aftreden
Nikolai Petrakov, een econo
misch topadviseur van presi
dent Gorbatsjov, is gisteren af
getreden nadat hij een brief
had ondertekend waarin de
president ervan werd beschul
digd te „buigen voor misdaad"
om zijn regime overeind te
houden. Petrakov is een van
de vele topfunctionarissen die
onlangs hun functie hebben
neergelegd of door Gorbatsjov
zijn ontslagen in zijn omme
zwaai naar een meer repres
sieve politiek. Twee van Pe-
trakovs medewerkers zeiden
dat Gorbatsjov woedend was
na het verschijnen van de
open brief, waarin de presi
dent werd bekritiseerd wegens
de militaire aanval op een
televisiestation in Litouwen
waarbij afgelopen zondag
veertien mensen om het leven
kwamen.
(Van onze correspondent
Rob Vunderink)
MOSKOU Boris Jeltsin
is de populairste politicus
in de Sovjetunie. Als lei
der van de grootste en
dichtstbevolkte van de
vijftien Sovjetrepublieken,
Rusland, is hij Gorbatsjovs
belangrijkste rivaal. Ter
wijl Gorbatsjov zich in al
lerlei bochten wringt om
het bloedige legeroptre-
den van het afgelopen
weekeinde in de Litouwse
hoofdstad Vilnius goed te
praten, plukt Jeltsin de
vruchten die zijn voorbe
houden aan oppositievoer
ders.
Er is een grote aanval op de de
mocratie ingezet, meent Jeltsin,
die zegt te geloven dat de Balti
sche republieken nog maar het
eerste doelwit zijn.
Er kan geen twijfel over be
staan dat de gebeurtenissen
van de laatste dagen aansluiten
op de beste tradities van het
Brezjnev-tijdperk. De inzet van
het Rode Leger tegen een on
derworpen volk dat onafhan
kelijkheid zoekt, roept herinne
ringen op aan Oost-Duitsland
in 1953, Hongarije in 1956 en
Tsjechoslowakije in 1968.
Ook met de persvrijheid gaat
het bergafwaarts. Een populair
televisieprogramma voor jonge
ren werd onlangs door de nieu
we voorzitter van het Staatste
levisie- en Radiocomité van de
buis geweerd omdat medewer
kers van de afgetreden minis
ter van buitenlandse zaken Sje-
vardnadze erin aan het woord
kwamen. Sjevardnadze stapte
vorige maand op uit protest te
gen een dreigende nieuwe dic
tatuur.
Censor
Gorbatsjov heeft er nog een
schepje boven op gedaan door
een parlementaire commissie
op te dragen een onderzoek in
te stellen naar een aantal ver
slagen in de pers die de gebeur
tenissen in Litouwen zouden
hebben verdraaid. De nieuwe
censor draagt de fraaie naam
van Glasnostcommissie.
Daarentegen viel een reportage
van de Leningraadse televisie
tweemaal de eer te beurt van
vertoning aan het hele Sovjet
volk via het eerste centrale net,
omdat de strekking Gorbatsjov
uitermate aanstond. Aleksandr
Nevzorov, tot voor kort een
van de populairste televisiever
slaggevers van het land, was
afgereisd naar Vilnius om de
Rusische soldaten die de televi
sietoren van de Litouwse natio
nalisten hadden gered, in het
zonnetje te zetten. Het staat
buiten kijf dat Nevzorov met
dit bijzonder eenzijdige verslag
zijn goodwill bij het progressie
ve publiek in Rusland in een
klap heeft verspeeld.
In het rechtse kamp, bij de
Russische minderheden in naar
onafhankelijkheid strevende
republieken als Estland, Let
land, Litouwen, Georgië en tot
op zekere hoogte ook in de
reusachtige Oekraïne zal Nev-
zorovs verslag echter zeer goed
Boris Jeltsin kan
als
oppositieleider
profiteren van de
onzekere positie
waarin president
Gorbatsjov
verkeert.
FOTO: DIJKSTRA
vallen. Communisten, Russen
en het leger worden in al die
republieken zwaar gediscrimi
neerd. Ze kunnen er geen eten
kopen en krijgen er geen wo
ning.
Een van de slachtoffers bij de
'bevrijding' van de televisieto
ren had zich voor een tank ge
gooid toen die nog maar drie
meter verwijderd was, zodat de
bestuurder niet kon remmen.
De tanks hadden alleen met
losse flodders geschoten en die
arme soldaten waren met ste
nen bekogeld, terwijl het toch
hun plicht was de zenders tot
zwijgen te brengen waarover
Litouwse journalisten immers
hun misleidende vuiligheden
over het volk uitstortten.
Persvrijheid
De Moskouse staatstelevisie is
na vijf jaar perestrojka en glas
nost vervallen tot de praktijken
van voorheen. Terwijl beelden
van de militaire acties in Vilni
us de televisieschermen over
de hele wereld hebben bereikt,
weigert Moskou de feiten voor
zich te laten spreken. Het
Kremlin verkoopt zijn eigen
mening weer als nieuws en
Gorbatsjov lijkt van zins de
piepjonge persvrijheid die hij
zelf heeft helpen opbouwen in
de kiem te gaan smoren. Wat
dreigt, is de situatie waarin wij
len Sovjetdissident Amalrik
ooit zei: „Als Sovjetburger lees
ik mijn mening morgen in de
krant".
Dit alles is geweldig gunstig
voor oppositieleider Jeltsin die,
nu Gorbatsjov is geconfiskeerd
door het rechts-conservatieve
kamp van de communisten en
het leger, de kampioen van de
gerechtigheid en de vooruit
gang is geworden. Jeltsin heeft
de legeracties in Vilnius ver
oordeeld en erkent het recht
van andere republieken, inclu
sief zijn eigen Rusland, om uit
de Sovjetunie te treden.
Kremlingetrouwe Russen in de
Baltische republieken noemen
Jeltsin nu een verrader. Jeltsin
is zich bewust van de proble
men van Russische minderhe
den in andere republieken en
is het afgelopen weekeinde
naar de Estse hoofdstad Tallinn
gereisd om daar een overeen
komst met de Baltische leiders
te tekenen die de rechten van
Russische en andere minderhe
den in die republieken moet
beschermen.
Toch liggen Jeltsins kaarten in
het inmiddels tot het uiterste
gepolariseerde conflict met
Gorbatsjov niet goed. Het ge
brek aan objectieve informatie
zal er ongetwijfeld toe leiden
dat de anno 1990 nog steeds on
wetende grote massa in Rus
land in het conflict niet andere
nationaliteiten de kant van
'harde hand' kiest. Er bestaat
nog steeds grote heimwee naar
de 'orde' uit de tijd van Stalin.
Gorbatsjov lijkt op het punt te
staan te bewijzen dat hij die
harde hand is.
Jeltsin zal steun vinden bij de
intellectuele minderheid. Zijn
toespelingen op een eigen Rus
sisch leger of uittreden uit de
Sovjetunie zullen hem niet po
pulairder maken bij de erfge
namen van Stalin. In de twee
strijd tussen Jeltsin en Gorbats
jov geldt de eeuwenoude wet:
wie het leger heeft, heeft de
macht.
Een oorlogs
invalide in
Moskou leest
op de
voorpagina
van de
Moskouse
Pravda het
laatste nieuws
over de
Amerikaanse
aanval op
Irak.
FOTO: AP
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
802 Midden in het Oosterdok spartelt nog altijd Lupardi, die
slechts met moeite het hoofd boven water kan houden. Maar er
komen voorbijgangers aan, die het hulpgeroep hebben gehoord
en één hunner trekt zijn jas al uit. Hij springt in het water en haalt
Lupardi naar de wal. „Nou meneer", grinnikt een ander, „u hebt
het lepenloof met de Rupsen van Dagboekanier al weer ver
diend".
Maar waar is Larry nu gebleven? En waar is Rob? Ja, Rob zit
nog altijd te snurken in het eethuisje van Wang Hang. Wanneer
hij zo'n beetje ontwaakt, klopt de Chinees hem eens op zijn
schouder en belt een taxi voor hem op. Ais de wagen voorrijdt
zegt hij tegen de chauffeur: „Breng hem even naar de Sixhaven.
Daar ligt zijn jacht. Het is een buitenlander, die een beetje te veel
heeft gedronken". De chauffeur knipoogt: hij zal wel goed voor
de vreemdeling zorgen.
Twee doden bij
explosie
Q8-tankstation
BRISTOL Bij een explosie
in een tankstation van de Ku-
waytse maatschappij Q8 in de
plaats Yeovil in het zuidwes
ten van Engeland zijn gisteren
twee mensen gedood en twee
mensen gewondgeraakt. De
brandweerlieden waren lang
bezig het vuur meester te wor
den. De tankstations van Q8
zijn eigendom van de Kuwayt-
se Petroleum maatschappij,
een Kuwayts staatsbedrijf.
explosie een lasvonk
en niet een aanslag in verband
met de Golfoorlog, aldus een
woordvoerder van het tank
station.
ANC'er Sanjay nog vast in Zuid Afrika
AMSTERDAM/DURBAN De vertegenwoordiger voor het
ANC in Nederland, Kumar Sanjay, zit nog steeds vast in Zuid-
Afrika. Dat heeft Sietse Bosgra van het Komitee Zuidelijk Afri
ka meegedeeld. Volgens een woordvoerster van het ministerie
van buitenlandse zaken is aan de Zuidafrikaanse ambassadeur
om opheldering is gevraagd. „We hebben echter nog niets ge
hoord". Inmiddels hebben zowel de gemeenten Amsterdam en
Rotterdam, en de politieke partijen PvdA en Groen Links bij de
minister van buitenlandse zaken en de ambassadeur gevraagd zo
spoedig mogelijk stappen te ondernemen die leiden tot vriilating
van Sanjay. Kumar Sanjay werd woensdag gearresteerd voor
het ANC-kantoor in Durban. Hij was voor het eerst in twintig
jaar terug in zijn vaderland in verband met de ANC-conferentie
die in december werd gehouden. Zijn papieren waren geldig tot
15 februari.
Tienduizenden Roemenen geëmigreerd
BUKAREST Meer dan 100.000 Roemenen hebben vorig jaar
een aanvraag gedaan voor emigratie en zeker 30.000 hebben het
land al verlaten, heeft het Roemeense ministerie van binnenlandse
zaken bekendgemaakt. De emigratiegolf begon direct na de om
verwerping van het communistische bewind van dictator Ceauses-
cu in december 1989 toen Roemenen vrijheid van reizen kregen.
Economische problemen en schendingen van de mensenrechten,
vooral gericht tegen de Duitse en Hongaarse minderheden, hebben
velen doen besluiten hun vaderland definitief te verlaten.
door Jo Wijnen
An die Musi
BRUSSEL Hij bevindt I
meestal in de Brusselse Ul
Nieuwstraat tamelijk i
vooraan, vlak bij de J)
Wolvengracht en speelt
altsaxofoon. Hij is er nog jhj
zo lang, maar hij is nu al
meer weg te denken uit hl
leger van muzikanten dat f
dagelijks op straten en in jbi:
metro's van de Belgische p
hoofdstad begeeft. |va
Het betreft hier een struis
kerel met vlasblond haar P1
gedeeltelijk is weggestopt pe'
onder een platte, geruite p h
Hij heeft het postuur van p
iemand die eigenlijk op ea
haringkotter thuishoort. M
Boven zijn rode konen p°
bevinden zich een paar blW
grijze ogen, waarmee hij z<he
en dan gelaten naar de
menigte lacht. Het overgrèrl
deel daarvan loopt hem jv
voorbij zonder ook maar ifla
in zijn met groen vilt bek$<-
instrumentenkoffer te goofc
dat hij voor zich op straatk
heeft gezet, met een paar P'
lokmuntjes erin, die moet&e
suggeren dat anderen zijn v
verrichten al op juiste wa4 r
hebben weten te schatten.
Soms lacht hij ook met zijp1
mond, maar daar trap ik i'1
in. Want hij lacht eigenlijk e
ons voorbijgangers ervan
overtuigen dat het hem
allemaal niets kan schelenP'
hij overschillig blijft tegencv
de lasten van de dag, dat jv
maling heeft aan onze 11
welvaart. Maar nogmaals,
lachje is te pijnlijk en te I
gemaakt om er enig geloof
te hechten.
Wat zal ik zeggen van zijn*
muziek? Hij behoort tot wi
tot de 'experimentele'
straatmuzikanten reken.
anders dan de violist die it
Galerie van Sint Hubert us 1
Paganini-sonates probeert 5s
spelen. Hij is ook anders dj;
de verbluffend goede gitafii
die op de Grasmarkt zit efu
prachtig Bach speelt met :c
wielrenhandschoenen aank
waarin immers geen e:
vingertoppen zitten. Hij rntx
het bovendien afleggen tek-
een jongen die altijd ]n
aangrijpend op een mondw
zit te spelen, waarbij hij p
zichzelf op gitaar begeleidt#
(dat alles elektrisch versfeic
met behulp van een accu J'
hij dan toch maar mooi [c
meesjouwt). En tenslotte
onderscheidt hij zich ook #1
hoge mate van de a
donkerhuidige musette-
accordeonist die,men op vl
plaatsten in de stad en zei
de ondergrondse tegenkoiS
De groepjes half-indiaansev
muzikanten uit Peru of
Colombia laat ik nu maar er
buiten beschouwing. Die zi
in nagenoeg alle Europese(j
steden en het komt mij dé*
ook voor dat hele jumbo's]
deze lieden door een slimfc
impresario naar het Eurow
continent worden gevlogen
daar alle andere
straatmuzikanten uit de m(
te spelen. l.
Mijn man zet slechts zo
dan de saxofoon aan zijn n*
en speelt dan enkele duistt
frasen die geen enkele
samenhang vertonen, maar
wel van en krachtig, diep\
de maagstreek opwellend
vibrato blijk geven. Van el
herkenbare melodie is nirru
sprake. Of hij klassiek of j
speelt valt niet te
onderscheiden. Hij speelt
alleen maar kort en
veelbelovend. Maar dan isl
net alsof hij de moed verli
aan de verkeerde kant vam
lied, de blues of de sonateI
begonnen, waarna hij
ontmoedigd stopt. Hij draa
dan een beetje verlegen op\
voetzolen en vecht, zoals 4
meeste mensen van om eii
nabij de twee meter, schuw
lachend lachend met zijn 1
onwillige, gebogen gestaltet
het het lijf waaraan hij nd
went, maar waarin hij
niettemin gedwongen is zij
dagen te slijten. Dan volgtl
lachje, waarvan ik hierboi
al sprak.
Maar hij is er en hij laat a
horen. In de vele 'grauen j
Stunden, wo mich des Lei
wilder Kreis umstrickt'
het met een prachtig
Schubertlied te zeggen
slingert hij die vreemde, j
trillende tonen mijn kantl
Zijn muziek is een wanho\
niets, een ongearticuleerde
kreet die aan je ziel blijft
kleven. Je zou waarachtig
geloven dat we het hier n
de Stockhausen, de Kagelj
zelfs de Maderna van de sl
te doen hebben, zo veeleis
is zijn melodiek, zo
raadselachtig zijn tonalitei
Maar het is wel mooi, zoal
alle straatmuzikantenmuzi
mooi is. Het is mooi omdai
het is. En het is ook mooi
omdat er van alles aan m<
ontbreken.
