Vakantie
als een
doos
Lego
stenen
t
Even dagje naar Moermansk
Corsica, in ieder
geval niet echt Frans
Nederlander 'bouwt'
graag een eigen reis
Veel
Nederlanders
zullen dit
Mozart-jaareen
stedenvakantie
doorbrengen in
Salzburg en
Wenen. Op de
foto het
geboortehuis
van W.A. aan de
Getreidegasse
in Salzburg.
'recies 150 jaar geleden organiseer-
le de nuchtere drankbestrijder Tho-
nas Cook voor zeshonderd Engelse
[eheelonthouders een treinreisje van
Leicester naar Longbourough. Het
itje van vijftien kilometer markeert
iet begin van het massatoerisme, dat
nderhalve eeuw later alleen al in
Nederland elk jaar meer dan 12 mil- -j
Den lange en 6,5 miljoen korte va- -j
;anties omvat. En dat zijn nog maar
:leine getallen als men weet dat vele
dljoenen Engelsen, Fransen en niet -
vergeten Duitsers ook nogal reis-
ustig zijn.
'jitgerekend in dit jubileumjaar van
iet massatoerisme wordt duidelijk
lat de trend dat de vakantiegangers
ir steeds minder voor voelen om in
bestemmingen te reizen, al
loodgewoon is geworden. Niet meer
net z'n allen op dezelfde dag, met
ïetzelfde vleigtuig naar hetzelfde
ïotel. Niet meer dagenlang vakan-
ievierend op hetzelfde strand, pra-
end over dezelfde terugreis.
Vee, we willen niet meer als groep op
eis, maar als individu. Desnoods met
;nkele honderden anderen in één
vliegtuig
ïeisorganisatoren haken gretig in op
leze hang naar persoonlijke vrijheid,
.ij bieden steeds meer losse onderde
en aan, bijvoorbeeld alleen accom-
nodaties, of uitsluitend het vervoer.
U dan niet in combinatie met een
91 ïuurauto of excursies.
)e consument kan met dat flexibele
>akket, net als een soort toeristisch
ego-spel, zelf een vakantiereis-op-
p^naat samenstellen. Het Baukasten-
g 3rinzip slaat toe.
L)irecteur Hans Cornelissen van het
Nederlands Bureau voor Toerisme
rekt een vergelijking met de levens
middelensector. „De toerist zal het
aanbod in toenemende mate zelf
gaan zoeken en sorteren. Net als in
de supermarkt organiseert hij zelf
zijn menu: daar wat meel, daar wat
melk, daar wat granen en daar wat
krenten. De pap maakt 'ie vervol
gens zelfs wel. En hij bepaalt waar de
krenten komen te zitten".
Eigen houtje
Ook enquêtecijfers bevestigen die in
dividualisering. Bijna 65 van de
Nederlanders regelt zijn buitenland
se vakantie nu al helemaal op eigen
houtje, zo tonen de cijfers van het
marktonderzoekbureau Trendbox.
Van de 36 die bij een reisbureau
binnenloopt, boekt slechts de helft
een compleet verzorgde pakketreis.
De andere helft schakelt het reisbu
reau uitsluitend in voor het vervoer
of de accomodatie. De rest wordt dan
zelf wel geregeld.
Ruim zes van de tien Nederlanders
gaan met de auto op vakantie. Dat
gebeurt niet alleen uit het oogpunt
van kosten, maar ook omdat de auto
een grotere mate van individuele
vrijheid verschaft, dan groepsreizen.
Door de gebeurtenissen rond de Golf
lijkt de autovakantie het komend zo
merseizoen nóg meer aan populari
teit te winnen. Een populariteit die
natuurlijk ook gevoelig zal zijn voor
heel sterk stijgende benzineprijzen.
Reislustig
Volgens het NIPO gaat 67 van de
Nederlanders jaarlijks op vakantie.
Daar zitten ook diegenen bij die twee
of drie keer gaan, zodat het percenta
ge niet-gaanders hoger ligt dan 33
Maar daarmee heeft ons land, samen
met Zwitserland, nog wel de hoogste
zogeheten vakantieparticipatie van
Europa. En dit reislustige volkje lijkt
daarbij niet erg op de centjes te let
ten. Met z'n allen gaven we,vorig jaar
ongeveer veertien miljard gulden
aan binnen- en buitenlandse vakan
ties uit. Al tien jaar lang stijgt dat be
drag elk jaar met ongeveer AVi Een
van de oorzaken is de toename van
het aantal tweede en derde vakanties
(variërend van een lang weekend of
een midweek, tot een complete va
kantie). Dat gaat overigens wel ten
koste van de duur van de zomerva
kantie, want die wordt korter. Maar
het totale vakantiebudget blijft toch
stijgen.
Populair voor de tussendoortjes zijn
de vakantiebungalows en de steden-
reizen. Naar bij voorbeeld Londen,
Parijs, Berlijn, Brussel, Rome, We
nen, Boedapest en sinds kort ook
Praag. Ook daar speelt weer de vraag
naar individualisatie mee. Veel men
sen gaan naar een vreemde stad en
boeken vaak alleen de overnachtin
gen. De rest van het verblijf vullen ze
geheel persoonlijk in.
Avontuur
Uit de zomerreisgidsen die de afgelo
pen maanden met karrevrachten via
de reisbureaus en de vakantiebeur
zen op de vaderlandse reismarkt zijn
gedumpt blijkt, dat het aantal avon
tuurlijke vakanties blijft toenemen.
Niet dat de doorsnee-toerist zich nu
ineens massaal in halsbrekende
avonturen stort, als rafting, diepzee-
duiken, parasailing, trektochten
door Siberië, safari's door tropische
regenwouden of avontuurlijke zeil
tochten langs de eilanden van de de
Indonesische archipel. Maar wel
wordt bijvoorbeeld een strandva-
kantie steeds vaker gecombineerd
met een (individueel) bezoek aan de
'avontuurlijke' binnenlanden. Om
kennis te maken met de kunst, cul
tuur en lokale bevolking. Vakanties
dus met een link naar leren en thuis
komen 'met een verhaal'.
Ver
Anderhalve eeuw na Thomas Cooks
treindagtochtje met alcoholvrije rail
runners kent de reiswereld geen ho
rizon meer. Nederlanders brengen
nu al 5 a 6 van de buitenlandse va
kanties buiten Europa door. Dat per
centage zal dit decennium flink stij
gen, zo verwacht men.
Ook het aantal bestemmingen neemt
toe. Populaire vakantiedoelen als de
Verenigde Staten, Canada, Mexico,
Nederlandse Antillen, Kenya, Indo
nesië, Thailand en Maleisië hebben
gezelschap gekregen van de Domini
caanse Republiek, Barbados en Sri
Lanka. Het aantal Derde Wereldlan
den dat meedingt naar de guldens en
gunsten van de westerse toeristen
neemt toe. Nieuw op de Nederlandse
markt zijn dit jaar bijvoorbeeld: Ar
gentinië, Birma, Ecuador, Mauritius,
Mozambique, Namibië en Vietnam.
En er zijn al ontwikkelingsplannen
voor India, Cuba en natuurlijk Zuid-
Afrika.
Niemand in de reiswereld kan voor
spellen welke invloed de dramati
sche gebeurtenissen in het Midden-
Oosten zullen hebben op de zomer-
vakantiereizen. Voorlopig lijken
veel consumenten te aarzelen. Met
prijsgaranties proberen reisorgani
satoren en chartermaatschappijen de
consument er toe te bewegen de
knoop nu al door te hakken. Maar
het is nog maar de vraag of de consu
ment daarop reageert.
De angst voor economische en terro
ristische repercussies van de gebeur
tenissen in het Midden-Oosten zit zo
diep, dat veel vakantiegangers dit
jaar waarschijnlijk zullen besluiten
de auto te nemen en dichter bij huis
te blijven. De eerste tekenen wijzen
daar al op. Enkele vakantielanden in
het oostelijk deel van de Middelland
se zeegebied zien het aantal boekin
gen dramatisch kelderen.
Spanje
Spanje zou de komende zomer wel
eens munt uit de situatie kunnen
slaan. Het land zag het aantal toeris
ten in 1990 met 22 teruglopen, als
gevolg van stijgende prijzen, dalende
service, grote drukte en criminali
teit. Maar reisorganisaties verwach-
We willen, ook in
het vliegtuig,
niet meer als
groep, maar
meer als
individu op
vakantie.
ten dat er dit jaar dertien procent
méér Nederlanders naar de ver
trouwde Spaanse zon reizen, als al
ternatief voor bijvoorbeeld Turkije
en Cyprus.
Met een aandeel van negen procent
staat Spanje nog steeds derde op de
Nederlahdse top-10 van populaire
buitenlandse vakantiebestemmin
gen. De lijst wordt aangevoerd door
Frankrijk. Vorig jaar brachten 1,7
miljoen Nederlanders (27 van het
totaal) hun zomervakantie door in
hef Land van Marianne, gevolgd
door Duitsland (14 Andere popu
laire bestemmingen zijn: Oostenrijk
en België (elk met 8 Griekenland
(5 Italië en Joegoslavië (4
Oost-Europa (met name Hongarije)
en Zwitserland (elk met 3
Vliegreizen naar deze bestemmingen
zijn gemiddeld vijf procent duurder
geworden (nog afgezien van de
brandstoftoeslagen). De prijzen van
vliegtickets naar bestemmingen bui
ten Europa - met name de Verenigde
Staten, het Caraïbisch gebied en het
Verre Oosten - zijn daarentegen met
gemiddeld tien procent gedaald, als
gevolg van de lage koers van de dol
lar.
Noorwegen leeft ook boven de poolcirkel
rtZeker in het
s noorden van
piNoorwegen is te
kzien hoe grillig
le de natuur is.
t
|door JACQUELINE KRONENBURG
oor een vakantie in het
loordelijkste puntje van
'uropa moetje ten minste drie
eken vrij nemen. De reis zelf
ejkost al veel tijd. Maar wie na
r een trip met auto, veerboot en
^jnog eens auto eindelijk in
""oord-Noorwegen is
ingeland, zal bemerken dat
e expeditie dan eigenlijk pas
lilbegint.
|Per jaar kiezen gemiddeld 45.000 Ne-
lerlanders voor Noorwegen. De
jmeeste toeristen gaan in de zomer
ijnaar het Scandinavische land, met
egenpakken, dikke truien en
laarzen in de kofferbak. Maar wie in
•ijjuni gaat, kan aangenaam worden
^verrast. Zelfs in Noord-Noor wegen
zijn zomerdagen met een tempera
tuur van 25 graden geen uitzonde-
Iring. Het gemiddelde voor Oslo ligt
juni bij 18,6 graden; in juli is het
jzelfs in Bodo - net iets boven de pool-
irkel - nog gemiddeld 14,5 graden,
■'er vergelijking: in Nederland ken-
Inen we in juli een gemiddelde tem-
ieratuur van 16,5 graden.
Hechts tien procent van de Neder
landse bezoekers kiest voor het noor
delijke deel. De tocht naar Noorwe
gen is al inspannend genoeg voor ve
len en in het zuiden ligt het natuur
schoon ook voor het opscheppen. De
ivier noordelijkste provincies, Nord-
Trondelag, Nordland, Troms en
Finnmark presenteren zich sinds
kort samen als 'Top of Europe'.
Catamaran
Een nieuwe attractie is een excursie
vanuit het uiterste puntje van Noor
wegen naar Moermansk. Met een ca
tamaran wordt de IJszee overgesto
ken. Spitsbergen, Nova Zembla: het
zijn ineens geen namen meer uit een
aardrijkskunde- of geschiedenis
boek. Om acht uur 's ochtends ver
trekt de catamaran uit Kirkenes in
de provincie Finnmark. Onderweg
wordt de boot gecontroleerd door de
Sovjet-marine. In het lange, smalle
Moermanskljord liggen honderden
duikboten en slagschepen van de
Sovjetunie. Acht uur lang kunnen de
passagiers aan 'sight-seeing' doen in
Moermansk, een stad met bijna een
half miljoen inwoners. Rond midder
nacht legt de boot weer aan in Kirke
nes. Lunch, diner en souper zijn in
begrepen, maar dat mag ook wel
voor 300 gulden per persoon. Een vi
sum is niet nodig, maar liefhebbers
moeten zich wel minimaal 14 dagen
te voren aanmelden.
Ook,nieuw zijn de mogelijkheden om
vanuit Bode, de eerste Noorse stad
binnen de poolcirkel, Noord-Noor-
wegen te verkennen. Vanuit Bodo is
het gemakkelijk de eilandengroep de
Lofoten te bereiken. Jarenlang is ge
ijverd voor een directe veerdienst
voor auto's tussen Bodo en deze be
roemde archipel. Die is er nu: elke
dag zijn er twee afvaarten naar Mos-
kenes. Vijf dagen per week is er ook
een directe verbinding met de voge
leilanden Vaeroy en Rost. Dit jaar
wordt op deze lijn nog een nieuwe
veerboot in gebruik genomen, waar
door de capaciteit op het traject
Bodo-Moskenes met de helft wordt
vergroot.
Walvis-safari
Iets verder weg ligt het eilandenrijk
Vesteraelen, met als speciale attrac
tie een walvis-safari. Niet zo lang ge
leden werd in dit gebied nog op wal
vissen gejaagd; nu blijft de harpoen
aan boord, maar wordt de camera op
'Moby Dick' gericht.
Wie gefascineerd is door de midder-
nachtszon en de poolcirkel, kan in de
provincie Nordland terecht in het
splinternieuwe Arctic Circle Center
nabij Bode. In het centrum is infor
matie te verkrijgen over cultuur, ge
schiedenis, handel, toerisme en at
tracties in Nordland en de rest van
N oord-N oorwegen
Voor wie niet kan kiezen, is er een
cruise langs de fjorden van Noorwe
gen; van Bergen tot Kirkenes bij de
Russische grens. In zes dagen ziet de
reiziger de boomgrens verschuiven
van duizend meter hoogte totdat die
in de buurt van de Siberische toen
dra langzaam in het water lijkt te
verdwijnen. Onderweg worden door
de stoere schepen van Hurtigrute
plaatsen aangedaan als Rorvik, Bode,
Tromso en Hammersfest. Na zes da
gen maakt het schip rechtsomkeert.
Voor verdere vragen kan men bel
len of schrijven naar het Noors
Nationaal Verkeersbureau,
Saxen Weimarlaan 58, 1075 CE
Amsterdam, tel. (020) 710061.
Corsica ligt 170 kilometer van de Franse en 83
kilometer van de Italiaanse kust. In 1769 werd het
eiland ingelijfd bij Frankrijk. Maar de bevolking
voelt zich Corsicaan, in ieder geval niet echt
Frans.
Dat blijkt regelmatig als nationalistische
bewegingen van zich laten horen. Zij strijden
voor een onafhankelijk eiland en verzetten zich
vooral tegen de grote investeerders, die hun land
met (in hun ogen te veel) appartementen en
hotels (willen) volbouwen. Dat leidt soms tot
gewelddadige acties en brandstichting.
Een en ander weerhoudt de toerist, en dus de
reiswereld, er niet van om Corsica te bezoeken.
Zo onderhoudt de reisorganisatie Rent-a-Casa in
Zoetermeer samen met Holland International een
eigen charterdienst met Air Holland naar Calvi.
Beide touroperators richten zich qua
accommodaties op het Balagnegebied. Air
France heeft ook een uitgebreid pakket
vakantiemogelijkheden op Corsica. Met hotels,
appartementen, campings, rondreizen en fly/
drive. Frantours heeft vlakbij Ajaccio haar eigen
vakantiepark Marina Viva, gelegen aan zee.
Ook voor vakantiegangers zonder auto, is er een
mogelijkheid om op Corsica rond te toeren. Bex-
reizen is gestart met busreizen over het eiland,
waarbij passagiers eerst met Air France worden
overgevlogen. Veel autobezitters tenslotte, gaan
op eigen gelegenheid. Veel van hen camperen en
reserveren in Nederland alleen de ferry vanaf het
Franse vasteland. Voor deze gegevens kan men
terecht bij de ANVR-reisbureaus. Voor algemene
informatie kan men bellen of schrijven naar het
Frans Verkeersbureau, Prinsengracht 670, 1017
KX Amsterdam, tel. (020) 203141.
door SONJA VAN PROOSDIJ
De natuur heeft het eiland
Corsica, rijkelijk bedeeld. Je
vindt er mooie stranden, veel
bossen, steile berghellingen,
die dwars over het eiland
lopen en verder veel leuke
dorpjes en een interessante
cultuur. De wegen zijn smal en
de ravijnen diep. Maar de
ervaring heeft geleerd, dat
zelfs de smalste wegen
tweebaans zijn en het wegdek
in goede staat is. Wanneer je
een snelheid van 40 a 50
kilometer aanhoudt en niet op
twee wielen de slalombochten
neemt, is er niets aan de hand.
Sterker nog, er is volop
gelegenheid om te genieten
van de prachtige, afwisselende
landschappen, die op dit stukje
aarde gecreëerd zijn. De
koeien, ezels, geiten en zelfs
varkens, lopen los te grazen
langs de bergwand en de j
autowegen. Maar één stoot op j
de claxon en ze maken ruim i
baan.
Bij aankomst op het vliegveld van
Bastia, stond een kleine 'nerveuze"
auto klaar voor de achtdaagse ont
dekkingstocht. Eerst werd Bastia,
het levendige economische centrum
van Corsica, grondig bekeken. De
stad bestaat uit twee delen: Terra
Vecchia, het gebied rond de oude ha
ven, met zijn karakteristieke gevels,
kleurige visserboten en talloze gezel
lige terrassen.
Het andere deel heet Terra Nova en
ligt bij de citadel. De verbinding
wordt gevormd door veel, smalle,
steile straatjes die tussen, dicht tegen-
elkaar aanhangende hoge oude ge
bouwen en gevels, door slingerend.
Vanaf de citadel die aan de steile
rotswand aan de zuidpunt van de ha
ven ligt, geeft een boeiend panorama
van een oude, romantische stad met
een vitaal hart. De belangrijkste
kerk, Saint Jean-Babtiste, met de
twee indrukwekkende torens steekt
trots boven alles uit.
Cap Corse
Het is mogelijk Corsica rond te rijden
langs de kust, waar de weg langs de
oostkust en het stuk vanuit Ajaccio
naar het zuiden, makkelijk begaan
baar is. Maar dan mis je wel het hele
binnenland en het noordelijk deel,
dat juist zo interessant is. Onze tocht
was zo uitgestippeld, dat het gebied
zigzag-gewijs bezocht werd. De eer
ste kennismaking was Cap Corse, de
uitgestoken vinger aan de noordkust.
Behalve de ruwe kustlijn, word je
met de neus op het verre verleden
gedrukt.
De vestingtorens, die door de be-
stuurders, afwisselend uit Genua en
Pisa, langs de hele kust zijn geplaatst
om in een vroeg stadium naderende
piraten in het vizier te krijgen, staan
er nog steeds, vele in goede staat. Met
lichtsignalen ging het bericht van de
ene naar de andere toren en in ra
zend tempo was het hele eiland in
staat vah paraatheid. Het lukte de pi
raten niet om het eiland binnen te
dringen.
Overal kom je de historie tegen. In de
mausoleums van Erbalunga, de mid
deleeuwse kerken, het Idooster St.
Catalina en de oude stadjes Rogliano
en Centouris (hier zijn de langoustes
meer dan voortreffelijk).
In Corte, de oude hoofdstad van het
koninkrijk en gelegen in het binnen
land, zijn nog duidelijk de overblijf
selen van een feodaal tijdperk waar
neembaar en dan vooral in de bin
nenstad. Hier zijn geen echte belang
rijke bezienswaardigheden te ont
dekken. Het is meer de sfeer van een
historisch verleden, met getrapte
straatjes, leuke pleinen en oude ge
bouwen, die aanspreekt.
Zonsondergang
Een tocht over Corsica is een aaneen
schakeling van prachtige vergezich
ten, onbeschrijfelijke mooie natuur
met kale, ruige rotsen, dichte bossen,
groene heuvels met exotische bloe
men en planten en uitgestrekte zand
stranden. Een van de hoogtepunten
van de reis was een zonsondergang
over de beroemde rood-granieten
rotsen van Piana. Adembenemend,
de natuur was hier meester van het
moment.
Zuidwaarts trekkend, richting Ajac
cio, is net vóór Propriano, de afslag
naar Filitosa. Liefhebbers van histo
rie en archeologie kunnen hier hun
hart ophalen aan de boeiende prehis
torische nederzetting.
Tot de ontdekking in 1950 was dit
een oninteressant en ruw gebied.
Compleet met afgebakende ruimten
voor mens en vee, met overblijfselen
van beelden en objecten van 1200
vóór Christus, is dit nu een van de be
langrijkste bezienswaardigheden
van Corsica.
Ajaccio, de hoofdstad van Corsica, is
gezellig en tegelijk een beetje rom
melig van sfeer. Het oude stadscen
trum vertoont een wirwar van smal
le straten met hoge huizen. In een
van die grote panden, is Napoleon
Bonaparte geboren. Het huis is nog
gedeeltelijk ingericht, vol met herin
neringen aan de keizer, en open voor
het publiek.
Er zijn nog een paar interessante mu
sea. Een met de vooral militaire ge
schiedenis van het eiland vanaf de
Romeinse tijd tot aan de Tweede We
reldoorlog. Dit is het moderne A
Bandere-museum. En dan is er' bij
voorbeeld het Fesch-museum met
een mooie schilderijencollectie. De
stad heeft ook een citadel en een
groot, indrukwekkend plein vol pal
men en platanen, Place Maréchal
Foch.
Ajaccio is voor niet-wandelaars per
'treintje' te bezoeken. Er zijn twee
routes, een door de stad en de andere
naar Pointe de la Parata, de klif met
een oude toren erop, die ver in zee
uitsteekt.
Bonifacio, aan de uiterste zuidpunt,
heeft echt ons hart gestolen. Het
stadje is gesitueerd aan de voet van
het fort, boven op de rots. Genoemd
naar een Toscaanse graaf, die het
rond 830 liet bouwen, na een over
winning op de Saracenen, één van de
vele overheersers van Corsica. Het
vestingplaatsje ziet er nog gaaf uit,
heeft een lekker sfeertje en de men
sen maken zich niet zo druk.
De banken op het plein zijn bijna de
hele dag bezet met oude Corsicanen
met gegroefde, karakteristieke ge
zichten, waarvan het harde leven af
straalt. Ze kijken alles een beetje aan,
maar willen uiteindelijk wel een
praatje met je beginnen.
Dan nog iets over de culinaire kant
van dit Franse eiland. De keuken is
heel aantrekkelijk en biedt een va
riëteit aan Corsicaanse gerechten.
Veel vis, wild, geiten- en schapen
kaas en verrassend goede wijnen als
Patriomonio en Torraccio, in rood,
wit en rosé. De porties zijn groot er.
de prijs heel aantrekkelijk. En een
maaltijd op het terras onder een pa
rasol geserveerd, smaakt extra lek
ker.
Corsica is natuurlijk ook heel ge
schikt voor sportieve vakantiegan
gers. Klimmen, duiken, kanoën en
surfen kunnnen naar hartelust uit
geoefend worden.
En de Corsicanen zelf: heel vriende
lijk, opgewekt, trots, een tikkeltje ar
rogant met wat zelfoverschatting.
„Wij hebben het grootste plein van
de wereld, de beste vleeswaren, de
mooiste bossen en de meeste Por
sches.
