Dienstplichtigen
Litouwen opgepakt
J( Seoul leent Moskou
vijf miljard gulden
Rebellen Somalia ontkennen bestand
Weinig kans op versnelde ontbinding
Leider Nederlands
ANC-kantoor opgepakt
Koning Olav V van
Noorwegen overleden
Slovenië en Kroatië coördineren verzet
C BUITENLAND
EcidócSowvant
VRIJDAG 18 JANUARI 1991 PAGINA 7
SEOUL Zuid-Korea heeft gisteren
besloten de Sovjetunie een lening te
geven van drie miljard dollar (onge
veer 5,1 miljard gulden). De som is
bedoeld om de noodlijdende Sovjet
economie op te krikken. Het besluit
was het resultaat van tweedaagse be
sprekingen tussen de Zuidkoreaanse
regering en een Sovjet-delegatie on
der leiding van onderminister van
economische zaken Joeri Maslioekov.
De lening zal de komende drie jaar in
termijnen aan Moskou worden over
gemaakt, te beginnen in maart dit
jaar. Het grootste deel van het kre
diet zal worden gebruikt voor de fi
nanciering van joint-ventures.
NAIROBI De Somali
sche rebellenbeweging
Verenigd Somalisch Con
gres (USC) heeft gisteren
ontkend dat een staakt-
het-vuren is bereikt met
de regering van president
Siad Barre en. De krach
ten van de oppositie wor
den juist gebundeld om
het offensief te verster
ken.
De regeringsgezinde radio
Muqdisho had wo
meld dat verzet en regering
van Somalia een bestand wa
ren overeengekomenn na ge
sprekken in de Somalische
hoofdstad tussen leiders van
het USC en president Barre.
Woordvoerder Ahmed Salad
van het USC herhaalde gis
teren echter dat zijn rebel
lenbeweging elke vorm van
onderhandelingen met de re
gering afwijst. Hij zei ook dat
het USC een communiqué
voorbereidt waarin alle re
bellengroeperingen wordt
gevraagd zich te verenigen
en hun strijd tegen de rege
ringstroepen te coördineren.
De gevechten in Muqdisho
duurden intussen voort.
Woensdag besloot een team
van de medische hulporgani
satie Artsen Zonder Grenzen
Somalia te verlaten in ver
band met de gevechtshande
lingen en uit vrees dat onder
het negen personen sterke
team, bestaande uit Fransen,
Belgen en Nederlanders,
slachtoffers zouden kunnen
vallen.
Zes doden bij
aardverschuiving
op Filipijnen
DAVAO Als gevolg van een door
moessonregens veroorzaakte aardver
schuiving in een mijnstreek bij de Fili-
pijnse stad Davao zijn zes mensen omge
komen en vier gewond geraakt. Hier
mee is het aantal dodelijke slachtoffers
van aardverschuivingen sinds maandag
gestegen tot zeker 21. De aardverschui
vingen deden zich alle voor in de regio
rond Davao, ongeveer 800 kilometer ten
zuiden van Manila. Maandag werden in
hetzelfde gebied op het eilandje Diwal-
wal ongeveer honderd mensen onder
een modderstroom bedolven.
Ballonvaarders
vestigen record
YELLOWKNIFE De Britse multi-miljonair Ri
chard Branson en zijn Zweedse co-piloot Per
Lindstrand hebben gisteren geschiedenis geschre
ven door als eersten in een heteluchtballon de
Stille Oceaan over te steken. Na een vlucht van
twee dagen landden zij in het noorden van Cana
da. De ballonvaarders waren gestart in Japan. Zij
hebben een afstand van 9600 kilometer afgelegd
en verdubbelden daarmee bijna het oude record.
Dat stond met 4900 kilometer een vlucht over
de Atlantische Oceaan eveneens op hun naam.
Zij bereikten snelheden van meer dan 320 kilome
ter per uur. Na de landing in de Canadese wilder
nis moesten de twee mannen nog enkele uren in
de ijzige kou doorbrengen, voordat zij door een
reddingsploeg werden opgepikt.
Bergleeuw
doodt jogger
IDAHO SPRINGS In
de staat Colorado is een
18-jarige jogger tijdens een
veldloop aangevallen en
gedood door een cougar
een Amerikaanse berg
leeuw. Het stoffelijk over
schot van Scott Dale Lan
caster werd woensdag ge
vonden. De cougar werd
opgespoord en doodge
schoten. In de afgelopen
honderd jaar zijn in de
Verenigde Staten en Ca
nada 52 aanvallen van
bergleeuwen geregi
streerd, waarvan tien mei
dodelijke afloop.
j MOSKOU Sovjetmili
tairen zijn begonnen met
a het oppakken van Li-
l( touwse jongeren die de
e dienstplicht in het Sovjet-
leger hebben ontdoken.
Volgens de verklaring
van het Litouwse parle-
^ment openden Sovjetmili
tairen een „massale, ge
welddadige jacht" op jon-
dienstplichtigen.
'1 De iitouwse televisie heeft
1 haar uitzendingen hervat. De
■r televisie was vier dagen uit de
1 lucht nadat Sovjetmilitairen
zondag op gewelddadige wijze
de televisietoren in Vilnius
hadden bezet. De uitzendingen
'van gisteren werden gecontro-
eerd door het pro-Moskouse
1 Comité voor Nationale Red-
3 ding.
Het officiële persbureau TASS
neldde dat in de Letse hoofd-
itad Riga het pro-Moskouse
Comité voor Nationale Red-
ling heeft verklaard dat zij de
tnige legitieme macht in Let-
5 and is. De nationalistische re
dering is echter nog steeds in
n unctie en honderden inwo
van Riga gaan door met
iet opwerpen van barricades
k n de straten van dè Letse
snoofdstad.
i Joris Jeltsin, president van de
Russische Federatie, herhaalde
gisteren dat Rusland „passen
de maatregelen" zal nemen
jocht het Sovjetleger zich te
uiten gaan aan meer geweld
i de Baltische republieken,
adicale parlementariërs van
e Interregionale Groep, een
arlementaire fractie van ra-
hebben een massale
georganiseerd
ondag in de hoofdstad
gehouden uit protest te-
de dreiging van een recht
se staatsgreep.
Sovjetpresident Michail Gor-
batsjov heeft een speciale afge
zant naar Litouwen gestuurd
om een oplossing voor de crisis
te vinden. De Sovjet-regering
heeft gisteren beloofd dat het
Litouwse parlement niet zal
worden aangevallen. Gene-
raal-majoor Joeri Nauman,
een afgevaardigde van het
Sovjet-ministerie van defensie,
verklaarde tijdens een pers
conferentie in Vilnius dat Sov
jet-soldaten geen poging zou
den doen het parlementsge
bouw te bestormen. „Het leger
heeft dat gewoon niet nodig",
zei Nauman. „Laat het parle
ment werken zolang het Li
touwse volk dat nodig vindt".
Litouwse nationalisten zijn
echter niet gerust op de dingen
die komen gaan. Zij hebben de
adempauze van enkele dagen
benut om het parlementsge
bouw in het centrum van de
hoofdstad Vilnius te herschep
pen in een compleet fort. De
glazen voorgevel van het ge
bouw is verdwenen achter een
muur van meer dan tien meter
hoge betonblokken. Er zijn
greppels gegraven, die het
tanks onmogelijk moeten ma
ken het parlement en het
plein ervoor te bereiken. Over
het dak zijn netten gespannen,
zodat helicopters er niet meer
kunnen landen. Binnen het
parlementsgebouw houden tot
de tanden gewapende, in
zwarte overalls en bruine uni
formen gestoken Litouwse
jongemannen de wacht.
De Litouwers beseffen dat ze
het leger in geval van een
aanval slechts tijdelijk kunnen
tegenhouden, maar ze willen
dat voor de bezetting van het
gebouw een veldslag nodig is,
zodat het voor de hele wereld
duidelijk zal zijn dat Moskou
werkelijk bezig is een oorlog
tegen het slechts zo'n vier mil
joen zielen tellende Litouwse
volk te voeren.
De Litouwers, maar ook de Es-
ten en Letten, zijn bang dat
Moskou snel zal toeslaan, zo
lang de aandacht van de we
reld op de Golfoorlog gericht
is. Ze vergelijken de situatie
met die in 1940, toen de hele
wereld sprak over de verove
ring van Parijs door nazi-
Duitsland, terwijl Stalins troe
pen de Baltische staten volko
men ongestoord bij de Sovjetu
nie konden inlijven. De Balten
hopen daarom op snelle beëin
diging van de Golfoorlog.
In Vilnius geldt nog steeds de
door het leger ingestelde
avondklok. Ook in Estland en
Letland is de situatie nog
steeds gespannen. De leiders
van deze republieken nemen
koortsachtig nieuwe maatrege
len om de Russische minder
heden te overtuigen dat zij in
het vervolg niet meer zullen
worden gediscrimineerd door
allerlei nationalistische wet
ten.
De Europese Gemeenschap
heeft gisteren gedreigd alle
nulp aan de Sovjetunie, inclu
sief de acute voedselhulp, stop
te zetten als Moskou doorgaat
met het harde optreden tegen
de Baltische republieken.
„Alle vormen van hulp zullen
worden opgeschort als de re
pressie en het gebruik van ge
weld doorgaan of erger wor
den", aldus de Luxemburgse
minister van buitenlandse za
ken Jacques Poos na afloop
van ministerieel overleg met
zijn EG-collega's in Brussel.
De EG-hulp aan de Sovjetunie
omvat onder meer acute voed
selhulp ter waarde van een
miljard dollar, en technische
hulp waarvoor in 1991 500
miljoen dollar wordt uitge
trokken.
In de Letse hoofdstad Riga zijn barricades opgeworpen om eventueel ingrijpen van Sovjettroepen
te bemoeilijken.
elohl herkozen
zojuist tot kanselier herkozen Helmut Kohl neemt de felicita-
in ontvangst van president Richard von Weiszëcker. De
werd de eerste regeringsleider van het here-
Duitsland. De verkiezing van de 60-jarige Kohl viel gisteren
in de schaduw bij het uitbreken van de oorlog in het Golf-
Vrijwel de hele vergadering van de Bondsdag, de „Twee-
Kamer" van het Duitse parlement, was gewijd aan een debat
het militaire conflict. Tamelijk makkelijk werd Kohl tot kan-
elier herkozen. Voor hem stemden 378 leden van de Bondsdag,
waren tegen en 9 afgevaardigden onthielden zich van stem-
1 ling.
FOTO: AP
HONGARIJE, POLEN EN TSJECHOSLOWAKIJE VERGADEREN OVER WARSCHAU PACT
(Van onze correspondent
Frans Wijnands)
WARSCHAU/PRAAG
Tsjechoslowakije zou lie
ver vandaag nog dan mor
gen uit het administratief
nog bestaande Warschau
Pact stappen, uit protest
tegen het Sovjet-Russische
militaire geweld in Litou
wen.
Maar een initiatief van de
Tsjechoslowaakse minister van
Buitenlandse Zaken, Jiri
Dienstbier, om Polen en Hon
garije te bewegen om gedrieën
uit het* Warschau Pact te tre
den, lijkt weinig kans van sla
gen te hebben. De Poolse mi
nister van Buitenlandse Za
ken, Krzystof Skubizewski,
liet begin deze week weten dat
zijn regering het voorgenomen
uittreden uit het Warschau
Pact niet wil versnellen.
Er wordt tussen de drie landen
sinds enkele weken zeer in
tensief overleg 'gepleegd over
een topontmoeting tussen de
presidenten en de premiers
van Polen, Hongarije en
Tsjechoslowakije. De ontwik
kelingen in Litouwen, en sinds
gisteren in de Golf, hebben
een dergelijke topconferentie,
die in Hongarije moet plaats
vinden, alleen maar urgenter
gemaakt.
In regeringskringen in War
schau gaat men ervan uit, dat
het idee van minister Dienst
bier, om gezamenlijk en de
monstratief het Warschau Pact
te verlaten, niet officieel gea
gendeerd zal worden. Er zou
dus hooguit in de marge van
de ontmoeting over gesproken
kunnen worden.
De algemene mening in Polen
is dat beide zaken snel en de
gelijk, maar vooral gescheiden
bediscussieerd moeten worden.
Desondanks blijft de grootste
nieuwsgierigheid van het pu
bliek uitgaan naar de verdere
gebeurtenissen in de Baltische
republieken. Polen, Hongarije
en vooral Tsjechoslowakije
volgen die ontwikkelingen
met een mengeling van grote
bezorgdheid en vrees voor toe
komstige escalaties.
De afgelopen dagen zijn zowel
het Tsjechoslowaakse parle
ment als het kabinet herhaal
de malen in spoedzittingen bij
een gekomen. In verklaringen
en resoluties is het ingrijpen
van de Sovjet-militairen zon
der voorbehoud afgekeurd.
Ook president Havel en de
grootste politieke partijen en
bewegingen in het land heb
ben openlijk hun afschuw uit
gesproken. „Het herinnert ons
teveel aan hetgeen ons in 1968
is overkomen", is overal te be
luisteren.
„Ook al zouden de Russen ons
willen straffen voor onze
openlijk uitgesproken mening
door bijvoorbeeld hun olietoe
voer te beperken, dan nog
moeten we blijven roepen dat
we dit geweld afkeuren", al
dus Fedor Gal, de voorzitter
van Slowaakse zusterbeweging
van Burgerforum.
Premier Calfa heeft op het
laatste moment een 'oil-rai-
sing'-bezoek aan Indonesië,
Malaysia en Brunei afgezegd.
President Havel heeft voor de
radio en televisie verklaard
dat Gorbatsjov achter de feiten
aanloopt in plaats van ze pro
gressief te regisseren. Centraal
gezag dat alleen met geweld
overeind kan blijven, acht de
Tsjechoslowaakse president de
slechtst denkbare variant om
het verband tussen de Sovjet
republieken te bewaren.
Enkele dégen geleden nog
verklaarde de Russische am
bassadeur in Praag dat er in
Litouwen geen andere Russi
sche troepen aanwezig waren
dan kleine eenheden die moes
ten helpen weigerachtige
dienstplichtigen in het gareel
te brengen. Nadien verschanst
hij zich achter het officiële
Kremlin-standpunt.
Voor de inval in Riga valt in
midden-Europa bar weinig be
grip te beluisteren. Alleen de
voorzitter van de Slowaakse
Communistische Partij, Peter
Weiss, zei over te weinig in
formatie te beschikken. Hij be
kritiseerde president Havel
voor zijn uitlatingen en hij had
geen goed woord over voor de
regie van de Tsjechoslowaakse
televisie, die zondag een Rus
sisch programma over Litou
wen afbrak, omdat 'het niet
objectief genoeg zou zijn'.
Er is de afgelopen dagen in
midden-Europa massaal en bij
herhaling tegen het Sovjet-
Russische ingrijpen geprotes
teerd: door jong en oud. De
sokkel van het beroemde
Wenceslas-beeld op het gelijk
namige Praagse plein is om
zoomd door kransen, en volge
plakt met leuzen en knipsels,
waarin het militaire geweld
wordt afgekeurd.
'Russians go home' is een leuze
die niet alleen betrekking
heeft op de Baltische republie
ken, maar ook op de vele tien
duizenden Sovjet-Russische
militairen, die nog steeds gele
gerd zijn in de midden-Euro-
pese landen van het zich ont
bindende Warschau Pact.
;)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
01 Zo, heeft Lupardi nog altijd de stenen in zijn bezit? Maar
an mag de geleerde zeker niet ontsnappen. Larry grijpt hem
ast, maar de oude verweert zich hevig. Hij begrijpt nu wel, dat
3 hem de stenen zullen afnemen en dat hij niet nóg eens de
ans zal krijgen ze te stelen. Maar tot elke prijs wil hij in het bezit
lijven van de geheimzinnige diamanten. Larry pakt hem stevig
it en tast snel de zakken van de professor af. Ja, daar voelt
hij de stenen zitten. Maar meteen maakt de boot zo'n rare draai,
dat beiden het evenwicht verliezen en in het water tuimelen.
„Help, help", gilt Lupardi, want hij kan maar een beetje zwem
men. Maar Larry bekommert zich weinig om hem, want hij heeft
-nu de stenen in zijn bezit. Ondertussen is de boot naar de kant
gedobberd en de Chinezen zien kans er vandoor te gaan.
Twee doden door op hol geslagen olifant
NEW DELHI De berijder van een tamme olifant in India
heeft een dodelijke val gemaakt toen het beest op hol sloeg en
hem van zich afwierp.
De man kwam ongelukkig op zijn mes terecht. Een omstander
kreeg van schrik een hartaanval en verloor eveneens het leven.
Het ongeluk gebeurde in de Zuid-Indiase stad Thrissoor.
DURBAN/LUSAKA
De vertegenwoordiger
van het African National
Congres in Nederland,
Kumar Sanjay, is op
woensdag 16 januari in
Durban gearresteerd. Dat
hebben het Komitee Zui
delijk Afrika en de werk
groep Kairos gisteren be
kend gemaakt.
Sanjay zou in de ochtenduren
door de Zuidafrikaanse politie
zijn opgepakt voor het ANC-
kantoor in Durban. De reden
zou zijn dat zijn bewijs van 'in
demnity' onschendbaarheid
niet in orde is. Officieel was
die afgegeven door de Zuid-
afrikaandse ambassade in Den
Haag geldig tot 15 februari.
Sanjay was na 20 jaar terugge
keerd naar Zuid-Afrika om de
ANC-conferentie in december
te kunnen bezoeken. Het Ko
mitee Zuidelijk Afrika en Kai
ros hebben het ministerie van
buitenlandse zaken verzocht
stappen te ondernemen die
moeten leiden tot spoedige
vrijlating van Sanjay. Het mi
nisterie heeft de ambassade in
Pretoria inmiddels om nadere
gegevens gevraagd over de
toedracht van de arrestatie.
Kumar Sanjay maakte deel uit
van de militaire tak van het
ANC die zich gewapender
hand verzette tegen apartheid.
Voor zijn activiteiten heeft hij
een straf van tien jaar uitgeze
ten in de beruchte gevangenis
op het Robbeneiland, waar ook
Nelson Mandela heeft gezeten.
Daarna leefde hij geruime tijd
in Mozambique. In 1988 kwam
hij naar Amsterdam, waar hij
sinds '89 het daar gevestigde
ANC-kantoor leidt.
Nelson Mandela heeft gisteren
in de Zambiaanse hoofdstad
Lusaka gezegd dat het ANC de
macht in Zuid-Afrika overne
men als het geen overeenstem
ming krijgt met de blanke
minderheidsregering over het
beëindigen van de apartheid.
OSLO Koning Olav V van
Noorwegen is gisteren aan de
gevolgen van een hartaanval
overleden. De 87-jarige vorst
was de oudste regerende mo
narch ter wereld.
In Noorwegen is een periode
van nationale rouw ingegaan.
In juni was de koning al ge
troffen door een beroerte,
maar na de zomer was hij vol
doende hersteld om zo nu en
dan in het openbaar te ver
schijnen. Hij zal worden opge
volgd door zijn 53-jarige zoon
Harald V, die de eerste in
Noorwegen geboren Noorse
koning zal zijn sinds 1370. Ha
rald nam na juni reeds de
meeste taken van zijn vader
over.
Door zijn onderdanen wefd
Olav V de koning van het
volk en de matrozenkoning
genoemd. De Zweedse koning
Carl Gustav heeft zijn diepe
bedroefdheid uitgesproken
over de dood van Olav, zijn
peetvader. Hij noemde Olav
„een grote persoonlijkheid die
een voorbeeld is geweest voor
iedereen in Scandinavië". De
vitaliteit van Olav, die in 1928
een Olympische medaille won
op het onderdeel wedstrijdzei
len, werd in Noorwegen alge
meen vbewonderd. Op zijn 86e
veijaardag in juli 1989 nam hij
met zijn 5,5 meter lange zeil
boot deel aan een zeilwedstrijd
in Oslo. Ook skiede hij tot op
zeer hoge leeftijd.
Toen hem eens werd gevraagd
hoe het was om koning te zijn,
zei hij: „Dat is niet makkelijk
te zeggen. Het geeft zonder
twijfel aanzien. Maar je moet
ook proberen een redelijk per
soon te blijven. Het hangt van
je aard af hoe je het ervan af
brengt".
Uit opiniepeilingen kwam hij
onveranderlijk naar voren als
populairste persoon in Noor
wegen. Uit onderzoek is ook
gebleken dat 90 procent van
de 4,2 miljoen Noren voor de
monarchie is.
Enig kind
Olav was sinds zijn 18e lid van
de koningsraad, die wekelijks
bijeenkomt om de besluiten
van de regering te bekrachti
gen. Als enig kind werd Olav,
op 2 juli 1903 geboren als prins
Alexander Edward Christian
Frederik van Denemarken, al
vanaf zijn tweede jaar voorbe
reid op het koningschap. Toen
hij twee was stapte Noorwegen
uit de unie met Zweden om
een onafhankelijk koninkrijk
te worden. Het Noorse parle
ment wees zijn vader prins
Carl aan om zich verkiesbaar
te stellen voor de troon. Op 18
november 1905 koos het Noor
se volk Olavs vader met over
weldigende meerderheid tot
koning. Hij nam de naam ko
ning Haakon VII aan. Olavs
moeder was koningin Maud,
een dochter van Edward VII
en koningin Alexandra.
In de Tweede Wereldoorlog
bood Olav, toen nog kroon
prins, aan om in Noorwegen te
blijven en het verzet tegen de
nazi's te leiden. Het verzet
wees zijn aanbod echter van
de hand omdat het teveel risi
co's met zich mee zou brengen
en stond erop dat hij met de
koninklijke familie en de re
gering naar het buitenland zou
vluchten.
Olavs vrouw, zijn uit Zweden
afkomstige nicht Martha,
overleed in 1954. Behalve een
zoon, Harald, hadden koning
Olav en koningin Martha twee
dochters, prinses Raghild en
prinses Astrid.
Koning Olav
gen, die gis-
hartaanval is
BELGRADO De Joego
slavische republieken Slo
venië en Kroatië hebben
gisteren overleg gevoerd
over een gezamenlijk ver-
zetsbeleid voor het geval
dat het Joegoslavische le
ger probeert de macht in
de twee republieken over
te nemen.
Beide republieken hebben al
aangekondigd een presidentië
le order uit Belgrado om „ille
gale paramilitaire strijdkrach
ten" te ontbinden, naast zich
neer te leggen.
Het federale presidium heeft
gezegd dat alle paramilitaire
eenheden in de republieken
voor morgen moeten zijn ont
bonden. Hoewel de Joegoslavi
sche republieken er volgens de
grondwet eigen militie- en po-
litie-eenheden op na mogen
houden, staan deze onder op
perbevel van het Joegoslavi
sche leger. Slovenië en Kroa
tië, waar sinds begin dit jaar
centrum-rechtse regeringen
aan de macht zijn, hebben hun
territoriale strijdkrachten ech
ter uitgebreid en gezegd de su
pervisie van het federale leger
niet langer te erkennen.
Volgens het Joegoslavische
fiersbureau Tanjug hebben mi-
itaire en politie-functionaris-
sen uit Slovenië en Kroatië in
de grensplaats Mookrice ge
sproken over de Golfoorlog, de
Sovjetunie en de order tot ont
manteling van de paramilitai
re eenheden.
In een kennelijke poging om
de gemoederen van de bevol
king van de republiek te sus
sen verklaarde de Kroatische
president Franjo Tudjman gis
teren dat hij ervan overtuigd
is dat er geen militair ingrij
pen komt. want „Joegoslavië is
het Midden-Oosten niet". Ge
ruchten als zouden de tegen
standers van Kroatië willen
ingrijpen nu de wereld de
ogen gericht heeft op de Golf,
wees Tudjman van de hand.
