„Oorlog is weer in"
Vlieger Ruijs: Luchtaanval
was enige logische scenario
Vredesactivisten laten het afweten
GOLFOORLOG
CcidócSomont
VRIJDAG 18 JANUARI 1991 PAC
Optredens
afgeblazen
DEN HAAG De bevel
hebber van de Nederland
se landstrijdkrachten in
Den Haag heeft besloten
om alle concerten van mi
litaire orkesten voorlopig
af te gelasten vanwege de
oorlog in de Golf. De op
schorting geldt in ieder ge
val tot en met het komen
de weekeinde. In verband
met het besluit kwam gis
teravond onder meer het
concert van de Koninklij
ke Militaire kapel in het
Cultureel Centrum in
Winterswijk te vervallen.
Mijnenjagers naar
Middellandse Zee
DEN HAAG De Nederlandse
mijnenjagers Alkmaar en Zierik-
zee worden in het oostelijk deel
van de Middellandse Zee gesta
tioneerd.
Gisteren besloot de NAVO de
twee permanente vlooteskaders
in de Atlantische Oceaan en Het
Kanaal naar de wateren bij Tur
kije te zenden. Beide mijnenja
gers liggen nu nog in Den Hel
der. Het is nog niet bekend wan
neer zij zullen vertrekken. Wel
staat vast dat eerst de Zierikzee
en dan pas de Alkmaar zal afva
ren. Het vertrek van de Alk
maar wordt niet voor februari
verwacht.
Ook de eigenaar
van deze
Amsterdamse
bloemenstal tobt
over het
uitbreken van de
Golfoorlog.
Omdat bloemen
volgens hem niet
te rijmen zijn met
wapengekletter
besloot hij deze
week geen zaken
te doen.
foto: anp
Positie en taak
Patriots geheim
DEN HAAG Het ministerie van
defensie wil uit strategische overwe
gingen niets bekend maken over de
positie en de rol van de Nederlandse
Patriot-squadrons in het zuidoosten
van Turkije. Eén van de twee squa
drons is al in de hoogste staat van pa
raatheid. De mobiele lanceerinrich-
ting staat in de buurt van een vlieg
veld. Voor het andere squadron moet
nog een deel van het materieel arri
veren. Een woordvoerder van het de
partement zei vanmorgen dat alles op
schema ligt. Verder wilde hij geen
bijzonderheden geven: „We moet erg
uitkijken dat er geen strategische in
formatie naar buiten komt".
Aanpassing reisvoorwaard
HOOFDDORP Het bestuur van de reisorg*
ren, verenigd in de ANVR, heeft na het uit
van de oorlog de voorwaarden voor reizen
Arabische wereld aangepast.
De ANVR adviseert haar leden de komende wekei
scheid te maken tussen „direct betrokken gebiedei
niet direct betrokken gebieden" en „niet betrokke
den".
Reizigers die de komende weken nog moeten vei
naar een direct betrokken gebied (Tunesië, Israël) ki
keuze tussen: overboeken naar een andere bestemn
verrekening van eventueel prijsverschil, doch zonder
kingskosten, of een andere vertrekdatum naar de o
kelijke bestemming. Indien beide niet mogelijk of
zijn is terugbetaling van de betaalde reissom mogelij
Voor reizigers naar „nog niet betrokken gebieden" g
eerste twee mogelijkheden. Voor reizigers naar „niet
ken gebieden" gelden de normale annuleringsregels
ANVR-reisvoorwaarden.
DEN HAAG Hij stond
niet tussen de demon
stranten op Het Bipnen-
hof, maar volgde gisteren
op de publieke tribune
van de Tweede Kamer de
verklaringen van premier
Lubbers en de fractielei
ders. Mient Jan Faber, de
vermaarde voorman van
de vredesbeweging uit de
jaren tachtig.
Mede door zijn inzet trokken
tot twee keer toe zo'n half mil
joen mensen de straat op om te
demonstreren tegen oorlog in
het algemeen en kernwapens
in het bijzonder. Nu het écht
oorlog is, staan er maar een
paar plukjes mensen met bor
den voor de Ridderzaal en het
ministerie van defensie. Zelfs
wie een beetje slordig telt
komt in totaal niet verder dan
honderd.
Morgen houden de kerkelijke
vredesorganisaties IKV en
Pax Christi een demonstratie
in Amsterdam. „Een massale
opkomst hoeven we niet te
verwachten, dat is zeker", zegt
Mient Jan Faber. Hij heeft iets
droevigs over zich. „Ik zat
vannacht naar de televisie te
kijken omdat ik verwachtte
dat de oorlog elk moment kon
uitbreken. Toen het echt zo
ver was, voelde ik me versla
gen. De afgelopen twee jaar
had ik toch dank zij vooral de
ontwikkelingen in Oost-Euro
pa het idee gekregen dat de
wereld zijn problemen vreed
zaam kan oplossen. Die hoop is
verdwenen. Oorlog is weer
'in'. Luister ook maar naar al
die juichende verhalen op ra
dio en televisie: het is ons toch
maar mooi gelukt Irak een
kopje kleiner te maken".
U vindt dat deze oorlog nooit
gevoerd had mogen worden?
Faber: „Laat ik het zo zeggen:
ik ben geen pacifist. In het
IKV en Pax Christi is het niet
langer koekoek éénzang. Er
zijn twee stromingen die de
laatste tijd in allerlei discussies
werkelijk eikaars nieren proe
ven. De meerderheid, ik schat
zo'n zestig procent, is pacifist
en vindt dat er nooit en te
nimmer oorlog mag worden
gevoerd. De andere groep,
waartoe ik mezelf reken, vindt
dat er situaties zijn waarin je
niet aan oorlog ontkomt".
Eerder op tafel
De Golfoorlog is zo'n situatie?
„Niet op de manier zoals het
nu is gegaan. Het is opmerke
lijk dat pas vlak voor het ver
strijken van het ultimatum
nog een initiatief door Frank
rijk is genomen om Irak een
conferentie over het Pale
stijnse probleem aan te bieden
in ruil voor terugtrekking uit
Kuwayt. Die optie had al di
rect na de inval in Kuwayt op
tafel mogen liggen, maar dat is
steeds tegengehouden. Met
handelsembargo's en sancties
had ook veel meer bereikt
kunnen worden. Ze zijn nog
geen vijf maanden volgehou
den en daaruit mag je wel con
cluderen dat ze ook nooit
daadwerkelijk serieus zijn ge
nomen als pressiemiddel. Er is
nooit geloofd in de werking
ervan, men is die oorlog ge
woon binnengerold. Ik vind
dat de embargo's veel langer
hadden moeten duren en
vooral ook veel scherper had
den moeten zijn. Dat had ertoe
kunnen leiden dat Saddam
Husayn als een kat in het
nauw een sprong naar voren
had gemaakt door zélf een
oorlog te beginnen. Nou, dan
zit je eraan vast, en dan zou ik
een oorlog tegen Irak ook ze
ker goedkeuren".
Het is gek: toen het geen oor
log was demonstreerden we
massaal, maar nu het wel zo is
merk je praktisch niets meer
van die onvrede.
Faber: „De twee situaties zijn
wezenlijk verschillend. In de
jaren tachtig zaten we in een
nieuwe fase van de kernwa
penwedloop. Iedereen wist: als
dit uit de hand loopt, leidt dat
tot de totale vernietiging van
de wereld. De mensen die toen
protesteerden deden dat niet
zozeer voor zichzelf maar voor
hun kinderen en kleinkinde
ren. Dat was een ander soort
emotie dan nu. Het gaat bij de
Golfoorlog niet om een totale
vernietiging van de mensheid
en het is bovendien ver van
ons vandaan. Daardoor voelen
we ons toch minder betrok
ken".
„Bovendien gaat het hier ook
nog eens om een tiran, en daar
ga je niet voor opzij. Dat de
vredesbeweging lang niet
meer zo massaal is, komt ver
der ook doordat er in Neder
land geen noemenswaardige
politieke oppositie meer is. In
de tijd van de kruisraketten
stelde de PvdA de kwestie ter
discussie en werd het verzet
ook voor een belangrijk deel
door die partij gedragen. Nu
zwijgt de PvdA".
De coalitie
Suggereert u daarmee dat de
PvdA het belang van de coali
tie boven alles stelt?
„Het is onmiskenbaar dat de
partij zwaar op het regerings
pluche zit. De PvdA wil daar
niet graag meer weg. Als deze
oorlog de partij boven het coa
litiebelang gaat, had ze dat
duidelijk zichtbaar moeten
maken. Maar nu heeft de frac
tie in haar dicussies zitten
knoeien met allerlei varianten.
Dat is een vorm van dorpspoli
tiek die ik nooit van de PvdA
had verwacht. Ik denk dat ze
niet weten hoe ze met deze
kwestie moeten omgaan. Als
oppositiepartij zou de PvdA
zich ongetwijfeld steviger heb
ben opgesteld. Nu was de toe
spraak van fractieleider Thijs
Wöltgens in de Kamer de
hardste na die van VVD'er
Bolkestein. Wöltgens is rechts
van Drees terecht gekomen.
Nieuw flinks? Zeker, maar
dan ook nog eens rechtse
nieuw flinksheid".
Hollanditis is voorgoed verle
den tijd?
„Je merkt in Nederland mo
menteel veel minder anti-
Amerikanisme dan vroeger en
ook veel minder dan nog in
diverse andere Europese lan
den het geval is. In Engeland
gaat de Labourpartij behoor
lijk tekeer tegen de Ameri
kaanse politiek, maar dat
komt vooral doordat de oppo
sitie daar veel vrijer is. Men
heeft hoeft geen rekening te
houden met een coalitiepart
ner omdat een partij daar al
tijd alleen regeert. Maar don
derdagmiddag was er bijvoor
beeld in het Duitse Heidelberg
een enorme demonstratie bij
de Amerikaanse basis die daar
is gevestigd. Iets dergelijks zal
in Nederland niet snel meer
gebeuren. Hier speelt die af
keer van de VS-politiek nau
welijks meer".
DICK HOFLAND
Enkele jaren geleden leidde Mient Jan Faber de demonstraties tegen de plaatsing van met atoom
koppen geladen kruisraketten in ons land. Gisteren was hij er via de tv getuige van hoe deze raket
ten voorzien van een gewone lading voor het eerst in een oorlog werden ingezet vanaf Ame
rikaanse schepen in de Perzische Golf.
Een Amerikaanse piloot van een F-4 Phantom bommenwerper wordt bij terugkomst op een basis
in Saudi-Arabië verwelkomd door een collega, nadat hij had meegedaan aan een luchtaanval op
Irak.
foto: ap
DEN HAAG Met zijn
ervaring met NAVO-vlie-
goefeningen kon hij in de
nacht van woensdag op
donderdag door de recht
streekse reportage van
CNN-verslaggevers goed
reconstrueren hoe de
Amerikaanse en Britse
aanval op Irak in zijn
werk ging.
Hoewel hij zich voornamelijk
moet baseren op mediaberich
ten, heeft luitenant-kolonel
vlieger B. Ruijs, die als docent
tactische luchtstrijdkrachten is
verbonden aan de Luchtmacht
Stafschool op de vliegbasis
Ypenburg, een nauwkeurig
beeld gekregen van de ver
richtingen van de geallieerde
strijdkrachten.
Ruijs: „Een simpel scenario,
het enig logische eigenlijk.
Een absolute voorwaarde om
tegenwoordig een gewapend
conflict met succes te beslech
ten is de inzet van de lucht
strijdkrachten. Hebben de ge
allieerden overwicht in de
lucht, dan kan de luchtmacht
steun verlenen aan de grond
strijdkrachten die Kuwayt
moeten heroveren".
In dit stadium van de strijd is
nog niet geheel duidelijk of de
eerste aanvallen van Ameri
kaanse, Britse, Saudiarabische
en Kuwaytse vliegtuigen tot
het gewenste luchtoverwicht
hebben geleid, maar volgens
Ruijs kan dat slechts een
kwestie van een paar dagen
zijn.
In technologisch opzicht be
schikken de geallieerde strijd
krachten in elk geval over het
neusje van de zalm. Ruijs kent
het materieel goed. Hij heeft
geoefend in NAVO-verband,
soms met dezelfde Britten die
nu in de Golf vechten. Hij kan
ook haarfijn en beeldend uit
leggen hoe nauwkeurig de
nieuwe wapens werken.
Sommige van de wapens zijn
prototypes die nu voor het
eerst in een echte oorlog ge
bruikt worden, zoals de
HARM. Een raket die de radar
van bij voorbeeld een grond
station opzoekt, de positie ont
houdt en de radar tot in de
bron raakt en uitschakelt. Of
de AMRAAM, een raket die
vanaf een vliegtuig een ander
vliegtuig neerhaalt over een
afstand van 50 tot 60 kilome
ter. Het wapen zou dit jaar pas
zijn produktiefase ingaan.
Ruijs: „Het soort wapen be
stond wel, maar niet met zo'n
groot bereik".
De JP 233 heeft gisteren ook
zijn vuurdoop gehad. Het is
een soort bak met honderden
bommetjes die onder de Britse
Tornado-gevechtsvliegtuigen
hangt. Die bommetjes worden
bijvoorbeeld over een start
baan uitgestrooid. Sommige la
ten kraters achter, andere zijn
een soort mijnen die elk mo
ment kunnen afgaan. Wil je de
startbaan repareren, dan moet
je eerst dat tapijt aan mijnen
opruimen".
Of de MAVERICK, een infra
rood of optisch geleide raket
met een explosieve lading te
gen gronddoelen.
Met dit soort nieuwe wapens
kun je, aldus de luitenant-ko
lonel, met grote precisie be
langrijke doelen uitschakelen
met zo min mogelijk slachtof
fers onder de bevolking. Of de
geallieerde strijdkrachten daar
in Irak in geslaagd zijn, weet
hij niet. Er kan natuurlijk al
tijd wel iets mis gaan, zegt hij.
Over het verdere verloop van
de oorlog durft Ruijs geen
voorspelling te doen. Opnieuw
zal het wat hem betreft niet
van de kwaliteit van het mate
rieel van de geallieerde strijd
krachten afhangen.
KAROLIEN BAIS
DEN HAAG De oproep
van het Haags Vredesplat-
form om gisteren op het
Binnenhof en bij de Ame
rikaanse ambassade te de
monstreren tegen een Ne
derlandse deelname aan
de Golfoorlog, heeft wei
nig weerklank gevonden.
Ongeveer tweehonderd men
sen met borden en spandoeken
verschenen om twaalf uur
voor de ingang van de Tweede
Kamer. Een delegatie over
handigde kamervoorzitter
Deetman een petitie met een
oproep de Nederlandse sche
pen terug te roepen. Daarna
werd nog gedemonstreerd
voor het ministerie van defen
sie aan het Plein en bij de
Amerikaanse ambassade aan
het Lange Voorhout.
„Het is intriest", vindt Bair,
die geen heil ziet in vermel
ding van zijn achternaam. Hij
staat *met drie andere demon
stranten voor de Amerikaanse
ambassade aan het Lange
Voorhout. De grote groep is
uiteengevallen. „Ik ben op
zoek naar actievoerders, maar
die zijn er niet meer. Hoe is
het mogelijk dat er bijna nie
mand de straat opgaat, terwijl
Nederland in oorlog is? Gister
avond hoorde ik opeens ge
schreeuw op straat. Ik dacht:
ha, nu zullen we het beleven,
actie! Maar nee hoor, het was
een groep meiden die een vrij-
gezellenavond vierde".
Bair en zijn medestanders zijn
verbijsterd over de houding
van het publiek op het Bin
nenhof. „Toen wij om twaalf
uur met de picket-line begon
nen, begonnen mensen ons te
provoceren met kreten als:
Leve Bush!. Ze probeerden ons
ook belachelijk te maken door
bij elk rondje dat we liepen
33.5 te roepen, zoals bij het
schaatsen".
Miriam Miedema, actief bij het
studentenpastoraat in Ensche
de, is speciaal naar Den Haag
gekomen om te demonstreren.
„Geen vrede met oorlog" staat
er op een bord dat ze bij zich
heeft. „Daar gaat het om. Wij
zijn tegen oorlog. Dat wil niet
zeggen dat we Saddam Husayn
steunen, maar dat denken veel
mensen wel". Ook Miriam is
teleurgesteld over de opkomst.
„Er wordt in Nederland meer
in bed en achter de buis gea
nalyseerd en bespiegeld dan
op straat. Actie voeren is blijk
baar uit".
Rond twee uur staat er voor de
Ridderzaal nog een eenzame
actievoerster van de Socialis-
tiese Partij. „Ter Beek, haal
die schepen terug", staat er op
haar bord. Ze is in een felle
discussie gewikkeld met een
paar omstanders.
„Ach meneer, u gelooft die
Amerikaanse huichelarij toch
niet? Het gaat toch helemaal
niet om Kuwayt. De olie, daar
gaat het om", roept de vrouw
haar tegenstanders toe.
„U bent voor Saddam Hu
sayn", reageert een oudere
man met een rood aangelopen
gezicht. „Waar was u toen
Saddam de Kurden uitroeide?
U bent niet consequent. U
bent dom; ga toch thuis aard
appels schillen!".
De vrouw, woedend: „Meneer,
u discrimineert. tJ bent dom,
want u slikt die Amerikaanse
propaganda voor zoete koek".
Ze draait zich om en daarmee
is het debat afgelopen.
„Denk aan Mtlnchen '38",
roept de man nog.
Bij de fontein voor het kamer
gebouw zingt een langharige
jongen met rauwe stem: „I
want peace, I want peace,
now, now". Het geluid weer
kaatst tegen de muren van het
Binnenhof. Voorbijgangers kij
ken bevreemd op; een paar
duiven klapperen naar een
veilige dakgoot.
HERMAN ROSENBERG
y~4 -v"
Een handjevol betogers protesteerde gisteren op het Binnenhof tegen de Nederlandse betrokkenheid bij de Golfoorlog, waarbij een
vertegenwoordiger van dienstweigeraars de bank verkoos boven het lopen. foto: milan konvalinka
High -tec
wapens zi
belangrij
wapen vo
Amerikar
DEN HAAG ij!
de Amerikanen da
begrijpelijke reden«t(
al teveel over verte
het wel duidelijk
bij de luchtaanval^
Irak gebruik makqy
zogeheten high-te l
pens.
De meeste aandacht he&'
ruim honderd kruisvl p
pens getrokken die in h;
ste uren van het offer te
lanceerd werden van
schip Wisconsin in dezc
sche Golf. d,
Het ging om Ton h;
waarvan er ook 48 in
gestationeerd zouden
de ontspanning tussen
West er niet was gekofej
kruisraketten van de
sin waren echter niet
cleaire bommen gelad t
met elk vijfhonderd
ventionele explosieve
stuurd door een ing< ;1
computer vlogen de
hawks op eigen krac
tevoren geprogran L
doelen. In dit geval
vooral communicatL
van de Iraakse strijdk
De kruisvluchtwapens
zo laag vliegen dat zij
baar zijn voor de vijaR
radar.
Een belangrijke rol in
zische Golf speelt ook
we jachtbommenwei
15E. Dit buitengewoc
en wendbare toestel d'
rust met een eigen rac pi
latie, waarmee hi 1
's nachts van grote d
gronddoelen kan bepal
als de kruisraketten sl
F-15E's naar hun do|i
een hoogte van slecht
meters, waardoor ooi
dat moment niet d
Iraakse radar ontdekt
worden.
Hetzelfde geldt uiterai
de beroemde F-117A i
die een zodanige vor j
en van zulke materiali
fabriceerd dat hij van
ongrijpbaar is voor i
ven. Ook de Stealth r
aan de aanvallen op I
Startbanen
Voorzover bekend he
ruim vijfhonderd vli
van Irak, waaronder
derne Russische jager
geen weerstand van l
geboden. Dat wordt v
het conto geschreven
Britse Tornado GR.l l
werpers, die met bel
duizenden kleine, aa
chutes neerdalende bo
en mijnen startbanen
hebben gemaakt. N<
luidt zijn de meeste
vliegvelden verander!
tenkazen. Daardoor
voor de Iraakse vli<
voorzover al niet ve'
onmogelijk zijn gewoi
uit hun bunkers te ki
op te stijgen.
De meeste last hel
Amerikaanse en Brit
tuigen gehad van de
luchtafweer. Velen v
batterijen waren gela
Sovjetraketten, die do
dar geleid hun doelen
opzoeken. De meeste
installaties werden ecl
de Amerikanen onk
maakt. Vliegende stoo
'jamden' de fraakse
vervolgens werden
draaiende radaranten
middel van anti-radai
van de 'Wild Weasels
tigd.
Toestellen van het t
130 Compass Call
met hun stoorzender!
diocontact tussen de
bevelcentra onmoge
storingen waren zo
dat zij tot in het zuide
Sovjetunie het radi
stoorden.
De reusachtige B-52-1
werpers worden niet
tot de high-tech-wape
met hun tapijtbomba
ten hebben zij grote s<
rokkend aan de Repu
Garde, de elitetroel
Saddam Husayn. Deze
legerd in de tweede 1
het Iraakse front aan
tussen Kuwayt en Sa
bië.
RIK IN
