pe oudejaarsavond van de vredestijd
Het scenario
van 1945
Saddam Husayn bezocht
militairen in Kuwayt
rilankaanse
brouwen zitten
vast in Kuwayt
Einde
giTENLAND Ceidóc Qowumt WOENSDAG 16 JANUARI 1991 PAGINA 5
Toen de wekker ging en je zag
dat het nog maar zes uur in de
ochtend was, zette je het ding
uit en sliep weer verder.
Het was nogal laat geworden
vannacht, je was naar de
'Einde der tijden-party'
geweest en die had maar niet
voorbij willen gaan. Je was
uitgenodigd met een citaat van
De Dijk: 'Lief trek iets moois
aan, dan gaan we dansen,
.dansen, dansen op de
vulkaan', en dat had je erg
aardig gevonden. Je was tot
het eind gebleven. Je had
gedronken en alle dames lastig
gevallen door te vragen 'mag
ik deze laatste dans van u' tot
je er zelf ook ziek van werd.
Dat was om een uur of drie en
de diskjockey raakte net zo'n
beetje door z'n toepasselijke
platenheen. 'Unknown
soldier' was al drie keer
gedraaid, 'Meneer de
president' vier keer, John
Lennon blééf om peace zeuren
en 'Good bye blue sky' kende
je nu wel uit je hoofd. Het viel
je op dat het pacifistisch
oeuvre erg onbenullig was
geworden sinds je er voor het
laatst naar had geluisterd en je
ging naar huis. Je wekker
zette je om zes uur, omdat dan
het ultimatum afliep en het
einde der tijden begon.
Het eind der tijden'. Nu wist je
het weer. Hoe laat was het
Tien over zes. Je vloog de trap
af en zette de televisie aan.
Mist op alle netten. Was de
oorlog begonnen, versliep je je.'
En bij gebrek aan kabel kon je
niet meer ontvangen dan
Nederland 1,2 en 3. Geen
CNN. Je keek naar buiten en
je vroeg je af of de wereld nog
bestond. Het leek er wel op,
maar zo lang er niets op
televisie was durfde je het
uitzicht niet te geloven. Je
herinnerde je discussies van
vroeger, of het misschien niet
zo was dat de ganse
werkelijkheid slechts in je
verbeelding bestond, dat niets
echt was, alleen jouw
gedachten. Je keek nog eens
naar buiten en realiseerde je
dat je aan dat beeld gehecht
was geraakt; aan de bomen, de
bocht in de weg, de
stoplichten. Je zou het missen
als het niet meer bestond.
Bestond het nogJe wist het
niet en zette de televisie weer
aan. Mist op alle netten. Een
angstig vermoeden drong zich
op. Je stak een kaars aan en
zette een plaat op, het
Requiem van Fauré, Libera
me, In Paradisum.
Toen belde je baas om te
vragen of je nog kwam
werken vandaag.
STEVO AKKERMAN
ankrijk sluit ambassade Baghdad
taf GHDAD De Franse ambassadeur, de laatste westerse am-
sadeur die nog in Irak was, is vandaag, enkele minuten voor
Ui aflopen van het ultimatum, de grens met Jordanië overge-
en. And ré Janier en nog drie Franse diplomaten, vertrok-
om 8 uur plaatselijke tijd uit Baghdad. Daarmee is nu ook
Franse ambassade in Baghdad gesloten. Het vertrek kwam
|at Frankrijk een omstreden vredesvoorstel in de VN had te-
getrokken.
p-ische troepen aan grens Israël
1MAN Syrië heeft grote aantallen militairen en -tanks sa-
ngetrokken bij de door Israël bezette Hoogten van Golan. Dit
ieurt uit voorzorg tegen een mogelijke Israëlische betrokken-
rdei d bij een Golfoorlog. Syrië, een aartsvijand van Irak, heeft
zenden militairen gestuurd naar Saudi-Arabië om het ko-
ed krijk te beschermen tegen een Iraakse aanval. De Syrische
'atl( ering zegt niet mee te zullen doen bij een aanval op Irak en
rdanië te zullen helpen als Israël dat land aanvalt.
Oorlogstoeslag voor
Nederlandse zeelieden
ROTTERDAM De Nederlandse reders hebben
het noordelijk deel van de Perzische Golf tot oor
logsgebied verklaard. Dit houdt in dat zeelieden al
leen op basis van vrijwilligheid naar het gebied ge
stuurd kunnen worden en dat bovendien een oor
logstoeslag van honderd procent op de gage moet
worden betaald. Gisteren werd hierover overeen
stemming bereikt door h'et sociaal maritiem werk
geversverbond en de zeeliedenbond FWZ. De zeel-
iedenbond heeft sinds het uitbreken van de Golf
crisis bij de reders aangedrongen op maatregelen
voor het varend personeel in de Golf. Het voorstel
van de reders gaat de FWZ echter niet ver genoeg.
De bond heeft de reders voorgesteld de hele Perzi
sche Golf, de Golf van Oman, de Rode Zee en het
oostelijk deel van de Middellandse Zee bij de rege
ling te betrekken.
VS vragen Zuid-Korea om troepen
SEOUL De VS hebben Zuid-Korea verzocht gevechtstroepen
te sturen naar de Golf. Het verzoek wordt gezien als een duide
lijke aanwijzing dat in Washington de beslissing is gevallen om
ten oorlog te trekken tegen Irak. Zuidkoreaanse regeringsfunc
tionarissen bevestigden dat zij van de VS het verzoek hadden
gekregen om grondtroepen te leveren. De Zuidkoreanen hebben
zich bereid verklaard om de mogelijkheden te bekijken om op
het verzoek in te gaan, maar bij de oppositie bestaan grote be
denkingen. De belangrijkste oppositiepartij, de Partij voor Vrede
en Democratie van Kim Dae-jung, is ertegen dat Zuidkoreanen
gaan meevechten.
ANWB heropent informatielijn
DEN HAAG De ANWB heeft gisteren in overleg met het cri
sisteam van het ministerie van buitenlandse zaken de informa
tielijn met officiële actuele reisadviezen in verband met de Golf
crisis heropend. Het nummer van de band met ingesproken rei
sinformatie is 06-320 370 20.
„Liefst geen post
sturen naar Golf"
DEN HAAG Door de crisis in het Golf-,
gebied ondervindt het postverkeer met een
groot aantal landen in het Midden-Oosten
grote hinder. Het gaat om Israël, Libanon,
Syrië, Jordanië, Irak, Iran, Oman, Abu
Dhabi, Dubai en Saudi-Arabië.
De PTT geeft het advies zo min mogelijk
post die kant op te sturen. De kans bestaat
namelijk dat de post gaat dwalen, waar
door uiteindelijk niet meer bekend is waar
de brieven en pakjes zijn gebleven. Als de
Golfcrisis uitmondt in een oorlog is het
waarschijnlijk dat het postverkeer met een
groot aantal van deze landen geheel tot
stilstand komt. De PTT neemt dan geen
post meer voor die landen aan.
uitzicht
Amsterdamse politie heeft in verband met een dreigende
de veiligheidsmaatregelen bij ambassades en andere
Delige gebouwen opgevoerd. Bij het Britse consulaat in
werd de bomvrije 'portacabin' naar het midden van
j verplaatst om zo een beter uitzicht op de weg te krijgen.
foto: anp
Turkse les
Vanuit Hannover
is vandaag het
vervoer
begonnen van het
personeel en het
materieel van de
Nederlandse
Patriot
squadrons die in
Oost-Turkije
worden geplaatst.
Deze militair kijkt
alvast een Turks-
Nederlands
woordenboekje
door.
foto: anp
BAGHDAD President
Saddam Husayn van Irak
heeft volgens Radio Bagh
dad maandag en gisteren
een bezoek gebracht aan
de Iraakse militairen in
Kuwayt. De president zei
naar verluidt dat zijn mili
tairen, die het emiraat aan
de Perzische Golf op 2 au
gustus bezetten, klaar zijn
voor oorlog.
„Er komt geen compromis
over de rechten van Irak en
de Arabische natie", zo haalde
de radio Saddam aan. Bespre
kingen over de Golfcrisis die
nen in de ogen van Irak ge
koppeld te zijn aan het oplos
sen van de Palestijnse kwestie.
De ruim een half miljoen
Iraakse militairen in Kuwayt
staan tegenover meer dan
600.000 soldaten van de multi
nationale troepenmacht die
zich voornamelijk in Saudi-
Arabië bevindt.
„De Irakezen houden vast aan
hun voornemen de ongelovi
gen (lees: de Amerikanen) te
verdrijven en blijven de gelo
vigen oproepen tot de Heilige
Oorlog (Jihad) om Palestina te
bevrijden", zo werd Saddam
geciteerd. „Het gaat om een
definitief standpunt dat wij
niet opgeven".
Naar de radio meldde voerde
Saddam op verschillende
plaatsen in Kuwayt besprekin
gen met ziin commandanten
en liet hij hen weten dat hij
vol vertrouwen is dat „de zo
nen van Irak klaar zijn de
aanvallers te verslaan".
Jt
1MMAN Onder de ver-
;>s jeten slachtoffers van een
e. )orlog om Kuwayt te be
lijden zullen zich waar-
chijnlijk ook de ongeveer
esduizend Srilankaanse
'rouwen bevinden die
iog steeds in Kuwayt-stad
'erblijven, veelal tegen
lun wil.
Volgens de Srilankaanse
'luehtelingen in Amman wor-
jen ongeveer dertienhonderd
•rilankaanse huishoudelijke
lulpen en schoonmakers in
Cuwayt vastgehouden door
raakse soldaten. Zij werden
[evangen genomen toen solda
len de woningen bezetten die
len tijde van de invasie in au
gustus door de eigenaren ver
aten waren.
De aan de Britse ambassade
'erbonden geestelijke William
Taylor Amman, probeert de
vrouwen weg te krijgen voor
net te laat is. „Het is al laat,
maar wat er ook gebeurt, het
moet bekend worden dat deze
mensen tegen hun wil vastge
houden worden", zegt hij. Tay
lor is onlangs afgereisd naar
Colombo, waar hij sprak met
familieleden van de vrouwen.
Hij heeft een map met uit Ku
wayt gesmokkelde smeekbe
des om hulp.
De Srilankaanse regering
heeft geen actie ondernomen
en heeft zich daarmee de woe
de van de vluchtelingen in
Amman op de hals gehaald.
De 36-jarige Melody Pilai
hielp in augustus de evacuatie
van ongeveer vijfhonderd
mede-Srilankanen uit Kuwayt
te organiseren. „De regering
had wonderen kunnen doen,
net als de Indische regering
die schepen heeft gestuurd om
iedereen weg te halen", zegt
zij. „Daarom ben ik erg boos
op mijn land. Er zijn daar
meisjes die op een smerige ma
nier gemolesteerd zijn en de
regering heeft niets gedaan".
Pilai vertelt dat een aantal
meisjes zonder succes heeft ge
probeerd te ontsnappen en dat
sommigen zijn verkracht door
Iraakse soldaten. Niet alle Sri-
lankanen in Kuwayt worden
echter met geweld vastgehou
den. Meer dan drieduizend
van hen zouden te veel schul
den hebben of hun bezittingen
niet willen achterlaten en ho
pen dat het niet tot een oorlog
zal komen. Taylor geeft toe
dat het waarschijnlijk te laat is
om de mensen die het land
nog willen verlaten te helpen.
Hij gelooft echter dat de inter
nationale gemeenschap de
plicht heeft om te proberen
Baghdad ertoe te bewegen de
vrouwen die willen gaan te la
ten vertrekken.
(c) The Times, Londen
DEN HAAG Als de
historie zich al herhaalt,
zo heet het onder historici,
dan toch zeker nooit op
exact dezelfde wijze. Dat
is een belangrijke waar
schuwing aan iedereen die
te pas en te onpas paral
lellen ontwaart in de ge
schiedenis.
Anderzijds is het verleden het
enige waarmee we het heden
kunnen vergelijken en als er
gens lessen uit te leren -zijn,
dan toch uit het verleden.
Daarom is het zo gek nog niet
een vergelijking te trekken
tussen Adolf Hitler en Saddam
Husayn en bovendien: de
Iraakse president zelf geeft
daar ook alle aanleiding toe.
„Ik ben er nooit zo voor dicta
tors te vergelijken met Hitier,
dat lijkt me ook vaak beledi
gend voor zijn slachtoffers",
zei de journalist Max van
Weezei maandagavond tijdens
de teach-in in de Beurs van
Berlage. „Maar als ik hoor dat
mijn familieleden in Israël de
ramen dichtplakken vanwege
het gevaar van gifgas en als ik
lees dat dat gifgas geleverd is
door een firma in Dortmund,
dan is de overeenkomst te
groot om Hitier ongenoemd te
laten". Van Weezei had daar
nog aan toe kunnen voegen
dat in Baghdad de nieuwste
druk van Mein Kampf overal
te koop ligt en dat het hier
volgens de uitgeweken Irakees
Basim Alzahawi gaat om een
van de favoriete boeken van
Saddam.
an onze correspondent
irc de Koninck)
ASHINGTON In Ameri-
was de sfeer gisteren op D-
iy, Deadline Day, om te snij-
n. De meeste Amerikanen
>ven op en zaten gekluisterd
n het tv-toestel. In de voor
uren hing er haast de
er van oudejaarsdag over
nerika. Het waren de uren
n inkeer, de uren van stilte
ordat het vuurwerk zal los-
IJrsten.
het in het voorbije jaar
fout kunnen gaan dat we
K i aan de vooravond staan
ji een onnoemelijk onheil?
Californië tot Maine en
Chicago tot Miami hangen
»ele linten aan de bomen:
onze jongens en meisjes
jilig thuis mogen komen. En
honderden bijna lege kazer-
en legerbases werken de
amily Support Groups op
11e toeren om de achterge-
evenen morele, steun te ge-
4
Clay City in Alabama, wei-
meer dan een gehucht,
rzamelt dominee Jenkins
le 209 inwoners om zich
a. Het hadden er 248
•ten zijn. Veertig mannen
in het dorp zijn in Saudi-
abië. Ook de onderwijzer,
kapper, de uitbater van de
rugstore en alle vier de vrij-
illige brandweerlieden zijn
reservist opgeroepen en
rtrokken. De dorpseconomie
vrijwel stil. Sommige de-
van Amerika zijn wel erg
raar getroffen. De vrouwen
kinderen rond dominee
duwe Coretta deze dag in de
Washington Post schrijft. Hoe
wel de Amerikaanse bevol
king maar voor 12 procent uit
zwarten bestaat, is in het VS-
beroepsleger 30 procent zwart.
„Zwart Amerika is in eigen
land al het slachtoffer van
misdaad en armoede, en zal nu
in het Midden-Oosten opnieuw
buiten proportie worden ge
troffen. Is Saddam Husayn een
grotere bedreiging voor de
Verenigde Staten dan de mil
joenen daklozen en analfabe
ten in ons eigen land?", zo
schrijft Coretta King.
Angstig
Voor het eerst in deze eeuw
vreest Amerika ook dat de
oorlog 'aan huis zal komen' in
de vorm van terroristische
aanslagen. Jane Makovski
werkt in een kantoor in het
centrum van Washington, op
een paar honderd meter van
het Witte Huis. Vandaag blijft
ze thuis in de voorstad Bethes-
da. „Ik overweeg ontslag te
nemen. Het Witte Huis staat zo
kwetsbaar in de binnenstad. Ik
heb het gevoel dat er iets te
gebeuren staat".
Het gevoel dat de overwegin
gen en alle oorlogsprotesten te
laat zouden kunnen komen,
brachten Amerika op deze D-
Day in een depressieve toe
stand. Het zijn afstandelijke
beginselen van internationale
rechtsorde die een oorlog
rechtvaardigen, maar het is
het angstig menselijk hart dat
er niet aan wil. En haatgevoe
lens jegens de vijand ontbre
ken. Bush' 'duivelisering' van
Saddam is mislukt.
Harm Botje, correspondent
voor NRC/Handelsblad in Cai
ro, op verlof in Nederland,
vroeg zich in de Beurs af of er
in Baghdad wellicht sprake is
van dezelfde Götterdamme-
rung als in Berlijn aan het ein
de van de Tweede Wereldoor
log; is Saddam van plan zoveel
mogelijk slachtoffers mee te
slepen in zijn val? Een recht
streeks antwoord op die vraag
is onmogelijk, maar wie nog
eens naleest hoe de Duitse
schrijver Sebastian Haffner de
laatste stuiptrekkingen van
Hitiers bewind beschrijft,
raakt al gauw in de ban van
de parallel en is dan geneigd
te zeggen: ja, Saddam kiest er
voor zo meeslepend mogelijk
tenonder te gaan.
Dresden in puin. Weliswaar door Engelse bombardementen, maar de vernietiging van Duitsland en het Duitse volk stond ook Hitier voor
ogen toen hij wist dat hij de oorlog niet zou gaan winnen. Iets soortgelijks lijkt Saddam Husayn in gedachten te hebben. foto: sp
Laatste programma
In 'Kanttekeningen bij Hitier'
schrijft Haffner: „Verreweg de
meeste schade heeft Hitier, ge
heel objectief gezien, in Duits
land aangericht. Hitier
heeft in 1945 in heel Duitsland
een woestenij achtergelaten
een fysieke en ook een politie
ke woestenij: niet alleen lijken,
puinhopen, ruïnes en miljoe
nen dakloze, hongerig ronddo
lende mensen, maar ook een
ineengestort bestuursapparaat
en een verwoeste staat. En bei
de de ellende van de men
sen en de verwoesting van de
staat heeft hij in de laatste
oorlogsmaanden bewust ver
oorzaakt. Hij heeft zelfs nog
iets ergers gewild: zijn laatste
programma voor Duitsland
was gericht op de dood van
het hele volk".
Volgens Haffner is het niet
juist Hitler in zijn laatste
maanden te beschrijven als
een menselijk wrak dat ver
lamd en verblind toekeek hoe
zijn rijk ineenstortte. Hitier
had integendeel zelf sterk de
hand in de loop der gebeurte
nissen, aldus Haffner. „De po
litiek van Hitler in deze slot
periode bestaat uit drie duide
lijk afzonderlijke fasen. In de
eerste fase verhinderde hij
met succes dat de verloren
oorlog werd gestaakt en zorg
de hij voor een laatste gevecht.
In de tweede deed hij een ver
rassende laatste uitval: naar
het westen. In de derde echter
werkte hij met dezelfde ener
gie die hij tot 1941 aan zijn
veroveringen en van 1942 tot
1944 aan de vernietiging van
de joden had besteed, aan de
totale verwoesting van Duits
land".
Hitier, aldus Haffner, wilde
een afgang als in 1918, toen
Duitsland capituleerde, voor
komen. En hij wilde het Duit
se volk straffen voor zijn
zwakheid. Daarom lanceerde
hij het Ardennen-offensief,
waartoe alle mannen van zes
tien tot zestig waren opgeroe
pen en dat militair gezien ho
peloos was: „De zwakke viel
de sterke aan". Haffner gelooft
niet dat Hitier dat deed omdat
hij nog werkelijke kansen op
een overwinning zag, maar
neemt aan dat 'zijn hoofdmo
tief van binnenlands-politieke
aard was'. Hitier „zag dat het
met de 'totale volksoorlog'
niets meer zou worden, dat het
Duitse volk die niet wilde. Het
dacht en voelde niet meer zo
als Hitier dacht en voelde.
Goed, dan moest het daarvoor
worden bestraft en wel met de
dood. Dat was Hitiers laatste
besluit".
Tegenover Albert Speer ver
klaarde Hitier dat 'als de oor
log verloren gaat, ook het volk
verloren zal gaan' en hij gaf
opdracht alles te vernietigen
dat de wederopbouw van
Duitsland had kunnen dienen
en verdreef in die eindfase
miljoenen Duitsers uit hun
woningen, hij liet hen onder
barre omstandigheden evacue
ren, met alle gevolgen van
dien. „In Hitier leefde naast de
hoogbegaafde politicus die hij
was, altijd ook een massamoor
denaar, en hoewel ziin moord
lust zich oorspronkelijk alleen
op de joden en de Russen
richtte, kreeg deze, als zijn wil
werd doorkruist, de overhand
op koele politieke berekening.
Dat gebeurde bij het begin van
de oorlog in Polen en bij het
eind van de oorlog in Duits
land".
Welke boodschap had Saddam
Husayn gisteren voor zijn
landgenoten? Dat ze bereid
moesten zijn voor Kuwayt te
sterven. STEVO AKKERMAN
Jenkins proberen dapper hun
tranen weg te slikken.
Zelfs Amerika's machtigen
kunnen hun gevoelens van
machteloosheid moeilijk meer
verbergen. Ook in het Witte
Huis hangt het ongeluk in alle
hoeken en gaten. Marlin Fit-
zwater, officieel woordvoerder
van president Bush, sluit zijn
dagelijkse persconferentie af
met een uniek verzoek: 'Ik
vraag iedereen te bidden'. De
journalisten, het doorgaans
even hooghartige als luidruch
tige White House press corps,
blijven secondenlang stil en
roerloos. Maar later op de
avond laat hij weten dat Geor
ge Bush, die vroeg naar bed
pleegt te gaan, „niets bijzon
ders" verwacht. „Om midder
nacht slaapt de president".
Macho's
Een actieve anti-oorlogsbewe-
ging is in Amerika eigenlijk
pas in de laatste drie dagen tot
bloei gekomen en neemt hier
en daar verrassende vormen
aan. Het zijn niet zozeer stu
denten en-het is niet de 'softe
sector' die de stemmen verhef
fen. Vietnam-veteranen en
country-zangers, de macho's
van Amerika, verzetten zich
nu tegen wat 'bloed voor olie'
dreigt te worden. In Texas
heeft vermaard olie- en biefs
tukmiljardair H. Ross Perot
zijn eigen vredescampagne op
gezet. Hij heeft niet minder
dan 15.000 welgestelde Ameri
kanen laten opbellen om te
vragen of zij zelf een zoon of
dochter in de Golf hebben. De
onthutsende uitkomst was:
acht. Acht op de 15.000 rijke
fit,MI ttlifiU
Duizenden demonstranten protesteren voor het Witte Huis tegen de naderende beslissing van president Bush om tot de aanval over
te gaan.
Amerikanen zijn met eigen
vlees en bloed bij de oorlog be
trokken. „De mensen die in
jullie bedrijven werken, zijn
ook de mensen die jullie oor
log moeten voeren. Daarom le
ven jullie naar de oorlog toe
als naar een voetbalfinale.
Maar dit wordt geen atletisch
evenement", heeft Ross Perot
nu aan zijn collega-rijkaards
geschreven.
foto: afp
Vijftien januari is bij toeval
ook de herdenkingsdag voor
dominee Martin Luther King.
Bitter is de brief die zijn we-
