„Gebedsdiensten passen
bij verscheurd gewetenr
We leven in het laatst der tijden
kerk
wereld
Hof maakt eind aan
schoolstrijd Italië
Britse kerkleiders: Oorlog in de Golf kan noodzaak zijn
beroepingen
ficidóc Soman
Tussen vrede en oorlo.
PvdA en de Golf
£cidóc(3outa/nt
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidóeSou/tfvnt
WOENSDAG 16 JANUARI 1991 PAG] -
NI
WVC miskent belang van
levensbeschouwelijk ouderenwerk
RIJSSEN De Protestants Christelijke Ouderen Bond (PCOB)
is van mening dat het ministerie van WVC het maatschappelijk
belang van levensbeschouwelijk ouderenwerk volledig miskent.
De Bond schrijft dit in een reactie op de WVC-nota 'Ouderen in
tel', die eind vorig jaar is verschenen. Het ouderenbeleid van de
overheid, gericht op integratie en participatie, dreigt volgens de
Bond te mislukken als er geen rekening wordt gehouden met
de identiteit of levensbeschouwing van grote groepen bejaar
den. „Het werpt onnodige drempels op en stimuleert daarmee
een maatschappelijk isolement", aldus de 55.000 leden tellende
bond. Het christelijk geloof is voor veel ouderen „meer dan een
hobby die op zondag wordt uitgeoefend".
Maharishi Yogi vraagt Bush om uitstel
WASHINGTON De grondlegger van de transcendentale
meditatie, goeroe Maharishi Mahesh Yogi, heeft dinsdag de
Amerikaanse president George Bush een boodschap ge
stuurd waarin hij vraagt om uitstel van de aanval tegen
Irak, zodat 7.000 van zijn volgelingen de harmonie in de
wereld kunnen herstellen.
Volgens de goeroe kunnen zijn volgelingen door gezamen
lijke meditatie de vrede in de wereld bewerkstelligen. Als
gevolg van de meditatie zou er een „Maharishi-effect" ont
staan, een onweerstaanbare uitbarsting van verbondenheid
die onmiddellijk zorgt voor vrede in de hele wereld.
Een groot land
kan niet zoiets
hebben als een
kleine oorlog.
Hertog van Wellingl
(Van onze correspondent
Aart Heering)
ROME Italiaanse scho
lieren die het katholieke
godsdienstonderrricht
niet wensen te volgen,
mogen naar huis gaan.
Met deze uitspraak heeft
Italië's hoogste rechtscol
lege, het Constitutionele
Hof, deze week een einde
gemaakt aan een bijna ze
ven jaar durende school
strijd, die het gevolg was
van verschillende inter
pretaties van het in 1984
tussen Italië en het Vati-
caan gesloten Concordaat.
Daarvoor was het uit 1929
stammende Verdrag van La-
teranen van kracht, volgens
welk het katholicisme staats
godsdienst was en dus op ie
dere Italiaanse lagere en mid
delbare school Roomse gods
dienstles werd gegeven. Maar
met het onder de socialisti
sche premier Craxi afgesloten
Concordaat werd ook.in Italië
de scheiding van Kerk en
Staat bezegeld. In theorie al
thans, want in de praktijk
bleef de Italiaanse staat de
voornaamste financier van de
kerk, terwijl ook in het on
derwijs de zaken eigenlijk bij
het oude bleven. In het Con
cordaat is vastgesteld, dat de
staat weliswaar het katholie
ke godsdienstonderwijs blijft
financieren, maar dat dit geen
verplicht vak meer is.
Drie christen-democratische
ministers van onderwijs heb
ben aan dit artikel echter een
geheel eigen uitleg gegeven
door de instelling van ver
plichte alternatieve lesuren
(in het bijzonder het vak soci
ale vaardigheden). Doordat in
de meeste gevallen het aantal
leerlingen daarvoor niet vol
doende was om een klas te
vullen, bleef in de praktijk
het (uitsluitend katholieke)
'godsdienstuurtje' 'ook op
openbare scholen verplichte
kost. Die situatie leidde tot
een golf van protesten en
door niet-katholieke ouders
en leraren aangespannen pro
cessen. In 1989 mondden die
al uit in een vonnis van het
Constitutionele Hof, dat toen
besliste dat leerlingen niet
konden worden gedwongen
om de alternatieve lessen bij
te wonen. Daarop reageerde
de minister door de weige-
rachtigen te verbieden om tij
dens de godsdienstlessen het
schoolgebouw te verlaten.
Maar ook deze noodsprong is
nu na een reeks politieke en
juridische debatten onwettig
verklaard.
Scholieren die geen gods
dienstles willen volgen, zijn
sinds maandag vrij om te
gaan waar zij willen. Protes
tanten en niet-christelijke
partijen hebben zich uiterst
tevreden getoond over het
vonnis. Maar volgens kardi
naal Ugo Poletti, vicaris van
Rome en de woordvoerder
van de Italiaanse bisschop
penconferentie, zal het slechts
leiden tot spijbelen en norm-
verval.
HILVERSUM Gebeds
diensten zijn uitermate
geschikt als de meningen
zo verdeeld zijn als over
de Golfcrisis het geval is.
Het grote aantal druk be
zochte vieringen, die de
mensen ook geen keuze
voor of tegen opdringen,
is daarvan het bewijs.
Pax Christi-secretaris J.J. ter
Laak zei vandaag in het pro
gramma Kerk en Samenle
ving van de Wereldomroep
dat het relatief zwakke pro
test tegen een oorlog in de
Golf ook samenhangt met de
politieke situatie in Nederland
in tegenstelling tot de tijd
van de kruisraketten zit de
PvdA nu in de regering en
met het gebrek aan inlevings
vermogen bij de bevolking. In
de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië, die veruit
de meeste troepen naar de
Golf hebben gestuurd, beseft
de bevolking heel goed dat
een oorlog misschien wel tien
duizenden slachtoffers in ei
gen gelederen kan hebben.
„Pas als er Nederlandse
slachtoffers vallen, zullen de
emoties loskomen."
„We hebben allemaal dubbele
gevoelens: agressie is niet ge
oorloofd, maar er bestaat aar
zeling of oorlog het goede
middel is om die agressie te
bestrijden." Volgens Ter Laak
had er veel langer op de kaart
van de boycot moeten worden
gewed, misschien wel twee
jaar. Het is volgens hem nu
veel te vroeg om al ten strijde
te trekken.
Overigens betekent dat stand
punt niet dat Pax Christi en
het IKV in alle omstandighe
den tegen het'gebruik van ge
weld zijn. „Wij zijn geen paci
fistische vredesbewegingen."
Langzamerhand wordt de tijd
rijp om demonstraties te hou
den. IKV en Pax Christi den
ken erover volgende week op
het Binnenhof, voor de Ame
rikaanse ambassade en voor
die van Irak te demonstreren.
„Wij willen de ambassadeur
van Irak duidelijk maken dat
de agressie van zijn land het
begin van het kwaad is ge
weest."
Massale bidtocht
Naar schatting meer dan 2.500
katholieken hebben gister
avond deelgenomen aan een
bidtocht in de binnenstad van
Maastricht. Zij voerden het
kostbare reliekschrijn uit 1160
mee, waarin stoffelijke resten
van de eerste heilige bisschop
van Maastricht, Sint Servati-
us, bewaard worden.
In de volksmond heet dit
schrijn „de noodkist" omdat
het alleen in tijden van grote
noden in de wereld, onder
meer oorlogen en epidemieën,
wordt rondgedragen. Sinds
1956, toen troepen van de
Sovjetunie de opstand in Hon
garije neersloegen, was dit
niet meer het geval.
Achter „de noodkist", gedra
gen door witgetoogde leden
van de broederschap van Sint
Servatius en omringd door
flambouwdragers, trokken de
deelnemers aan de tocht bid
dend door de binnenstad. Zij
baden voor het voorkomen
van een dtorlog als gevolg van
het hoog opgelopen Golfcon-
flict.
In de stoet waren veel geeste
lijken en wereldlijke autori
teiten aanwezig, onder meer
leden van het provinciaal be
stuur van Limburg, de vica
ris-generaal mgr. R. Maessen
van het bisdom Roermond en
burgemeester P. Houben van
Maastricht. De bidtocht volg
de na een drukbezochte oecu
menische dienst in de hoofd
kerk van Maastricht de basi
liek van St. Servatius.
Voor een goede afloop van de Golfcrisis en het voorkomen van een dreigende oorlog werd gisteren de uit 1160 daterende nood
kist waarin zich het gebeente bevindt van St. Servaas door de straten van Maastricht gedragen. foto: anp
LONDEN Militair in
grijpen in de Golf is een
tragedie, maar kan nood
zakelijk zijn. Dit schrijven
de voormannen van de
Anglicaanse en Rooms-
Katholieke Kerk in En
geland, dr. Robert Runcie
en kardinaal Basil Hume,
in een gezamenlijke ver
klaring na hun bezoek
aan premier John Major.
„Oorlog in de Golf kan heel
gemakkelijk een menselijke,
ecologische en politieke ramp
worden", aldus de twee ker
kelijke leiders. „Niettemin er
kennen wij dat oorlog soms
noodzakelijk is in het belang
van gerechtigheid en vrede
op lange termijn."
Runcie en Hume hebben Ma
jor op het hart gebonden een
minimum aan geweld te ge
bruiken om de doelstellingen
van de Verenigde Naties te
bereiken. Ook vroegen zij uit
respect voor de islam bepaal
de heilige plaatsen in Irak bij
de aanvallen te ontzien.
De Wereldraad van Kerken
heeft de Veiligheidsraad van
de Verenigde Naties gisteren
herinnerd aan zijn plicht om
de wereldvrede te bewaren.
„Het zou tragisch zijn als een
oorlog in de Golf, met alle ca
tastrofale gevolgen vandien,
in naam van de Verenigde
Naties gevoerd wordt."
„De volkeren van de wereld
bidden op dit moment voor
vrede", schrijft secretaris-ge
neraal dr Emilio Castro aan
de leden van de Veiligheids
raad. „Wij hopen dat de Vei:
ligheidsraad dit historische
moment aangrijpt om vrede te
bewerkstelligen".
De Verenigde Arabische Emi
raten hebben gisteren alle
moslims opgeroepen voor de
vrede te bidden. Het ministe
rie voor islamitische aangele
genheden hoopt dat Allah „de
regio en alle islamitische lan
den voor oorlog behoedt en
Kuwayt zal helpen de huidige
crisis te boven te komen".
Paus Johannes Paulus II
heeft vanmorgen om zes uur,
het moment waarop het VN-
ultimatum aan Irak afliep, in
zijn privé-kapel voor de te
rugtrekking van Irak uit Ku
wayt gebeden.
Na het gebed, waarvoor hij
een uur had uitgetrokken,
vierde de paus zoals gewoon
lijk de mis. Ook de rest van
zijn programma heeft voorals
nog geen wijzigingen onder
daan, zo melden kringen in
het Vaticaan.
Radio Vaticaan gaf gisteren
een uitweiding over de door
Husayn aangekondigde Heili
ge Oorlog, die volgens de zen
der niet te verenigen is mei
islamitische grondbeginselen.
De krant van het Vaticaan, de
Osservatore Romano, toonde
zich ondanks alle pessimisme
nog steeds optimistisch: „De
wereld blijft hopen".
Een groep Berlijnse vrouwen
heeft de paus dinsdag drin
gend verzocht naar Baghdad
te reizen, om „met uw aanwe
zigheid de vernietiging tegen
te houden". Om het de paus
makkelijk te maken, zijn de
vrouwen bereid de vliegkos
ten voor hun rekening te ne-
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Hallum R. Kok,
kandidaat te Amsterdam; te
Hoogeveen W.L. Pera te Zoe-
termeer; te Numansdorp G.K.
Korporaal te Woudrichem.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Nieuw
Weerdinge (part-time) drs.
H.H. Lageveen, kandidaat te
Drachten; naar Surhuisterveen
A. Hansen te Drachten.
Mariënburg Op zondag 20
januari is er om 11.30 weer
een viering van de Mariën
burg vereniging in de kapel
van het Sint Jansklooster,
Treublaan 2. Het jaarthema is:
Ruach, Geest en Adem Gods.
Het motto van de viering van
zondag luidt „Gode welgeval
lige onaangepastheid". Ieder
een is van harte welkom.
De Mariënburgvereniging
houdt volgende week dinsdag
22 januari om 19.45 in de ont
moetingsruimte van de Lour-
deskerk in Scheveningen een
themaavond over „de taal van
ons geloof". De samenstelster
van de Mariënburg-brochure
„Met mijn wortels in Gods
grond", Ietje Roelofs, zal een
inleiding houden.
HET ZOEKLICHT ZIET DE BIJBEL IN VERVULLING GAAN
99
99
DOORN Bij de redac
tie van Het Zoeklicht
(„gewijd aan het onder
zoek der Schriften en het
letten op de tekenen der
tijden") komen veel reac
ties binnen op de crisis in
de Golf en dat verbaast
eindredacteur H.H. Blok
geenzins. „Deze tijd laat
ons niet onberoerd. Als ik
in de krant lees wat er
gebeurt en leg daar mijn
bijbel naast, dan stemt
dat heel erg overeen. We
leven in het laatst der tij
den".
Het Zoeklicht is een ortho
dox-christelijk tijdschrift met
ongeveer 20.000 abonnees dat
om de veertien dagen ver
schijnt en in 1919 is opgericht
door Johannes dé Heer. In het
redactionele voorwoord van
het laatste nummer schrijft
Blok: „In deze dagen laten tal
van 'deskundigen' en 'Mid-
den-Oosten-kenners' hun ver
wachtingen horen. Het Zoek
licht doet daar niet aan mee.
Wij hebben alleen het Woord
Gods, waarin gesproken
wordt over tijden en gebeur
tenissen waarvan we de voor
bereidingen zich in onze da
gen zien voltrekken. Alles
wijst naar het Midden-Oosten,
met Israel als middelpunt.
Daar wordt geschiedenis ge
schreven. Daar zullen de vol
ken zich uiteindelijk verza
melen. Daar ligt Harmagedon
en daar ligt het dal van Josa-
fath. Zie Joël 3:12-14". Derge
lijke tekstverwijzingen geeft
Blok vaker; een interview
met hem heeft veel weg van
een bijbelstudie.
„God heeft gezegd dat we aan
de tekenen der tijden kunnen
zien hoe ver de wereldge
schiedenis gevorderd is en het
belangrijkste kenmerk van de,
eindtijd is Gods handelen met
Israel. Welnu, we zien hoe de
joden terugkeren naar hun
land en hoe daarnaast ook an
dere landen in het Midden-
Oosten in opkomst zijn; dat is
ook één van de kenmerken.
Daar is de geschiedenis be
gonnen en daar voltrekt zich
ook het einde van de geschie
denis". Fase één, het herstel
van Israel als natie, is al gro
tendeels achter de rug, aldus
Blok, al komen er nog steeds
ioden naar het land dat hen
beloofd was. Inmiddels begin
nen de contouren van het
vervolg zich af te tekenen..
Een vervolg dat volgens Blok
onder meer in zal houden dat
het joodse volk zich zal beke
ren tot Jezus, de Messias.
Bedwelming
Blok slaat Zacharia 12 op en
leest: 'Zie, Ik maak Jeruzalem
tot een schaal der bedwel
ming voor alle volken in het
rond. Te dien dage zal Ik Je
ruzalem maken tot een steen,
die alle natiën moeten heffen;
allen die hem heffen, zullen
zich deerlijk verwonden'. „Zie
je, geen land ter wereld of het
moet zich uitspreken over Is
rael. Zoals Frankrijk nu met
dat vredesvoorstel: Frankrijk
is zich aan het vertillen aan
Jeruzalem". En het zal nog
erger worden, verwacht Blok.
„De volken rondom Israel zijn
jaloers op diens welvaart en
zullen optrekken om Israel te
veroveren. Ze zullen zich ver
zamelen in het dal van Har
magedon. Dat heeft een magi
sche klank, maar het is een
realiteit, het dal van Megiddo
is de grote vlakte in Israel
waar de slag zal plaatsvinden.
God zal tussenbeide komen en
de vijandelijke legers vernie
tigen. Daarna verschijnt de
Heer op de Olijfberg aan zijn
volk, dan zullen de joden zien
dat Christus toch de Messias
w"as en dan krijgt Israel, dat
nu nog enkel bestaat uit li
chaam en huid, ook de
Geest". Op het moment dat
deze gebeurtenissen zich af
spelen, zullen de christenen al
niet meer op aarde vertoeven,
zo verklaart Blok. Zij worden
al voor de slag bij Harmage
don 'opgenomen' in de hemel.
Dat moment kan niet ver zijn,
zegt Blok, en hij verwijst
daarvoor niet alleen naar het
teken van Israel, maar ook
naar de 'verachting van Gods
geboden, het loslaten van elke
moraal' die alom waarneem
baar is.
Palestijnen
De oorlog die nu dreigt in het
Midden-Oosten is nog niet die
bij Harmagedon, denkt Blok.
Het gaat nu tenslotte om Koe
weit en niet om Israel. Maar
intussen wordt wel bewezen
dat mogelijk is dat 'alle vol
ken' optrekken naar één slag
veld en dat onderstreept het
realiteitsgehalte van de profe
tie aangaande Harmagedon.
„Je ziet dat het kan en je ziet
het ook gebeuren: de haat te
gen Israel wordt steeds gro
ter". Tegemoetkomen aan die
haat en ruimte geven voor
een palestijnse staat, lijkt Blok
zeer onwenselijk. „Dan ko
men de raketten die nu in
Irak staan, op twee kilometer
afstand van Jeruzalem te
staan. Dat is onmogelijk". De
Zoeklicht-eindredacteur, die
verschillende keren in Israel
geweest is en altijd weer ge
troffen werd door het verschil
tussen joods en palestijns ge
bied. („zo vies, zo smerig"),
vraagt zich af waarom de
Arabische landen de palestij
nen niet te hulp komen door
hen op te nemen. „Als Israel
honderdduizenden Russische
joden op kan vangen, waarom
nemen de Arabische landen
de Palestiinen dan niet onder
hun hoede? Maar hoe dan
ook, volkenrechterlijk is het
zo dat God zegt: Dit land is
van Israel".
STEVO AKKERMAN
<Jde
tal
VOOR weinigen zal de dag van vandaag zijn begonn sel
alle andere dagen. Op de grens van vrede en oorlog u
menigeen in alle vroegte de radio aan gehad of het tv-t p
afgestemd op de Amerikaanse nieuwszender CNN. Ma t
zes uur bleek het wonder zich helaas toch niet te h i o
voorgedaan: Saddam Husayn had zich niet teruggetn s
uit Kuwayt. De frêle stem van VN-secretaris-generaal
de Cuellar, die op Iraks president Saddam Husayn een
ste beroep deed de catastrofe te voorkomen, leek de no ec
tige afloop van de vele bemiddelingspogingen slechts
derstrepen.
Ook de op slag van twaalf ondernomen bemiddelii
ging van Parijs dat denkt met zijn koloniale ervaring
Midden-Oosten net iets beter dan Washington te wete
je in Arabië de zaken moet aanpakken, is op niets uitge!
Mitterrand stond al geruime tijd tussen de coulissen te
pelen van ongeduld om zijn eigen diplomatiek initial
ontplooien. Op het nippertje heeft hij zijn kans, ook oj
soonlijke grandeur, willen grijpen. Maar het Franse vi
plan kwam niet alleen te laat, het opende ook geen
nieuw perspectief. Het onderstreepte slechts op onthut
wijze de volstrekte onbeduidendheid van de Europese
matie.
Na het aftellen is nu het afwachten begonnen. Presj
George Bush hóéft het bevel voor de aanval niet te gi
maar hij zal dat op een dag, we weten niet hoe spoedt1
het invallen van de duisternis wél doen. Hij kan niet are
om de wereld op langere termijn voor nog groter onhtp
behoeden. Saddam Husayn kan echter ook nu het ultinK
is verstreken, alsnog toegeven aan de internationale f
Maar wie gelooft nog in de kans daarop?
r
Na het diplomatieke pokerspel om tijd te rekken e_
bloeddorstige, overspannen nationalistische retoriek va
bewind in Baghdad, heerst daar nu een angstaanjagend)
te. Het lijkt erop of Saddam Husayn en zijn naaste getro W
al verkeren in dezelfde morbide sfeer van zelfverniet
die heerste in de Führerbunker tijdens de laatste dager
nazi-Duitsland. Ook Saddam is in staat velen mee te sl<
in zijn zelf verkozen ondergang. Om te beginnen zijn'
lukkige vaderland, Irak.
TiJDENS het eerste kabinet-Van Agt ('77-'81) vatte hen;
melose bedrijf Urenco het plan op verrijkt uranium aan
zilië te verkopen. Het kabinet wilde daarvoor best vei
ning geven, maar botste op grote weerstand bij circa tiei c
sidenten in de CDA-fractie. Premier Van Agt sprak to#1'
de Tweede Kamer een in volkenrechtkwesties gebruiktfj
tijnse formulering uit: 'clausula rebus sic stantibus'. Die
mulering houdt in, dat in elk verdrag een stilzwijgend r:
behoud is opgenomen voor Jiet geval de omstandigheden
zouden wijzigen.
De exportvergunning gold 'uiteraard' slechts zo lang dt
standigheden onveranderd bleven. De CDA-dissidentei
hoefden zich geen zorgen te maken; bij ongewenste gebe
nissen in Brazilië zou de vergunning altijd nog kunnen
den ingetrokken. Van Agt kreeg zijn zin: de CDA-fi
ging unaniem akkoord, hetgeen honende opmerkingen
PvdA-zijde uitlokte.
In de jaren negentig is het echter PvdA-voorman Wölt
die zich van dezelfde truc bedient, om tien èt twaalf dissii
ten in zijn eigen fractie stil te krijgen. Met veel kuns
vliegwerk distilleerde Wöltgens vorige week uit de wooi
van premier Lubbers dat de beslissing over Nederla
deelneming aan een Golf-oorlog nog niet echt gevallen
De Nederlandse fregatten in de Perzische Golf zouden
niet zonder nadere toestemming van kabinet en pariemei
krijgshandelingen kunnen mengen. De PvdA voerde
dubbeldunk tot in het absurde door. Zelfs de verklaring
de eigen defensieminister Ter Beek, dat er op het uur"
geen time-out kan worden aangevraagd, betekende voo
PvdA niet wat zij voor ieder ander wel betekende: da[j
Nederlandse schepen automatisch worden ingezet bij gev
ten in de Golf.
GEHOOND door het meest linkse deel van de eigen ach t
ban („Er kleeft straks bloed aan de handen van de Pvt
en opgejaagd door de slechte score in de opiniepeilingen,
beren de sociaal-democraten alsnog hun gelijk te halen,
het VN-ultimatum verstreken is, willen zij een nieuw d(
met de regering, waarop de resultaten van het laatste di
matieke overleg met Saddam Husayn en de resultaten
de vandaag gehouden ministersvergadering van de Wes
ropese Unie aan de orde moeten komen.
Op zich kan een nieuw overleg met de regering
kwaad, maar de PvdA moet daarmee niet de indruk wi
wekken dat de fregatten mogelijk toch nog teruggehi
worden, in het kielzog van de Belgische marineschepen,
zou pure volksverlakkerij zijn. Zowel in de Tweede als ii
Eerste Kamer heeft een grote meerderheid van de leden
zonder enig voorbehoud akkoord verklaard met deelnem
van Nederlandse marineschepen aan een oorlog tegen li
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor Apothekersdijk 34, Leiden
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres: Postbus 11, 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon. 071 - 313 677 van ma. t/m vr van 8 30 tot 17.00 uur.
Nabezorging
Telefoon: 071-122 248
van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19.00 u. op za van 14.00 tot 15.00 uui
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling Bij betaling per acceptgirokaa
per maand f. 25,70 per maand f.
per kwartaal f. 76,60 per kwartaal f.
per jaar f 294,30 per jaar f. 299,
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
