„Na hebzucht bepaalt angst de handel"
OPTIEBEURS IN BAN VAN GOLFOORLOG EN LITOUWEN
Financiële markten in greep van Golfcrisis
7 Beurs uan Amsterda
Failliete kruitfabriek
Muiden wil weer starten
ECONOMIE
£eicLe Commit
DINSDAG 15 JANUARI 1991 PAGINJ T,
IN
Olieprijzen
fors omhoog
NEW YORK De prijzen
van ruwe olie zijn gisteren fors
gestegen onder invloed van de
groeiende oorlogsdreiging in
de Perzische Golf. Op de ter-
mijnmarkt in New York ging
de notering van de toonaange
vende soort West Texas Inter
mediate voor levering in fe
bruari met 3,51 dollar omhoog
naar 30,80 dollar per vat (159
liter). De oliehandel had er
een dag voor het aflopen van
het VN-ultimatum aan Irak
nauwelijks vertrouwen meer
in dat oorlog kan worden ver
meden. Dat leidde tot omvang
rijke aankopen.
Toonbankdeel staatslening
levert ƒ5,2 miljard op
DEN HAAG Het toonbankdeel van
de eerste staatslening van dit jaar met
een rente van 9 procent heeft de staat
ƒ5,2 miljard opgebracht. De inschrijving
op deze tienjarige lening is vrijdag geslo
ten. De gemiddelde inschrijvingskoers
voor deze stukken bedroeg 98,34 procent.
Het effectief rendement bedraagt 9,26
procent, aldus het ministerie van finan-
De toonbankafgifte begon op maandag 4
januari tegen een koers van 98,6 procent.
De laatste koers was 98,45 procent. Op de
stukken moet op 15 februari worden ge
stort onder bijbetaling van 30 dagen ren
te. Het eerder geplaatste „vaste" gedeelte
van de lening werd uitgegeven tegen
99,75 procent en bracht 2,5 miljard op.
Geen premie bij
verkoop grond aan
natuurfonds
DEN HAAG Minister Bukman
(Landbouw, Natuurbeheer en Vis
serij) is niet van plan akkerbou
wers die hun grond verkopen aan
een natuurbeschermingsorganisa
tie ook een premie van bijna 2 ton
te verlenen, zoals dit wel gebeurt
bij grondtransacties tussen twee
akkerbouwers. Het kamerlid Eis-
ma (D66) noemt deze situatie on
billijk en wil dat Bukman de maat
staven voor premies herziet. De
minister voelt daar niets voor. „De
bedrijfsbeëindigingsregeling voor
de akkerbouw is gericht op verbe
tering van de situatie in deze agra
rische sector", aldus Bukman.
Opnieuw grote
defensieorder
voor Fokker
HOOGEVEEN Fokker Special
Products in Hoogeveen heeft een or
der van vijftien miljoen gulden in de
wacht gesleept van de Nederlandse
landmacht. De order omvat de bouw
van dertig commandoshelters en de
montage van deze shelters op opleg
gers. Commandoshelters zijn twaalf
meter-lange containers die in geval
van oorlog worden gebruikt als mo
biele commandoposten voor de leger
leiding. De bouw van de dertig shel
ters levert bijna twee jaar werk op
voor 25 mensen. Fokker hoeft geen
extra personeel aan te trekken voor
de order.
Japan handhaaft
beperking auto-
export naar VS
TOKYO Japan zal ook in het op 1 april
beginnende financiële jaar een maximum
voor de auto-export naar de Verenigde Sta
ten hanteren van 2,3 miljoen stuks, zo heeft
het Japanse ministerie van buitenlandse
handel en industrie gisterenvrijdag meege
deeld. Het handhaven van deze „vrijwilli
ge" beperking heeft meer psychologische
dan praktische betekenis, aangezien de ex
port ondanks de groeiende Japanse produk-
tie in de VS is afgenomen tot minder dan
twee miljoen auto's. Japan besloot in 1981
zijn auto-export zelf beperkt te houden na
dat het Amerikaanse Congres had gedreigd
een begrenzing op te leggen om de eigen in
dustrie te steunen.
Het is zo kort voor een mogelijk bloedig treffen in het Midden-
Oosten een bizar gegeven, maar aan een oorlog valt geld te ver
dienen. Ook op de beurs in Amsterdam. Wie immers de heftige
prijsbewegingen die het gevolg zijn van een conflict weet te
voorspellen, zal daar goed bij boeren. Toch valt het wel mee met
de 'windhandel' in oorlog, meent Randy Liss, makelaar aan de
optiebeurs. „De meeste beleggers zoeken het tegendeel. Zij wil
len zich verzekeren tegen lagere koersen en betalen daar des
noods een forse premie voor".
AMSTERDAM Op de
vloer van de Amsterdam
se optiebeurs heerst
maandagmiddag een ver
hitte stemming. Handela
ren verdringen zich voor
de nieuwsterminals van
het persbureau Reuter,
enkelen maken zich los
uit de kluwen en rennen
naar de balies waar ge
handeld kan worden.
Daar klinken rauwe kre
ten, koersberichten weer
kaatsen tegen de gladde
muren van het gebouw,
de telefoons staan rood
gloeiend.
Men zou verwachten dat een
dag voor het verstrijken van
het VN-ultimatum tegen Irak
iedereen in de ban is van de
Golfcrisis. Maar makelaar
Randy Liss, die de commotie
de beursvloer vanaf een tra
verse gadeslaat, schudt het
hoofd. „Niet alleen Irak maar
ook Litouwen bepaalt vandaag
de handel. Door de Russische
inval daar is de prijs van 'pu
topties', die verzekering bie
den tegen dalende koeren, om
hoog gevlogen. De Sovjetunie
is naast de Golfregio een twee
de onzekere factor geworden".
De optiehandel houdt zich per
definitie bezig met de toe
komst, een optie is immers
niets meer of minder dan het
recht om aandelen tegen een
bepaalde prijs op een datum in
de toekomst te kopen of te
verkopen. In de tussenliggen
de periode kan de waarde van
de optie enorm schommelen,
afhankelijk van de vraag of de
verwachting van de eigenaar
(hogere of lagere aandelenprij-
zen) uitkomen.
Dat de winsten die met de
handel in opties geboekt kun
nen worden fors zijn, blijkt
wel uit het voorlichtingsmate
riaal van de beurs. In één van
de folders worden rekenvoor
beelden gegeven met -winsten
tot 186 procent van het inge
legde geld. Maar het omge
keerde is uiteraard óók moge
lijk: duur gekochte opties blij
ken binnen enkele weken
geen cent meer waard. Wie
wil gokken, kan in deze onze
kere dagen dus zijn hart opha
len.
Toch .valt het volgens Liss de
laatste weken wel mee met de
goklust aan de optiebeurs.
„Niemand heeft een kristallen
bol thuis, de risico's zijn hoe
dan ook. enorm. Alleen beleg
gers met een zeer groot ver
mogen zullen zich er aan wa
gen. De meeste handel moet je
de laatste tijd zien in de sfeer
van het tegendeel: verzekerin
gen. Cliënten met aandelen-
portefeuilles proberen zich via
opties in te dekken tegen al te
grote klappen die het gevolg
kunnen zijn van een oorlog in
de Golf"
Emoties
Twee emoties bepalen de han
del in aandelen en opties, do
ceert Liss: hebzucht en angst.
Als het goed gaat met de eco
nomie overheerst de eerste
emotie: hebzucht. In onzekere
tijden overheerst angst. Daar
om wordt er in een neergaan
de markt, met dalende koer
sen, minder gehandeld dan in
tijden van voorspoed. Liss:
„Een hebzuchtige belegger zal
eerder aandelen en opties ko
pen dan een angstige belegger,
want die wacht af. Zo simpel is
het eigenlijk. In zijn alge
meenheid kun je zeggen dat in
een dalende markt alleen de
zeer rijken met stalen zenu
wen nog geld verdienen. Gaat
het goed, dan pikt vrijwel ie
dereen een graantje mee".
Nog een psychologische les:
angst en in zijn extreme vorm:
paniek, kunnen een beurs
krach veroorzaken. Vertrou
wen en optimisme bewerken
het tegendeel. De komende
weken zullen die mechanismes
de financiële wereld danig
door elkaar schudden, meent
Liss. Op stellige toon: „Zodra
het eerste schot gelost wordt,
zal de paniek toeslaan en zul
len de aandelenkoersen kelde
ren. Wie zegt dat dit niet zal
gebeuren omdat de oorlog zo
voorspelbaar is en de effecten
al in de koersen verwerkt zijn,
maakt volgens mij een misre
kening. Want een belegger is
nooit honderd procent ratio
neel. Hij houdt hoop en kan
zich het voorstelbare maar
Op de vloer van de Amsterdamse optiebeurs heerste gisteren een verhitte stemming. foto: sp
moeilijk voorstellen. Zo gaat
het altijd: hoop en ongeloof
houden de prijzen .hoog, tot
werkelijk gebeurt waar ieder
een zo bang voor is".
Olievoorziening
De reactie op een eventuele
geallieerde overwinning zal
omgekeerd evenredig zijn, al
dus Liss. „Dan vliegen de
koersen omhoog, vermoedelijk
nog harder dan ze gedaald
zijn. Ook die reactie is in de
eerste plaats emotioneel. Maar
er komt nog iets bij. Een over
winning betekent dat het Wes
ten zijn olievoorziening de ko
mende jaren heeft veiligge
steld, een feit dat een enorme
impuls kan geven aan de eco
nomische groei. Want wie ge
looft nou dat de Amerikanen
Saudi-Arabië na een overwin
ning snel zullen verlaten? Ze
waren veertig jaar gelegerd in
Europa, waarom nu niet veer
tig jaar in het Midden-Oos
ten?
Of de VS het zich kunnen per
mitteren om daar veertig jaar
gelegerd te blijven is volgens
Liss, zelf Amerikaan, overi
gens nog maar de vraag.
„Want hoe gek het ook klinkt:
de Golfoorlog is niet mijn
grootste zorg. De Amerikaanse
economie is door een onver
antwoord financieel beleid en
het gammele banksysteem tot
in de kern verrot geraakt. Als
dat zo doorgaat hebben de
Amerikanen straks gewoon
geen geld meer om politieman
van de wereld te spelen".
Liss vervolgt: „Daar komt nog
bij dat de economie altijd te lij
den heeft van oorlog. Ook de
Vietnam-oorlog was een ware
ramp voor de Amerikaanse
economie, ondanks de bloei
van de wapenindustrie. De re
den daarvoor is dat bij een
oorlog nu eenmaal veel kapi
taal in oorlogstuig wordt gesto
ken,-tuig dat per definitie niets
produceert. Integendeel het
gaat óf zélf kapot, óf 't schiet
andere wapens aan flarden.
Oorlog gaat dan ook altijd ge
paard met inflatie".
Tenslotte acht Liss de crisis in
de Sovjetunie voor Europa po
tentieel veel gevaarlijker dan
de Golfcrisis. „Als daar werke
lijk chaos toeslaat, kun je ver
wachten dat ook in de Oost
bloklanden de ellende niet
meer te overzien is. Zeg dan
maar dag tegen het vreedzaam
verenigde Europa van 1992,
dag tegen de miljarden die nu
al in de voormnalige Oostblok
landen zijn geïnvesteerd. In
het ergste scenario breken
burgeroorlogen uit en wordt
West-Europa overspoeld door
miljoenen vluchtelingen.
Daarbij vergeleken zal de
Golfoorlog misschien nog
maar kinderspel zijn".
PAUL KOOPMAN
AMSTERDAM De in
ternationale financiële
markten hebben gisteren
volledig in het teken ge
staan van de groeiende
spanning in de Golfcrisis.
Een dag voor het aflopen
van het VN-ultimatium
aan Irak gingen de dollar
koers, de goudprijs en
olieprijzen flink omhoog
bij gebrek aan uitzicht op
een vreedzame oplossing
van het conflict. Op de
Europese effectenbeurzen
sloten de aandelenkoersen
in het algemeen fors la
ger.
De dollarkoers sloot op de wis
selmarkt in Amsterdam op
1,7400, bijna twee cent hoger
dan de slotkoers van f 1,7230
van afgelopen vrijdag. De
koerswinst was mede te dan
ken aan de onrust in Litouwen
en de algemene onzekerheid
in de Sovjetunie. Ook het pond
sterling profiteerde van de in
ternationale spanningen. Bij
het slot van de handel in Am
sterdam werd ƒ3,3175 geno
teerd in vergelijking met een
slotkoers van 3,2920 op vrij-
Het goud bleek eveneens
vluchthaven voor
Op de markt in Ztlrich werd
een slotprijs vastgesteld van
398,20 dollar per ounce (31,1
gram). Dat was bijna zeven
dollar meer dan de slotprijs
van 391,50 dollar van eind vo
rige week.
Aandelen werden gisteren van
de hand gedaan. De verliezen
waren het grootst op de effec
tenbeurs in Frankfurt, die het
meest betrokken is bij de situ
atie in de Sovjetunie. De
DAX-index kelderde daar met
54,46 punten tot 1.327,80, een
verlies van 3,94 procent. In
Londen daalde de Financial
Times-index van 100 aandelen
met 25,3 punten ofwel 1,2 pro
cent tot 2.080,8 en de CBS-
stemmingsindex in Amster
dam verloor 2,8 procent. De
verliezen waren mede toe te
schrijven aan een flink lagere
opening op Wall Street.
Het beursbestuur in Frankfurt
liet weten geen nieuwe maat
regelen te overwegen om be
leggers te beschermen in het
geval van oorlog.
Inmiddels zijn de beurzen in
New York en Londen al druk
bezig met oorlogsvoorbereidin
gen. Op Wall Street wordt
daarbij teruggegrepen op
maatregelen die van kracht
werden na de beurskrach van
oktober 1987. Die voorzien in
tijdelijke opschorting van de
handel bij grote dalingen van
de Dow Jones-index om de
beurs tot rust te brengen.
10.90 10 90L
burg heybr 2900.00 2900.00
calvè 936.00 93000
calvè c 941.00 935.00
835.00 835,00
melia int 5.9!
mend gans 4110.00 4110.00
cop 13900.0 13900.0
moeara wb 15000.0 14900.0
mooten hold 33.20
naf.inv.bnk 536.00
nbm-amstel 8.80
nedap 301.00
12740.0 12730.0
231.00 231.00
Gevolgen afstoten
chipstechnologie
Philips gering
ZOETERMEER De ge-
volgen van de terugtrek
king van Philips uit een
deel van de chipstechno
logie voor het universitai
re onderwijs en onderzoek
zullen waarschijnlijk ge
ring zijn.
Dit staat in het rapport dat de
Britse deskundigen B. Oakley,
I. Mackintosh en R. Morland
gisteren aan minister Ritzen
van Onderwijs en Weten
schappen en zijn ambtgenoot
Andriessen van Economische
Zaken hebben aangeboden.
In hun onderzoek, dat werd
verricht in opdracht van beide
bewindslieden, stelt het drietal
dat er tijdelijk misschien enke
le afgestudeerden minder no
dig zijn. Maar Europa beschikt
nog steeds over een levensvat
bare halfgeleider-industrie,
waarvoor onderzoek op dit
terrein hard nodig. is. Dit on
derzoek vormt de basis voor
hét behoud en de verbetering
van de Europese concurrentie
positie.
Als Nederland nog een rol wil
blijven spelen in deze techno
logie, zal het met andere lan
den moeten gaan samenwer
ken en zich meer moeten gaan
specialiseren, zo menen Oak
ley, Mackintosh en Morland.
Vanwege de hoge kosten zijn
de faciliteiten op de technische
universiteiten in Delft, Eind
hoven en Twente alleen op
Europese schaal levensvast-
baar.
Een vrouwelijke
conducteur stem
pelt een strippen
kaart af op een van
de Amsterdamse
tramlijnen. Gisteren
ging in de hoofd
stad een experi
ment van het ge
meentelijk vervoer
bedrijf van start om
zwart- en grijsrijden
tegen te gaan. Als
de proef slaagt, zal
de 'oude' conduc
teur voorgoed te
rugkeren op de
tram- en buslijnen
van Amsterdam.
foto: anp
Nedlloyd opnieuw belaagd door Noorse reder Hagen
LUXEMBURG Nedlloyd
wordt belaagd door een grote
groep aandeelhouders die de
onderneming willen omvor
men. De Luxemburgse inves
teringsmaatschappij Marine
Investments heeft gisteren la
ten weten over achttien pro
cent van het uitstaande aande
lenkapitaal van de Nedlloyd-
groep te beschikken en de aan
haar gerelateerde vennoot
schap Det Norske Oljeselskap
over nog eens vijf procent.
Marine zegt een herstructure
ringsplan voor Nedlloyd te
hebben ontwikkeld, dat bestu
deerd is door andere grote
aandeelhouders die te zamen'
22 procent van het geplaatste
aandelenkapitaal vertegen
woordigen. Deze aandeelhou
ders hebben hun volledige
steun aan het plan betuigd, al
dus Marine Investments.
Daarmee wordt Nedlloyd ge
confronteerd met een groep
aandeelhouders die in totaal 45
procent van de aandelen heeft.
Het plan beoogt onder meer de
activiteiten van Nedlloyd te
concentreren op de twee ker
nactiviteiten lijnschepen en
transport over land om de on
derneming weer financieel ge
zond te maken. De inmiddels
binnen het concern ingezette
reorganisatie zou geen vruch
ten afwerpen. Het bedrijf
raakt steeds dieper in de rode
cijfers.
Begin 1988 liet de Noorse re
der Torstein Hagen wiens
invested ngsgroep Plimpton
Corporation verbonden is met
Marine Investments weten
dat hij over vier procent van
de uitstaande aandelen be
schikte en een optie had op
nog eens vijf procent. Ned
lloyd wees Hagen resoluut de
deur en betitelde hem als 'as-
set-stripper' die alleen maar
oog heeft op het verkopen van
concernonderdelen om daaruit
vette winst te slepen. Hagen
leek daarop de degens met
Nedlloyd niet meer te willen
kruisen en de voorzitter van
de raad van bestuur, H. Root-
liep, kreeg zelfs de indruk dat
Hagen zijn pakket in 1989 van
de hand had gedaan. Hij had
af en toe nog wel eens sociaal
contact met Hagen, maar uit
niets bleek dat de Noor andere
plannen rond Nedlloyd aan
het smeden was.
Drs. R.B. Lenterman legt met
ingang van 1 fabruari zijn
functie als lid van de raad van
bestuur van Nedlloyd neer.
Lenterman, de financiële man
binnen de Nedlloyd-directie
en tevens belast met het aan
dachtsgebied Transport en
Distributie, heeft daartoe be
sloten in goed overleg met de
raad van commissarissen van
de onderneming.
KOLLUM - Er bestaat een
grote kans dat het failliete be
drijf Muiden Chemie weer
opengaat. Vorige maand draai
den de twee aandeelhouders
en de huisbankier de geld
kraan dicht en stonden 232
mensen op straat. Nu hebben
directie en curator een plan
ingediend om de fabriek weer
op te starten met de helft van
het personeel.
Volgens directeur H.A. Mars
van Muiden Chemie behelst
het plan dat twee van de drie
vestigingen weer opengaan. In
het Friese Kollum kan het
aantal werknemers verdub
beld worden van 25 naar 50 en
in Muiden zal een fabriek ko
men, waar 70 mensen een
baan hebben. De fabriek in
Ouderkerk gaat dicht.
Directeur Mars wil zich jiiet
uitlaten over het bedrag wat
gemoeid is met het opnieuw
opstarten van de kruitfabriek.
Directeur Mars schat de kans
dat de kruitfabriek weer gaat
draaien hoog in. „Er zit zoveel
logica in het plan dat ik me
niet kan voorstellen dat be
trokkenen nee zullen zeggen".
Volgens Mars moet het geld
voor zijn plan komen van on
der andere de ministeries van
binnenlandse zaken, defensie,
maar ook van lagere overhe
den zoals de provincie Fries-
Districtsbestuurder R. Bil van
de industrie- en voedingsbond
CNV noemt het plan een'op-
steker' voor het Noorden na
de alle ontslagen van de laat
ste paar maanden. Ook Bil
zegt gerede hoop te hebben dat
de kruitfabriek weer in bedrijf
komt.
In december vorg jaar wilden
de aandeelhouders KNSF en
Dynamit Nobel geen zes mil
joen beschikbaar stellen voor
een overlevingsplan. Ook
huisbankier Pierson wilde
geen zeven miljoen aan schul
den kwijtschelden. Daarmee
viel het doek voor Muiden
Chemie. Voor de 232 perso
neelsleden was zelfs geen geld
voor een sociaal plan beschik
baar. De drie bedrijven produ
ceerden jaarlijks 800 ton kruit.
PTT en Perscombinatie in nachttransport
DEN HAAG Perscombina
tie Transport, een dochteron
derneming van het kranten
concern Perscombinatie, gaat
op in een nieuwe onderne
ming, PCT, waarin Perscombi
natie en PTT Post beide een
belang hebben van 50 procent.
De onderneming levert 's
nachts goederen af op een vast
aantal besteladressen. Pers
combinatie Transport is ont
staan uit de behoefte om auto's
na het afleveren van kranten
niet onbenut te laten, maar
PCT zal zich niet bezig houden
met het vervoer van kranten.
Voor de PTT biedt de nieuwe
onderneming, die ongeveer
dertig medewerkers in vaste
dienst zal hebben, het voordeel
dat aan de zakelijke markt een
zogeheten rond-de-klok-servi-
ce kan worden geboden.
Damrak flink lager
nu 'deadline1 nadert
AMSTERDAM De Amster
damse effectenbeurs is deze
week, waarin het VN-ultima-
tum aan Irak afloopt, flink la
ger gestart. Ook de ontwikke
lingen in de Baltische sovjet
republiek Litouwen en de
flink gestegen olieprijzen de
den de effectenhandel geen
goed. De buitenlandse beurzen
waren zwak waarbij de beurs
in Frankfurt de kroon spande
met een verlies van bijna vier
procent. In Amsterdam ver
loor de stemmingsindex 2,2
punten op 75,8. De koersindex
algemeen ging van 165,6 naar
163,3. De obligatiemarkt ver
toonde over de hele linie lage
re noteringen waarbij de koer
sen gemiddeld met 0,1 punt
daalden.
In totaal sloot gisteren ruim 57
procent van de verhandelde
fondsen lager bij een omzet
van ƒ1,1 miljard waarvai
aandelen ƒ492,7 miljoen
hun rekening namen. Pr<
tueel kreeg Fokker de gro
tegenslag door op een
koers van ƒ24,70 ruim 1
cent minder te doen dan
dag. Hoogovens moest
vrijwel hetzelfde percen I
terug naar 39,30. Aholi i
verde bijna zes procent i
noteerde aan het slot /62. i
Het aantal stijgers bleef
perkt waarbij Bührmann
terode nog de meeste in
maakte met de grootste
centuele stijging (1,12 proi
op 45, ofwel een groei
vijf dubbeltjes. Konink
Olie wist onder invloed va
duurdere olie slechts een
beitje aan de koers van vr
toe te voegen op 129,10
andere internationals nicx
daarentegen, ondanks
sterke stijging van de do
achteruit waarbij de koen
Akzo ƒ2,10 daalde tot f'i
Unilever ging van yl
naar 144,50.
Gistermorgen leken de 1
pen te vallen in de hoek
de havenfondsen.
