Litouwers massaal onder
Sovjettanks verpletterd
Radiostation moet er in
week tijd kunnen staan"
Forse kritiek in België
op vrijlating terrorist
Qeidt&Qowuvnt
r>r>
Bush omzichtig i
kwestie Litouwei
BUITENLAND
MAANDAG 14 JANUARI 1991 PAS jj
Vice-premier van
Spanje treedt af
BARCELONA De Spaanse politieke wereld
kwam gisteren op zijn kop te staan door het
verrassende aftreden van vice-premier Alfonso
Guerra. Guerra, wiens positie al enige tijd ter
discussie stond vanwege een financieel schan
daal rond zijn broer Juan, is al meer dan een
kwart eeuw de beste vriend en naaste mede
werker van premier Felipe Gonzalez. Gonzalez
en Guerra vormen sinds het begin van de jaren
zeventig het gezicht van de socialistische arbei
derspartij (PSOE). De oppositie eiste vorige zo
mer het aftreden van Alfonso Guerra, omdat
hij de ongeoorloofde praktijken van zijn broer
oogluikend zou hebben toegestaan. Het aftre
den van Guerra, wiens aanblijven de PSOE
steeds meer steun van de kiezers leek te kosten,
komt enkele maanden voor de gemeenteraads
verkiezingen.
Noriega in juni
voor rechtbank
MIAMI Een federale rechter
heeft 24 juni als de datum vastge
steld voor de rechtszaak tegen de
voormalige sterke man van Pana
ma, Manuel Noriega. De zaak tegen
de Panamese oud-dictator, die al
meer dan een jaar in voorarrest zit,
is diverse keren uitgesteld vanwege
problemen in het vooronderzoek.
Noriega wordt beschuldigd van be
trokkenheid bij cocaïnehandel. Een
van de belangrijkste geschilpunten
gaat over de Europese bankreke
ningen waar Noriega zo'n 20 mil
joen dollars op heeft staan, maar
die op last van de autoriteiten van
de Verenigde Staten zijn geblok
keerd.
Hard optreden tegen
betogers in Bukarest
BUKAREST De Roemeense politie is het
afgelopen weekeinde hard opgetreden tegen
anti-regeringsdemonstranten in de hoofd
stad Bukarest. Eenheden van de oproerpoli
tie sloegen gisteren blindelings in op de
monstranten, verslaggevers en fotografen in
een poging een einde te maken aan de de
monstraties die het verkeer in Bukarest al
drie dagen bemoeilijkten. De demonstranten
beantwoordden het politie-optreden met
molotov-cocktails. De oppositie, verenigd in
de Burgeralliantie, eiste het aftreden van
premier Petre Roman en president Ion Ilies-
cu van het regerende Front voor Nationale
Redding. De ongeveer 10.000 betogers wil
den voorts opheldering over de vraag hoe
het Front bij de omwenteling van december
1989 de macht heeft overgenomen.
Mario Soares herkozen
als president Portugal
LISSABON Mario Soares is herkozen
als president van Portugal. Hij behaalde
bij de verkiezingen van gisteren 70,43 pro
cent van de stemmen. Dat blijkt uit de
voorlopige einduitslag die door het minis
terie van justitie is bekendgemaakt. De
definitieve uitslag wordt morgen ver
wacht.
De conservatieve kandidaat Basilio Horta
behaalde 14,09 procent van de stemmen.
Carlos Carvalhas, kandidaat namens de
communistische partij, bleef steken op
12,92 procent van de stemmen. De over
winning van de 66-jarige socialist Soares
is van bijzondere betekenis omdat sinds de
Anjerrevolutie van 1974 geen enkele kan
didaat bij de presidentsverkiezingen zo'n
grote stemmenwinst heeft behaald.
Albanië stai
weer partij i
I
WENEN De con
tische autoriteiten
banië hebben dit w
de een organisatie a3
mensenrechten als 13
politieke partij nj 'e
communistische
staan. Het is het
voor de Verdedigi
Mensenrechten en
mentele Vrijheden,
dere drie niet-comr:
sche organisaties di
Albanië legaal mq
treden zijn de Dei
sche Partij, de B
keinse Partij en de
gische Partij
(Van onze correspondent
Rob Vunderink)
VILNIUS De eerste
tanks die in de nacht van
zaterdag op zondag de te
levisietoren van Vilnius
bereikten, lieten een
spoor van vernielde perso
nenauto's en vrachtwa
gens achter.
Een bebrilde soldaat stak zijn
hoofd naar buiten en schoot in
de richting van een camera
man die zijn tank stond te fil
men. Een tweede cameraman
nam de camera over en bleef
brutaal door staan filmen. De
tank reed verder zonder ver
der actie tegen de twee man
nen te ondernemen.
Even tevoren was het Anatoli
Kuprianov, de Russische came
raman van een Franse televi
sieploeg uit Moskou, minder
goed vergaan. Vanuit een rij
dende auto had hij de opruk
kende tanks gefilmd, tot een
ervan plotseling dwars over de
weg was gaan staan. Een sol
daat zette hem het machinege
weer op zijn borst en rukte
hem dé camera uit handen.
Een Spaanse cameraman over
kwam hetzelfde en liep daarbij
stevige klappen op.
Op de heuvel met de televisie
toren reden tanks op de me
nigte af. Litouwse mannen en
vrouwen stonden hand in
hand, zingend, rond de toren,
en vormden zo een menselijke
ketting. Zij weken niet toen de
tanks recht op hen afreden.
Daarop begonnen de tanks
zeer snel rondjes te draaien
vlak langs de menselijke ke
ten, maar pas toen er schoten
vielen losse flodders
schrok de menigte en vloog
deze alle kanten uit. De tanks
reden door de opening, daarbij
beide benen verpletterend van
een man die uitgleed en niet
op tijd weg kon komen. Tien
tallen mensen die zich niet
snel genoeg uit de voeten
maakten, wachtte hetzelfde lot
en moesten gewond naar het
ziekenhuis worden afgevoerd.
Rode fascisten
Uit luidsprekers klonk vanaf
legervoertuigen een zoetge
vooisde mannenstem die in Li
touws en Russisch de bevol
king tot kalmte maande. „Li
touwers! Broeders! Jullie zijn
bedrogen. Wij, van de Raad
van Nationale Redding, komen
jullie bevrijden!", schalde het
uit de luidsprekers. Even ver
derop gebruikten de bevrijders
traangas tegen de menigte.
„Rode fascisten", schreeuwde
de menigte hen toe. Van alle
kanten kwamen mensen aan
rennen. Zij sloegen de waar
schuwing van de militairen om
rustig naar huis te gaan volko
men in de wind.
Toen even later de Litouwse
televisie en radio uit de lucht
gingen, was dat voor de bevol
king het sein om massaal naar
het parlementsgebouw te trek
ken, waar al dagenlang een
duizendkoppige menigte op
wacht stond, rockgroepen op
traden en kerkdiensten wer
den gehouden. In angstige
spanning wachtte de menigte
de komst van het leger af. In
de verte klonken schoten en
waren de zoeklichten van
tanks zichtbaar. Op het dak
van het flatgebouw tegenover
het parlement waren jongelui
geklommen, die op de uitkijk
stonden. „Lietuva!, Lietuva!",
scandeerde het plein, wat in
het Litouws de naam is voor
deze republiek. Luid gejuich
weeklonk, toen politieagenten
het plein betraden en de voor
ste gelederen innamen bij de
wacht voor het parlement.
Afscheidsbrieven
Gedurende de rest van de
nacht en gisteren groeide de
menigte aan tot enkele tiendui
zenden. Vaijuit de hele repu
bliek kwamen mensen met
bussen tegelijk naar Vilnius
om zich aan te sluiten bij de
wacht voor hun zelfgekozen,
democratische parlement. Van
heinde en verre reden bussen,
Kamer wil
opschorting
hulp aan
Sovjetunie
DEN HAAG De Tweede
Kamer vindt dat het Russi
sche ingrijpen in Litouwen
gevolgen moet hebben voor
de financiële en economi
sche steun aan de Sovjetu
nie. De Kamer wil spoed
overleg met minister Van
den Broek over opschorting
van die hulp. De vier grote
fracties vinden dat het mili
taire ingrijpen in Litouwen
op geen enkele wijze te rij
men is met de CVSE-afspra-
ken die onlangs in Parijs
zijn gemaakt eh door de
Sovjetunie zijn ondertekend.
In de Kamer bestaat de
vrees dat Gorbatsjov terug
keert naar de harde lijn, of
dat hij de conservatieve
krachten in het Kremlin
niet meer in de hand heeft.
CDA en VVD wijzen erop
dat de westerse hulpverle
ning aan de Sovjetunie
steeds is bedoeld als onder
steuning van het democrati
seringsproces. „Daarin is nu
een flinke deuk getrapt.
Gorbatsjov is daar als staats
hoofd uiteindelijk verant
woordelijk voor", aldus
CDA-Kamerlid De Hoop
Scheffer.
tractoren en andere zware
voertuigen aan om de weg
naar het parlement voor de
tanks te blokkeren. Ook in het
gebouw verrezen barricaden,
uit zware meubels en bouwma
terialen. Jonge mannen, in het
bruine uniform van het Li
touwse Nationale Garde of de
zwarte overall van de Gewes
telijke Verdedigingstroepen
beide organisaties zijn door
Gorbatsjov verboden legden
opnieuw een eed van trouw af
aan hun republiek. Mannen
schreven afscheidsbrieven aan
hun vrouw en kinderen. De
leider van een van de gewa
pende groepen riep zijn man
nen bij zich om een plaatsver
vanger te kiezen voor het ge
val hij zou sneuvelen.
Toen Gorbatsjov in 1985 aan de
macht kwam, geloofden vele
Litouwers dat hij een andere
Rus was dan al die anderen.
Nu weten ze beter. Voor hen is
hij een ordinaire, op macht be
luste Grootrus.
Een groep Litouwers probeert uit alle macht een tank tegen te houden die al half over een van de
demonstranten heen is gewalst. foto: epa
ACTIE VOOR OPRICHTING 'VRIJ LITOUWEN'
LEEUWARDEN De 26-jari-
ge Erik Rijnart uit Leeuwar
den wil nog deze week naar
Litouwen afreizen om verder
gestalte te geven aan de op
richting van een vrije radio
zender aan de Pools-Litouwse
grens. Via het actiecomité Vrij
Litouwen, dat hij dit weekend
heeft opgericht, moet dat
radiostation daar komen.
Rijnart zegt persoonlijk sterk
betrokken te zijn bij de situatie
in Litouwen. Nadat hij de ont
wikkelingen daar enige tijd
heeft gevolgd, vond hij dat er
iets moest gebeuren. Bij de op
richting van het actiecomité is
ook de Sovjet-deskundige Mir
jam Oosting, half-Litouwse, uit
Etten-Leur, betrokken.
Het station dat nu aan de
Pools-Litouwse grens moet ko
men, moet de inwoners van
Litouwen voorzien van onge
censureerd nieuws. Nieuws
dat derhalve vanuit Litouwen
naar het radiostation moet
worden gesmokkeld. „Ik heb
wel wat contacten met om
roepmedewerkers daar, maar
al het telefoonverkeer is ge
blokkeerd. Dat maakt de zaak
wel moeilijk. Maar we zijn er
mee bezig. Desnoods werken
we met postduiven. Die moge
lijkheid wordt serieus beke
ken", zegt Rijnart die denkt
voor de zender 100.000 gulden
nodig te hebben. Praktisch is
het volgens hem geen pro
bleem om binnen een week
zo'n zender aan het werk te
hebben. Rijnart heeft inmid
dels ook contact gehad met
bisschop Ernst van Breda om
zitting te nemen in het comité.
Bisschop Ernst heeft toegezegd
serieus te willen bekijken of
hij zijn naam aan het comité
zal verbinden.
Met een
kruisbeeld
over haar
schouder door
de straten van
Vilnius
dwalend geeft
deze oudere
vrouw op
symbolische
wijze de
lijdensweg aan
die het
Litouwse volk
te wachten
staat.
foto: epa
SUSKE EN WISKE
DE MYSTERIEUZE MIJN
(c) Standaard UltgoverlJ/Wavery Pro
GEGIJZELD GEZIN VEILIG TERUGGEKEERD
BRUSSEL In België is
forse kritiek ontstaan op
de vrijlating van de Pale
stijnse terrorist Said Nas
ser, die dit weekeinde is
uitgewisseld tegen het ge
gijzelde Belgische gezin
Houtekins.
,,De minister van justitie, heeft
besloten een gevaarlijke moor
denaar te laten gaan", zo luid
de het commentaar van de co-
voorzitter van de Franstalige
liberale PRL, mevrouw Antoi-
ne Duquesne. „De regering
buigt blijkbaar het hoofd voor
terrorisme. Dat is bedenke
lijk", zo zei het Vlaamse libe
rale kamerlid Ward Beysen.
Minister van buitenlandse za
ken Mark Eyskens noemde in
een radio-vraaggesprek de
glijktijdige vrijlating van het
gezin Houtekins en de terrorist
Nasser „toeval". Nasser kwarn
na tien jaar gevangenschap in
aanmerking voor vrijlating, al
dus Eyskens.
Premier Wilfried Martens
heeft verklaard, dat de rege
ring het besluit om in ruil voor
de vrijlating van het gezin
Houtekins de Palestijn op vrije
voeten te stellen „met een be
zwaard hart heeft genomen".
Nasser die, nadat hij een aan
slag pleegde op een bus met
Joodse kinderen in Antwer
pen, tien jaar in België gevan
gen zat, werd zaterdag geruild
tegen Emmanuel Houtekins,
diens echtgenote Godelieve
Kets en hun twee kinderen,
Valerie en Laurent. Die had
den toen 1.162 dagen gevangen
gezeten nadat hun al langer
durende gijzeling in 1987 be
kend was geworden. De vrij
gelaten gijzelaars arriveerden
zaterdagavond op de militaire
luchthaven van Koksijde. Ze
kwamen toen uit de Egypti
sche hoofdstad Cairo. De Bel
gische regering heeft zaterdag
De Libische leider kolonel
Mauammar al-Kadhafi en de
Egyptische president Hosni
Mubarak bedankt voor hun
bemoeienissen met de vrijla
ting van de gijzelaars.
Barbara in rolstoel
Barbara Bush, de echtgenote van president George Bush
gisteren bij het sleeën in de buurt van Camp David een
opgelopen in haar linker onderbeen. De verwonding was n
ernstig dat het been in het gips moest maar de echtgenol
de president mag drie dagen haar been niet belasten. Va
dat zij gisteravond per rolstoel van de presidentiële helil
naar het Witte Huis werd vervoerd.
„GEEN LINK MET KUWAYT'
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON De
weinig dreigende taal die
president Bush laat horen
over het bloedbad dat
Russische troepen hebben
aangericht in Litouwen,
weerspiegelt vooral het
feit dat de Amerikaanse
president de internationa
le aandacht zoveel moge
lijk wil blijven richten op
de kwestie die voor hem
thans prioriteit heeft: Ku-
wayt.
In het Golfgebied staat voor
Bush zoveel op het spel dat hij
voor de gelegenheid zelfs met
officiële Amerikaanse staats
vijanden, zoals de van steun
aan terrorisme betichte presi
dent Assad van Syrië, hechte
banden smeedt. Dan moet er
in de Baltische staten heel wat
gebeuren wil Bush de relatie
met de Sovjetunie als 'solide
anti-Irak-partner' wezenlijk in
gevaar brengen.
Daarnaast acht de Amerikaan
se president het een plicht om
als leider van 's werelds voor
naamste supermogendheid op
timale contacten te onderhou
den met de machthebbers in
de overige belangrijke blok
ken in de wereld. De verhou
ding met de Sovjetunie is van
zo evident belang dat Bush' re
latief gematigde reactie op 'Li
touwen' („Het kan niet anders
dan dat dit onze relatie zal be
ïnvloeden") zelfs uitgelegd
kan worden als een vooruitlo
pen op de zaken. Bush weet
maar al te goed dat Amerika
ook met een eventuele opvol
ger van Gorbatsjov een be
hoorlijk contact zal moeten on
derhouden.
'Nee'
In de kwestie Litouwen heeft
Bush vorig voorjaar, toen het
onafhankelijkheidsstreven in
die Sovjetstaat tot acute span
ningen met Moskou leidde, al
aan Gorbatsjov laten blijken
begrip te hebben yoor diens
vrees dat afscheiding van een
deelstaat tot het einde van de
gehele Sovjetunie zou leiden.
Nu er doden zijn gevallen,
komt Bush echter wel onder
grote druk te staan van de
Amerikaanse samenleving en
het Congres om een harder
standpunt in te nemen en tot
strafmaatregelen jegens Mos
kou over te gaan. In dat proces
is het onvermijdelijk dat ook
binnen Amerika parallellen
worden getrokken tussen de
Baltische staten (waarvan de
inlijving in de Sovjetunie nim
mer formeel door de VS is er
kend) en Iraks inlijving van
Kuwayt. Er ligt in het Congres
al een ontwerp-resolutie klaar
van Democratisch senator Bill
Bradley, waarin van het
Kremlin wordt geëist af te
zien van verder geweld, „te
meer nu de wereld, inclusief
de Sovjetunie zelf, verenigd is
in verzet tegen de gewei
ge annexatie van een
klein land, Kuwayt. do
meedogenloze buurland
Maar Bush antwoordde
ren kortaf 'Nee' op de;
gende vraag of er ml
('linkage') is tussen Km*
Litouwen. De term lia
speelt een grote rol 't
Golfconflict, waar de VS
relatie wensen te le
Iraks terugtrekking uit
wayt en een door Saddai
sayn geëiste internafi
vredesconferentie over
problemen van het Mi
Oosten.
Haast
Behalve dat Bush geen t
crisis in de wereld,
ding' van Kuwayt, kan gi
ken, is er de Amerikaans
sident alles aan g
van zijn kant het vuur
Sovjetunie niet verder i
blazen. In zijn ogen
rikaans-Russische pola
rond de Baltische stati
kans vergroten op een m
re staatsgreep of ee
jov-dictatuur' in de Sovje
Daarmee zou de 'nieuwi
reldorde' waarvan na de
de Oorlog sprake is en
van Bush zichzelf een
architecten acht, door Ru
toedoen meteen al weer
dwijnen. En die vredigs
reldorde is nu juist een
Bush' belangrijkste motil
gen voor zijn militaire i
frontatie met Irak, dat id
de nieuwe episode van «i
wijde ontspanning en sa
werking bedreigt.
Van onmiddellijk belang
de internationale coalitie!
Irak wordt in Washingtt
kwestie Litouwen oven
niet beschouwd. Hooguit
instabiliteit in de Sovie
voor Bush een extra rede
haast te maken met een o
tegen Irak, zodat Kuwaj
vrijd zal zijn als een even
nieuw regiem in het Kit
nauwere contacten met:
rika-vijandige landen ir
Midden-Oosten kan aanh
Inzicht
Wat de ware krachtsve
dingen in het Kremlin br
waarnemers in de Ameril
se hoofdstad hebben n»
indruk dat de regering;
daarin groot inzicht I
Bush sprak waarschijnlj
waarheid toen hij gisten
simpelweg niet te weten i
militaire optreden in V
erop kan duiden dat pre
Gorbatsjov geen feitelijk
meer uitoefent over zijn 1
leiding.
Over de meest vergaand)
gen die opdoemen nu de
jetunie een oud en lelij
zicht laat zien wordt in
nog geenszins gespecu
Het is alsof niemand era<
denken, zeker niet nu
groot deel van de Amen
se krijgsmacht vanuit E
is verhuisd naar het Mi
Oosten. Amerika kan
overal tegelijk zijn, zelfc
zo blijkt in gedacb
