p
ll
inal
Ie
Een slanke schoonheid met
taille van vier kilometer
Wight laat zich
graag veroveren
Met de ferry
naar Langeland
ZATERDAG 12 JANUARI 1991 PAGINA 39
rustiek eiland langeland inspiratiebron voor deense volkslied
De snelste route naar Langeland is
via de veerdienst Kiel-Bagenkop
(op de zuidelijkste punt van het
eiland). Afstand vanaf Amsterdam:
600 autokilometers. De overtocht
wordt zeven keer per dag gemaakt
en duurt twee en een half uur. Een
retour kost tussen de 45 en 54 gul
den voor een auto en verder wordt
er 10,80 tot 16,50 per persoon gere
kend. Informatie en/of boekingen:
Info Skandic, Pottebakkersrijge 14,
9718 AG Groningen, tel. 050-
143200; Bustours, Conradstraat 20,
3013 AP Rotterdam, tel. 010-
4124444 of H&S, Liliënthalpl. 8,
9501 XP Stadskanaal, tel. 05990-
14481.
Langeland telt tien campings, 1200
bedden in diverse pensions (18 tot
30 gulden) en hotels (75 tot 190 gul
den), alsmede een groot aantal va
kantiehuizen en -boerderijen in alle
soorten en maten. In de zes jachtha
vens zijn motorjachten, zeilboten,
kotters en visjollen te huur.
Informatie over Langeland en de
omringende eilanden kan schrifte
lijk worden aangevraagd bij het
Deens Verkeersbureau, Postbus
372, 2501 CJ Den Haag, of via de
brochure-bestellijn: tel. 070-
3603297 (dag en nacht).
RUDK0BING - „Ik ken een liefe
lijk land, een vruchtbaar land dat
golft van dalen tot heuvels, waar
beukenbossen zich spiegelen in de
zee". Zo ongeveer begint het Deen
se volkslied 'Der er et yndigt land'.
Bij het toonzetten van die vader
landsliefde liet de dichter Adam
Oehlenschlager zich inspireren
door het landschap van het eiland
Langeland.
De poéet was tot over zijn oren verliefd
op deze 54 kilometer lange, goed gepro
portioneerde schoonheid met een wes
pentaille van krap vier kilometer, die be
vallig tegen de zuidoostflank van het
groenovergoten eiland Funen ligt ge
vlijd.
Als tegenhanger van Oehlenschlagers ly
rische oprisping circuleert in de kro's
(herbergen) op het langgerekte eiland een
mopje over een Kopenhagenaar die van
de rechter mocht kiezen tussen de ge
vangenis, öf verbanning naar Langeland.
De man prefereerde het eiland boven de
cel. Na enige tijd verzuchtte de banne
ling dat hij de verkeerde keuze had ge
maakt. Maar Guri Koefoed, de kersverse
directrice van de Turistforening (VVV)
geeft ad rem een positieve draai aan de
kwinkslag. „Als je stil wilt blijven zitten,
moet je inderdaad niet op Langeland
zijn. Dit is een ideaal eiland voor actie-
we vakanties: voor fietsen, wandelen,
zwemmen, zeilen, kanoën, surfen, paard
rijden, huifkartochten".
Onder de ongeveer 340.000 toeristen die
de 16.000 Langelanders jaarlijks enige
weken gezelschap komen houden, bevin
den zich ook veel sportvissers, want de
wateren rond het eiland wemelen van de
zeeforel, zalm, paling en platvis. Ook
menig Nederlandse hengelaar keerde te
rug met verhalen over wonderbaarlijke
visvangsten.
Rust en ruimte
Maar Langeland biedt ook volop rust en
ruimte. Het golvend landschap is een
patchworkdeken van dromerige dorpjes,
haventjes, boomgaarden, akkers, weilan
den, kapitale boerderijen, bossen en na
tuurreservaten. Dat alles gevat in een
zilverwitte krans van 140 km kindvrien
delijk strand.
Het eiland is een prehistorische schatka-,
mer. Het Langelands Museum voorziet
de archeologische vondsten, hunebed
den, dolmen en Vikingen-bouwsels van
een fascinerende toelichting. Er is onder
meer een schedel uit het Stenen Tijdperk
met een doorboorde kies te zien, als be-
wjjs dat de eerste tandarts ter wereld op
Langeland praktiseerde.
Het historisch museum is te vinden in
het zeven eeuwen oude Rudkobing.
Deze enige echte 'stad' op het eiland is
één groot openluchtmuseum. Monumen
tale 17e-eeuwse patriciërswoningen en
veelkleurige vakwerkhuizen met rustieke
doorkijkjes omzomen schilderachtige
straatjes, afgezet met een fleurige franje
van twintigduizend rozenstruiken. Rud-
kobing is een sprookje van Hans Christi-
aan Andersen in een decor van Anton
Pieck.
Akvavit
Hel knusse plein dat het epicentrum van
het stadje vormt, ligt ingeklemd tussen
hotel Skandinavia en café Washington.
Die aardrijkskundige naamgeving baar
de het grapje dat Rudkobing, het groot
ste plein ter wereld heeft. „Je kunt hier
van Scandinavië naar de hoofdstad van
de Verenigde Staten lopen". Of wagge
len, want in de 'Washington' wordt met
gulle hand een voortreffelijke Akvavit
geschonken, een kruidig antivries met
een afdronk van kummel en de stuw
kracht van kerosine.
Aan de rand van het plein smeekt een
onooglijk optrekje om de aandacht van
monumentenzorg. Twee eeuwen geleden
bood het een schamel onderdak aan
Christiaan Oldenborg, een pruikenmaker
die als schoolmeester een paar grijpstui-
vers bijschnabbelde. Een van zijn leer
lingen werd wereldberoemd: de apothe
kerszoon Hans Christiaan 0rsted, de
ontdekker van het elektromagnetisme.
Rudkobing eerde zijn beroemde zoon
met een stoer standbeeld. Vanaf zijn
hoge sokkel staart de hooggeleerde na
tuurkundige voor eeuwig met een bron
zen blik naar de apotheek waar hij in
1777 werd geboren. Deze oudste apo
theek van Denemarken herbergt tegen
woordig ook een farmaceutisch mu
seum. Daar is onder meer te zien hoe
men vroeger pillen draaide van miere-ei-
eren, ogen van rivierkreeften, gedroogde
zwemblazen en gemalen mummy's. En
dat alles uiteraard op doktersrecept.
Langeland is de grootste parel in een col
lier van 72 bewoonde en onbewoonde
eilanden, die samen de fotogenieke
Zuidfunense archipel vormen. Vooral
Aero is een juweeltje. Het eilandje ligt
op nauwelijks één uur varen van Rudko
bing. De hoofdplaats Aeroskobing is een
Rudkobing is een sprookje van Hans Christiaan Andersen in een decor van Anton Pieck.
FOTO'S: PERS UNIE
van de mooiste stadje van Denemarken.
De huisjes met fraai gedecoreerde deu
ren zijn er zó laag, dat je de dakgoten
kunt aanraken. Een curiosum is het mu
seumpje waar een vloot van miniatuur
scheepjes in flessen ligt afgemeerd. Het
is het levenswerk van Peter Jacobsen,
bijgenaamd Flessen Piet, die op zijn rei
zen over de Zeven Zeeën met engelenge
duld een paar duizend scheepjes in
drankflessen propte. De zeebonk bezat
niet alleen een groot vakmanschap,
maar ongetwijfeld ook een kolossale le
ver, want hij dronk de benodigde Akva-
vit-flessen eerst hoogstpersoonlijk leeg.
Romance
Vanuit Langeland maakt een achthon
derd meter lange brug via het piepkeine
eilandje Siö een hinkstapsprong over de
woelige baren naar Tasinge, met het pit
toreske havenstadje Troense en het
voorname kasteel-museum Valdemars
Slot. Het eiland vormde in de vorige
eeuw het decor voor de tragische roman
ce tussen de gehuwde Zweedse graaf Six-
tensparre en de Deense koorddanseres
Elvira Madigan. De graaf deserteerde uit
het leger en vluchtte met zijn geliefde de
bossen van Tasinge in. Toen hun vol
maakte liefde werd overschaduwd door
honger en geldgebrek pleegden zij zelf
moord.
Het drama is door de Zweedse cineast
Bo Widerberg verfilmd. Als muzikaal
thema voor de tranentrekker gebruikte
hij het andante uit het Pianoconcert nr.
21 van Mozart. Deze 'klassieker' kreeg
hierdoor de bijnaam 'Elvira Madigan'.
Een zerk op het kerkhof van Landet her
innert aan de dramatische suïcide voor
quatre mains.
Twee eeuwen eerder kende de geheime
love story tussen de 15-jarige Margrete
Dorothea Ranzau en haar 31-jarige min
naar Frederik Ahlefeldt na veel verwik
kelingen wèl een happy end. Omdat de
vader van het meisje, graaf Ranzau, fel
gekant was tegen de relatie, knepen de
geliefden er stilletjes tussenuit. Zij
trouwden in het geniep in Duitsland. De
woedende graaf onterfde zijn dochter,
maar sloot haar na drie jaar weer innig
aan zijn grafelijk hart. Als huwelijksge
schenk kreeg het jonge paar de 12e-
eeuwse burcht Tranekaer op Langeland.
Dit schitterende roodkleurige kasteel is
nu al bijna 350 jaar eigendom van de fa
milie Ahlefeldt.'
De huidige bewoner, graaf Preben Ahle-
feldt-Laurvig, bestiert vanachter de vier
en een halve meter dikke slotmuren het
kapitale familiebezit: 1000 ha landbouw
gronden, bossen, een kerstbomenkweke
rij en een florerend meubelfabriekje dat
moderne creaties van Deense ontwer
pers in eerlijk hout realiseert.
Stamboom
Noblesse oblige, adel veplicht. Maar de
joviale edelman voelt zich niet verplicht
om kasteel Tranekaer, dat meer op een
museum dan op een woonhuis lijkt,
open te stellen voor publiek. Bezoekers
zijn wel welkom in de stallen annex res
taurant en in het 82 hectare grote kas
teelpark, waar in de loop der eeuwen
300 verschillende soorten bomen wortel
hebben geschoten. Maar het indrukwek
kendst is de stamboom van de Ahle-
feldt-Laurvigs zelf, een genealogische
woudreus, waaraan ministers, diploma
ten en generaals ontsproten. De kleur
rijkste telg is ene Claus Ahlefeldt-Laur-
vig. Die maakte in de vorige eeuw driftig
gebruik van het Jus primae noctis, het
recht om in de huwelijksnacht van een
van zijn horigen met de maagdelijke
bruid onder de lakens te kruipen. De po
tente graaf verwekte daarmee opschud
ding èn 91 nakomelingen.
AAD STRUIJS
Might is een van de belangrijkste vakantiebestemmingen in
Ingeland. Jaarlijks komen er ruim 1,5 miljoen Britten op
lezoek. Buitenlanders zijn er schaars te vinden, afgezien van
dagjesmensen die zich per bus binnen een dag over het hele
eiland rond laten zeulen. Want de auto is onmisbaar op het
eiland, maar de pont is peperduur; de kosten komen nog eens
bovenop die van het veer naar Engeland. Maar de toerist die
The Solent oversteekt krijgt vervolgens moeiteloos voor elkaar
wat Napoleon niet lukte: het Isle of Wight wordt veroverd. Of
is het andersom?
WEINIG BUITENLANDERS
OP POPULAIR BRITS EILAND
De krijtrotsen in
het uiterste westen
van het Isle of
Wight, met aan
het eind The
Needies.
FOTO: PERS UNIE
NEWPORT - De aankondiging
van de excursie naar de afdrukken
van dinosauruspoten hadden we
net te laat in de gaten. De vorige
dag had een grote groep belangstel
lenden het fenomeen bewonderd,
voor de kust bij het plaatsje Brook,
bij extreem laag water. Het was de
enige keer dat The National Histo
ry Archaeological Society van
het Isle of Wight dat uitstapje vorig
jaar organiseerde.
Een verblijf op het eiland betekent een
voortdurende confrontatie met een ver
verwijderd of nabij verleden. Een van de
grootste bezienswaardigheden is de
Alum Bay in het westen, waar geologi
sche processen de hoog uit zee oprijzen
de rotswand van verschillende felle kleu
ren hebben voorzien; een fenomeen dat
zich het kleurrijkst manifesteert bij zon
neschijn na hevige regen. Het wantrou
wige idee dat een werknemer van het na
burige pretpark de krijtrotsen elke avond
opnieuw opschildert, verdwijnt pas echt
wanneer men zelf een rode, gele, bruine
of blauwe brok uit de wand heeft gepeu
terd. Het veelkleurige zand wordt met
pakken tegelijk verkocht; toeristen kun
nen er glazen flesjes en vuurtorentjes
mee laten vullen.
Elders langs de kust liggen de fossielen
letterlijk voor het oprapen. De strand-
wand aan de zuidwestkust bijvoorbeeld
bestaat uil laagjes zachte aarde die zich
als 'boomringen' aftekenen. De natuur
heeft ze geleidelijk in vele tienduizenden
jaren opgebouwd, maar de zee hapt er
bij elke storm grote stukken uit. Wan
neer de laagjes van elkaar gescheiden
worden, zijn afdruksels te zien van zee
diertjes. Aan platte stenen op het strand
zijn schelpdieren gehecht - al 117 mil
joen jaar, als de vermelding mag worden
geloofd in winkels waar soortgelijke ste
nen worden verkocht.
Toerisme
Het Isle of Wight aan de Engelse zuid
kust heeft op Britten een opmerkelijke
aantrekkingskracht. Zoals elke rechtge
aarde Engelsman het een 'must' vindt
ten minste eens in zijn leven in de rij te
staan om in de Londense Tower de
kroonjuwelen te aanschouwen, hoort een
bezoek aan 'IoW' eveneens tot de more
le verplichtingen. Opmerkelijk veel ou
deren verhuizen erheen om van hun
pensioen te genieten. Veel jongeren
daarentegen trekken weg, want het
eiland bezit nauwelijks industrie van be
tekenis. Er wonen slechts honderddui
zend mensen.
Het toerisme is de belangrijkste bron
van inkomsten. Rond anderhalf miljoen
mensen wagen jaarlijks de oversteek
voor een korte of lange vakantie. Onder
hen zijn bijzonder weinig buitenlanders.
De hoge kosten van de veerpont naar
Wight, zeker wanneer men met de auto
komt, spelen daarbij beslist een rol. En
een auto is op het eiland onmisbaar.
Veel 'dagjesmensen' laten zich bij aan
komst in een bus proppen voor een
tocht langs de belangrijkste bezienswaar
digheden. Die doen zichzelf beslist te
kort. Het eiland is een langer verblijf
waard. De afmetingen - van oost naar
west maximaal 37 km en van noord
naar zuid 21 km - maken het overzich
telijk. Het is goed mogelijk het tijdens
bijvoorbeeld een vakantie van twee we
ken intensief te doorkruisen en goed te
leren kennen.
Strategisch
Het strategische belang dat de Britten
hechten aan het Isle of Wight is overal te
bespeuren. Tijdens de oversteek met de
veerpont wordt duidelijk dat de haven
van Southampton sinds jaar en dag uit
stekend wordt beschermd. Aan de oost
kant van het eiland, tegenover Ports
mouth, steken vier cirkelvormige forten
uit de zee. De westelijke toegang wordt
bewaakt door Fort Albert en Fort Victo
ria, tegenover Hurst Castle dat aan de
overkant op een schiereiland staat.
Het wantrouwen in het Continent is
alom te bespeuren. De heuvelachtige
zuidwestelijke kustweg met schitterende
vergezichten heet al twee eeuwen Milita
ry Road. Hij werd aangelegd omdat men
rekening hield met de grenzeloze ambi
ties van Napoleon. Vijftig jaar geleden
nog verrezen daar fantasieloze barakken
kampen voor de duizenden soldaten die
er een Duitse invasie moesten tegenhou-
.den. En zo liggen er over het eiland ver
spreid nog een aantal historische bouw
werken, ooit neergezet om vermeende
vijanden tegen te houden.
Contrasten
Het militaire nut ervan is intussen weg
gevallen. De galerijen van het Golden
Hill Fort bij Freshwater bieden nu plaats
aan tientallen winkeltjes. Het No Man's
Land Fort in zee, omgebouwd tot een
peperdure vakantiebungalow met zwem
bad en landingsplaats voor helikopters,
is te koop. De barakken langs de kust
zijn nu vakantiekampen waar, volgens
de Britse 'hi-de-hi'-traditie, entertainers
's avonds bingo spelen met een goedge-
kleed publiek.
Wight is een eiland vol contrasten. On
danks de geringe afmetingen zijn er gro
te verschillen in het landschap. Het zui
den is heuvelachtig. De hoogste top is de
St. Boniface Down van 240 meter. Aan
de uiterste westpunt steken The Needies
uit zee; drie pilaren van krijtrots. Vroe
ger moet er een vierde zijn geweest, die
36,5 meter hoog was. Maar die werd tij
dens een hevige storm in 1764 weggesla
gen.
De heuvelrug die dwars over het eiland
loopt houdt de koude noordelijke win
den tegen, waardoor de zuidkust zeer
rijk is aan deels subtropische vegetatie.
De riviertjes die er in zee uitmonden
hebben diepe kloven uitgesleten, die
'chines' worden genoemd. Het noorden
is tamelijk vlak; in het westen overheer
sen grasvlakten en bouwland. In het
noorden en oosten zijn grote zandstran
den; in het zuiden ligt, waar het strand
toegankelijk is, voornamelijk kiezel
steen. Het westen is bijna onbewoond;
de bevolkingsconcentraties bevinden
zich langs de oostelijke kust.
Natuur
Het is vooral de natuur die Wight zijn
grootste aantrekkingskracht geeft. Het
eiland leent zich uitstekend voor lange
wandelingen; er zijn ook verschillende
natuurpaden uitgezet. Van 'steden
schoon' is echter nauwelijks sprake. De
hoofdstad Newport (20.000 inwoners),
de enige stad die niet aan zee ligt, bezit
weliswaar een oud en bezienswaardig
kasteel en Romeinse overblijfselen,
maar verder is het er vooral druk. De
kuststeden zijn rommelig en ademen de
grote invloed van het toerisme. Wel lig
gen er in de binnenlanden lieflijke dorp
jes. Daarbij verdienen Godshill, Wrox-
hall en Shorwell een eervolle vermel
ding.
De eilanders zijn uitstekend op het toe
risme ingesteld. Watersport is er in alle
variaties mogelijk, met als jaarlijks
hoogtepunt de Cowes Week, begin au
gustus, een van de bekendste zeilraces
ter wereld. Er zijn natuurparken met
honderden vlinders, bijzondere planten
en tropische vogels. Er zijn gerenom
meerde musea als het Osborne House,
waar koningin Victoria tot 1901 woon
de, terwijl particulier initiatief heeft ge
leid tot gevarieerde tentoonstellingen als
van speelgoed, smokkelwaar en fossie
len. Er zijn glasblazerijen, wijngaarden
en pottenbakkerijen. Eventjes grasdui
nen bij een 'Information Office', de
plaatselijke VVV, levert een grote hoe
veelheid foldermateriaal op van verras
sende bezienswaardigheden.
ANDRÉ HORLINGS
CeidócSouocmt
