De islamitische kaart van Saddam Husayn
Arabische leiders
erschepen goud
5
olfoorlog persoonlijk dilemma voor Amerikaaas politicus
„Miljoenen nodig voor
opvang vluchtelingen"
Moskou vraagt Irak
in te gaan op nieuwe
vredesvoorstellen
X)EL OPTREDEN IS DESTABILISEREN REGERINGEN ARABISCHE STATEN
ITENLAND
OeidAaOowuvnt
VRIJDAG 11 JANUARI 1991 PAGINA 5
j (Van onze correspondent
Mare de Koninck)
SHINGTON Als er een Ame
bian is voor wie het oorlogsdilem-
rjjin het Midden-Oosten een wel
J persoonlijke tweestrijd betekent,
>nJis het Jerry Costello, lid van het
n| van Afgevaardigden in Was-
aalton. De politicus uit Illenois is
ne^r van een 21-jarige parachutist
k de 82-ste divisie, mogelijk een
ls.Jde eerste Amerikaanse militairen
raipaadwerkelijk hun leven op het
vaj moeten zetten.
le"|ello zal dit weekeinde zijn ste n
u'fbrengen over een mede
Bush de vrijheid geeft
joorlog in de Golf te beginnen,
elit
Vader Costello denkt in het gisteren
begonnen Congresdebat tegen de oor
logsmotie te zullen stemmen. Hij is
voor een resolutie die voorziet in lan
ger wachten tot economische sancties
tegen Irak hetzelfde bereiken als wat
nu ten koste van veel bloedvergieten
lijkt te gaan gebeuren.
Maar de afgevaardigde uit Illenois
wordt gekweld door de vraag of zijn
standpunt wel objectief is en of het
geen voedsel geeft aan de verdenking
van veel Amerikanen dat politiek
Washington minder gemakkelijk tot
oorlog zou besluiten als meer politici
zonen en dochters aan de frontlinie
in de verre woestijn hadden.
Amerika heeft een volledig vrijwilli
gersleger, waarin maar weinig mili
tairen uit hogere en invloedrijke
kringen dienen. Van alle 535 Huis-
en Senaatsleden zijn er slechts twee
met een zoon in het Golfgebied. De
tweede is Huislid De la Garza, wiens
zoon chirurg is en geen gevechtsfunc
tie heeft.
„Ik vrees dat mijn objectiviteit is ver
nietigd door mijn persoonlijke be
trokkenheid Er gaat geen kwartier
voorbij of ik denk aan mijn zoon", al
dus Jerry Costello sr. die een behou
dend Democraat is en inzake onder
werpen van buitenlandse politiek al
tijd een loyaal supporter van het be
leid van Republikeins president Bush
is geweest.
In dit geval echter rijgt hij alle argu
menten tegen oorlog met gretigheid
aaneen. „Ik betrap mezelf op de emo
tionele invloed op mijn redenering,
waarin ik denk dat we geen Ameri
kaans bloed moeten verspillen om
een discutabele monarch in Kuwayt
weer op de troon te zetten. En toen ik
onlangs in het Midden-Oosten was
vond ik het onthutsend te zien hoe
veel Saudische en Kuwaytse mannen
er in Riyadh over straat liepen te
slenteren, wachtend tot de Amerika
nen voor hen zouden gaan vechten".
Jerry Costello zelf heeft zijn zoon vo
rig jaar gestimuleerd om in het vrij
willigersleger te gaan. „Mijn vrouw
was er niet voor, maar ik heb haar
ervan overtuigd dat hij waarschijn
lijk nooit het gevecht in zou hoeven,
omdat immers de koude oorlog voor
bij is", aldus de geplaagde politicus.
Afgelopen zondag heeft hij zijn zoon
vanuit Saudi-Arabië voor het laatst
aan de telefoon gehad. „Hij is niet
bitter en hij denkt dat hij zal overle
ven Al zijn persoonlijke bezittingen
heeft hij al in een doos naar huis ge
stuurd. Hij heeft nu alleen nog maar
zijn rugzak, want de paratroepers zijn
begonnen aan de laatste voorberei
dingen voor het gevecht. Hij zei dat
het wel na 15 januari zal worden dat
hij weer kan bellen".
GENEVE Het VN-bureau voor de coördinatie van hulp bij
rampen (UNDRO) heeft gisteren gezegd dat 38 miljoen dollar
nodig is om honderdduizenden vluchtelingen op te vangen
uit Irak en Kuwayt in geval een oorlog in de Golf uitbreekt.
Volgens het VN-agentschap is het door de spanning, die is
opgelopen na het mislukte overleg tussen Irak en de VS in
Geneve, niet ondenkbaar dat grote stromen mensen Irak en
Kuwayt zullen ontvluchten nog voordat er sprake is van oor
log.
De bijdragen die UNDRO eerder ontving toen in de eerste
maanden na de Iraakse inval in Kuwayt duizenden mensen
naar naburige landen vluchtten, zijn volledig gebruikt.
ëfJDEN Hoewel zij in
openbaar praten over
hoop op vrede, heb-
de Arabische leiders
de Golfstaten hun
'jrbereidingen voor oor-
e al getroffen. Het ge-
it gaat dat zij, om hun
en eigendommen te
k*chermen, ongeëve-
°rde hoeveelheden on-
'g^erkt goud hebben
atscheept richting Euro-
djen de Verenigde Sta-
f handelaren in Dubai, van
er veel van Iraanse af-
ie st zijn, overwegen een
tod van Iran om hun
i devolle zaken in Teheran
slaan tot het conflict is
idigd. In Teheran is deze
de hoogste Iraakse dele-
aangekomen die Iran
bezocht sinds de islamiti-
revolutie van 1979. De
Spatie werd dermate warm
aald door de Iraanse auto
ten, dat het de vele fami-
die hun zonen, vaders of
'r genoten missen als gevolg
de acht jaar durende oor-
ussen Irak en Iran zicht-
tegen de borst stuitte,
dit moment bereidt het
ise leger zich voor op
tscheepse oefeningen bij
met Irak om te voor-
en dat toekomstige ge-
ten tussen Irak en de in-
itionale troepenmacht
uitstrekken tot op Iraans
dgebied.
'v, dat de aanwezigheid van
Ierse troepen in Saudi-
bie in krachtiger termen
veroordeeld dan de inva-
in Kuwayt door Irak, zou,
uit betrouwbare bron
omen, de Verenigde Sta-
en Groot-Brittannië ge-
Jordaanse Airbussen naar Beek
BEEK Vanmiddag zijn op de luchthaven Beek vier Airbussen
van het type 310 van de koninklijke Jordaanse luchtvaartmaat
schappij gearriveerd. De pas een half jaar oude toestellen van
elk rond 60 miljoen gulden worden tijdelijk in ons land gestatio
neerd. Jordanië heeft wegens de opgelopen spanningen in het
Midden-Oosten onvoldoende emplooi voor de vliegtuigen. De
hoofdreden evenwel waarom deze toestellen naar Beek komen,
laat zich echter makkelijk raden. De luchtvaartmaatschappij wil
haar kostbare bezit in geval van oorlog in veiligheid brengen.
De toestellen kunnen door chartermaatschappijen worden ge
huurd. De keuze is op Beek gevallen omdat Jordanië geregelde
lijndiensten voor vrachtvervoer onderhoudt met dit vliegveld.
zegd hebben zonder uitstèl
Saddam Husayn omver te
werpen en daarna onmiddel
lijk te vertrekken uit het Golf
gebied.
Woensdag waarschuwde Tehe
ran de westerse bondgenoten
de heilige Shia-plaatsen in
Irak niet te bombarderen. De
heiligdommen zijn makkelijk
herkenbaar, zeker overdag,
omdat de meeste tempels grote
koepels hebben die zijn bedekt
met glanzend bladgoud.
Het lijdt overigens geen twijfel
dat Saddam Husayn, de man
die in 1988 gifgassen inzette te
gen de Kurdische stad Halabja,
een religieuze moslimheld is
geworden. In Pakistan werden
woensdag veel mensen verrast
door de woorden van minister
Maulana Abdus-Sattar Khan
Niazi. Deze zette zich af tegen
zijn collega's en veroordeelde
het besluit van Saudi-Arabië
om het Westen om hulp te
vragen. Verder beschuldigde
hij de Verenigde Staten ervan
de olievelden in hèt Golfge
bied in bezit te willen krijgen.
Pakistan, een nauwe bondge
noot van Saudi-Arabië, heeft
15.000 manschappen gezonden
als aanvulling op de Saudische
en westerse troepen. Washing
ton heeft er bij de Amerikaan
se burgers in Pakistan op aan
gedrongen om voor vijftien ja
nuari het land te verlaten.
In Syrië zijn Shell en de Ame
rikaanse oliemaatschappij Ma
rathon begonnen met het eva
cueren van hun personeel.
Veel luchtvaartmaatschappijen
hebben hun vluchten naar het
Golfgebied afgelast of beperkt.
Een lichtje in de duisternis is
dat de crisis de media in de
Golf nieuw leven heeft inge
blazen. De voorheen wat timi
de pers in Saudi-arabië heeft
meer vrijheid gekregen en le
vert nu interessanter leesvoer.
De Egyptische pers heeft over
al nieuwe aanhang gekregen.
Waar de Egyptische kranten
als gevolg van censuur de le
zers niet bereiken, wordt aan
dachtig naar Radio Cairo ge
luisterd. Het station zendt
urenlange, vrijwel ongeremde
discussies tussen krantenmen
sen over de Golfcrisis uit. Ira
kezen lopen het risico gevan
gen te worden genomen wan
neer zij hun radio erop afstem
men, hoewel Saddam Husayn
zelf een gretige luisteraar zou
zijn.
HAZHIR TEIMOURIAN
(c) The Times
De supermarkten
in Israël, zoals op
de foto boven in
Tel Aviv, staan vol
met mensen die
voedsel
hamsteren met
oog op een
eventuele
Golfoorlog.
Ook wordt
geoefend met
gasmaskers voor
het geval Irak een
aanval mocht
doen met
chemische
wapens.
FOTO: AP
(Vervolg van
de voorpagina)
MOSKOU De Sovjetu
nie heeft haar voormalige
bondgenoot Irak opgeroe
pen om een oorlog te
voorkomen en om in te
gaan op nieuwe vredes
voorstellen. Volgens een
verklaring van het minis
terie van buitenlandse za
ken heeft een oorlog ge
vaarlijke consequenties
voor de bevolking in de
Golf en Irak.
„Wij roepen alle partijen, met
name Irak, op zich de ernst te
realiseren van de situatie en
verantwoordelijkheid te tonen
voor het lot van de regio en
haar bevolking". Ook Moskou
steunt de missie van VN-secre-
tarus-generaal Perez de Cuel-
lar naar Baghdad.
De halfbroer van Saddam Hu
sayn, Barzan al-Takriti die
VN-ambassadeur is in Genève,
zei dat „de deuren nog steeds
open staan voor initiatieven".
Hij zei dit na de ontmoeting
tussen Aziz en Baker. Op de
vraag of het mislukken van de
besprekingen oorlog betekent,
zei Barzan dat „dat afhangt
van president Bush zelf, en dat
wij klaar zijn voor zowel vrede
als oorlog, hoewel wij liever
vrede willen".
In de Arabische wereld vra
gen diplomaten zich af of de
weigering van Irak om zich
uit Kuwayt terug te trekken is
gebaseerd op gevaarlijke mis
rekeningen, zoals Baker na af
loop van de besprekingen met
Aziz zei, of politieke bluf. Men
vraagt zich ook af of Irak te
trots is om te weigeren gehoor
te geven aan de oproep zich
terug te trekken. Anderen me
nen dat Baghdad veronderstelt
dat het een militaire nederlaag
kan omzetten in een politieke
winst en dat Irak tijd wil rek
ken zolang in Washington het
Congres nog debateert over
een wet die Bush toestaat mili
taire middelen te gebruiken.
Het debat hierover is gisteren
begonnen en naar verwach
ting zal morgen de stemming
plaatsvinden.
De bevelhebber van de Israëli
sche luchtmacht, Avihu Bin
Nun, is gisteren op tv versche
nen om de bevolking ervan te
verzekeren dat de luchtmacht
er klaar voor is een Iraakse
aanval af te slaan. Bin Nun
zei: „De piloten zitten in hun
vliegtuig, onze anti-ballistische
batterijen staan opgesteld en
zijn operationeel. Naar mijn
mening zijn we in staat om
een Iraakse aanval op de staat
Israël te stoppen".
Premier Shamir maande
eveneens via de televi
sie het volk tot kalmte. „Ik
sta onder geen enkele span
ning en er is geen reden tot
gespannenheid. Iedereen zal
doen wat van hem wordt ver
wacht en dat is alles", zei Sha
mir.
Lloyd's 7 dagen per week open
LONDEN Lloyd's of London, 's werelds grootste verzeke
raar, heeft gezegd in geval van een oorlog in de Golf zeven
dagen per week open te blijven. Alan Lord, de voorzitter van
de raad van bestuur, zei tijdens een persconferentie dat zijn
maatschappij in deze „turbulente tijden" bereikbaar moet
zijn voor ongeruste cliënten. Sinds de Iraakse inval in Ku
wayt op 2 augustus zijn de verzekeringspremies sterk om
hoog gegaan.
ai
fjj HAAG Het aftel-
>g is begonnen, de geluk-
Clfisen voor het nieuwe
j zijn verstomd. Onaf-
nadert 15 janu-
de dag waarop het
•ultimatum afloopt en
jeweld tegen Irak mag
'en gebruikt om het
Kuwayt te verdrijven,
de Arabische wereld
verwarring en woe-
de aanwezigheid
de westerse troepen
,udi-Arabië, waar de
belangrijkste heilig-
,men van de islam
bevinden. Ook heerst
dom frustratie over het
dat de Arabieren we-
t(.om niet in staat zijn
gieken zelf hun zaakjes
te knappen. Het is te-
deze achtergrond dat
lident Saddam Husayn
Irak zijn „islamitische
speelt.
[werpt zich niet alleen op
idé Arabische leider die het
fit op te nemen tegen de
„imperialistische en zionisti
sche krachten" in de Verenig
de Staten en Israël, maar riep
in augustus zelfs op tot de ji
had. de heilige oorlog, om de
heilige plaatsen Medina en
Mekka te bevrijden van de on
gelovigen. Islamitische funda
mentalisten in Saudi-Arabië
en Egypte, die in het westerse
kamp zitten, worden opgeroe
pen hun eigen regeringen ten
val te brengen.
In verschillende Arabische
landen wordt gedemonstreerd
voor Saddam. Zo betuigen
Palestijnse vrouwen en kinde-
■ren in Jordanië en Israël voor
televisiecamera's hun liefde
voor Saddam die het zegt op te
nemen voor de Palestijnse
zaak. In hun ogen is Saddam
een held. De televisiebeelden
met lijken van verkrampte
.Kurdische kinderen en hun
moeders (de etnische minder
heid in Irak) na een gifaanval
hebben ze blijkbaar nooit ge
zien.
Toch werd niet massaal ge
hoor gegeven aan Saddams op
roep. Islamitische schriftge
leerden verklaarden dat er
geen jihad gevoerd kan wor
den tegen andere moslims in
Saudi-Arabië. Een heilige oor-
•AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
log kan namelijk alleen ge
voerd worden tegen ongelovi
gen om de islam te bescher
men. Iraanse geestelijken we
zen er op dat de wereldlijke
leider niet gemachtigd is tot
een heilige oorlog op te roe
pen. Bovendien ontzegde de
Islamitische Conferentie Orga
nisatie (ICO) Saddam het
recht zich te beroepen op de
islam.
Duivelse doeleinden
Ook verklaarden de schriftge
leerden dat het van Saudi-
Arabië geheel legitiem is de
hulp in te roepen van de niet-
islamitische strijdkrachten om
zich te verdedigen. Ze wijzen
erop dat in de Koran situaties
worden beschreven waarin
profeet Mohammed destijds
eveneens bondgenootschappen
sloot met niet-islamieten, zoals
christenen en jodep.
De meeste gelovige moslims
begrijpen dat de Iraakse leider
hun geloof voor zijn eigen dui
velse doeleinden probeert aan
te wenden. Saddams Ba'ath-
partij, gefundeeerd op seculie
re grondslag en het Arabisch
nationalisme predikend, treedt
niet alleen meedogenloos op
tegen de sunnitische Kurden
in eigen land, maar ook tegen
de shi'itische Arabieren, die er
de meerderheid vormen. In de
jaren tachtig, tijdens de oorlog
met Iran, werden honderden
shi'iten gemarteld en gedood.
Tienduizenden werden gede
porteerd. Hun leider, Ayatol
lah Mohammed Baqr Al-Sadr,
werd zwaar gefolterd door
Saddams halfbroer Barzan
Ibrahim die toen hoofd was
van de Mukhabarat, de gehei
me dienst. De Mukhabarat
doodde Al-Sadr in 1980 door
zijn baard in brand te steken
en spijkers in ^ijn hoofd te
slaan.
Met het inspelen op de islami
tische gevoelens heeft Saddam
Husayn drie doelen voor ogen.
In de eerste plaats wil hij zo
zijn eigen bevolking, die de el
lende van de vorige oorlog
met Iran nog niet te boven is,
mobiliseren voor een nieuw
avontuur. Daarnaast probeert
hij de bevolking van de Arabi
sche landen op te zetten tegen
het Westen, om de anti-Iraak-
se alliantie te breken. Tenslot
te zet hij de islamitische fun
damentalisten in landen als
Egypte en Saudi-Arabië op te
gen hun eigen regeringen. In
MYSTERIE VAN HET ZEVENGESTERNTE
Lupardi binnen is beklimmen ook Ross en Prudon de
voorzichtig glippen zij naar binnen. In het restaurant is
■Jnand aanwezig, maar uit het daar achter gelegen vertrek ho-
jlzij stemmen. Ross gluurt door een gordijn en ziet dat Lupar-
'Wang Hang een doos laat zien. Wat er in zit kan Ross wel
jen: Lupardi probeert natuurlijk zijn kostbare bezittingen van
Tiand te doen. Ross kucht een paar maal nadrukkelijk en dan
tiet Wang Hang te voorschijn. Hij buigt beleefd. „Komt u bin
nen, mijne heren", zegt hij vriendelijk, „waarmee kan ik u die
nen?". „Wij wilden die vriend van je, Lupardi, wel eens spre
ken!", zegt Ross bars. „Aha, de professor....maar komt u toch
verder, mijne heren", zegt de Chinees buigend en gaat hun voor.
Argeloos lopen Ross en Prudon verder, maar dan voelen zij
opeens de grond onder hun voeten wegzakken: Wang Hang
heeft een valluik geopend, waardoor ze in een kelder onder het
restaurant vallen.
zijn gooi naar het Arabisch lei
derschap beschouwt Irak
Egypte, Syrië en Saudi-Arabië
als zijn grootste rivalen. Desta
bilisering van hun regeringen
zou hem dan ook goed uitko
men.
Hoewel nauw met elkaar ver
weven, staan de islam en het
nationalisme in de Arabische
landen toch los van elkaar en
zijn zij vaak eikaars tegenpo
len. De islam kent het idee
van een moderne natie niet,
terwijl vrome moslims zich
doorgaans slecht kunnen vin
den in het concept van het we
reldlijke (Arabisch) nationalis
me. Hoewel de meeste Arabie
ren moslims zijn, willen zij
geen theocratische staatsvorm,
zoals de fundamentalisten dat
willen. De meeste regeringen,
behalve in Saudi-Arabië en
Kuwayt, hangen het westerse
idee aan van een natie, waar
bij de macht van de religieuze
leiders kort wordt gehouden.
Saddam zelf komt bijvoorbeeld
voort uit de sunnitische Arabi
sche minderheid die het in
Baghdad voor het zeggen
heeft.
Frustratie
Het Arabisch nationalisme
ontstond in de jaren twintig
uit frustratie over de over
heersing van de Engelsen en
Fransen die het Turkse Otto
maanse rijk (toenmalig bond
genoot van Duitsland) ver
overden tijdens de Eerste We
reldoorlog. De aanhangers van
het Arabisch nationalisme wil
den hun landen met behulp
van westerse technologie mo
derniseren, zonder echter
hierbij hun eigen identiteit te
verliezen. Op scholen krijgen
de kinderen geschiedenison
derwijs en \yordt verhaald
over het Arabisch-islamitische
„Gouden Tijdperk", toen het
Arabische rijk zich in van de
7e tot de 15e eeuw uitstrekte
van de Indus tot Zuid-Spanje.
Door de jarenlange verheerlij
king van het verleden en het
dromen over een gouden toe
komst, is de grauwe werkelijk
heid extra bitter. Men bleek
niet in staat het land econo
misch op te bouwen, laat staan
te verenigen onder één Ara
bisch vaandel.
Naast deze diepgewortelde
frustratie groeit de onvrede
onder de bewoners in de slop
penwijken van de grote steden
over de slechte economische
situatie. Een deel van de arme
bevolking in landen als Alge
rije en Egypte zien Saddam als
voorbeeld voor hun huidige
regeringen die de economische
problemen niet weten op te
lossen. In deze landen is ruim
de helft van de bevolking jon
ger dan 20 jaar. Overbevolkte
steden als Cairo barsten uit
FOTO: AP
hun voegen, woonruimte ont
breekt en is onbetaalbaar, de
bouw van scholen kan de snel
le bevolkingsgroei niet bijbe
nen. De werkloosheid is schrij
nend, ook onder de mensen
met een opleiding.
Deze economische malaise is
in Egypte en Jordanië dan ook
de belangrijkste voedingsbo
dem voor het oplevend funda
mentalisme van de extreme
Jama'at Islami en Moslimbroe
derschap. Volgens de islam
mogen de banken geen rente
berekenen, waardoor volgens
de aanhangers de prijzen van
huizen kunnen dalen en het
stukken eenvoudiger zou wor
den een eigen bedrijfje te be
ginnen.
Broederschap
Hoewel geen partij wordt toe
gestaan, mochten kandidaten
van de Moslimbroeders wel op
persoonlijke titel aan de laatste
verkiezingen meedoen. In
Egypte is de Moslimbroeder
schap met 35 zetels nu de be
langrijkste oppositiepartij. In
Jordanië behaalden zij 32 van
de 80 zetels, terwijl bij de ver
kiezingen van vorig jaar in Al
gerije het Front voor Islamiti
sche Redding 54 procent van
de stemmen behaalde.
Parallel aan de regeringsin
stellingen bouwt de Moslim
broederschap in Egypte islami
tische scholen en ziekenhui
zen, waardoor de aanhang
zienderogen groeit. Voor veel
Arabieren is de islam dan ook
veel meer dan een godsdienst.
Het is bovendien de bevesti
ging van hun Arabische iden
titeit. Dat geldt vooral voor de
jongeren en werklozen die
ageren tegen de moderne secu
liere Arabische staat met wes
terse geneugten waaraan zij
geen deel hebben. Hoewel de
fundamentalisten niets moeten
hebben van een seculiere rege
ring als die van Saddam Hu
sayn, staan zij wel achter zijn
anti-zionistische denkbeelden.
Met zijn tirades tegen het zio
nisme toont Saddam zich een
pleitbezorger van de zaken die
Arabieren altijd na aan het
hart hebben gelegen, het Ara
bisch hart dat volgens het
spreekwoord in een gemeen
schappelijk ritme klopt. Met
zijn onverzettelijkheid appe-
leert hij aan hun idealen als
moed. mannelijkheid en lei
derschap. Maandenlang weet
hij al de gehele internationale
gemeenschap te ringeloren en
geeft hij de toon aan in de we
reldpolitiek. Zijn gedrag
dwingt respect af onder de ge
frustreerde armen in een land
als Egypte (het dichtbevolkste
Arabische land) waar presi
dent Hosni Mubarak er maar
niet in slaagt hen een betere
toekomst te verschaffen
Waarnemers menen dan ook
dat de Arabisch-islamitische
kaart van Saddam als een ka
talysator kan werken voor het
fundamentalisme. Een even
tuele permanente westerse le
germacht in het Golfgebied na
de crisis zou de islamitische
oppositie in Egypte. Jordanië,
Algerije en Marokko zeker
versterken. Vooral ook omdat
Washington dan zeker verdere
democratische hervormingen
zal eisen in deze landen en in
de feodaal geregeerde landen
als Saudi-Arabië, Kuwayt (als
Irak zich mocht terugtrekken).
Op de langere termijn lijkt het
doel van Saddam om deze re
geringen te destabiliseren dan
ook het meeste effect te zullen
sorteren. Of Saddam zelf hier
van nog de vruchten zal pluk
ken, blijft (voorlopig) nog een
groot vraagteken.
