pe menselijke maat is oek bij GerLataster Jok voor Jeugdjournaal geldt: nieuws is nieuws Annie M.G. Schmidt centraal op eerste Story International festival ?rcd van Dijk maakt videoclip over werk van Steve Reich Hollandse Heesters uit Amerika Nationale Ballet gaat drie maal op tournee in 1991 ^fNST/RTV CeidócSomatit VRIJDAG 4 JANUARI 1991 PAGINA 13 lI: kunstdiefstal makkelijker door wetswijziging pi HAAG In het nieuwe erlijk wetboek, waarvan invoering begin volgend is voorzien, is het aspect iur vergeten. Daardoor ;t diefstal van bij voor de Nachtwacht dezelfde ndeling als een verdwe- autoradio. Dat is de me- van de Centrale Recher- Informatiedienst (CRI). nieuwjaarstoespraak nifs ^et hoofd van de CRI J. el va z'në °P de dreigende staa wijziging. Die maakt het j-lar dijk gestolen werk terug te pr irgen bi de eigenaar. Vol- ,and het nieuwe burgerlijk fedei ma& iemand die in kunsthandel een schilderij panj koopt ervan uitgaan dat de handelaar te goeder trouw is Mocht blijken dat het werk ge stolen is, dan hoeft hij het niet terug te geven aan de oor spronkelijke eigenaar. Die kan hoogstens financiële schade verhalen op de handelaar. De termijn waarbinnen de oor spronkelijke eigenaar zijn ge stolen voorwerp kan terugvor deren, wordt teruggebracht van dertig naar twintig jaar. De wet beschermt dan de con sument, maar laat de oor spronkelijke eigenaar in de kou staan. A. du Croix Timmermans, hoofd van de kunst- en an tiekdiefstalcentrale van de CRI, maakt zich kwaad op de bedenkers van de wetswijzi ging. Hij ziet het terugbezor gen van kunstwerken aan de oorspronkelijke eigenaars als „een vorm van slachtoffer hulp" die hem volgend jaar moeilijker wordt gemaakt. Van de kunstdiefstallen in ons land wordt 99 procent ge pleegd bij particulieren. Diefstal zelf is al na twaalf jaar niet meer strafbaar. Het terugbrengen van de terugvor deringstermijn van dertig naar twintig jaar maakt kunstdiefs tallen wel heel aanlokkelijk. „Je steelt een schilderij en zet het bij wijze van spreken twintig jaar achter je bed. Daarna is het vrij verhandel baar", aldus Du Croix Tim mermans. In theorie zou ie mand de Nachtwacht uit het Rijksmuseum kunnen halen en het werk over twintig jaar te koop aanbieden zonder dat hij in de problemen komt. Kunstdiefstal wordt op die manier een lucratieve oude- dagvoorziening. De verzekeringsmaatschappij en stellen sinds enige tijd de kunsthandelaren onmiddellijk van diefstal van kunst en an tiek op de hoogte. Op die ma nier kan een handelaar al nau welijks overgaan tot aankoop van een voorwerp en dus ver vallen tot heling. Straf dreigt voor AVRO HILVERSUM De AVRO dreigt 7000 nieuwe leden weer kwijt te raken. Het Commissa riaat voor de Media onder zoekt momenteel of de leden werfactie vorig jaar wel cor rect is geweest. Nieuwe leden kregen toen een cd of dekbed hoes. Het Commissariaat vindt de cadeau's te duur en meent bovendien dat alleen leden die een ander lid aanbrengen in aanmerking komen voor een cadeau. De AVRO bestrijdt dat. Mocht het Commissariaat anders beslissen dan moet de omroep de nieuwe leden mel den dat hun aanmelding onte recht was. Eind 1989 gebeurde dat ook na een wervingsactie bij de TROS. ROTTERDAM De Neder landse schrijfster Annie M.G. Schmidt staat centraal op het eerste Story International festi val, dat van 15 tot en met 20 ja nuari in het Bibliotheektheater in Rotterdam wordt gehouden. Naast internationale schrijvers avonden, waaraan auteurs uit 15 landen hun medewerking verlenen, zal op vrijdag 18 ja nuari de avond geheel worden gewijd aan het werk van Annie M.G. Schmidt. Voor deze Ne derlandse schrijfster is geko zen, omdat zij kan worden be schouwd als de grote vernieu wer van de Nederlandse jeugd- en kinderliteratuur, aldus Sto- ry-directeur Martin Mooij. Analoog aan Poetry Internatio nal, het internationale poëzie- festival dat jaarlijks in Rotter dam wordt gehouden, is ook op Story gekozen voor een ver taalproject. Een groot aantal van de buitenlandse deelne mende schrijvers heeft toege zegd werk van Annie M.G. Schmidt te vertalen. Op 18 ja nuari zullen die vertalingen worden voorgedragen in aan wezigheid van de schrijfster zelf. Volgens Martin Mooij is een van de doelstellingen van Story jaarlijks aandacht te be steden aan kinder- en jeugdli teratuur. Wat het „volwassen" gedeelte van Story betreft, wordt een groot aantal schrij vers van proza uit binnen- en buitenland verwacht. Uit Ne derland komen Marion Bloem, Remco Campert, Jules Deelder, Adriaan van Dis en Bob den Uyl, uit het buitenland onder meer Anthony Horowitz (Enge land), Aziz Nesin (Turkije) en Marianne Wiggins (VS). rie Nouvelles Images, Westein- 22, Den Haag. Ger Lataster ilderijen en tekeningen). Geo- dinsdag tot en met zater- 11.00 uur tot 17.00 uur. Ex- |ie te bezichtigen tot 23 januari. hetg It oj ex', r^ror de ware schilder is ilderen een dwingende ophidzaak, bijna even es- h tieel als ademen of g n eken. Schilderen is een de m van communiceren n n< ar een kunstenaar nooit te kan of wil ophouden. Appel laat in het entemuseum een serie uwe schilderijen zien. Geen iineuze werken, maar de Tassende experimenten van gelouterd schilder. Ook in Sn Haag, bij galerie Nouvel- 1 Images, exposeert de 70-ja- orn Ger Lataster. In zijn jong- lnu werk is eenzelfde soort andering te bespeuren als Appel. Beide schilders ge- de kleur zwart ineens een jP£ ninante rol, terwijl ze tot toe een groterediversiteit kleuren toelieten, is toeval dat de twee oude meesters op hetzelfde moment in Den Haag te zien zijn - een gelukkig toeval. Beiden zijn in dezelfde tijd en vanuit een overeenkomstige mentaliteit met schilderen begonnen; een grondhouding die zich ook nooit meer fundamenteel heeft gewijzigd. Toch is de uitwer king op het doek volkomen anders, dat maakt een bezoek aan de twee exposities een boeiende ervaring. De generatie abstract-expres- sionisten die na de oorlog voor het eerst exposeerde wordt vaak op grond van oppervlak kige overeenkomsten - weel derige kleuren, dikke verfla gen en een wild, dynamisch handschrift - onder één noe mer gebracht. Totdie generatie behoren: Bram Bogart (1921), Corneille (1922), Jan Sierhuis (1928), Theo Wolvecamp (1925), Jef Diederen (1920), Ger Lataster (1920), Karei Ap- pel (1921) en nog vele anderen. Wat erkenning en roem be treft ligt Karei Appel een straatlengte voor op de rest. Dat heeft alles te maken met zijn enorme ambitie, doorzet tingsvermogen en uiteraard met de diepgang in zijn werk. Hart Hoewel er oppervlakkige overeenkomsten zijn tussen het werk van deze abstract ex pressionisten zijn de verschil len toch heel groot (zelfs de aanduiding abstract gaat ei genlijk niet op). De geest van- waaruit ze werken valt wel te vergelijken: ze schilderen van uit het hart en niet met het hoofd. Aan hun werk ligt geen theoretisch programma ten grondslag, maar het is de on gecensureerde expressie van gevoelens, driften en senti menten. Deze generatie schilders heeft het bijna lege en statische doek waar Piet Mondriaan voor de oorlog mee eindigde, na de oorlog weer beschilderd. Die wilde, wat driftmatige at titude is altijd dezelfde geble ven, terwijl in de kunst vele andere stromingen opkwamen en na korte tijd weer 'uit' raakten (Pop Art, Conceptual Art enzovoort). Nu het ouder wetse schilderen alweer gerui me tijd 'in dc mode' is, stijgt ook de interesse voor de ex pressionisten van na de oorlog. Ze worden vandaag natuurlijk niet meer als schokkend erva ren, maar zijn juist uiterst sa- lonföhig geworden. Barok Ger Lataster is zo'n kunste naar voor wie de na-oorlogse Ger Latasters doeken in Nou velles Images en de menselijke maat; te veel en te groot. FOTO: STEPHEN EVENHUIS jaren bepalend zijn geweest; de geest vanwaaruit hij toen werkte - expressief en hoogst individueel - heeft hij zijn ver dere leven vastgehouden. La taster is in Limburg in het plaatsje Schaesberg geboren als zoon van een mijnwerker. Hij werd aan de ambachts school opgeleid tot huisschil der. Al snel maakte hij de overstap naar de Kunstnijver heidsschool in Maastricht en nog voor de oorlog verhuisde hij naar Amsterdam om aan de Rijksacademie te studeren. Samen met Latster trokken in die tijd nog enkele Limburgers naar Amsterdam onder wie Jef Diederen en Pieter Defe- sche. Ze worden vaak met el kaar in verband gebracht hoe wel ze zelden als groep naar buiten zijn getreden. De Lim burgse wortels zouden verant woordelijk zijn voor een barok of bourgondisch element in hun werk. Ger Lataster werkt vrijwel volledig abstract, hoewel in veel van zijn werken wel een klein, onopvallend concreet element voorkomt. Hij is niet zo anekdotisch als Appel die vaak een duidelijk beeld op roept of een model portret teert. Het werk van Lataster heeft meer het karakter van een sfeertekening. De herken bare elementen als een gezicht of hand hebben geen verha lende functie, maar een sym bolische betekenis. Het kun nen verwijzingen zijn naar de schepper van het kunstwerk: de schilder, of misschien nog symbolischer: de Schepper. De wijze waarop een gezicht van bovenaf het schilderij inkijkt, heeft beslist een metafysische geladenheid. Donkerder De Limburgse Amsterdammer schildert nu met een veel don kerder palet dan een paar jaar geleden. Zwarte, bruine en grijze tinten domineren op bij na al de recente werken, daar doorheen breken kleinere blauwe of rode kleurvlakken. De doeken zijn als het ware dicht geboetseerd met donkere tinten, alsof het zwart alles overwoekert. De formaten van de doeken wisselen, maar een groot aan tal is erg groot, zo'n twee bij twee meter. Hier is sprake van overdaad: de kolossale doeken met de donkere tinten en dik ke verflagen overdonderen de beschouwer. Pathetiek en dra matiek stralen er vanaf en la ten zelfs geen begin van relati vering. De menselijke maat is op deze enorme doeken zoek en daarmee ook het leven. De grote subtiliteit en licht heid die het werk begin jaren tachtig kenmerkte, is nu op veel van de schilderijen niet meer terug te vinden. Lataster maakte toen werken met meer tegenstellingen erin: zware kleuren naast lichte en diffuse kleuren. Soms liet hij stukken van het linnen onbeschilderd en speelde met lijnen die zich een weg door het schilderij baanden. Nu is het allemaal massiever van karakter. Dit kan soms wel tot sfeervolle re sultaten leiden, bijvoorbeeld in de werken met de titels Hades en Turandot. Maar de algehele indruk van de expositie is toch: te veel en te groot. HANS OERLEMANS ONZE CRITERIA ZIJN NIET ANDERS DAN VOOR HET ACHT-UUR JOURNAAL' LVERSUM „Als ik k baas zou zijn van het irnaal, dan werd met- n het nieuws een heel 'Ja ik positiever". Kinderen vak ior Kinderen zingen JJj ze tekst in uitzending i i 08 van het Jeugdjour- ND tal, morgen. Het NOS- 2 ugdjournaal viert dan ™et een speciale uitzen- 5 ng het tienjarig bestaan. m ïdanks een vrolijke noot, wil i o ïdredacteur Rob Maas geen 15 duidelijkheid laten bestaan er het serieuze karakter van Jeugdjournaal. „Onze cri- zijn niet anders dan voof :ht t acht-uur journaal. Nieuws al nieuws. Ook voor kinderen. iderwerpen worden niet ge- roeden. Ook niet als het gaat oorlog of kindermishande- ig. De grenzen liggen vaak a9 een bij de vorm. Al te gru- "jj elijke beelden zullen wij ver- mmige deelgebieden zijn op- 39 illend populair. Het Jeugd- Rurnaal heeft een traditie in N( t brengen van zaken op het jid bied van milieu. Ook onder- bi erpen met dieren - een in de door kinderen gevonden 1r ima of de geboorte van een 3( beertje in Rotterdam - gaan bij kinderen goed in. veertien-man sterke redac- probeert volgens Maas een iderwerp heel zorgvuldig te engen. Hij gebruikt daarbij i it woord „afkluiven". Eerst u likt een van de redacteuren alle ins en outs van een on- q Twerp. Vervolgens wordt eer de essentie gezocht en tl ordt geprobeerd een invals- n lek te vinden die kinderen nspreekt. Duidelijkheid, inder dat er sprake is van een te ver doorschietende sim plificatie. Vorm Belangrijk voor het Jeugdjour naal is de vorm. „In het bren gen van een onderwerp kun nen wij veel creatiever zijn dan onze collega's van de ge wone journaals. Wij proberen een onderwerp spannend te maken. Bij ons is plaats voor gekke ideeën. Zo hebben wij onlangs presentator Frank du Mosch in een rose konijnepak gehesen". Moderne computer-technolo gie bewijst het Jeugdjournaal niet zelden een belangrijke dienst. Maas: „In het begin werden nogal eens spullen naar de studio gehaald en was de presentator bezig voorwer pen te laten zien. Nu kunnen wij een beroep doen op grafi sche technieken. Een onder werp kan visueel worden ge maakt. Snel en kleurig". Of de boodschap voor de kij ker van tien tot twaalf jaar overkomt wordt door de jour naal-redactie op scholen ge toetst. Maas: „Regelmatig gaan wij bij scholen overal in Ne derland op bezoek om te horen hoe de jonge kijkers ons pro gramma beoordelen. Daarvoor worden zij tevoren uitgeno digd om een aantal dagen te kijken. Vervolgens komt een van de redacteuren langs om bijvoorbeeld te vragen of het programma niet saai gevonden werd. Of gaan wij na of niet te moeilijke woorden zijn ge bruikt. Soms blijkt ineens dat een woord bij kinderen een andere betekenis oproept. Een onderwerp wordt dan niet be grepen". Naar zijn zeggen is het oordeel meestal positief. Populair Het Jeugdjournaal is zeer po pulair. Uit onderzoek bleek onlangs dat bijna de helft van de onderzochte kinderen het liefst dat journaal zou zien. Thuis kijken zij echter veel vaker naar het gewone acht uur-journaal. De kijkcijfers van het Jeugd journaal hebben in de afgelo pen tien jaar grote schomme lingen laten zien. In de begin jaren wist het programma da gelijks 1,2 miljoen kijkers aan zich te binden. Na verplaatsing van het programma van Ne derland 2 naar Nederland 3 stortte de kijkersmarkt ineen. Het Jeugdjournaal werd toen op hetzelfde tijdstip als het ze- ven-uur-journaal uitgezonden. Na vervroeging van de begin tijd naar kwart voor zeven nam het aantal weer toe tot zo'n vierhonderdduizend kij kers. Zo'n twintig procent daarvan behoort tot de kinde ren die het Jeugdjournaal zo graag wil bereiken. De bereik te groep is niet vast. Alle kin deren blijken over een periode van een tot twee maanden weieens te kijken. Maas: „Bij een toekomstige herstructurering van het om roepbestel moeten wij goed kijken naar de positie van het Jeugdjournaal. Het gaat daar bij trouwens niet alleen om het tijdstip. Ook is het van be lang tussen welke program ma's het Jeugdjournaal wordt uitgezonden". Verschuiving naar een later tijdstip, bijvoorbeeld vlak voor het acht-uur-jurnaal, heeft niet onmiddellijk zijn steun. Later op de avond neemt de concurrentie toe. Spelletjes en show-programma's hebben ook een sterke aantrekkings kracht op kinderen. Ander zijds stelt hij vast dat de op stellers van het McKinsey-rap- port, een voorstel voor de her structurering van de publieke omroep, niet erg kindvriende lijk zijn. Jeugdprogramma's worden in het rapport com mercieel niet interessant ge vonden en daarom verbannen naar de middag. Niet alle dagen Hoe volwassen de presentatie van het Jeugdjournaal ook is, nog steeds is het programma niet alle dagen te zien. Op zon dag is er geen uitzending. Ver der neemt de redactie twee maanden vakantie in de zomer en zijn er geen uitzendingen tussen kerst en oud en nieuw. Maas: „Eigenlijk is dat heel vreemd. Elke dag is er nieuws. Elke dag zouden wij dat ook aan kinderen willen presente ren. Het heeft er bij voorbeeld toe geleid dat wij een belang rijk onderwerp als de Golfcri sis maar gedeeltelijk hebben kunnen brengen. Tijdens de inval van Irak in Kuwayt wa ren wij met vakantie. Uitbrei ding van .zendtijd vraagt ech ter een grotere redactie. Het geld daarvoor ontbreekt". Maas is optimistisch over de belangstelling voor ieugdjour- nalistiek. Was het Jeugdjour naal tien jaar geleden na de BBC het tweede serieuze nieuwsprogramma voor kinde ren ter wereld, inmiddels is ook elders het belang van jeugdjournalistiek ontdekt. „Kinderen hebben het recht geïnformeerd te worden. Wij moeten hen die kansen bieden. De gelegenheid daarvoor groeit. Steeds vaker hebben dagbladen in ons land speciale pagina's voor kinderen. Sinds kort is er een speciaal week blad. En ook in televisieland neemt de belangstelling toe. In Duitsland en Oostenrijk be staan sinds enige tijd ook Jeugdjournaals". Samenwerking De programmamakers uit deze vier landen proberen tot sa menwerking te komen. Maas: „Wij proberen elkaar te infor meren over onze werkwijze. Verder is er een begin ge maakt met de uitwisseling van programma's. Zo hebben wij onze reportages uit Moskou over dreigende voedseltekor ten aangeboden aan onze col lega's. Onze Oostenrijkse colle ga's hebben ons op hun beurt geholpen aan beelden over mi lieuproblemen in het Oostblok. Anders hebben wij alleen de beschikking over de beelden waar ook het Journaal over beschikt. Daarin ontbreekt de invalshoek voor kinderen". „Een eigen eigen invalshoek, daar gaat het steeds om. Daar hebben wij de afgelopen tien jaar ook steeds politici in eigen land mee bestookt. Er is steeds aan gewerkt'hen in begrijpelij ke taal te laten vertellen waar het over gaat," aldus Maas. Aan de politicus, hotemetoot in termen van het Jeugdjour naal, die daar naar de mening van de redactie het meest zijn best voor heeft gedaan wordt in de speciale uitzending een onderscheiding aangeboden. BERT POTS iHerent Trains. Compositie. VPRO- levisie. Nederland 2 om 22.55 uur. Dnda9- ILVERSUM De Ameri- aan Steve Reich componeer- e in 1989 'Different Trains', en muziekstuk voor strijk- wartet, treingeluiden en emmen. De inspiratie hier- oor stamt uit zijn jeugd toen als kleine jongen regelma- met de trein tussen New 'ork en Los Angeles pendel- e. Dat deed hij samen met jn gouvernante: zijn geschei- en ouders woonden elk aan an andere kant van de Vere- igde Staten. Die treinreizen maakte hij in de jaren 1939 tot 1942 een pe riode die in Europa tot heel andere dan plezierige uitstap jes leidden. Dat realiseerde hij zich als jood pas later. De gru welen van zo'n reis en het ple zier dat hij er, aan de andere kant van de wereld, aan be leefde inspireerde hem tot 'Different Trains'. Fred van Dijk kocht in augus tus vorig jaar de compact disc van dit muziekstuk en was er zo van onderste boven, dat hij die muziek graag van beelden wilde voorzien. Hij vloog naar Amerika en zat vervolgens drie dagen en nachten in de trein om hetzelfde traject af te leggen als Steve Reich ooit had gedaan. Dat levert een in drukwekkend werkstuk op, dat Fred zonder enige huive ring een videoclip zou willen noemen. Fred: „Ik hoop dat Steve Reich er ook blij mee is. Nee, ik heb hem de videoband nog niet gestuurd, maar dat gaat wel gebeuren". Holocaust In eerste instantie koos hij voor het deel, waarin de holo caust in muziek is gevat, voor authentiek beeldmateriaal, maar uiteindelijk maakte hij op advies van Cherry Duyns toch gebruik van zijn eigen werk. Fred; „Cherry vond het nogal plat materiaal en niet echt passen tussen mijn beel den. Hij zei: waarom maak je er niet een geheel eigen werk stuk van". En zo reisde de filmeditor met de auto naar Polen, waar hij onder meer stationsscènes vastlegde, die de grimmige sfeer van de muziek nog eens dik onderstrepen. Fred: „Ik heb geprobeerd de muziek heel filmisch uit te beelden vanuit het raam van een trein". Het gevolg is een spel van licht en landschappen, die de muziek op positieve wijze beïnvloedt en die zeker ook buiten onze landsgrenzen mag worden gezien. Fred: „Ik zal zeker kijken of er internatio naal iets mee te doen is. Ik heb toch een manier van iets ma ken die je niet al te vaak ziet". Als het aan Fred van Dijk ligt, zou hij graag nog vier van deze werkstukken vervaardi gen. Fred: „Dit is een ideale si tuatie voor mij omdat ik graag in m'n eentje werk. Bovendien spreekt dat puur visueel bezig zijn, mij heel erg aan". HANS PIËT (ADVERTENTIES) Wie nu niet komt kijken, ziet ze nooit meer somen. Moufitshuis, Plein 29, Den Hoog. Uitzonderlijke expositie, t/m 13 januori. Elke dog van tien tot zes. Do/vrij tot 21 uur. Cotologus, ochtergronden, video-presentotie. Aarzel niet, de tijd vliegt. AMSTERDAM Het Natio nale Ballet gaat dit jaar drie keer op tournee. In april reist het dansgezelschap naar Duits land en Luxemburg. Op 23 en 24 april treden de dansers op in Frankfurt, op 26 en 27 april in Kassei en op 29 en 30 april in Luxemburg. Het program ma vermeldt werken van Ba- lanchine, Toer van Schayk, Rudi van Dantzig en Hans van Manen. Het Nationale Ballet maakte dit donderdag bekend. In mei volgt een tweede tour nee. naar Italië. Op 4, 5 en 6 mei wordt opgetreden in het Teatro Petruzzelli in Bari. Daar wordt een programma met uitsluitend werken van Hans van Manen gepresen teerd. Tenslotte is Het Natio nale Ballet van 9 tot en met 13 juli te gast in het Colosseum in Londen. Daar geeft het gezel schap zes voorstellingen van Romeo en Julia van choreo graaf Rudi van Dantzig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 13