Oudejaarsconference
van Desi Bouterse
Diplomatie rond gespreksdatum
kosmetische kwestie genoemd
Wereldleiders roepen op tot vrede en eenheid in nieuwjaarsboodschap
Regering Jordanië
ingrijpend gewijzigd
DESNOODS GAAN WE ZAND VERKOPEN"
Henk Herrenberg begrijpt stappen Venezuela niet
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB mysterie van het zevengesternte
inJUITENLAND
CeidóeSoutcvnt
WOENSDAG 2 JANUARI 1991 PAGINA 5
De Iraakse president Saddam Husayn.
VS over wie het recht heeft
oorlog te verklaren of feitelijk
te beginnen: de president of
het Congres.
V raagteken
Baker zal naar verwachting
volgende week ook enkele Eu
ropese hoofdsteden aandoen.
Een woordvoerder van de mi
nister zei gisteren het volste
vertrouwen te hebben dat Eu
ropa volledig achter de eisen
zal blijven staan die de VN
aan Irak hebben gesteld, ook
indien een EG-vertegenwoor-
diger zelfstandig met Saddam
Husayn zou gaan praten. „Als
de Europeanen kunnen be
middelen in de kwestie van ple
gespreksdatum, dan is dat zeer
welkom. Maar die hele kwes
tie is een kosmetische aangele
genheid zolang Saddam niet
van plan is zich binnen de
kortste keren uit Kuwayt te
rug te trekken".
foto. epa
Intussen blijft het in Washing
ton een groot vraagteken wat
president Bush zou doen, als
Saddam een gedeeltelijke ont
ruiming van Kuwayt zou
voorstellen. Dat zou voor de
president principieel onaan
vaardbaar zijn, maar het hem
politiek uiterst moeilijk maken
om voor een beperkt doel nog
een oorlog te starten.
Niettemin menen veel inge
wijden in Washington dat
Bush gedwongen kan Worden
tot een 'compromis' dat hij zelf
nooit zo zal omschrijven, maar
waarin Irak een deel van Ku
wayt (twee eilanden en een
olieveld) behoudt en de VS
met een verminderde militaire
aanwezigheid een economisch
embargo tegen Irak in stand
houdt. Dat embargo heeft dan
officieel mede tot doel Irak tot
teruggave van geheel Kuwayt
te dwingen.
?enMSTERDAM De wereldleiders
ebben in hun nieuwjaarsboodschap
°bgeroepen tot vrede en eenheid in
:c>rF wereld. Sovjetpresident Michail
eforbatsjov deed maandag aan het
oetmerikaanse volk opnieuw een op-
ij !>ep voor een vreedzame oplossing
an de Golfcrisis. Ook toonde hij
^a|ch verheugd dat voor februari
rereer een topontmoeting met zijn
ieumerikaanse ambtgenoot George
cjush op het programma staat.
bracht in herinnering dat in
veel belangrijke gebeurtenissen en
ntwikkelingen hebben plaatsgevon
den, zoals de beëindiging van de Koude
Oorlog. Maar hij gaf tevens toe dat het
een heel moeilijk jaar voor de Sovjetbe
volking is geweest, „een jaar van princi
piële veranderingen in de maatschappij,
een jaar van de moeilijkste, maar tege
lijk ook noodzakelijkste beslissingen"
om de crisis te overwinnen en „het pad
van de stabiele democratische processen
te bewandelen".
Zijn Amerikaanse ambtgenoot George
Bush richtte zich maandag in een tele
visietoespraak tot „al die geweldige
mensen in de Sovjetunie" en bood de
belaagde Gorbatsjov steun aan. Bush
verwelkomde de Sovjets in het bondge
nootschap tegen Irak en prees de „ge
meenschappelijke benadering van een
nieuwe dreiging". Hij noemde de Iraak
se inval in Kuwayt „wrede aggressie".
De Duitse bondskanselier Helmut Kohl
drong in een boodschap aan het Duitse
volk aan op steun voor de hervormin
gen in de Sovjetunie. Kohl benadrukte
dat vooral Duitsland veel belang heeft
bij een stabiel Europa. „De politieke en
economische stabiliteit van ons Europe
se continent is de beste garantie voor
een duurzame vrede in vrijheid. Nie
mand heeft daar meer belang bij dan
wij Duitsers, in het hart van Europa",
aldus Kohl.
De Franse president Frangois Mitter
rand riep Irak op zich terug te trekken
uit Kuwayt en vroeg de wereld de con
flicten in het Midden-Oosten te helpen
oplossen, inclusief het Israelisch-Pale-
stijnse vraagstuk. Volgens Mitterrand
kunnen een of meerdere internationale
conferenties nodig zijn om de conflicten
uit de wereld te helpen. De Iraakse am
bassade in Londen wenste de wereld
een vreedzaam en welvarend nieuwjaar
en noemde de toespraak van Bush „een
boodschap van toenemende agressie,
vernietiging en oorlog terwijl Irak al
tijd de olijftak zal dragen, vredesliede
ren zal zingen en de oorlog vervloe
ken". De Iraakse president Saddam Hu
sayn zei gisteren in een boodschap aan
PLO-leider Yasser Arafat dat de Pales-
tijnen moeten doorgaan met hun strijd
tegen de „ongelovigen en hun agenten".
De Israëlische premier Yitzhak Shamir
wenste Bush de overwinning toe in de
Golf Daarmee wordt het Midden-Oos
ten volgens de premier bevrijd van de
„dreiging van tirannie en agressie".
De pas geïnstalleerde president Lech
Walesa zei in zijn boodschap aan het
Poolse volk dat de taak waarvoor hij
zich gesteld ziet „niet gemakkelijk zal
zijn". Hij beloofde dat de hervormingen
het komende jaar in een hoger tempo
zullen plaatsvinden dan in 1989.
President Vaclav Havel van Tsjechoslo-
wakije drong er bij zijn landgenoten op
aan vertrouwen te hebben in het nieu
we jaar, ondanks de economische en so
ciale onzekerheden die het land kent na
de val van de communisten in 1989.
AMMAN De Jordaanse minister-pre
sident Mudar Badran heeft zijn kabinet
gisteren ingrijpend gewijzigd. Hij be
noemde onder anderen een nieuwe mi
nister van buitenlandse zaken en haalde
vijf leden van de fundamentalistische
Moslim-Broederschap in de Jordaanse
regering. Volgens een regeringsverkla
ring wordt minister van buitenlandse
zaken Marwan Qassem vervangen door
Taher Masri, die deze functie in het ver
leden ook al eens bekleedde. De meest
recente functie van Masri was voorzitter
van de parlementscommissie voor bui
tenlandse aangelegenheden zaken. Mas
ri heeft de afgelopen maanden meer
dan Qassem begrip getoond voor het
standpunt van Irak inzake de Golfcrisis.
„Leger van Irak
kan binnen dag
worden verslagen"
LONDEN De Iraakse leider
Saddam Husayn bluft tegen
over het Westen omtrent de
kracht van zijn leger. Mocht
het namelijk tot een oorlog ko
men. dan kunnen de strijd
krachten van Irak binnen een
dag worden verslagen, aldus
het Britse dagblad 'The Times'.
De krant baseert zich op uitla
tingen van Saudische gene
raals. Volgens de generaals
overschat het Westen de
kracht van Irak. De multina
tionale strijdmacht zou een
snelle overwinning kunnen
behalen waarbij aan eigen zij
de niet meer dan 1000 slacht
offers hoeven te vallen. In
middels houden de internatio
nale vlooteenheden in en rond
de Golf sterk rekening met
een oorlog na de afloop van
het VN-ultimatum op 15 janu
ari. Volgens de Amerikaanse
admiraal March rekent zijn
vloot op de „onvoorwaardelij
ke steun" van de Nederlandse
schepen in de Golf. Nederland
heeft nu drie schepen in het
crisisgebied, de fregatten Ja
cob van Heefnskerck en Phi
lips van Almonde en het be
voorradingsschip. de Zuider
kruis. Voorts overweegt het
kabinet een noodhospitaal van
de marine naar de Verenigde
Arabische Emiraten te sturen.
Het gaat om veertig perso
neelsleden. die dertig patiën
ten kunnen verzorgen. In eer
ste instantie betreft het hulp
aan Nederlandse matrozen,
maar als dat noodzakelijk is
zullen ook buitenlanders wor
den verpleegd. Admiraal
March zegt in een gesprek met
De Telegraaf dat de marine
eenheden van de verschillen
de landen de taken goed heb
ben verdeeld. Als er oorlog
uitbreekt, zullen de Nederlan
ders de Amerikanen direct
helpen, aldus March Officieel
moet het kabinet bellissen of
de Nederlandse schepen aan
oorlogshandelingen deelne
men „Democratie, prachtig",
reageert March hierop. „Maar
als er oorlog uitbreekt, verry
sorry, dan hebben wij geen tijd
meer voor debat. De samen
werking tussen de marines
blijft in geval van oorlog over
eind. Die verzekering heb ik
van de Nederlandse comman
danten gekregen", aldus
March.
(Van onze
I speciale verslaggever
Rob Ruggenberg)
PARIMARIBO Oude
jaarsdag in Parimaribo. In
je Memre Boekoe-kazer-
lie zijn de verwachtingen
n hooggespannen. Zo'n 800
violdaten zitten zich in de
miporthal alvast te ver-
gineukelen.
hBevel', zoals de manschappen
Jaiun bevelhebber Desi Bouter-
me liefkozend noemen, komt
ïgijn traditionele oudejaarstoe-
fpraak houden en hij zal naar
i-jrerwachting weer eens flink
ithalen naar Nederland. De
oirinaamse tv is er ook. Daar-
iee wordt dit tegelijk de eer-
e speech van de coupleider
it het Surinaamse volk sinds
e staatsgreep.
bouterse stelt zijn gehoor niet
?leur. Zijn optreden lijkt wel
aben oudejaarsconférence. „Zal
Ik u wat grappigs vertellen?
"ot nu toe wist alleen de presi-
lent hiervan". De bevelhebber
inthult een plan voor een ge-
i ftieime missie naar zijn Iraakse
riend Saddam Husayn. ,,U
ent mijn contacten in het
n|Midden-Öosten. Na het deba-
djcle van Luns zeg ik tegen onze
jpresident: Wedden dat die Ne-
nlderlanders het niet voor el
kaar krijgen, daar hebben ze
niet genoeg brains voor. Ik ga
lijnaar Saddam en breng die
Hollanders terug. Ik kèn Sad-
'im. De president zegt: Bou
rse als je dat huzarenstukje
;unt uithalen, ga!"
In de sporthal klinkt luid ap
plaus op voor dit geniale plan,
iwaardoor Bouterse zo op dreef
raakt dat hij met zijn beeld-
>]|spraak in de knoop komt: „Ik
had ze daar in het Catshuis al
Britten in
1960 al bang
|VOor invasie
van Kuwayt
lemaal het hoofd in het zand
laten steken, want ik was heus
wel met die Hollanders onder
mijn arm teruggekomen. He
laas, voor ik wegging had Sad
dam net aangekondigd dat die
lui met de Kerst thuis zouden
zijn. Ik dacht, kans gemist".
De zaal ligt krom, dit lijkt wel
cabaret. Maar Bouterse op lage
venijnige toon: „Uitgerekend
die Hollanders, voor wie ik
ging vechten in het Midden-
Oosten, hebben nu laten zien
waar ze staan. Als de bevel
hebber van ons nationaal leger
van de wettig gekozen Suri
naamse regering in Holland op
bezoek wil komen, kunnen ze
hun haat niet inhouden en
proberen ze die goede man te
kwetsen".
Bouterse pauzeert even, de sol
daten wachten in spanning af.
„Maar ze zijn er mooi ingelo
pen. Iemand zei me: Je hoeft
niet via Schiphol te vliegen, je
kunt ook via Caracas of via
Rio. Ik zeg: „Kijk, ik ga je be
wijzen dat zij door hun blind
heid en door hun haat zullen
proberen mij te vernederen.
Ze gaan proberen ons te kren
ken, ze gaan er alles aan doen
om ons van onze missie af te
houden. En ze zijn er met hun
grote boerenklompen ingelo-
Die laatste woorden schreeuwt
hij uit. De soldaten slaan zich
op de knieën van de pret. Bou-
terses opzet om zich niet als
kwajongen, maar als held van
Schiphol te etaleren, slaat aan.
Maar de bevelhebber is nog
niet klaar. Nadat hij twee we
ken geleden in Luzern zonder
een glimp van bewijs de Ne
derlandse BVD ervan beschul
digde betrokken te zijn ge
weest bij de septembermoor-
den van 1982, komt hij nu met
een nieuwe aanklacht. Via zijn
spionage-dienst heeft hij de
bewijzen, zegt hij, dat Neder
land en de BVD „de vuile oor
log in het binnenland volledig
ondersteunen".
De BVD helpt Brunswijks
Junglecommando bij de recru-
tering, bij de financiering en
bij de propaganda, zegt Bou
terse. „U moet niet vergeten
dat het leger binnen het Jun
glecommando mensen heeft
die ons constant rapporteren
over wat daar gebeurt, en u
moet ook niet vergeten hoe
veel documenten het leger in
Moengo op het Junglecom
mando heeft buitgemaakt".
Helaas laat Bouterse geen van
die documenten zien. De zaal
moet hem op zijn woord gelo-
Nee, Bouterse houdt niet van
Nederland. „Laat ze hun
kraan dichtgedraaid houden",
fulmineert hij. Applaus volgt.
„Dan gaan we desnoods zand
verkopen, of stenen. Laten we
op een waardige wijze dit volk
voortstuwen. We willen voor
uitgang, maar niet op onze
knieën".
Helemaal afstand doen van die
anderhalf miljard Nederlandse
ontwikkelingshulp wil Bouter
se echter niet. „Laat die Hol
landse kruideniers de rente
houden, daar gaat het ze toch
om, en laten wij ons gewoon
ons banknummer geven en
zeggen: Als het u eindelijk be
lieft, stort dan het geld van het
Surinaamse volk daarop".
Dringend verzoek
Het wordt tijd voor binnen
landse onderwerpen, per slot
van rekening heeft Bouterse
net een staatsgreep gepleegd.
De bevelhebber is die ochtend,
zegt hij, bij de nieuwe presi
dent geweest, die hem 'op
dringend verzoek van het le
ger' weer heeft geïnstalleerd
als bevelhebber, een functie
die hij een week eerder had
neergelegd, de aanleiding tot
de coup. „Ik heb deze week
veel bloemen en bijbelse tek
sten gekregen. Allen die voor
het leger gebeden hebben, be
dankt!"
Bouterse heeft echter ook af
keuring beluisterd en hij be
grijpt die niet. „Iedereen, van
taxichauffeur tot dokter, wist
dat het gewoon niet goed ging
in dit land. Het kon zo niet
doorgaan. U kent die bordjes
langs de weg toch wel? 'Bouta
helpt!'. Als het lachen bedaard
is, vervolgt hij op verongelijk
te toon: „En nu heeft Bouta
geholpen en nu vinden al die
organisaties plotseling de mili
tairen weer misdadig en onde
mocratisch. Ik snap dit volk
niet, hoor".
Bouterse eindigt met een ju
daskus voor parlementsvoor
zitter Lachmon en de afgezette
vice-premier Arron. Die twee
liggen in hun eigen politieke
partijen momenteel zwaar on
der vuur vanwege hun mede
werking aan de legalisering
van de coup. Maar van de le
gerleider krijgen ze een com
pliment. „Let op hun rol, man
nen. In volledige coöperatie
hebben zij het probleem afge
handeld Op het juiste moment
hebben zij de juiste beslissin
gen genomen".
De show is voorbij, er is ap
plaus, gejoel, gejuich en er zijn
zoenen van de 76-jarige Denise
de Hart, jarenlang voorvecht
ster in Nederland van het Su
rinaamse verzet tegen Bouter
se, en nu op diens uitnodiging
hier aanwezig in de Memre
Boekoe. Ze omhelst de coup
plegers alsof het dierbare
vrienden zijn. Het leven in Su
riname is soms onbegrijpelijk.
Na afloop van het optreden van Bouterse in de Memre Boekoe-kazerne staat Denise de Hart tussen de Surinaamse legerleider
en chef-staf Sital. FOto: rob ruggenberg
(Vervolg van de voorpagina)
PARAMARIBO Vorige
week dreigden de Surinaamse
militairen Venezuela nog met
een visserijverbod en diploma
tieke maatregelen toen dit
land in de Organisatie van
Amerikaanse Staten (OAS)
een strenge veroordeling van
Suriname bewerkstelligde. Dat
Venezuela de rollen nu heeft
omgedraaid, hadden Bouterse
en de zijnen niet verwacht.
Henk Herrenberg, adviseur
van de legerleider, zei: „De
visserij-overeenkomst die onze
landen hebben is voor Vene
zuela zo belangrijk, dat ik hun
stap echt niet begrijp".
Herrenberg heeft vorig week
einde uitvoerig gesproken met
Touron Lugo, een speciale af
gezant die de Venezolaanse
president Andres Perez naar
Suriname had gestuurd. „Ik
meende echt dat hij met een
ander advies naar Perez is te
ruggekeerd dan het verbreken
van de betrekkingen", aldus
Herrenberg.
Venezuela is de oudste demo
cratie in Zuid-Amerika. Presi
dent Perez is al jaren een per
soonlijke vriend van de door
Bouterse afgezette vice-presi
dent Henck Arron.
Met name de opmerking van
Perez dat „deze schandelijke
staatsgreep opnieuw het
hoofdstuk opent van de mili
taire dictaturen op het Ameri
kaanse continent", is in Para
maribo hard aangekomen. Dat
geldt ook voor de vergelijking
die Perez maakt met het Golf-
conflict. Volgens Perez is het
onaanvaardbaar dat de wereld
een gewelddadig conflict ris
keert om de soevereiniteit van
Kuwayt te verdedigen, „en te
gelijk de verkrachting en het
misbruik van de Surinaamse
soevereiniteit zou tolereren".
In Suriname groeit het verzet
tegen de staatsgreep overigens
nog steeds. Artie Jesserun, on
dervoorzitter van de regeren
de NPS-partij, zei: „Een dicta
toriale en een democratische
macht kunnen niet samen in
een staat bestaan. Dat is als
een roofdier samen met zijn
prooi in een kooi opsluiten en
dan afwachten wat er ge
beurt".
De Surinaamse bisschop mgr.
A. Zichem heeft zich in soort
gelijke bewoordingen uitgela
ten. „Nu het militair gezag ge
toond heeft naar eigen goed
vinden te kunnen ingrijpen in
de rechtspositie van een geko
zen regering, staat het vast,
dat voor de toekomst de demo
cratie in Suriname niet ge
waarborgd is", aldus de bis
schop. „De toekomstige rege
ring zou immers onder con
stante druk staan van een
dreigende machtsovername".
De verklaring van mgr. Zi
chem is mede-ondertekend
door dominee J. Kent.
sluitend tot doel om de VN-eis
te herhalen dat Irak per 15 ja
nuari uit Kuwayt moet zijn
vertrokken.
Bush is nu bereid een 'eencij-
ferige' gespreksdatum te aan
vaarden, waarmee wordt aan
gegeven dat een ontmoeting
tussen Baker en Saddam voor
10 januari zou moeten plaats
hebben. De Amerikaanse pre
sident is volgens woordvoer
ders gebrand op een tijdige
ontmoeting van Baker met
Saddam, niet om een vergelijk
met Irak uit te werken, maar
om in Amerika zelf het ver
wijt te voorkomen dat niet alle
diplomatieke middelen be
proefd zijn om oorlog te ver
mijden. Ook het Amerikaanse
Congres dringt aan op vol
doende flexibiliteit in de da
tumkwestie, opdat nog een
ontmoeting tussen Baker en
Saddam voor medio januari
kan plaatshebben. „Zonder
voorafgaand rechtstreeks ge
sprek met Baghdad zal het
Congres niet instemmen met
militaire actie", aldus Les As-
pin, afgevaardigde van de De
mocratische (oppositie-, maar
meerderheids-) Partij.
Bush' partijgenoot en Republi
keins fractievoorzitter in de
Senaat Bob Dole sprak even
eens van „geen oorlog zonder
nog een diplomatieke inspan
ning". Bush meent aan die eis
tegemoet te komen door een
datum tot en met 9 januari te
aanvaarden en door minister
Baker volgende week naar het
Midden-Oosten te sturen en
daarmee fysiek in de buurt
van Baghdad te brengen zodat
hij op de kortst mogelijke ter
mijn Saddam Husayn zou kun
nen ontmoeten.
Overigens betwist Bush dat in
stemming van het Congres
vooraf moet gaan aan eventue
le oorlogshandelingen. Bush,
tevens opperbevelhebber van
de Amerikaanse strijdkrach
ten, hoeft in zijn visie pas ach
teraf verantwoording af te leg
gen. Het gaat om een al sedert
de oorlog in Vietnam slepende
grondwettelijke discussie in de
(Van onze correspondent
Mare De Koninck)
WASHINGTON In
Washington heerst weinig
vertrouwen dat de jongste
diplomatieke activiteiten
in de Golfcrisis een oorlog
met Irak zullen kunnen
afwenden. Ook wanneer
alsnog een datum wordt
overeengekomen voor een
rechtstreeks Amerikaans-
Iraaks gesprek vóór 15 ja
nuari, blijft de kans op
een gewapend conflict le
vensgroot, waarschuwen
regeringswoordvoerders
in Washington.
President Bush zou nog steeds
geen enkele vorm van com
promis aan de Iraakse leider
Saddam Husayn willen aan
bieden in de kwestie Kuwayt.
Een mogelijk bezoek van de
Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Baker aan
Baghdad heeft voor Bush uit-
787 Enige weken gaan voorbij, zonder dat het raadsel der ver
dwenen diamanten wordt opgelost. Ondertussen is Lupardi druk
bezig. De structuur der stoffen heeft nu voor hem weinig gehei
men meer en reeds is hij er in geslaagd planten in dieren te laten
1 veranderen; varens, die hij met radio-actieve stralen bestraald,
veranderen langzamerhand in slangen, ook al leven de reptielen
nog niet. Wanneer Prudon hem op zekere dag opzoekt, ziet hij
Lupardi bezig een bak, gevuld met zand en veen, met een vloei
stof besproeien. „Wat betekent dat?", vraagt hij nieuwsgierig.
„Ik ben in staat", zegt Lupardi, „zand en veen te laten verande
ren in een keiharde rotsbodem". Hoe hij op dat idee is geko
men? Lupardi neemt Prudon mee naar buiten, waar arbeiders
bezig zijn palen te heien voor een huis. „Zó moet hier worden
gebouwd in deze mooie stad", zegt hij, „maar ik zal Amsterdam
een stevige rotsbodem verschaffen".
1 LONDEN Britse militaire
beleidsmakers hebben zich
i 30 jaar geleden al ernstige
1 zorgen gemaakt over een in
vasie van Kuwayt door Irak
en maakten plannen voor
een mogelijke oorlog met
r Irak, zo bewijzen nu open-
a baar gemaakte geheime rege
ringsdocumenten. Het Britse
- kabinet van premier Harold
Macmillan vroeg in 1960 aan
een comité van chefs van
staven van het leger een ope
ratie voor te bereiden tegen
de Iraakse troepen wanneer
I deze Kuwayt, toen nog een
Brits protectoraat, binnen
zouden vallen. Een jaar later
werd Kuwayt volledig onaf
hankelijk en verkondigde
i generaal Abdul-Karim Kas-
sem, de toenmalige leider
van Irak, dat het emiraat een
deel van zijn land was. Met
hulp van de Verenigde Sta
ten stuurde Groot-Brittannië
6000 man aan troepen om
Kuwayt tegen een Iraakse
invasie te beschermen.
Bij een barbecue in Saudi-Arabië kan het er erg heet aan toe
gaan, reden voor deze Amerikaanse militair met een fles water
het vuur onder controle te houden. foto: epa
