Leidse Courant | 1990 | 7 september 1990 | pagina 3

„N-Holland moet
eigen werklozen
maar laten pellen"

Vroege ontdekking
van borstkanker is
van levensbelang

Kosten Defensie kunnen omlaag

KONINKLIJK
HUIS

16E KUNST- EN
ANTIEKBEURS
ROTTERDAM

losprijs stijgt
_jht door oliecrisis

Makelaar beschuldigd
van belastingontduiking

«GENLAND

CeidócSouiant

VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1990 PAGINA 3

NIJMEGEN „Het is
van enorm belang dat een
ziekte als borstkanker in
een zo vroeg mogelijk sta
dium wordt ontdekt. Dan
is bovendien de kans het
grootst dat de tumor kan
worden verwijderd door
middel van een borstspa-
rende operatie. En omdat
jaarlijks meer dan 3000
vrouwen aan borstkanker
sterven, tien keer zo veel
als aan baarmoederhals
kanker, zijn we blij met
de invoering van het lan
delijk bevolkingsonder
zoek".

Vanaf eind 1993 zullen alle
vrouwen tussen de 50 en 70
jaar om de twee jaar worden
uitgenodigd voor het maken
van een röntgenfoto van de
borsten", zeggen de artsen J.
Hendriks en R. Holland, radio
loog respectievelijk patholoog
anatoom aan het Radboudzie-
kenhuis in Nijmegen, naar
aanleiding van een symposium
over borstkanker dat vandaag
in die stad wordt gehouden.
De twee zijn verbonden aan
het Landelijk Referentie Cen
trum voor Borstkankerscree-
ning (LRCB), dat het onder
zoek coördineert en waar de
medewerkers worden opgeleid
van de uiteindelijk 51 centra.
Daarvan zijn er op het ogen
blik al dertien, onder andere
in Den Haag en Rotterdam,
actief.

Volgens de twee artsen kan
door het landelijk onderzoek

de sterfte aan borstkanker met
de helft worden teruggedron
gen. „Borstkanker is een be
langrijke doodsoorzaak", legt
Hendriks uit. „Nederland is
daarbij één van de koplopers
in de wereld. Het levenspa
troon of de welvaart zouden
een rol kunnen spelen, maar
zeker weten we dat niet. In
Japan bijvoorbeeld komt
borstkanker weinig voor,
maar Japanse vrouwen die
naar de VS verhuizen zijn er
binnen één generatie net zo
vatbaar voor als Amerikaanse.
Ook is het een medisch feit dat
zwangerschap op jonge leeftijd
de vrouw minder vatbaar
maakt".

Wanneer een vrouw tijdens
het veelvuldig gepropageerde
zelfonderzoek een verdacht
knobbeltje ontdekt kan het, al
dus de specialisten, al te laat
zijn. Volgens de statistische ge
gevens overlijdt de helft van
de vrouwen bij wie de ziekte
wordt ontdekt eraan; gemid
deld binnen tien jaar. Er wor
den jaarlijks 7000 borstopera-
ties uitgevoerd en er vinden
ruim 3000 sterfgevallen plaats.
„Daarom is dat algemene on
derzoek zo belangrijk", zegt
Hendriks. „Met de huidige me
thoden zijn wij in staat tumo
ren te ontdekken lang voordat
ze gevoeld kunnen worden;
soms zelfs ook kankers in het
voorstadium, als ze zich nog in
het melkgangenstelsel aan het
ontwikkelen zijn".

Leeftijd

„Vrouwen hebben op een leef
tijd tussen de 45 en de 70 ja$r
de meeste kans om borstkan
ker te krijgen", vertelt Hol
land. „Persoonlijk zou ik er
veel voor voelen die leeftijds
grens tot bijvoorbeeld 40 jaar
te verlagen. Bovendien lijkt
mij voor deze jongere vrouwen
een jaarlijks onderzoek zin
vol".

De leeftijdsgrens van 50 die
voor het onderzoek gesteld is
berust volgens hem vooral op
praktische gronden. „Na de
menopauze vermindert het

klierweefsel. Daardoor zijn
eventuele tumors op de rönt
genfoto's van oudere vrouwen
veel beter zichtbaar dan bij
jongere". Holland laat een
paar foto's zien. Het verschil is
duidelijk. De borsten van een
oudere vrouw lijken haast
doorzichtig, zo goed zijn alle
details te onderscheiden.
„Zo'n knobbeltje wordt voel
baar als hij een grootte van 1,5
a 2 centimeter heeft bereikt",
stelt Hendriks vast. „Wanneer
het kanker is, dan is dat al een
behoorlijk grote tumor. Maar
het is niet dat gezwel zelf dat
het overlijden veroorzaakt; het
zijn de uitzaaiingen naar ande
re organen, die er het gevolg
van kunnen zijn. Bij een tu
mor van één cm is de kans op
uitzaaiing 15 procent; is hij 4
cm groot, dan is dat al 80 pro
cent geworden".

Vooruitgang

„De wetenschap heeft de afge
lopen jaren enorme vooruit
gang geboekt", betoogt radio
loog Hendriks. Een röntgenfo
to uit begin jaren '80, waarop
de contouren van de borst dui
delijker zijn dan de inwendige
details, maakt verdere uitleg
overbodig. „Het is nu veel
meer duidelijk welke soort tu
moren meer en welke minder
risico's bieden; welke vaak ge
paard gaan met meerdere tu
morhaarden in de borst en
welke niet. Vroeger werd
noodgedwongen het zekére
voor het onzekere genomen en
de borst geamputeerd. Nu kan
onderscheid worden gemaakt,
zeker wanneer de kanker
vroegtijdig is ontdekt".
Er blijven volgens hem overi
gens wel soorten die het ver
wijderen van de borst noodza
kelijk maken. „Maar we kun
nen nu een eventuele keuze
met argumenten onderbou
wen, kansen aangeven. Vaak
is een borstsparende operatie
mogelijk, al zullen we een 100-
procents zekerheid op volledi
ge genezing nooit kunnen bie
den".

ANDRÉ HORLINGS

De artsen J.
Hendriks en R.
Holland (met bril).
„Wanneer een
vrouw bij
zelfonderzoek
een knobbeltje
ontdekt, kan het
al te laat zijn".

FOTO: PERS UNIE

8 september
Prins Claus vergezelt koning Carl
Gustaf van Zweden bij zijn bezoek
aan Scatjla Nederland in Zwolle en bij
de opening van het nieuwe bedrijfs-
complex van Ericsson Paging
tems In Emmen.

Studietijd verlengd
door ,Jeruzalemroute''

DEN HAAG Vorig jaar hebben vier studenten de Wet
op de Studiefinanciering omzeild door theologie als twee
de studie te kiezen, terwijl ze die opleiding in werkelijk
heid niet volgen. Daardoor slagen ze erin de gebruikelijke
inschrijftijd, en daarmee het recht op studiefinanciering'
met twee jaar te verlengen. Het weekblad van de Vrije
Universiteit, Ad Valvas, signaleert deze week het bestaan
van de methode, die bekend staat als de „Jeruzalemrou-
te". Verwacht wordt dat in de toekomst meer studenten
deze weg zullen volgen. Theologiestudenten komen in
aanmerking voor een verlengd doctoraal programma van
zes jaar, omdat er een extra predikantsopleiding bij is in
begrepen. Dat brengt de totale gesubsidieerde inschrijftijd
op acht en een half jaar. De enige voorwaarde om theolo
gie te kunnen studeren is enige kennis van het Latijn en
Grieks. Volgens prof. G. Heitink, decaan van de theologi
sche faculteit, is er tegen dit misbruik weinig te doen.

pn een spoor van vernie-
con achter: fietsen worden
de Uar getrapt, een stads-
|e fwordt met een baksteen
ruzelementen gegooid en
Jgbakken omvergekie-
is geen misverstand
is ijk: dit zijn pure vanda-
or ii een stoer bedoelde pose
het drietal zich naar de
enjja die hen volgt, maar
peens ondergaan de bin-
en opvallende metamor-
3un jeans veranderen als
verslag in luiers en ter-
aldus gekleed over een
verder kuieren, verschij-
eëeIin beeld de woorden
nk^alisme is zóóó kinder-

jn, r

tk H volgende week zal dit
maje bijna dagelijks op tele-
k_in in de bioscopen te zien
e5e spot vormt een onder
van een nationale anti-
dismecampagne, op touw

{"door de ministeries van
en wvc. De campagne,
i op den duur ook ande-
men van jeugdcriminali-
n de kaak zullen worden
1, zoals winkeldiefstal,
et rijk in deze eerste fase
;lijks een cent. Het film-
iet de luiers is namelijk
i vervaardigd door recla-
°jeau Saatchi, dat vorig
^reter gelegenheid van de
Pt van een nieuw kan-
2i .een half miljoen gulden
enkkracht" aan de over-
9 cadeau had gedaan.
meter D'Ancona (wvc) en
secretaris Kosto (justitie),
J '-isteren de campagne aan
>rs presenteerden, wezen
Jfiden op dat vandalisme
n |est voorkomende en ook
°f'jte vorm van jeugdcrimi-
1JHt is. Jaarlijks vernielen

'en gen V00r on8eveer een
rd gulden aan andermans
hldommen. Opmerkelijk is
0 'dat de laatste jaren het
?el van meisjes in vanda-
"or met sprongen is toegeno-

j?.Ssecretaris Kosto beperk-
overigens niet tot som-
jgeluiden. Hij prees het
e[ van de gemeentelijke
die gesnapte
V05alen onder hun hoede ne-
en mee laten helpen de
pbrachte schade te her
en vaak ook te betalen.

de zestig gemeenten met

s i Halt-bureau stplt Kosto
1991 in totaal vier mil-
:e^1gulden per jaar beschik-
P Tot nu toe werden de
fbureaus alleen nog bij
van experiment door het
gesubsidieerd. De subsidie
nu een permanent ka-

sverzekering
ischien duurder

EVEEN De bedra-
an schadeclaims bij reis-
leraars worden steeds
Dit komt vooral door-
Kjjakantiegangers steeds va-
ttaqure elektronica meene-
vaak interessant
:d is, aldus adjunct-di-
ir G.J. Westerman van
irant, het verzekerings-
jf van de ANWB. Uniga-
is in Nederland de groot-
het gebied van reisver-
ringen. Als gevolg van
ontwikkelingen komen
esultaten onder druk te
aldus Westerman. Hij
niet uit dat daardoor vol-
jaar de premies omhoog
en. Er zijn meer claims
engekomen, maar daar
len als gevolg van een
ire trek naar het buiten-
ook meer afgesloten ver-
ringen tegenover.

-

Pleidooi Esperanto

Burgemeester Winkel van Noordwijkerhout
(links), die tevens actief is in de wereld van het
Esperanto, heeft gistermiddag het rapport 'Dub
bel Horizon Taal' aangeboden aan CDA-kamerlid
Van Leijnhorst, voorzitter van de vaste-kamer-
commissie voor onderwijs. Dit rapport, geschre
ven door Winkels Esperanto-collega Makkink, is,
aldus de burgemeester, een variant op het rap
port 'Horizon Taal' van prof. dr. Van Els uit Nij
megen. In dat rapport worden ideeën aangedra
gen voor het sneller leren van buitenlandse talen,
een noodzaak met een verenigd Europa in het
verschiet. In het rapport van Makkink en Winkel
wordt gesteld dat dit een goed initiatief is, maar
zij zouden er graag in opgenomen zien dat, voor
afgaande aan een talenstudie zoals voorgesteld
door prof. Van Els, die student eerst een jaar Es
peranto leert, dat een goede basis is voor welke
taal dan ook.

FOTO: MILAN KONVALINKA

DEN HAAG De perso
nele en materiële kosten
van het ministerie van de
fensie kunnen omlaag.
Een gisteren aan de Tweede
Kamer aangeboden rapport
met regeringsstandpunt, resul
taat van een onderzoek van de
ministeries van defensie en fi

nanciën, noemt maatregelen
die tot verlaging van de kosten
kunnen leiden.

Verwacht wordt dat ongeveer
16 miljoen kan worden be
spaard op de aanschaf van
geautomatiseerde kantoorap
paratuur. Op termijn moet de
post opleidingen, nu goed voor
1.100 miljoenen gulden, met 14

miljoen gulden omlaag kun
nen. Aanschaf, beheer en on
derhoud van dienstpersonen-
auto's kan naar verwachting 4
miljoen gulden goedkoper dan
voorheen.

Na verschijning van de Defen
sienota is iets te zeggen over
een mogelijke besparing door
terugdringing van het aantal

functiewisselingen bij het per
soneel. Een laatste post om op
te bezuinigen is de schadeloos
stelling voor militairen bij in
validiteit in en door de dienst
ontstaan. De pensioenuitkerin
gen voor deze gewezen militai
ren liggen ongeveer 30 miljoen
hoger dan die voor burge
rambtenaren.

STADSKANAAL De
emotie droop er gisteren
af bij enkele van de elf
werklozen en hun meege
komen ouders tijdens de
door de FNV gehouden
voorlichtingsbijeenkomst
voor potentiële bollenpel-
lers in Stadskanaal. De
vakbond is tegen het ver
plichten van ongeveer
honderdvijftig langdurig
werklozen uit Stadskanaal
om in de bollenvelden
van Noord-Holland te
gaan werken op straffe
van korting op de uitke
ring. De bond overweegt
een stakingskas voor wei
gerende werklozen te ope
nen.

„Die bloembollen en lelies in
Noord-Holland? Die kunnen
ze in hun achterste steken. Ze
moeten hun eigen werklozen
en verslaafden maar aan het
werk zetten. Dan is het gelijk
een stuk minder met drugs en
inbraken in Amsterdam". Va
der en zoon Starreveld bleken
gisteren absoluut tegen de
„verplichte tewerkstelling"
van werklozen uit hun stad in
de lelievelden van Hoorn en
omgeving te zijn. Zoon Starre
veld heeft nog werk. „Maar
zijn contract loopt volgende
maand af en dus heeft hij een
brief gekregen om op het ar
beidsbureau te komen praten
over werk in Noord-Holland.
Om voor een habbekrats bloe
men te plukken. Want hij
wordt er een paar tientjes in
de maand wijzer van", briest

zijn vader. De tewerkstelling
doet hem denken aan de pe
riode vlak na de oorlog. „Als
we dit nemen gaan we terug
naar de jaren vijftig. Ik heb in
die tijd aan den lijve gemerkt
wat tewerkstelling betekent.
Toen moesten we slib schui
ven bij Pieterburen, sliep je in
barakken en was je veertien
dagen van huis weg".

Werkervaring

Positieve geluiden zijn er wel.
„Ik heb er wel zin in", meldt
een potentiële peller. „Je doet
toch werkervaring op en je
kan, als je bevalt, in het voor
jaar terugkomen. Bovendien,
misschien is het wel gezellig
en uiteindelijk kost thuiszitten
toch meer geld".

Storm liep het niet bij de door
de vakbond gehouden bijeen
komst. Volgens aanwezigen,
elf werklozen en derig andere
belangstellenden, kwamen ve
len niet, bang als ze zijn een
stempel opgedrukt te krijgen.
„Toch zijn de eerste veertig
definitieve aanmeldingen in
middels binnen", weet een
woordvoerder van het bureau.
De commotie over het plan be
grijpt hij wel. „Het is de eerste
keer dat een gemeente zo'n
verplichting instelt. Maar dat
verzinnen we zelf niet, het
staat gewoon in de wet".
De FNV is het nog steeds niet
eens met de zienswijze van het
arbeidsbureau in Stadskanaal
en minister De Vries, dat wel
degelijk sprake is van passen
de arbeid. De bond gaat zo
snel mogelijk onderzoeken of
het mogelijk is om werklozen
uit Stadskanaal die strafkor
tingen oplopen op enigerlei
wijze financieel te ondersteu

nen, bijvoorbeeld door het in
stellen van een stakingskas
voor werklozen. Dat zou een
unicum ziin in de hedendaagse
Nederlandse vakbondsgeschie
denis.

Dat de directeur van het ar
beidsbureau Stadskanaal gis
termiddag met Noordhollandse
werkgevers in de bollenteelt
tot overeenstemming is geko
men over een betere betaling
van de werklozen, vergoeding
van de reiskosten en een me
dische keuring vooraf, doet
aan het voornemen niets af.
Hij kwam overeen dat de
Oostgroningse werklozen geen
reiskosten hoeven te betalen,
op vrijwillige basis medisch
worden gekeurd en een extra
premie krijgen van 350 gulden
per maand. De bond gaat druk
uitoefenen op de landelijke en
plaatselijke politiek om te
voorkomen dat de alleenstaan
de werklozen uit de Stadska
naal en Vlagtwedde naar de
bollen moeten. Er zijn door de
PvdA in Stadskanaal inmid
dels kritische vragen gesteld
over de verplichte tewerkstel
ling.

Inmiddels hebben ook werklo
zen in de regio Alkmaar een
brief gekregen met het ver
zoek zich te melden op het ar
beidsbureau. De komende
maand zoeken bloemtelers
naar meer dan duizend pluk
kers. De helft van aangeschre
venen heeft volgens een
woordvoerder tiiet negatief ge
reageerd. Ook de werklozen in
deze regio kunnen niet zomaar
hun neus ophalen voor het
werk in de bloemenvelden.
Het arbeidsbureau doet bij on
terechte weigering melding bij
de sociale dienst".

iaibaai

(advertentie)

in de Doelen

Tentoonstelling:
Gebruiksaardewerk 1550-1750

15T/M 23

SEPTEMBER

Openingstijden: 1990

Dagelijks van 14.00-22 00 uur.

zaterdagen en zondagen van 11.00 -1800 uur

'Paspoort-Piet'
voorzitter van
fraudecommissie

IMPa?PW>K...car
mrik woorn vee-
tel op, WAT is rett

AMSTERDAM De Amsterdamse makelaar C. van Zadelhoff
en enkele van zijn medewerkers hebben zich volgens het Open
baar Ministerie (OM) in Amsterdam schuldig gemaakt aan ont
duiking van belastingen en valsheid in geschrifte. Het OM be
raadt zich over vraag of er tot strafrechtelijke vervolging moet
worden overgegaan of dat een „financiële transactie" zal plaats
vinden. Van Zadelhoff wordt er van verdacht in 1985 de belas
ting voor circa 1,4 miljoen gulden te hebben opgelicht door ge
sjoemel met een van zijn vennootschappen. De makelaar bracht
eerder dit jaar al een nacht in een cel door, naar aanleiding van
een onderzoek van de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst
(FIOD). Bij strafrechtelijke vervolging kunnen Van Zadelhoff
en zijn medewerkers worden veroordeeld tot maximaal negen
jaar gevangenisstraf.

Z1Bo

lOORN De gasprijs voor kleinverbrui-
ji de eerste helft van het volgend jaar zal met
aaal drie cent per kubieke meter (exclusief
W(jt'jgen- ^at heeft de Vereniging van Exploi-
I van Gasbedrijven in Nederland (Vegin)
Sirgen bekendgemaakt. De Vegin verwacht
crisis in het Midden-Oosten voorlopig be-
Van invloed zal zijn op de gasprijs. Het tarief
in de eerste helft van 1991 wordt vastge-
de«an de band van de gasolieprijzen van mei tot
>r 1990. Over de gasprijs voor kleinverbrui-
3 de tweede helft van 1991 valt, aldus de Ve
lg niets te zeggen. Zeker is echter dat de prijs
deieer dan drie cent exclusief btw zal stijgen,
oelq in het contract met gasleverancier Gasunie
staifer afsPraben zijn gemaakt.

dig[

DEN HAAG Ir. P. de Vis
ser, in de wandelgangen Pas
poort-Piet genoemd, wordt de
nieuwe voorzitter van de frau
decommissie van de Tweede
Kamer. De Visser maakte
naam als woordvoerder van de
PvdA over de mislukking van
het fraudebestendig paspoort.
De commissie zal zich binnen
enkele maanden onder leiding
van De Visser intensief bezig
houden met een nog geheim,
lijvig onderzoeksrapport over
de mate waarin gemeenten
fraude met bijstandsuitkerin
gen aanpakken.

\n dalisme
d)óóó

vederachtig"

HAAG Onder
g Jrende gitaartonen
fj ji drie jongens van
rtei)aar achttien zich
,r t(jn donkere avond een
)0n( door een druilerige
wijk.

De vakantie zit er weer op. Het gezin be
geeft zich huiswaarts. De fietsen die ver
re oorden hebben gezien, worden weer
gebruikt voor vervoer naar school, win-

Minder geld
voor sloopauto

DEN HAAG Autobezitters
die hun wagen naar een slope
rij brengen zullen daar in de
toekomst minder geld voor
krijgen dan voorheen. Dat is
het gevolg van het voornemen
van het ministerie van vrom
om de kosten van hergebruik
van auto's de komende jaren
te verdelen over handel, in
dustrie en consument. Samen
met de branche-organisaties
ANWB, Bovag, Focwa, Rai en
Stiba gaat het ministerie een
systeem opzetten voor het her
gebruik van verscheidene
auto-onderdelen. Enkele aan
bevelingen zijn: verzekerings
maatschappijen bewegen meer
gebruikte onderdelen te laten
hergebruiken bij auto's ouder
dan vijf jaar; kunststofindus
trie stimuleren kunststoffen
uit auto's te hergebruiken; via
de Rai zorgen voor gemakke
lijker te slopen auto's en daar
aan gekoppeld eventueel een
keurmerk voor zulke wagens.
Jaarlijks belanden ongeveer
500.000 wrakken op de stapels
van autoslopers.

Huiswaarts

kei of werk. Maar al is de vakantie voor
bij, het blijft handig zo'n fietsendrager
achterop je auto. Ook voor als je er
eens een weekeindje op uit wilt om el
ders de omgeving eens te verkennen.