,We hebben constant
>orlog moeten voeren
injnnenland
Arts gaat met
Kemron werken
Veranderingen aan 'Oort^
voor CDA niet bespreekbaar
tan voor de rechter wegens aanzetten tot zelfmoord
QeidóaQowumt
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1990 PAGINA 3
ïl
ipport: risico's bij
insport kernafval
ITERDAM De risico's die zijn
londen aan het transport van
radio-actief materiaal, zoals uit
ewaard, zijn onaanvaardbaar
stelt een rapport van het Britse
:hte irzoeksbureau Large and Associ-
gisteren uitgebrachte rapport is
isteld in opdracht van de milieu-
nisatie Greenpeace. Het noemt
name het Noordzee-transport
de veerdiensten van uitgewerkte
torbrandstof naar de Britse op-
jjjkingsfabriek Sellafield gevaarlijk
de lokale bevolking, toeristen en
inwerkers. Daarbij komt dat
penplannen zo goed als ontbre-
)LSWARDER VISSERS VEILIG TERUG UIT LIBERIA
'uil
lier
„Ziekenhuisinfecties
centraal registreren"
UTRECHT De geneeskundige hoofdin
spectie vreest dat het probleem van zie
kenhuisinfecties in de toekomst nog veel
groter zal worden. Volgens inspecteur-hy
giënist M. Bilkert vindt de inspectie het
daarom absoluut noodzakelijk dat er een
centrale registratie van ziekenhuisinfec
ties komt. Maar op het ogenblik is daar
geen geld voor. De gevreesde staphylococ
cus aureus is de laatste tijd weer in het
nieuws doordat er in een Amersfoorts zie
kenhuis 13 patiënten en 15 personeelsle
den mee zijn besmet. Eerder zorgde deze
bacterie ervoor dat in het Aacademisch
Ziekenhuis in Utrecht enkele afdelingen
tijdelijk moesten worden gesloten. De bac
terie is ongevoelig geworden voor de
meeste soorten antibiotica.
Ziekenfondsraad wil
meer logeerhuizen
UTRECHT Logeerhuizen voor verstande
lijk gehandicapten blijken in een grote be
hoefte te voorzien. De Ziekenfondsraad zal
staatssecretaris Simons (volksgezondheid)
daarom donderdag waarschijnlijk adviseren
vanaf 1991 geld beschikbaar te stellen voor
het landelijk invoeren ervan. In 1989 heeft
de raad subsidie beschikbaar gesteld voor
een twee jaar durend experiment met lo
geerhuizen en -plaatsen. Gezinnen met een
thuiswonende geestelijk gehandicapte kre
gen daardoor de mogelijkheid om zo nu en
dan (maximaal zeven dagen per maand) ge
bruik te maken van tijdelijke opvang; Door
het gezin op die manier te ontlasten zou per
manente opname in een instelling kunnen
worden uitgesteld of zelfs voorkomen.
Aantal studenten moet
toeslag terugbetalen
GRONINGEN De Informatiseringsbank
in Groningen vordert ruim zes miljoen gul
den terug van meer dan 17.000 studenten
die in de eerste zeven maanden van 1990
ten onrechte een ziektekostentoeslag op
hun studiebeurs hebben ontvangen. Gemid
deld moeten de studenten 350 gulden per
persoon terugbetalen.
Studenten die bovenop de basisbeurs een
aanvullende toelage ontvangen en niet via
hun ouders of anderszins verplicht in het
ziekenfonds zitten, krijgen een vergoeding
voor ziektekosten van 77,31 gulden per
maand.
Volgens de Informatiseringsbank zijn de
betreffende studenten in de loop van het
jaar wel terecht gekomen in het fonds,
doordat ze een bijbaantje kregen.
UTRECHT Aids-patiënten en seropositieven
kunnen binnenkort beschikken over het omstre
den middel Kemron. De Amsterdamse huisarts H.
Laane is er volgens de Gay Krant in geslaagd een
grote hoeveelheid van het middel, dat van Japan
se makelij is, te importeren uit de Verenigde Sta
ten. Naar verwachting is er binnen vier weken
voldoende Kemron om een onbeperkt aantal pa
tiënten voor lange tijd te behandelen. Uit Kenya
en enkele andere Afrikaanse landen komen op
vallend positieve berichten. Kemron geneest wel
iswaar niet, maar de klachten van aids-patiënten
en seropositieven zouden na gebruik van het mid
del in korte tijd spectaculair zijn gedaald. Bij aids-
deskundigen in Nederland overheerst scepsis over
de werking van Kemron.
;loo
j^LSWARD Dank zij
evacuatieplan van de
ierikanen zijn de Bols-
linjrder vissers Jan Gerard
it ijper en Boudewijn
;kema bij toeval be-
uit handen van de
eriaanse rebellen van
d~v irles Taylor.
landingsvaartuig van de
n erikanen kwam maandag
st de kotter Treesie van de
De Amerika-
hadden er geen idee van
er Nederlanders in de
■t waren. „We hebben de
itein van dat schip maar
raagd of we mee mochten",
ni(telt Kuijper veilig thuis in
jward.
huis is versierd met slin-
en vlaggetjes. Een wel-
-thuisbord siert de deur.
sinds gistermorgen
ïr in Nederland is, is bekaf,
wil wel over de afgelopen
praten, maar het gaat hem
makkelijk af. Sinds 23
zat hij samen Boekema
op zijn kotter, waarmee
hejr de kust van Liberia en
Leone op garnalen
'iri«
werd gevist. Naast het tweetal
bevond zich een lokale beman
ning aan boord.
Die 23e juni kregen de twee
tijdens het vissen een speed
boot achter zich aan. „We za
gen mannen aan boord met
machine-geweren",' vertelt
Kuijper. „We hebben daarop
geprobeerd de netten binnen
te halen en probeerden weg te
varen, maar dat lukte niet. De
lijn brak en vervolgens was de
snelheid uit het schip. Die lui
openden meteen het vuur op
ons schip. Toen was het met
een plat op de grond liggen.
Alle ruiten op de brug waren
eruit".
Aanvankelijk dacht Kuijper
aan piraten die de boel leeg
kwamen halen. „Maar toen ze
eenmaal op het schip waren
vertelden ze dat ze van het le
ger van Taylor waren".
Volgens Kuijper waren de da
gen die daarop volgden bij
kans onverdraaglijk. Behalve
de stuurman, werd de lokale
bemanning naar huis gestuurd.
Aanvankelijk fungeerde de
Treesie voor de rebellen als
vervoerdient en moest de kot
ter een delegatie naar Sierra
Leone varen, waar de vredes
besprekingen plaatsvonden.
Daar werden de vissers tien
dagen vastgehouden. „In Sier
ra Leone hebben we contact
gezocht met de Nederlandse
consul opdat hij kon proberen
ons vrij te krijgen".
Oorlog
„We zijn door een hel gegaan.
We hebben voor hen deelge
nomen aan de oorlog. Ze zet
ten een kanon en luchtgeschut
op het schip. Wij moesten va
ren en zij bedienden de wa
pens. We zijn iedere dag voor
ze bezig geweest. Constant
werden we met de dood be
dreigd. Het is echt een wonder
dat we nog leven".
Gedurende de tijd die Kuijper
in gevangenschap doorbracht,
werd in Bolsward zijn tweede
dochter, Marinthe, geboren.
Zij is nu vier weken oud. Zijn
vrouw Petra maakte samen
met hun oudste dochter Merle
angstige dagen door. In Neder
land fungeerde zij als informa
tiebron over de toestand van
de Bolswarders. Tijdens de
acht weken die Kuijper en
Boekema vast zaten, wist Kuij
per zijn vrouw twee keer tele
fonisch te bereiken. Vorige
week zondag voor het laatst.
Zelf kan de schipper het nog
moeilijk bevatten dat hij en
Boekema weer veilig en wel
thuis zijn. „Het is haast niet te
geloven dat we het zowel gees
telijk als lichamelijk vol heb
ben kunnen houden", zegt hij.
Over de reacties van Neder
landse instanties is de Bols-
warder slecht te spreken. „Ei
genlijk weet ik niet goed wat
ik ervan moet zeggen. We
hebben niks gehoord. Ik voel
me in de steek gelaten. Zelfs
die Amerikanen die ons mee
hebben genomen, waren ner
gens van op de hoogte. Die ka
pitein vroeg me hoe wij daar
in vredesnaam terecht waren
gekomen en hoe het kwam dat
we er nog steeds zaten".
Overmacht
Overigens maakten Kuijper en
Boekema nog angstige mo
menten door op het moment
van hun bevrijding. Zelfs met
de Amerikanen erbij wilden
de rebellen de Nederlanders
niet laten gaan. „Maar op een
gegeven moment zagen ze toch
Moe maar blij poseert Jan Gerard Kuijper met zijn vrouw Petra en hun twee kinderen voor de
fotograaf, nadat een bang avontuur in Liberia goed is afgelopen.
FOTO: PERS UNIE
wel in dat de overmacht van
de Amerikanen te groot was",
aldus Kuijper.
Nadat de vissers door de Ame
rikanen van boord waren ge
haald, zaten ze nog drie dagen
in een hotel in Sierra Leone.
Samen met een vrouwelijk Li-
beriaans bemanningslid zijn ze
donderdag teruggegaan naar
Nederland. De Liberiaanse
keert terug als de situatie in
haar land stabieler is. De aan
komst van de Bolswarders
werd op verzoek van de fami
lie stil gehouden. Volgens het
ministerie van buitenlandse
zaken zijn voor zover bekend
nu alle Nederlanders uit Libe
ria vertrokken.
Zelf is Kuijper van plan nu
eerst twee maanden vakantie
te nemen. Die brengt hij door
bij zijn vrouw en kinderen.
Daarna gaat hij in elk geval
weer vissen. „Dat is mijn
beroep". Of hij weer terug
keert naar Afrika weet hij nog
niet. „Ik ben wel weer ge
vraagd, maar ik weet het niet.
Ik wil eerst vakantie".
Volgens een woordvoerder
van Buitenlandse Zaken heeft
de consul zich overigens wel
degelijk ingespannen om de
twee vrij te krijgen. „Maar de
bemanning kon dat niet we
ten, omdat de consul door de
autoriteiten van Sierra Leone
twee k£er de toegang tot het
schip werd ontzegd".
RICHOLD BRANDSMA
mmando-
erdracht
ingi
lens de
nmando-
srdracht van
commandant
oeijr zeemacht in
h( derland
Afripecteren de
beidende
mmandant,
admiraal J.
°P n Renesse, en
opvolger, F.J.
toéver Droeze, de
erl iepen op de
vlu de Den Helder.
TO: ANP
(Vervolg van
de voorpagina)
DEN HAAG Het CDA
is tegen fiscale ingrepen.
Volgens de fractie ge
bruikt de PvdA de CPB-
berekeningen als excuus
om aan het belastingplan
'Oort' te rommelen en dat
was voor het CDA al bij
de kabinetsformatie abso
luut onbespreekbaar.
Bovendien vreest het CDA dat
de middeninkomens de dupe
worden van de plannen van
Kok. Premier Lubbers heeft
Kok daarom te verstaan gege
ven dat het inkomensplaatje
voor volgend jaar er wat het
CDA betreft prima uitziet. In
gewijden merken op dat het
inkomensbeleid de eerste grote
krachtmeting wordt tussen de
premier en de vice-premier.
Dinsdag bespreekt het kabinet
de maatregelen die -getroffen
kunnen worden om de inko
mens van specifieke groepen
(bejaarden met een klein pen
sioen, alleenverdieners en al
leenstaanden) in de pas te la
ten lopen met het landelijke
beeld. Het meningsverschil
tussen de fracties spitst zich
hier toe op de alleenstaanden:
de PvdA wil iets doen voor al
leenstaanden met een mini
muminkomen die er door
'Oort' op achteruit gaan, het
CDA voelt daar niets voor. De
partijen zijn het er wel over
eens dat er voor de bejaarden
en alleenverdieners met kin
deren iets moet gebeuren.
Ook met het vinden van een
oplossing voor de onverwachte
schatkisttegenvallers die zich
deze week aandienden zit Kok
moeilijk. De ministers gaven
hem gisteren te verstaan dat
zij dit jaar geen fors bedrag op
hun begrotingen overhouden,
zoals Kok had gehoopt. Hij
wilde met dit geld een tegen
valler in de inkomstenbelas
ting (circa 1,5 miljard in 1990)
compenseren.
Het kabinet ontkomt er nu
niet aan de rijksbijdrage voor
het kinderbijslagfonds (even
eens 1,5 miljard) een jaar uit te
stellen om het financieringste
kort eind dit jaar volgens plan
op 5,25 procent te brengen.
Het is een papieren bezuini
gingsmaatregel, die ervoor
zorgt dat de problemen wor
den doorgeschoven naar vol
gend jaar.
Veel ministers toonden zich in
het kabinet zeer verbaasd over
het feit dat de belastingdienst
ondanks de meevallende eco
nomische groei toch minder
geld aan inkomstenbelasting
binnenhaalt. Volgens het CPB
zullen de inkomsten uit de in
komstenbelasting ook in 1991
fors tegenvallen.
Tijd dringt
voor Ritzen
ZOETERMEER Minis
ter Ritzen van onderwijs
heeft nu al weinig tijd
meer voor een probleem
loze invoering van de OV-
jaarkaart voor studenten.
Zaterdag 8 september is de
eerste van vier „cruciale eind
data" die de bewindsman in de
komende vier maanden moet
halen, zo blijkt uit een brief
die Ritzen begin deze week
naar alle universiteiten, hoge
scholen en scholen voor mid
delbaar beroepsonderwijs
heeft gestuurd.
Ritzen doet in de brief op
nieuw een beroep op het on
derwijs om aan de invoering
van de kaart mee te werken.
De minister schrijft dat hij
erop vertrouwt dat het percen
tage scholen en universiteiten
dat met de lessen of colleges
wil schuiven, de komende we
ken zal uitstijgen boven de be
gin juli al bereikte, minimaal
noodzakelijke 70 procent. Ver
schuiving is nodig om een
overbelasting van de Neder
landse Spoorwegen tijdens de
spitsuren te voorkomen.
De brief gaat vergezeld van
een formulier waarop de in
stellingen hun lestijden en
leerlingen- of studentenaantal
len moeten invullen. Uiterlijk
8 september moet dat formu
lier aan het ministerie zijn ge
retourneerd.
Ecoservice mag
afval naar
DDR exporteren
DEN HAAG De afdeling
feschillen van de Raad van
tate heeft een beschikking
van het ministerie van VROM,
waarin het bedrijf Ecoservice
verboden werd afval te expor
ten naar de DDR en de Bonds
republiek, geschorst. De moti
vering van het besluit is nog
niet bekend.
Ecoservice In Alblasserdam
tot voor kort werkend on
der de naam GMU Neder
land wil een lading che
misch afval laten verwerken
in het Westduitse Herne en
het Oostduitse Schönberg. Vol
gens het bedrijf is in Neder
land te weinig verwerkingsca
paciteit aanwezig. VROM be
twist dit. Minister Alders is
sterk voorstander van het ver
werken binnen de eigen gren-
Bij een eerdere schorsing van
een beschikking van VROM
tegen Ecoservice maakte de
Raad van State duidelijk dat
het ministerie onvoldoende
had aangetoond waarom het
afval in Nederland moest blij-
De uitvoer van chemisch afval
naar met name Schönberg,
vlak bij de Westduitse grens, is
VROM al enige tijd een doorn
in het oog. Schönberg staat be
kend als een stortplaats waar
te weinig maatregelen zijn ge
troffen ter bescherming van
de bodem en het grondwater.
Het beleid van het ministerie
is gericht op totale beëindiging
van het transport naar de
DDR in 1992. Eind dit jaar zou
het exportcijfer reeds met 73
procent teruggebracht moeten
zijn. Vorig jaar exporteerde
Nederland 89.500 ton afval
naar de DDR.
ISTERDAM Een
n sart, plaagt, treitert,
nedert en mishandelt
n vrouw zo lang en zo
Liak dat zij geen andere-
ziet dan zelfmoord,
die man strafbaar aan
°fet misdrijf 'aanzetten tot
lfmoord' of kan de dood
sl in de vrouw hem juri-
sch niet in de schoenen
ndopschoven worden?
erdf
|p die vraag zal de Amster-
mse rechtbank voor het
meArst in Nederland een ant-
oord moeten geven in een
oefproces eind dit jaar rond
1 zelfmoord van een vrouw
i Amsterdam. In april 1988
onk zij azijnzuur om aan de
chamelijke en geestelijke
ishandeling van haar echtge-
oot te ontsnappen. Zij over-
ied twee dagen later,
n het ziekenhuis werd de
olitie gewaarschuwd omdat
i vrouw onder de blauwe
ekken zat. Onderzoek leidde
de conclusie dat de vrouw
haar zelfmoord gedreven
kunnen zijn door haar
man. Die verklaarde zichzelf
ook als mogelijke veroorza
ker", aldus officier van justitie
mr. M. Van Zwieteren.
Justitie zat vervolgens met een
probleem. Het Wetboek van
Strafrecht stelt in artikel 294
het 'aanzetten tot zelfmoord'
strafbaar met een maximum
straf van 3 jaar gevangenis.
Nooit echter was dit artikel
gebruikt. Er is geen enkel
voorbeeld in de jurisprudentie
te vinden van een dergelijke
zaak. Toch vond het Openbaar
Ministerie (OM) dat juist dit
misdrijf en niet bijvoorbeeld
het 'mishandelen met de dood
tot gevolg' ten laste gelegd
moest worden.
Hoewel op dit laatste delict
een celstraf van 12 jaar staat,
legde Van Zwieteren primair
het aanzetten tot zelfmoord en
subsidiair (voor het geval het
eerste niet bewezen wordt) het
mishandelen met de dood tot
gevolg ten laste. „Het is zo'n
specifiek geval dat het aanzet
ten tot zelfmoord mij het
meest voor de hand liggend
leek", aldus Van Zwieteren.
Omdat een dergelijke zaak nog
nooit voor was gekomen, liet
het OM eerst, via een aparte
procedure, het gerechtshof een
voorlopige uitspraak doen
over de juridische haalbaar
heid van de zaak. Het hof
achtte een veroordeling we
gens het aanzetten tot zelf
moord niet ondenkbeeldig. Dit
steuntje in de -rug was voor
justitie aanleiding de zaak de
finitief door te zetten en bij de
rechtbank aan te brengen.
Eind juli kwam de 31-jarige
verdachte voor, maar behan
deld werd de zaak niet. Eerst
moest namelijk een belangrijk
bewijsprobleem opgelost wor
den. Van Zwieteren: „Het
moeilijke in een dergelijke
zaak is het causaal verband
tussen het gedrag van de man
en de dood van de vrouw.
Heeft de man zich zo gedragen
dat er voor, de vrouw écht
geen andere uitweg was dan
zelfmoord? In dit geval speelt
dat extra omdat het om een
Surinaams echtpaar gaat. Zij
waren in 1984 met elkaar ge-
trouWti in Suriname na te zijn
uitgehuwelijkt door hun fami
lies. Dat jaar kwam het twee
tal naar Nederland".
De vraag is nu volgens de offi
cier of het in de Hindoestaanse
cultuur voor een vrouw moei
lijker is te ontsnappen aan
dergelijk gedrag van een echt
genoot dan in bijvoorbeeld de
Nederlandse cultuur.
„Voor Surinaamse vrouwen
kon dat wel eens heel anders
liggen: daar spelen zaken als
familieschande en bruidsschat
een belangrijke rol. Mogelijk
dat die vrouwen om dit soort
redenen niet bij de man weg-
kunnen en dus in een dergelij
ke zaak nog maar één moge
lijkheid zien: zelfmoord", al
dus de officier.
Om uit te zoeken of er in de
Surinaamse cultuur andere
wetten en normen gelden dan
in westerse culturen, werd de
rechtszaak terugverwezen
naar de rechter-commissaris
die onder meer een cultureel-
antropoloog zal horen over dit
punt. Ook zal de verdachte
nog psychisch onderzocht
moeten worden. Pas als over
deze zaken duidelijkheid is,
gaat het proces werkelijk be
ginnen.
Aan de antropoloog, die nog
als deskundige in dit proces
benoemd moet worden, zal on
der meer de vraag worden ge
steld of het voor Surinaamse
vrouwen (en mannen, hoewel
dit minder zal voorkomen)
soms bijna onvermijdelijk kan
zijn zelfmoord te plegen.
Veel meer over de zaak wil
Van Zwieteren niet kwijt, zo
lang de zaak nog onder de
rechter is. Zij verwacht niet
dat er ineens een hausse van
zaken zal komen, mocht dit
proefproces tot een veroorde
ling leiden. Maar uitgesloten is
niet dat er dan wel meer za
ken zullen worden vervolgd.
Mits er duidelijke aanwijzin
gen, aldus de officier.
Het aanzetten tot zelfmoord
werd in 1881 overigens met
een heel ander doel in het
wetboek opgenomen. In die
tijd was het zogenaamde Ame
rikaanse duel in zwang. Er
werden door mensen lootjes
getrokken en wie aan het
kortste eind trök moest zich
zelf van het leven, beroven.
Dit werd als zo verwerpelijk
gezien dat de loterij verboden
werd.
MADELEEN WESSELING
Geen hand van de koningin
Een jong meisje wordt door een lid van de veiligheidsdienst tegengehouden, als ze naar voren
stormt om koningin Beatrix, die in Sittard is, een hand te geven.
■AAIBAAI
door WILLEM RITSTIER
...£N £K HEBBSU
AL ME0? M£M5
gêklaagk oven
W£T F£/T
PAT H£T6KA67E
HOOG IS 5MPAT M£M
PAAKPOOe P£ BAL
UIT WFT ZICHT
vewesn
J I
Geen verbazing over kritiek op middel tegen Alzheimer
UTRECHT De conclu
sie dat het geneesmiddel
hydergine totaal niet
werkt tegen de ziekte van
Alzheimer, een ernstige
vorm van dementie, heeft
bij de Nederlandse Alzhei
mer Stichting geen verba
zing gewekt. Volgens
woordvoerder P. Simons
is de ziekte nog met geen
enkel middel te genezen.
„Hydergine is een nutteloos
middel, dat geen enkel effect
heeft, positief of negatief",
concludeerden onderzoekers
van de universiteit van Colo
rado in de VS. Zij publiceer
den hun onderzoek donderdag
in het gezaghebbende vakblad
New England Journal of Me
dicine.
Bloedvatvernauwing
Hydergine, een middel dat de
bloedvaten verwijdt, wordt
ook in Nederland veelvuldig
gebruikt, maar volgens de Alz
heimer Stichting is al geruime
tijd bekend dat het niet Helpt.
„Het dateert nog uit de tijd dat
men dacht dat Alzheimer
wordt veroorzaakt door bloed
vatvernauwing. Dat idee is
achterhaald".
Nederlandse onderzoekers
concludeerden enige iaren ge
leden dat het middel wel
werkt. Volgens Simons betrof
dat echter „een beetje een on
nauwkeurig onderzoek". Er
zou niet goed zijn vastgesteld
of de onderzochte patiënten
werkelijk aan de ziekte leden
of aan een andere vorm van
dementie of aan geheugenver
lies. „Het middel kan een pla
cebo-effect hebben op mensen
met geheugenstoornissen die
de ziekte niet hebben", aldus
Simons.
Adjunct-directeur drs. J. Mos
selman van Sandoz, importeur
en registratiehouder van Hy
dergine, erkent dat het middel
de ziekte niet kan genezen.
„Maar patiënten met begin
nende symptomen van Alzhei
mer, zoals vergeetachtigheid,
duizeligheid en concentraties
toornissen kunnen er wel baat
bij hebben. Dat resulteert niet
in dramatische verbeteringen,
maar de patiënt kan wel wat
langer zelfstandig blijven le-
