„Het was hier of op straat"
Politie houdt
rekening met
steungroep ETA
4 de
De onzinnige mythe
van de waterduppel
gin NENLAND
CeicbeSowumt
WOENSDAG 25 JULI 1990 PAGINA 3
IA wil alsnog
eg van Braks
HAAG De PvdA-fractie in
reede Kamer vindt dat minister
van visserij zich toch moet
iwoorden over de grote hoe
fden illegaal gevangen vis. Het
•Kamerlid Van Zijl zegt dit in
eactie op berichten als zou de
!S tu jene Inspectiedienst (AID) vol
de a de rijksrecherche niet met de
hebben geknoeid. De AID was
an door éen oud-medewerker
uldigd. Van Zijl vindt het „ver-
nd voor de minister" dat de
ns dediensten volgens het onder-
ee' van de rijksrecherche goed
oneren. Maar hij wil wel met
r op inister praten over het gebrek
iark( Ifectiviteit van de controle,
ange -
rk0" keergarage
1 iphol open
ir passagiers
in Ei VERDAM De grote
rechtjergarage (P9) op lucht-
Schiphol, rechts voor de
komst- en vertrekhal,
rrijdag open voor passa-
Het parkeerterrein P4,
tegenover de centrale
diegjjat dan dicht in verband
t werkzaamheden voor de
van de tweede spoor-
Om de passagiers toch
elijkheid te bieden vlak
hal te parkeren, is de
talige parkeergarage
het personeel openge-
Deze grootste parkeerga-
'an Nederland heeft vier
jrlagen en kan in totaal
Eimto's bergen. Het perso-
voortaan gebruik
han<én maken van twee nieu-
■reinen, P30 en P40. Pas-
kunnen behalve in de
ook op parkeerterrein
echt, dat een eindje van
ïtrale hal afligt. Met een
_n ^lbus worden ze dan gra-
j lar de hal op Schiphol-
ff urn vervoerd,
fgelo
- net
len
van
Sh;
eelm
ede.
Sh4".'
;nigs
ind! -i
kan
i-Oo
'rervaller
n
irtrekt met
stelde taxi
ru/.fl
ingt SCHT
rie
mior in Bilthoven is giste-
enD,
Is
sraël
iden
ostei1
Gasexplosie Tilburg
gevolg nalatigheid
TILBURG De explosie die juli vorig jaar
bijna een heel huizenblok aan de Koeberg-
straat in Tilburg verwoestte, had kunnen
worden voorkomen als de Rijksdienst voor
het Wegverkeer (RDW) zorgvuldiger had
gehandeld. De oorzaak van de explosie was
een spontaan lekkende lpg-gasafsluiter in
een auto die geparkeerd stond in een garage
onder een van de woningen. De RDW had
de afsluiter nooit mogen goedkeuren. Dat
concludeert de voormalig technisch opspo
ringsambtenaar van de Tilburgse politie, A.
Gorissen, die het onderzoek naar de explo
sie leidde. Volgens hem had de RDW on
middellijk na het bekendworden van de
oorzaak via een landelijke omroep alle auto
mobilisten met dit type gasafsluiter terug
naar de garage moeten sturen.
Voorzitter van HIV-
vereniging overleden
UTRECHT Hans Paul Verhoef, de voorzitter van de HIV
Vereniging Nederland, is gisteravond in het Rotterdamse
Dijkzigtziekenhuis aan aids overleden. Verhoef was 33 jaar.
Hans Paul Verhoef kwam vooral in het nieuws door zijn
strijd tegen de Amerikaanse overheid die reisbeperkingen
hanteert voor seropositieven en mensen met aids. De Vere
nigde Staten weigerde vorig jaar Verhoef in het land toe te
laten. De Nationale Commissie Aids-Bestrijding veroordeelde
deze houding en ook de Nederlandse regering noemde het
discriminerde dat die seropositieven een aantekening krijgen
in hun paspoort als zij een inreisvisum voor de VS aanvragen.
Een groot aantal organisaties, waaronder het Internationale
Rode Kruis, boycotte vervolgens de onlangs in San Francisco
gehouden grote aidsconferentie. In april besloten de Verenig
de Staten de regels te versoepelen voor bezoekers van dit
congres.
Leger telt nog weinig vrouwen
DEN HAAG Het aantal vrouwen in de
krijgsmacht gaat langzaam omhoog, maar iets
minder dan oorspronkelijk de bedoeling was.
Het aantal vrouwen in de hogere officiersran
gen en onderofficiersrangen is verhoudingsge
wijs nog gering.
Vrouwen zijn ook ondervertegenwoordigd in
technische functies, zo blijkt uit een brief die
Defensie de militaire belangenorganisaties
heeft gezonden. De gehele krijgsmacht bestond
op 1 maart van dit jaar voor 4,9 procent uit
vrouwen. Toen de toenmalige staatsssecretaris
Van Houwelingen in 1989 zijn pakket maatre
gelen lanceerde om de krijgsdienst aantrekke
lijker te maken voor vrouwen werd een per
centage van 5 als streefcijfer genoemd. De land
macht bestond op 1 maart voor 4,8 procent uit
vrouwen, de luchtmacht voor 3,7 procent, de
marechaussee voor 6,8 procent en de marine
voor 5,6 procent.
Na een gewa-
overval op het post
ién van de twee daders
een taxi gevlucht en
loos verdwenen. De
Ie overvaller is inmid-
aangehouden.
na openingstijd werd
t>e lersoneel van het post-
door de twee be-
met geweren en ge-
ndeifgen geld af te staan. De
overvaller heeft vol
de politie gewoon een
besteld met als eindbe-
ming Utrecht. De taxi-
,feur wist niet beter of
tan was een gewone
en heeft de overvaller
ig naar de plaats van be
ning gereden,
uit bedraagt enkele tien-
nden guldens.
zien.
inde
jebi(
•ven
te e4'
'nssi"Hp
lIA mist pakje met
gege aactieve stof
1 cat<
IEM De KEMA in
em is een pakketje kwijt
0,1 milligram strontium
radioactief materiaal.
bben>akketje werd vorig jaar
,0 o[d in de Verenigde Sta-
niet *aar is nooit aangekomen
bewuste afdeling van de
Het gaat om een zeer
hoeveelheid strontium,
ibruikt wordt voor het ij-
met 'an bijvoorbeeld de radio-
:eit van afvalwater van
entrales. Volgens de
A is het radioactieve ma
niet gevaarlijk voor de
idheid. De
eerder aan slordigheid
s an diefstal.
^chuldige verdachte
rdzaak Ceciel Bot
lit i
rake
PL070.000 gulden
agenELO De 36-jarige man
kte a'orig jaar ten onrechte
gearresteerd als verdach-
de moord op kunststu-
Ceciel Bot heeft een
evergoeding van 70.000
n geëist. Hoewel de hij
bleef ontkennen, heeft
ventig dagen in hechtenis
;ns zijn advocaat mr. Van
leijden is een schadever-
ng van 100 tot 150 gulden
ag gebruikelijk, maar eist
i dit specifieke geval dui-
gulden per dag. „Het gaat
een dermate gruwelijke
loord, dat het moeilijk te
ren is om daarvan ten
:hte verdacht te worden,
is erg ingrijpend", aldus
der Meijden.
VLUCHTELINGEN IN MILITAIR TENTENKAMP
HEUMEN De zes Roe
menen die gisteravond de
eer te beurt viel de eerste
asielzoekers te zijn in het
tentenkamp Heumen-
soord, aarzelden toen hen
gevraagd werd of het hen
beviel. Één van hen wilde
zeggen dat ze toch eigen
lijk iets anders verwacht
hadden dan een kale, met
schotten afgeschermde
ruimte en vijf bedden.
Maar de anderen over
schreeuwden hem; het bevalt
heel goed, de mensen zijn erg
aardig, ze hebben absoluut
geen klachten. Maar een beetje
verbaasd kijken, dat deden ze
wel. De man die na hen in het
Gelderse Heumen (vlak onder
Nijmegen) arriveerde, keek
nog verbaasder, een beetje
angstig ook. Terwijl hij op weg
ging naar één van de tenten,
vloog een hele troep fotogra
fen achter hem aan en daar
achter, iets verderop, liep een
groep luidruchtige soldaten.
Een bizar decor voor iemand
die zojuist een militaire dicta
tuur achter zich gelaten heeft
het ministerie van WVC is
het zich bewust.
Maar, zegt de departementale
woordvoerster ter plekke: er
zit niets anders op. De ge
meentelijke (de-centrale) op
vang voor asielzoekers zit ver
stopt, de grotere centra zitten
vol en de hotels en pensions
waar in noodgevallen nog wel
eens op kan worden terug ge
grepen, hebben in deze vakan
tieperiode geen plaats.
Tot 1 september
Vandaar dat het ministerie on
middellijk interesse toonde
toen bekend werd dat een
kant en klaar dorp beschik
baar was, in de vorm van mili
tair tentenkamp Heumen,
waar de afgelopen week acht
duizend deelnemers aan de
Nijmeegse Vierdaagse bivak
keerden. De militaire setting
moest dan maar voor lief wor
den genomen; hier'was ruimte.
„We moesten kiezen: of de
mensen op straat zetten, of ze
hier onderbrengen", aldus B.
Avenith, namens WVC direc
teur van het tijdelijke opvang
centrum. En het is maar voor
tijdelijk, zegt Avenith, zowel
voor de asielzoekers die hier
niet langer dan anderhalve
week blijven daarna wor
den ze overgeplaatst als
voor het gehele kamp, dat niet
langer dan tot 1 september
voor de opvang van asielzoe
kers zal worden gebruikt.
Tot die tijd staan er acht ten
ten, die onderdak kunnen bie
den aan driehonderd mensen.
Er is een ontspanningsruimte,
een geneeskundige dienst en
een tent met een spitse' punt;
de gebedstent.
Kapitein Sipma noemt zich de
„huisbaas" van het kamp. Hij
is de commandant van de vijf
tig militairen die dienst doen
als personeel van het opvang
centrum. Het prikkeldraad dat
nu nog om het terrein heenligt
en de asielzoekers waarschijn
lijk niet veel vertrouwen in
zal boezemen, wordt zo snel
mogelijk vervangen door een
hek, zo belooft hij. En de
woordvoerster van WVC
voegt daaraan toe: „Dat is niet
om de mensen hier binnen
vast te houden; ze kunnen
gaan en staan waar ze willen.
Het gaat er ons om de asielzoe
kers te beschermen tegen on
gewenst bezoek".
Gemeenten
De Nijmeegse afdeling van
Vluchtelingenwerk zit danig
in haar maag met de driehon
derd extra 'klanten' die een
sklaps in Heumen worden on
dergebracht. „We kunnen hen
niets bieden", zegt men, „abso
luut onmogelijk". Ook het lan
delijk bureau van Vluchtelin
genwerk is niet gelukkig met
de Heumense oplossing, al be
staat er bij woordvoerder Alex
Voets wel „enig begrip" voor
de penibele positie waarin
WVC verkeert. Volgens Voets
liggen aan die noodsituatie
meer structurele oorzaken ten
grondslag dan alleen maar
„een onverwachte grote toe
vloed in de afgelopen weken".
„Er vindt een verstopping
plaats", aldus Voets. „In de
eerste plaats vanwege de trage
oplevering van gemeentelijke
opvangmogelijkheden. Op ba
sis van een opvangplaats op' ie
dere duizend inwoners zijn er
14.500 plaatsen in Nederland
beschikbaar. Dat zijn er ge
woon te weinig. Bovendien
moeten de procedures voor de
erkenning als vluchteling ver
kort worden. Die duren nu ge
middeld twee jaar, maar dat is
voor de betrokkenen veel te
lang en legt ook een te grote
claim op de hoeveelheid woon
ruimte".
Maar hoe hoog de nood ook is,
Voets voelt er niets voor ge
meenten te verplichten meer
asielzoekers te huisvesten.
„Het moet strikt vrijwillig blij
ven", zegt hij en in plaats van
dwang stelt hij voor een „drin
gend appèl" te richten aan die
gemeenten die nog altijd wei
geren hun deel aan de oplos
sing van het probleem bij te
dragen. Het ministerie van
WVC sluit zich daar van harte
bij aan.
Het hoofd van de afdeling
maatschappelijke aangelegen
heden van de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten, de
heer Van de Kerkhof, lacht
een beetje als hij hoort welke
eisen er aan de gemeenten
worden gesteld. „Ze doen al
hun uiterste best", zegt hij.
„Maar je moet ook niet verge
ten dat de afspraken gemaakt
zijn op basis van schattingen
van het aantal asielzoekers.
Als die almaar overschreden
worden dan komt op een gege
ven moment de vraag aan de
orde of de gemeenten dat alle
maal wel op kunnen vangen,
of er geen andere maatregelen
moeten worden getroffen en
dan denk ik onder meeraan de
lengte van de erkennings-pro-
cedure".
Vrijheid
De zes Roemenen die gisteren
vanuit Bukarest in Heumen
aankwamen, kenden de schat
tingen van het ministerie van
WVC niet. Die wisten niet dat
er dit jaar veel meer asielzoe
kers naar Nederland komen
dan vorig jaar en dat hun aan
tal na een daling in het voor
jaar (1500 in februari, 1300 in
maart, 1200 in april) de eerste
drie weken van juli al meer
dan 2000 bedroeg.
Zij voelen zich niet meer vei
lig in het Roemenië van Ilies-
cu en zijn mijnwerkers, zij zoe
ken de vrijheid, desnoods in
een tentenkamp onder Nijme
gen. Als ze horen dat het niet
eenvoudig zal zijn in Neder
land politiek asiel te krijgen,
zwijgen ze lang en worden
hun ogen dof.
STEVO AKKERMAN
Jamborette gevenement. Dat de pet van de Jamborette
hem niet helemaal past deert hem geenszins, de
tweejarige Jerry Lugjes, hij vermaakt zich er op-
Duizend scouts uit negentien landen, waaronder perbest als een van de jongste deelnemers.
Polen, kamperen tot 3 augustus op de Paltz in Constant is hij te vinden in de buurt van zijn
Soestduinen. Ze zijn daar bijeen voor de Jam- moeder, die begeleidster is van de service-op-
borette Amersfoort, een internationaal scoutin- bouwgroep. foto: anp
AIBAAI
door WILLEM RITSTIER
VOORONDERZOEK BOMAANSLAGEN GAAT DOOR
AMSTERDAM De de
Spaanse en Nederlandse
politie houden er ernstig
rekening mee dat de Bas-
kische afscheidingsbewe
ging ETA een steungroep
heeft in Nederland. Die
groep heeft tot doel kleine
aapslagen te plegen en
grotere acties voor te be
reiden.
De politie leidt dit af uit het
communiqué waarin de ETA
zich gisteren verantwoordelijk
heeft gesteld voor twee recen
te aanslagen in Amsterdam.
Volgens de politie betekent de
bekendmaking van de ETA
niet dat het vooronderzoek te
gen de verdachte 33-jarige
Amsterdamse filmer en woon
bootbewoner die eerst als
verdachte is aangehouden en
later op vrije voeten is ge
steld wordt stopgezet. De
advocaat van de Amsterdam
mer, mr. P. Tijsterman, heeft
wel al verklaard dat nu „zon
neklaar is bewezen, dat hij er
niets mee te maken heeft",
maar de politie blijft het on
derzoek met kracht voortzet
ten. Zij heeft de hoop nog niet
opgegeven de dader(s) van de
aanslagen op 30 juni op het
Aurora-gebouw en een week
later op de Banco Bilbao Viz-
caya te kunnen aanhouden.
Overigens bestaat nog geen
duidelijkheid over de reden
van deze aanslagen in Neder
land. Het kunnen wraakacties
zijn geweest tegen verklarin
gen die Nederlandse toeristen
onlangs hebben afgelegd in
Navarre. Daar zijn twee door
het hoofd geschoten personen
aangetroffen. De verklaringen
van de Nederlanders waren
ontlastend voor politiemensen,
van wie de ETA had beweerd
dat het de daders waren. Later
is zelfmoord als officiële
doodsoorzaak aangenomen
Vorig jaar stelde de ETA zich
verantwoordelijk voor ver
schillende bomaanslagen op
Spaanse vestigingen in Den
Haag. Bii die aanslagen vielen
enkele lichtgewonden. Toen
zou het zijn gebeurd omdat
tien jaar daarvoor Basken uit
Nederland waren uitgewezen.
In Baskenland neemt men aan
dat de ETA steeds meer steun
in het buitenland zoekt met
name bij terroristische groe
pen omdat het hen in Span
je steeds heter onder de voeten
begint te worden. Dat is mede
het gevolg van een goede sa
menwerking tussen Spanje en
Frankrijk.
Nederland is een
schatkamer vol
juweeltjes van steden,
dorpen, monumenten,
musea en andere
beziensf w)aardigheden.
De meeste bezoekers
hebben uitsluitend oog
voor de overbekende
plekjes en pretjes. Maar
wat vinden mensen die
dagelijks beroepsmatig
met toerisme of recreatie
te maken hebben nu
eigenlijk zelf uniek op
hun eigen werkterrein?
Vandaag in deze serie
het antwoord van de
heer Willem van
Megchelen, beheerder
van het Rijksmuseum
Gevangenpoort in Den
Haag.
„Deze steen werd vroeger bij
rondleidingen getoond en
dan werd er een gruwelijk
verhaal bij verteld. Hij zou
gebruikt zijn bij de druppel
methode. Daarbij liet men
voortdurend een druppel wa
ter op de fontanel vallen en
dat was voor het slachtoffer
letterlijk om gek van te wor
den. Daardoor kon gemakke
lijk een bekentenis worden
afgedwongen."
Willem van Megchelen, de
beheerder van het Rijksmu
seum Gevangenpoort in Den
Haag, wijst in één van de
sombere kamers op de bega
ne grond van het gebouw op
een grote donkere gladde
steen, die in het midden een
fors ruw uitgesleten gat ver
toont. De uitleg zal best aan
nemelijk hebben geklonken.
Het is heel goed voorstelbaar
dat het gat het resultaat is
van een eeuwenlang gestaag
neerkomen van waterdrup
pels op dezelfde plaats.
Niets is gruwelijker dan de
werkelijkheid. Maar de Ge
vangenpoort heeft echt geen
sterke verhalen nodig om in
druk te maken op de argelo
ze bezoeker. Een rondleiding
begint met een diaserie die
weinig aan de verbeelding
overlaat. In het museum zijn
de gebruikte werktuigen in
het echt te zien.
Folterkamer
De poort geeft al eeuwenlang
toegang tot het Binnenhof.
Van „een voorpoort van den
Hove" was al sprake in 1344.
Aanvankelijk grensde de
poort aan de Hofvijver; later
werd een deel daarvan ge
dempt om als bouwgrond te
dienen. In 1923 werden de
laatste gebouwen gesloopt om
plaats te maken voor de Lan-
e Vijverberg, de weg tussen
iuitenhof en Kneuterdijk.
In 1420 wordt voor het eerst
melding gemaakt van het op
sluiten van gevangenen in
het gebouw. Van een gevan
genisstraf was geen sprake;
het verblijf beperkte zich tot
de duur van het onderzoek.
Daarna volgde de straf, va
riërend van executie tot
dwangarbeid in het rasphuis.
Het verhoor vond plaats in
de Examineerkamer. Welke
methoden tot een bekentenis
konden leiden wordt duide
lijk door de namen van enke
le andere vertrekken. Folter
kamer, Treurkamer (waar
men de laatste nacht voor de
terechtstelling doorbracht),
Pijnkelder en IJzerkamer la
ten weinig aan de verbeel
ding over. Om de objectivi
teit van het onderzoek te
waarborgen moest een be
kentenis herhaald worden
„buiten pijn en banden van
ijzer".
De Witt
De bekendste gevangene was
in 1672 Cornelis de Witt, die
verdacht werd van een plan
om de prins van Oranje, de
latere koning-stadhouder
Willem III, te vermoorden.
De ware schuldige, Willem
Tichelaar, werd vrijgespro
ken en Cornelis werd veroor
deeld tot levenslange verban
ning uit Holland. Toen zijn
broer, raadspensionaris Jo-
han de Witt, hem in de Poort
op kwam zoeken, werd het
gebouw door het woedend
gepeupel bestormd. De ge
broeders De Witt werden
naar buiten gesleurd, op gru
welijke wijze vermoord en
vervolgens aan de galg op
het Groene Zoodje opgehan
gen.
Op dit plein, de Plaats, staat
nu een standbeeld van Johan
de Witt, die uitkijkt over de
Hofvijver. De plek waar de
moord plaatsvond werd eeu
wenlang gemarkeerd door
een natuursteen in het pla
veisel; de laatste decennia in
de rij zwart-wit-geblokte te
gels van een bushalte. Nu zal
men er echter tevergeefs
naar zoeken. „Afgelopen len
te", memoreert Van Megche
len, „werd de Plaats gereno
veerd. En op een nacht is die
steen verdwenen. Waar
schijnlijk gestolen, door een
souvenirjager".
In 1828 verloor de Gevan
genpoort zijn functie als ge
vangenis. Er werd aan ge
dacht het complex te slopen,
want de smalle doorgang gaf
„zeer groote reden om te kla
gen over de belemmering
van het verkeer". In 1853
werd het gebouw echter tot
monument verklaard en
sinds 1882 is het een museum
van straf- en folterwerktui-
gen.
Eén van de eerste rondlei
ders, de heer A.J. Konings,
werd beroemd vanwege zijn
„schilderachtige uitleggin
gen". Maar, zo vermelden nu
de geschiedschrijvers, „in zijn
zucht om den luister van het
monument te verhoogen,
waagde hij het zelfs somtijds
onder de gevangenen namen
te noemen van historische
personen, die nooit op de
poort gezeten hadden, en
hadde men zijn ijver niet ge
temperd, dan zou hij al onze
vaderlandsche beroemdhe-
Onzin
„Er zijn vroeger heel veel
sterke verhalen verteld",
weet Van Megchelen. „Maar
nu proberen we ons aan de
feiten te houden. Dat van die
druppelmethode is onzin. Er
zijn in de Gevangenpoort
heel akelige dingen gebeurd,
maar deze martelpraktijk is
hier nooit toegepast. Wie die
steen naar binnen heeft ge
bracht is onbekend. En wie
het verhaal er omheen ver
zonnen heeft weten we ook
niet. Maar als je goed kijkt,
dan zie je dat er vroeger een
hek in heeft gezeten."
ANDRÉ HORLINGS
Het Rijksmuseum Gevan
genpoort, Buitenhof 33 in
Den Haag, was van van de
15e tot de 19e eeuw een
Huis van Bewaring, waar
gevangenen werden ver
hoord en vonnis werd ge
wezen. De collectie omvat
straf- en martelwerktuigen
die daarbij werden ge
bruikt en herinneringen
aan het verblijf van tal
van bekende Nederlanders,
als Cornelis de Witt en
Coornhert. Openingstijden:
elke werkdag open van 10
tot 17 tiur en tot en met
september ook op zaterdag
en zondag, van 13 tot 17
uur. Entree 4 voor vol
wassenen. Tot 18 jaar en
65+ ƒ2,50.
Beheerder Willem van Megchelen van de Gevangenpoort wijst
op de drupsteen waarover voorgangers in het verleden veel
onzin vertelden. foto: milan konvalinka
