Vereniging wil Luxemburgs
toeristenpastoraat redden
£eidóc@otvtatil
■N
Als het verleden niet meer meespreekt
kerk
wereld
1992 jaar
van de
bijbel in
Duitsland
EG-hulp aan SovjetuniiE
£eidóe@ou/ta/ni
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSomxmt
ZATERDAG 21 IULI 1990 PAGINJ 'Jvff
Steeds meer ouders in Sovjetunie laten kind dopen
MOSKOU Steeds meer ouders in de Sovjetunie laten hun
kind dopen. Tussen 1985, het jaar waarin Michail Gorbatsjov
aan de macht kwam, en 1989 is het aantal dopen ruim verdub
beld. In 1985 werden er 637.000 kinderen in de Sovjetunie ge
doopt (16 procent van de pasgeboren kinderen), in 1989 waren
'dat er bijna 1.640.000 (46 procent). In diezelfde periode steeg
'ook het aantal kerkelijke huwelijken van ruim 30.000 (1,4 pro-
jcent) naar 83.000 (3,8 procent).
'Het aantal dopen is zo fors gestegen, omdat kerken sinds twee
jaar hun doopregister niet meer hoeven voor te leggen aan de
plaatselijke autoriteiten; gelovige ouders hoeven nu niet langer
bang te zijn dat de doop van hun kind negatieve gevolgen voor
henzelf zal hebben.
Tsjechoslowaaks parlement geeft kerkgebouwen terug
PRAAG Het parlement van Tsjechoslowakije heeft inge
stemd met de teruggave van 74 gebouwen aan de rooms-katho-
lieke ordes en congregaties. De kloosters, scholen en andere ge
bouwen werden in 1950 na het verbod van de ordes en congre
gaties door de communistische regering in beslag genomen en
dienden de afgelopen tijd vooral als kazerne of pakhuis. De or
des en congregaties die na de vreedzame omwenteling vorig
jaar opnieuw actief zijn geworden, hebben kampen vaak on
voldoende ruimte. Volgens vice-minister Jozef Miklosko heb
ben zich in de eerste helft van dit jaar alleen al bij de ordes en
congregaties van vrouwen 1500 nieuwe leden gemeld. De nu
teruggegeven gebouwen maken tien procent van alle, in beslag
genomen gebouwen uit. Ze zijn meestal sterk verwaarloosd.
Iemands vrijheid
is niet groter
dan zijn fantasie
door Marinut van der Berg
Geen vijanden
,Onze vijanden zijn onze vijanden
niet meer. De NAVO die meer
dan veertig jaar borg stond voor
onze vrijheid is een nieuwe koers
aan het zoeken. Gorbatsjow is
uitgenodigd in Brussel om de
NAVO toe te spreken. De
spekpater die jarenlang met vuur
de angst voor het rode gevaar
heeft verspreid had
waarschijnlijk een oude preek uit
de la gehaald toen hij onlangs
nog eenmaal probeerde om deze
angst aan te wakkeren.
Het is goed dat de spekpater nog
eenmaal heeft gesproken, want
dat maakt des te duidelijker dat
een periode in de geschiedenis
voorbij is. We hoeven niet meer
bang te zijn voor het
communisme, want het
communisme is als een lemen
reus die geen stap meer kan
zetten en uit elkaar valt. Of we
jarenlang alleen maar bang zijn
geweest voor een spook is een
vraag die zich niet zomaar
eenvoudig laat beantwoorden.
Nu het doek is gevallen zien we
een ontredderd landschap.
Achter de muur is armoede.
Achter de muur wonen mensen
die jarenlang niet zichzelf
hebben kunnen zijn en die zich
nauwelijks verantwoordelijk
voelden voor de samenleving. De
samenleving was niet hun
samenleving maar een opgelegd
systeem. <-
We zien hoe volkeren nu weer
het accent leggen op hun
eigenheid, hun eigen
geschiedenis en eigen cultuur.
Ontwortelden zoeken weer naar
grond om te wortelen. We zien
dat de godsdienstbeleving weer
aan het licht kan komen. Mensen
kunnen hun besef dat dit leven
meer is dan wat we kunnen
horen, zien en regelen, weer tot
'uiting brengen. Vijanden die ons
bedreigden zijn mensen met een
gezicht aan het worden.
Niet alleen wij kunnen achter de
muur kijken, maar ook zij kunnen
achter de muur kijken en óns
zien. Mensen van daar zien ons
hier. De vraag die me steeds
meer boeit, is de vraag wat zij bij
ons zien. Zien zij onze rijkdom,
onze verworvenheden waarop
we zo trot zijn? Het is niet
onmogelijk dat hen dat allereerst
opvalt en zelfs overvalt. Het is
ook niet onmogelijk dat zij hopen
dat deze welvaart ook snel
binnen hun bereik komt. Niet
langer in de rij voor winkels,
betere voeding en betere
gezondheidszorg en betere
wegen. In West-Europa zijn er
velen die menen dat onze wijze
van leven een voorbeeld voor
heel de wereld is. Er zijn zeker
ook veel zaken om trots op te
1 zijn, maar toch bekruipt me het
gevoel dat we ons gedragen als
mensen die te tevreden zijn met
zichzelf. Hebben we wel
voldoende innerlijke vrijheid om
ook de schaduwkanten van onze
samenleving te zien.
Ik denk dan aan de vele vormen
van lijden en pijn, de vele
manieren waarop ook hier
mensen het gevoel hebben
ontworteld te zijn, niet mee
tellen, op een doorspoor gezet te
zijn? Wat menen wij te moeten
exporteren naar de landen van
Oost-Europa? Er zijn redenen
om bescheiden te zijn. Mensen
kijken ons aan. Zeker moeten de
levensomstandigheden van
velen zich verbeteren om te
kunnen spreken van
menswaardig leven, maar het is
opvallend dat ook hier steeds
meer mensen gaan beseffen dat
menswaardig leven meer te
maken heeft met zorg om elkaar,
aandacht voor eikaars nood,
solidariteit en liefde dan met
welvaart. Welvaart kan
onmenselijk worden als we ons
laten verblinden door de luxe en
de consumptie. Welvaart wordt
pas dan menselijk als mensen er
zo wel bij varen dat ze naar
elkaar toe varen en eikaars
gezicht ontdekken. De oude
J vijanden zijn onze vijanden niet
meer, maar de vraag is of we nu
niet de vijand van onszelf zijn
geworden. Deze samenleving
waarin de 'heb' regeert en
waarin de 'ziel' hongert en
armoede lijdt, heeft een nieuw
menselijk gezicht nodig. Dat
menselijke gezicht kunnen wij
zelf zijn.
Ik zeg dat vanuit mijn geloof in
die éne mens van toen die geen
haat predikte, maar liefde die
1 menswaardig is. Heel Europa is
I aan het veranderen. .Wij kunnen
niet zelfgenoegzaam genesteld
rusten in onze welvaart. Dat is
gezichtsbedrog, want mensen
vragen menselijkheid. Geen
menselijkheid zonder
rechtvaardigheid.
OSTERBUR Het pasto
raal recreatiecentrum
Heimstatte Larochette in
het Luxemburgse Oster-
bur zit in financiële pro
blemen. Het gebouw,
waar vele honderden Ne
derlanders een deel van
hun vakantie hebben
doorgebracht, is dringend
aan renovatie toe. Dit zal
ongeveer 1 miljoen gul
den gaan kosten. Een
groep sympathisanten
van Larochette is inmid
dels met een actie begon
nen om de Heimstatte te
behoeden voor de onder
gang.
De Heimstatte Larochette is
sinds 1979 eigendom van de
Maatschappij van Welstand in
Eindhoven, een instelling die
in 1822 is opgericht op initia
tief van enkele prominente
leden van de Nederlandse
Hervormde Kerk.
In samenwerking met het In
terkerkelijk Werkverband
voor de Recreatie werd een
pastoraal recreatiecentrum in
het gebouw gevestigd. Sinds
dien hebben veel Nederlan
ders een deel van hun vakan
tie op Larochette doorge
bracht. In een 'onnadrukkelij
ke sfeer' is de kerk daarbij
aanwezig. In het seizoen wor
den zondagsmorgens op twee
locaties Nederlandstalige
kerkdiensten gehouden. In
het hoogseizoen trekken deze
vieringen in de Heimstatte
600 tot 700 mensen. Op de an
dere locatie komen ongeveer
400 regelmatige deelnemers
af. Jaarlijks trekt de Heim
statte zo 14.000 bezoekers. De
uit Nederland afkomstige
voorgangers zijn ook door de
week beschikbaar voor ge
sprekken met de gasten.
Exploitatie
schappij 10 jaar lang moeten
toeleggen op de instelling. Het
bezoekerspatroon van Laro
chette is de laatste jaren ver
schoven van vooral indivi
duele gasten naar groepsrei
zen. Vooral diakonale en pas
torale groepen uit gemeenten
komen naar Larochette toe.
Niet alleen zij, maar ook 'ge
wone' toeristen worden steeds
kritischer en stellen hogere
eiéen aan de accomodatie. La
rochette beschikt echter nau
welijks over éénpersoonska
mers en het sanitair is verou
derd. Geld voor voor de nood
zakelijke renovatie is er niet,
aldus J. R. Andel, voorzitter
van het stichtingsbestuur van
de Heimstatte. „We zijn daar
om bang dat dit het einde van
Larochette zal betekenen". Er
bestaan plannen om de Heim
statte aan het eind van dit sei
zoen te verkopen.
Een groep sympathisanten
van Larochette, de Vereni
ging Sympathisanten van de
Heimstatte, wil het echter zo
ver niet laten komen. Dit
weekeinde halen zij zoveel
mogelijk supporters naar Lu
xemburg om te zien op welke
manier het 'unieke centrum'
kan worden voortgezet.
De vereniging heeft inmidd-
dels een reddingsplan voorge
legd aan de Maatschappij van
Welstand. In dat plan gaat het
onder meer om het maken
van een sluitende exploitatie,
het aantrekken van aanvul
lende financiering, het orga
niseren van nieuwe activitei
ten en het trekken van meer
bezoekers. Het eerste doel van
de vereniging is uitstel van
het besluit tot sluiting met
tenminste één jaar. In dat
streven wordt zij gesteund
door een Comité van Aanbe
veling, waarin op persoonlijke
titel onder anderen drs. W. J.
Koole (ex-directeur Ikon),
drs. G. de Boer (secretaris
hervormde Generale Diako
nale Raad) en ds. E. Overeem
(voorzitter gereformeerde sy
node) zitting hebben.
STUTTGART De kerken in
de Duitse Bondsrepubliek heb
ben 1992 uitgeroepen tot jaar
van de bijbel. De kerken wil
len de Duitsers opwekken zich
met de bijbel bezig te houden
en hem te lezen.
In verband met het bijbeljaar
zal dit najaar een Nieuw Testa
ment met een leesplan en een
handleiding bij de tekst ver
schijnen. „Het is de hoogste tijd
dat het boek der boeken door
zoveel mogelijk mensen met
nieuwe ogen wordt gelezen",
aldus de voorzitter van de
Westduitse rk bisschoppencon
ferentie, Karl Lehmann. Het is
de eerste keer dat zoveel ker
ken in de Bondsrepubliek ge
zamenlijk het lezen van de bij
bel willen bevorderen. Volgens
het coördinatiebureau van het
bijbeljaar in Stuttgart zullen de
kerken in de DDR vermoede
lijk aan de actie meedoen. In
1992 zijn de beide Duitse staten
naar alle waarschijnlijkheid
herenigd. Aan de actie nemen
alle kerken deel die zijn aange
sloten bij het Westduitse Bij
belgenootschap.
Autocoureur Senna godsdienstleraar
Ayrton Senna (foto) gaat zich na zijn loopbaan als formule 1-coureur verdienstelijk maken als
godsdienstleraar. Senna onthulde in een interview met het Westduitse blad Auto Zeitung, dat
hij sinds twee jaar hevig is geïnteresseerd in de Heilige Schrift. „Ik heb in mijn leven al veel
gekregen, maar nog weinig gegeven. Op een dag hoop ik mijn kleine landgenoten te kunnen
helpen in het leven", zo motiveerde hij zijn besluit om godsdienstleraar te worden, foto: ap
Politie wil geen
publicatie
gegevens joodse
vluchtelingen
VENLO De historicus
drs. J. Hol heeft B en W van
Venlo verzocht toestemming
te geven voor de publikatie
van zijn doctoraalscriptie
over de opvang van de jood
se vluchtelingen uit Duits
land in Venlo tussen 1933 en
1939. Het gemeentebestuur
hoopt binnenkort een beslis
sing te nemen, aldus een ju
ridisch medewerker van de
gemeente.
Hol, inwoner van Venlo, stu
deerde vorig jaar september
aan de Katholieke Universi
teit te Nijmegen af op de
scriptie 'Joodse vluchtelingen
in Venlo'. Voordat hij van de
Venlose gemeentepolitie toe
stemming kreeg 14 politiedos
siers uit de jaren dertig te be
studeren, heeft hij een verkla
ring getekend, dat hij de
scriptie alleen met toestem
ming van de politie openbaar
mocht maken. De politie was
niet bereid publikatie toe te
De chef van het informatiebe
heer van de Venlose politie
wees Hol er mondeling op, dat
de geraadpleegde dossiers uit
het archief nadrukkelijk in de
scriptie zijn verwerkt en dat
in de dossiers voorkomende
personen in de noten worden
genoemd. Publikatie van de
scriptie zou een precedent
scheppen voor anderen die
voor onderzoek gebruik wil
len maken van archiefstuk
ken van de Venlose politie.
De scriptie bevindt zich nu
onder embargo bij de Katho
lieke Universiteit.
Hol heeft in zijn verzoek aan
het gemeentebestuur erop ge
wezen, dat slechts twee van
de vluchtelingen die in de
scriptie worden genoemd, nog
in leven zijn. Een woont er in
Nederland, de ander in Au
stralië. De nabestaanden van
de vluchtelingen worden naar
zijn mening door publikatie
niet in hun belangen ge
schaad.
Hol heeft ook de Raad van
State gevraagd een voorlopige
voorziening te treffen.
Het Nieuw Israëlietisch
Weekblad, 'dat déze week op
de zaak ingaat, bepleit open*
baarmaking van de scriptie.
Het pleit voor het Venlose ge
meentearchief, dat het zorg
vuldig met politiedossiers wil
omgaan.
Maar de joodse vluchtelingen
zijn geen criminelen wier na
men terwille van henzelf of
hun nageslacht moeten wor
den beschermd. „Terwille van
de geschiedschrijving valt al
leen te pleiten voor openbaar
making. Zonder de namen
missen de lotgevallen een be
langrijk stuk authenticiteit".
Geen schrijver kan zich
ongestraft van zijn verle
den ontdoen. Soms is het
voor de auteur zelfs zo
bezwarend dat het zelfs
maar beter niet opgera
keld kan worden.
Omdat hij zijn naaste omge
ving niet in diskrediet wilde
brengen, zag Frangois Mauri-
ac af van het schrijven van
een autobiografie. Want, zo
redeneerde deze Franse ka
tholieke auteur in zijn Mé
moires Intérieurs, wie zichzelf
in het middelpunt wil plaat
sen, moet daar ook diegenen
bij betrekken uit wie hij is
voortgekomen en die hem
hebben gevormd: „Aan de
bron van onszelf staat immers
het gekrioel van een uitge
breid voorgeslacht waarvan
alle eigenaardigheden en
kwaliteiten in ons doorklin
ken. Willen we ons zelf volle
dig portretteren, dan moeten
wij een aanslag doen op al
diegenen die nu juist recht
hebben op vergetelheid".
Niettemin: in zijn werk wordt
de continuïteit met het voor
geslacht bewaard, hoe schrij
nend de kritiek ook is die hij
zich op dit milieu veroorlooft.
De kracht van zijn romans, de
ideeën voor het werk zelf,
zijn in feite niet denkbaar
zonder het voorgeslacht. Au
teur en romanpersonages ho
ren bij elkaar. Hij heeft hun
passies en overtuigingen tot
de zijne gemaakt en kon dat
juist ook omdat hij wilde be
horen tot het milieu dat hem
had gevormd.
Er zijn ook schrijvers voor
wie dat van ondergeschikt be
lang is, ook al lijken zij zich
op het eerste gezicht juist
grondig met dat verleden be
zig te houden. De Limburgse
auteur Ton van Reen heeft
zich de laatste jaren tot doel
gesteld het katholieke Lim
burg van zijn jeugd te portret-
den, de roman Het Winter-
jaar. En nu is dan verschenen
Roomse meisjes.
Het laatste boek wilde Van
Reen, blijkens een interview
in De Gelderlander, pas pu
bliceren na de dood van zijn
moeder. De kans was kenne
lijk niet denkbeeldig dat zij er
anders flink aanstoot aan zou
hebben genomen. De moeder
van Van Reen neemt een be
langrijke plaats in Roomse
Meisjes, meer nog lijkt het
wel dan de roomse meisjes die
hij blijkens de titel op het oog
heeft.
Het succes van deze boeken is
zeker verklaarbaar: ze leve
ren voor wie in dezelfde tijd
is opgegroeid de jaren vijf
tig een déja-vu gevoel op.
Interessant om naar te kijken.
Roomse meisjes stelt ook in
dat opzicht niet teleur. Het
boek verhaalt de dagelijkse
gebeurtenissen uit het jaar
1956 in het Noordlimburgse
dorp Helden-Panningen, de
geboorteplaats van Van Reen.
De schrijver heeft een soort
kroniek van het dorpsleven
geschreven met centraal daar
in een aantal pubers en de al
eerder genoemde moeder. De
grote wereld met zijn veront
rustende gebeurtenissen
(Hongaarse opstand, Suez-
kwestie) sijpelt af en toe door
in dit gesloten wereldje dat
geheel beheerst wordt door
rooms-katholieke gebruiken
en devoties en niet te verge
ten de katholieke moraal.
Cultuurbreuk
De gebeurtenissen worden
ons als het ware getoond in
een lange aaneenschakeling
van korte, steeds wisselende
close-ups. Er wordt voorna
melijk geregistreerd, weinig
of niet becommentarieerd, het
is de taal van het understate
ment die voor het effect moet
zorgen. De instelling van Van
Ton van Reen. foto: dijkstra
Reens denkbeeldige camera is
bepaald door de cultuurbreuk
met het heden: hoe gingen in
de jaren vijftig de katholieke
pubers met elkaar om en hoe
reageerden de volwassenen
daar op. De verschillen liggen
voor het oprapen.
Toch gaat het niet allemaal
erg diep. De close-upjes van
Van Reen richten zich per de-
fintie op de uiterlijkheden,
wat getoond wordt is niet echt
opzienbarend.
Er is voor degenen die van de
generatie van Van Reen
(1941) zijn, herkenning van
wat is geweest, maar een ex
tra dimensie weet de schrijver
er niet aan toe te voegen. Een
ander bezwaar is dat zijn „ca
mera" plotseling stil staat
waar je zou verwachten dat
die door zou lopen en omge
keerd. Je krijgt uiteindelijk
wel een indruk van hoe het
dorpsleven zich anno 1956
moet hebben ontwikkeld,
maar de auteur lijkt niet deel
te nemen aan het innerlijk le
ven van zijn personages.
Daar heb je dan ook de oor
zaak te pakken van de bloe
deloosheid van dit boek die
het vakmanschap waarmee
het geschreven is niet maske
ren kan. Het verleden is
slechts een curiositeit gewor
den, grappig om naar te kij
ken, maar de auteur zelf heeft
er geestelijk afscheid van ge
nomen en staat nu in feite
met lege handen.
Het zou niet verbazingwek
kend zijn als dit een euvel is
dat veel moderne Nederland
se literatuur aankleeft. Hoe
veel er ook wordt terugge
blikt, de feitelijke liquidatie
van het verleden op de ui
terlijke vormen na maakt
zoveel literatuur van deze
strekking zo armzalig. De
continuïteit is zoek en dat is
misschien wel het gevolg van
een in brede kringen gevoel
de onherroepelijke breuk met
het verleden. Dat feit is Van
Reen uiteraard niet persoon
lijk aan te rekenen, ook al zou
een schrijverspersoonlijkheid
van werkelijke klasse op ei
gen wijze in die lacune kun
nen voorzien.
Dat het ook anders kan bewij
zen ondanks alle verschillen
de herinneringen die de Bel
gische schrijfster Suzanne Li-
lar in Een kind in Gent van
haar katholieke jeugd heeft
opgetekend. De voor Neder
land zo kenmerkende cul
tuurbreuk van de jaren zestig
heeft zich in België niet of
nauwelijks voorgedaan. De
continuïteit met het verleden
is veel meer in stand geble
ven. En dat bepaalt mede de
kwaliteit van Lilars herinne
ringen.
Susanne Lilar, opgevoed in
het begin van deze eeuw door
de nog maar pas verfranste
Gentse kleine burgerij die
zich daarom des te aggressie-
ver opstelde tegenover de
Vlaamstalige onderlaag waar
uit zij zich zojuist had opge
werkt, heeft vooral haar ei
gen persoonlijke affectieve en
intellectuele rijping willen la
ten zien.
De schrijfster die vanwege
haar literaire verdiensten in
de adelstand werd verheven,
heeft zich nauwlettend reken
schap gegeven van haar
„bronnen" en die op liefde
volle, maar zeker niet steeds
vergoelijkende wijze beschre
ven: haar ouders, de uitge
breide familie van vaders en
moederskant en uiteraard het
sterk door religie beheerste
milieu. Haar optreden is ge
kenmerkt door een grote
mate van vrijmoedigheid. Er
is in haar hele leven een sa
craal ontzag voor de werke
lijkheid bij gebleven, dat zijn
wortels vond in haar katho
lieke opvoeding maar vaak
ook later met de conventione
le vormen van religie zou bot
sen. Dat sacrale uit zich in
een respect voor de hele
mens. Zij is bijvoorbeeld ge
fascineerd door het afwijken
de, door de dood, door vreem
de mismaakte figuren. Door
voor dit bizarre een nadruk
kelijke plaats in te ruimen,
kan het conventionele op zijn
plaats gewezen worden, kan
de werkelijkheid recht ge
daan worden worden, zo
meent zij. „Niet het leven is
somber, maar de bedriegelijke
glans die fabels achterlaten",
schrijft zij in haar verzet te
gen sommige conventies. In
een filosofisch getint slot
hoofdstukje schrijft zij wat
hooggestemd dat het haar in
haar werk te doen was om de
samenhang van de dingen.
Dat haar herinneringen zo de
moeite waard zijn komt zeker
doordat zij het verleden op
zo'n harmonieuze wijze laat
meespreken en op haar eigen
persoonlijke wijze heeft ver-
PAUL VAN VELTHOVEN
Ton van Reen: Roomse
Meisjes. Uitgave Contact
Amsterdam. Prijs 32,90.
Suzanne Lilar: Een kind in
Gent. Uitgave Manteau,
Amsterdam. Prijs 24,90.
ee
aa
Aide
HET is veelzeggend dat de afgelopen twee weken
stroom van belangrijke westerse bezoekers de Sovjetui itreg
heeft aangedaan. Eerst was daar Wörner, de secretaris-
raai van de NAVO. Toen volgde de Duitse bondskansel
Kohl. En nu is het een delegatie van de Europese Commii
onder leiding van haar voorzitter Jacques Delors. Tussendi 5 be
is in Parijs het zogenaamde 2-plus-4-overleg voortgezet
heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken
mes Baker nog uitvoerige contacten met zijn Russische am
genoot Sjevardnadze gehad. De reeks van besprekingen
bepaald niet zonder succes gebleven. Kohl kreeg van
batsjov het groene licht voor het NAVO-lidmaatschap
het nieuwe Duitsland; een historisch feit van de eerste or
Het 2-plus-4-overleg in Parijs kon daarna een aantal bel;
rijke hinderpalen voor de Duitse hereniging uit de weg
men.
ond
°r
Dr
Nu de politieke kaarten goeddeels zijn geschud komt
ander, wellicht even belangrijk aspect van de nieuwe relal
van het Westen met de Sovjetunie aan de orde: grootschal
economische hulp. Delors' reis vloeit voort uit de besluit
die de Europese top eind vorige maand in Dublin nam.
Europese Commissie moet de mogelijkheid van economise
steun op de langere termijn onder de loep nemen. Deli t
die in dat soort zaken buitengewoon voortvarend ii
hoopt al in augustus over zijn bevindingen te rapporteren
AT PT:
IMOG altijd ligt daar het plan van bondskanselier Kohl
president Mitterrand om ongeveer 31 miljard gulden hulp
geven om de ontredderde Sovjetunie economisch te herstr ,t,ei
tureren. Engeland voelt daar niet veel voor, omdat het er
ker van zegt te zijn dat het geld in een bodemloze put wo jpu
gegooid. De VS hebben zich op de economische top in Ho ,bei
ton eveneens zeer terughoudend opgesteld. Ook Japan voi gel
om overigens geheel andere redenen dan de VS en En|
land, niets voor grootschalige hulp aan Moskou. ieel
hel
GORBATSJOV zelf heeft Delors nog eens heel duidel a£
uitgelegd waarom de Sovjetunie om hulp verlegen zit sy
waarom het Westen die hulp niet mag weigeren. In pla liër
van over het rendement van mogelijke miljardenhulp uiU
spreken, heeft Gorbatsjov de nadruk gelegd op de politie
aspecten ervan. Westerse hulp komt niet alleen de Sovjei
nie, maar „de gehele mensheid" ten goede, liet Gorbatsjov
EG-delegatie weten. Met andere woorden: westerse hi én
dient een politieke zaak. Gorbatsjov heeft willen aangev ;r r
dat, als de Sovjetunie haar economisch hervormingsprogra kt
ma kan realiseren, zijn land daarmee de politieke stabilil ^en
verwerft die het vervolgens kan aanwenden voor het bei
ken van stabiliteit op wereldniveau.
GORBATSJOV heeft zonder twijfel gelijk als hij zegt
een economisch ondermijnde de Sovjetunie in zekere zin
gevaar voor de wereldvrede vormt. Over het hoofd van
lors heen, richt Gorbatsjov zich daarmee tot de vele coi
vatieve Amerikanen die nog steeds denken dat een
Moskou de VS duidelijke politieke voordelen oplevert,
batsjov heeft kennelijk ook ingezien dat hij het uiteindl
van het op dit ogenblik Relatief rijke Europa moet hebj
Hij liet de EG-delegatie weten dat het geen zin heeft aan
nieuw Europa te denken zonder economische, ecologische
culturele samenwerking. De Sovjet-leider gaf daarmee
vendien aan in welke politieke gemoedsgesteldheid Mosl
gaat deelnemen aan de Conferentie voor Veiligheid en
menwerking in Europa (CVSE) die in november in Parijs1
gint en die zich gaat bezighouden met de 'architectuur'
een nieuw Europa. Ook nu weer blijkt dat Gorbatsjov v<
houdt aan zijn uitgangspunt dat hij bereid is tot allerlei pi
tieke compromissen, als het Westen hem met een combin;
van militaire concessies en economisch hulp tegemoet tri
WELLICHT is Moskou zich zeer bewust van de toenemi
de invloed die Europa en met name Duitsland op
nieuwe oost-westverhoudingen heeft. Op dat stuk heeft G
batsjov de neiging Europa tegen met name de VS uit te s
len. Dat is hem afgelopen weekeinde in Stavropol al aa
gelukt toen hij, tot ontsteltenis van de Amerikaanse pi
dent Bush, Helmut Kohl de eer gaf het NAVO-lidmaatsch
van het nieuwe Duitsland uit het vuur te slepen. Toen G Mn
batsjov in mei uitvoerig met Bush sprak, was hij nog niet
die historishe concessie bereid. Bush is daar bijzonder v
geschrokken en zijn minister van buitenlande zaken Bal
heeft de triomf van Kohl zelfs als een nederlaag voor
Amerikaanse diplomatie uitgelegd.
JACQUES Delors weet dat het succes van zijn Moskoi j
missie geheel afhangt van Kohl en Mitterrand. Die zullen
komende maanden al hun invloed aanwenden om hun Eu
pese partners van het nut van grootschalige economisi
hulp te overtuigen. De EG heeft natuurlijk niet de 31 milji n
gulden in kas waarmee de Sovjets kunnen worden geholp >r 'a,
Maar de Gemeenschap kan wel zoveel hulp bieden dat I en
de Sovjetunie blijvend aan zich bindt, ten voordele van I 'r d
nieuwe Europa waarvan Gorbatsjov sprak.
VOOR Delors heeft een dergelijk hulpprogrmma nog
andere dimensie. Want als de EG de kar van dat project
gaan trekken, plaatst de Gemeenschap zich opnieuw in
voorste politieke linies, zulks ten nadele van de NAVO en
VS. En dat is wat Delors die zijn dromen van een gn lanc
Europese confederatie waarin de EG een hoofdrol speelt
niet heeft opgegeven wil.
UitgaveWesterpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11,2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070- 3190 933.
Postadres: postbus 9. 2501 CA 's-Gravenhage.
Abonnee service
Telefoon 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart
per maand 24,85 per maand f. 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal 75,10
per jaar f. 284,50 per jaar f. 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -"134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
(gen
