male
,,Rock
wordt
steeds meer
variété
Kunstenaars
geven
nieuwe
invulling
aan
Delfts blauw
'Ccidóc Somatit"
Tegeltableau
met daarop
zeer eenvoudig
vormgegeven
vazen
Stilleven op
wit tafellaken')
van Anne van
der Woerden.
FOTO'S: PR
DELFT - Horden buitenlandse
toeristen doen bij een vakantie in
Nederland het pittoreske Delft aan.
Een bezoek aan de Koninklijke
Porceleyne Fles voor Royal Delft is
één van de hoogtepunten. Buiten
landers kennen meestal maar één
produkt: het traditionele Delfts
blauw. Maar Delfts aardewerk is
méér dan blauw alleen.
Het Keramisch Werkcentrum in Heus-
den nodigde tien kunstenaars van ver
schillende disciplines uit voor het pro
ject 'Hedendaags Delfts Blauw'. Zou het
traditionele aardewerk inspirerend kun
nen werken op hedendaagse kunste
naars? Zouden zij een positieve bijdrage
kunnen leveren aan de keramische be
drijven?
Lang niet alle kunstenaars hadden een
keramische achtergrond. Daarom legde
het Keramisch Werkcentrum contact
met twee keramische fabrieken. Bij de
Koninklijke Porceleyne Fles in Delft en
bij Tichelaars Koninklijke Makkumer
Aardewerk- en Tegelfabriek in Makkum
konden de kunstenaars kennismaken
met de mogelijkheden en moeilijkheden
van materialen, vormen en decoraties.
Zij. werden daarbij geassisteerd door
vaklieden uit de bedrijven, die soms zelf
een bijdrage leverden aan het uiteindelij
ke kunstwerk.
Na de stageperiode gingen de kunste
naars zes weken aan de slag in het Kera
misch Werkcentrum, een werkplaats
waar beeldend kunstenaars en vormge
vers met keramiek kunnen experimente
ren. De kunstenaars konden bestaande
mallen van de fabrieken gebruiken. De
resultaten zijn verrassend en uiteenlo
pend. De kunstwerken, die eerder te zien
waren in de Vishal in Haarlem, worden
tot en met 9 september tentoongesteld in
museum De Prinsenhof in Delft.
De basis van Delfts aardewerk is de ma-
jolica-techniek. Deze werd aan het eind
van de zestiende eeuw door Zuidneder
landse immigranten in het noorden geïn
troduceerd. Van de noordelijke produk-
tiecentra (Harlingen, Makkum, Haarlem
en Utrecht) werd Delft de belangrijkste.
De werkwijze is ongeveer als volgt. Het
aardewerk wordt gedompeld in wit tin-
glazuur. Dit glazuur wordt na het bak
ken ondoorzichtig. Na het drogen wordt
deze laag beschilderd met een blauwe,
soms ook meerkleurige decoratie. Alleen
in Delft wordt het aardewerk nog bedekt
met een doorschijnend loodglazuur.
Terwijl de majolica-technieken in op
mars waren, overspoelde aan het eind
van de zestiende eeuw het Chinees por
selein de markt. Dit sloeg zo aan dat de
majolica-bakkers noodgedwongen dit
porselein gingen imiteren. Er werden va
zen, serviesgoed, klokken en tegels ge
maakt.
Van de tientallen bedrijven die er in de
bloeiperiode, de achttiende eeuw waren,
zijn er nog maar twee over: de Porceley
ne Fles en Tichelaar in Makkum. De
twee gebruiken elk een eigen decoratie
techniek. In Delft worden decoraties on-,
der een transparant glazuur aangebracht,
in Makkum over een dekkend wit gla
zuur.
Zeilschepen
De resultaten van het experimenteren
met deze technieken en vormen zijn zeer
verschillend. Keramiste Marja Hooft
wekt in haar werk een stukje vaderland
se geschiedenis tot leven. Tegen de ach
tergrond van een geschilderde Hollandse
wolkenlucht staat een grote hoeveelheid
kop en schotels opgesteld, gemaakt in de
mallen van de Porceleyne Fles. Alleen
de oortjes zijn vervangen door een stuk
je keramiek in de vorm van een zeil.
Het is een verwijzing naar de vloot zeil-
schepen van de VOC, die in de zeven
tiende eeuw Chinees porselein naar Ne
derland bracht. Maija Hooft maakte be
halve van de mallen ook gebruik van de
schildertechniek van het Delftse aarde
werk. De wolken en golven zijn niet, zo
als de motieven van het traditioneel
Delfts blauw, minutieus aangebracht,
maar geschetst.
Opvallend is dat veel kunstenaars de
draak steken met Delfts blauw. Marion
Herbst, sieradenontweipster en edel
smid, gebruikte de klassieke Delfts blau
we tegel voor een nieuwe toepassing, een
spiegellijst. De tegels zijn in grillige vor
men gesneden en met geometrische mo
tieven gedecoreerd. Het kleedje met de
felgekleurde gele en rode tulpen, dat op
de bijbehorende wandtafel ligt, paro
dieert en heft het vernieuwende effect
van de spiegel op.
Afstand
Buiten deze herkenbare interpretaties
van Delfts blauw heeft een aantal
kunstenaars een vervreemdingseffect be
werkstelligd. Roel Mollema creëerde een
tempeltje, compleet met altaar en zuilen.
De twee zuilen bestaan uit opgestapelde
objecten, niet-gedecoreerde afgietsels
van een partij mallen van Delfts blauwe
produkten. De zuilen monden uit in een
fontein. Aan beide zijden van het altaar
tje hangen spiegellijsten. Ze zijn inge
vuld met brokstukken van tegels, die
met mooie blauwe vissen zijn beschil
derd. De schilder is Joep Hibma, mees
terschilder in Makkum. In een aquarium
boven het altaar hoort een vis rond te
zwemmen. De vraag dringt zich op wat
de kunstenaar met dit werk wil.
Kunsthistoricus Jetteke Bolten-Rempt is
van mening dat alleen Anne van der
Waerden een bruikbaar voorstel heeft
gedaan voor hedendaags Delfts blauw,
dat ook geschikt is voor massaproduktie.
'Vanitas' door Dora Dolz
De keramiste maakte tegeltableaus met
daarop zeer eenvoudig vormgegeven va
zen. Door de manier waarop de objecten
zijn geglazuurd (blauw en wit) treden
leuke schaduweffecten op. Een vergiet
van keramiek staat op een blauw onder
bord. De lichtval door de gaten is door
middel van witte stippen op het onder
bord geglazuurd.
Een greep uit de overige tentoongestelde
werken: een aantal grote leeuwevazen
van Jan van den Dobbelsteen, schalen
en wandborden met abstracte land
schapsvoorstellingen van Jan van Goe-
them en fraaie dekselpotten van Bert
Loerakker, die zijn ontstaan door over
elkaar aangebrachte glazuren van de fa
brieken in Delft en Makkum. Overigens
is een deel van het tentoongestelde werk,
zoals een aantal leeuwevazen, al ver
kocht en niet meer voor het publiek te
zien.
Directeur H. Koster van de Porceleyne
Fles in Delft laat zich positief uit over
de resultaten van het experiment. „De
kopjes die tot een symbolische zeilboot
zijn omgevormd en de wandborden met
eigentijdse decoraties vind ik heel bruik
baar", zegt Koster. De fabriek heeft ech
ter nog geen concrete plannen voor de
uitvoering van één of meerdere ideeën
op grotere schaal. „Voor het ontwikke
len van iets nieuws is tijd en geld nodig.
Op dit moment hebben we onze handen
vol aan het uitvoeren van een order
voor een Japanse religieuze gemeen
schap. In februari kregen we de opdracht
voor vijftienduizend herdenkingsklokjes
met klepeltjes. Honderd schilders en
schilderessen werken aan het project
mee, en eind deze maand is de helft
klaar".
Geld verdienen
Koster is voorstander van vernieuwing:
„In de zestiger jaren had de fabriek een
experimentele afdeling. Onder leiding
van de heer Dobbelman, leraar aan de
Rietveld-academie, konden kunstenaars
hier gratis werken. Halverwege de jaren
zeventig is men met de afdeling gestopt,
onder meer omdat Dobbelman ermee
ophield".
Sinds enige jaren besteedt het bedrijf
weer aandacht aan vernieuwende ont
werpen. Die worden in kleinere series
uitgebracht dan de produkten, waarmee
het geld wordt verdiend. Zo heeft drie
jaar geleden de Tsjechische ontwerper
Borek Sipek een servies ontworpen dat
via zaken als Focke en Meltzer wordt
verkocht. Een vaas van Lies Kozijn en
een schaal van Jan Snoek zijn twee an
dere voorbeelden van modem werk, dat
in een oplage van 250 a 500 stuks wordt
gemaakt.
CHRISTA VAN DER HOFT D
be
hi
De tentoonstelling 'Hedendaags Delfts Blauw
wordt tol en met 9 september gehouden in Stede
lijk Museum De Prinsenhof Sint Agathaplein
Delft (dinsdag tol en met zaterdag van 10.00
17.00 uur, zon- en maandagen van 13.00
17.00 uur).
BR UCE DICKINSON:
Twee jaar geleden besloot de
Engelse heavy metal-groep Iron
Maiden even wat gas terug te
nemen. Na acht jaar en 1600
concerten was de opwinding van
de schijnwerpers weggesleten. Volle
zalen, applaus en de gebruikelijke
toegiften werden geconsumeerd
zoals een ambtenaar dagelijks zijn
uren op kantoor volmaakt. Voor
zanger Bruce Dickinson werden
het de twee meest opwindende
jaren uit zijn leven. Hij schreef zijn
eerste boek, The Adventures Of
Lord Iffy Boatrace, vervaardigde
zijn eerste solo-elpee, Tattooed
Millionaire, en vervulde zijn eerste
belangrijke rol als acteur in de
televisie-serie The Paradise Club'.
Bruce
Dickinson:
Welke jonge
gitarist doet
nog gewaagde
dingen zoals
Pete
Townshend of
Jeff Beck in de
jaren zestig?"
FOTO: PR
AMSTERDAM - „Ik weet nu
waarom het voor een acteur zo
moeilijk is een goede rock roller
te worden. Hij heeft de verkeerde
leerschool doorlopen. Als acteur
wordt vooral een beroep gedaan op
je innerlijk, terwijl een muzikant
het juist moet hebben van veel ui
terlijk vertoon", zegt de pasge
trouwde Bruce Dickinson (31), die
binnenkort vader wordt.
„Daarom ziet Mick Jagger er op podi
umfoto's zo raar uit. Als hij zijn lippen
beweegt, moet dat ook zichtbaar zijn op
de laatste rijen. Een acteur hoeft slechts
zijn medespelers, en daarmee het pu
bliek, te bereiken. Emotie op het witte
doek is vaak niet meer dan het even
knipperen met de ogen. Mijn indruk is
dat maar weinig acteurs de kloof tussen
innerlijk en uiterlijk spel kunnen over
bruggen. Het wordt al snel een trucje zo
als de Kylie Minogues van deze wereld.
De enige van wie ik in de toekomst ver
wacht dat hij de hindernis wel kan ne
men, is Jason Donovan. Ik krijg waar
schijnlijk de hele heavy metal-gemeen-
schap over mij heen, maar ik heb Jason
inmiddels ontmoet. Hij is vreselijk aar
dig en hij bewijst met zijn huidige Euro
pese tournee hoe een goede show moet
worden opgebouwd. Voor een acteur
moet dat niet eenvoudig zijn".
Uitlachen
„Ik heb de afgelopen maanden precies
de tegenover gestelde weg afgelegd en
weet uit ervaring hoe mensen je in je ge
zicht toelachen, terwijl ze je achter hun
hand uitlachen. Het is niet eenvoudig en
dan heb ik als tiener nog een hoop erva
ring opgedaan met schoolvoorstellingen.
Na mijn eerste week filmen voor de
BBC-serie 'The Paradise Club' heb ik
ook aan de regisseur en producers ge
vraagd of ik mijn tijd aan het verdoen
was. Ik vind dat ze het beter eerlijk kun
nen zeggen, maar ze waren zo tevreden
dat ik ben teruggevraagd voor de volgen
de reeks. Bovendien zouden ze mij
waarschuwen als zich andere, voor mij
geschikte rollen, zouden aandienen. Met
'The Paradise Club' werd ik direct in het
diepe geworpen. Zo moest ik op mijn
eerste dag een melo-dramatische scène
spelen, een hele gewelddadige ook. Ik
portretteer een roek-gitarist, die met zijn
manager breekt en in handen komt van
een kleine crimineel, die zetbaas is van
een rockclub. Hij blijkt in het krijt te
staan bij de eigenaar van deze 'Paradise
Club' en wordt door dit nogal ongure
type min of meer gedwongen mijn ver
zekeringsgeld op te strijken. Op mijn
eerste dag voor de camera werd ik door
twee boeven achterna gezeten. Ze krijgen
mij uiteindelijk te pakken en verbrijze
len mijn hand tussen een ijzeren deur. Ik
heb de scènes een aantal keren gespeeld
en toen de opnamen teruggekeken. Dat
was heel leerzaam, want ik zag precies
wanneer ik voor de derde rij speelde in
plaats van voor een tv-publiek".
Uitdaging
„Ik weet nu dat acteren zwaar werk is,
vooral mentaal, zeker als je op hetzelfde
niveau moet spelen als je twintig colle
ga's, die allemaal een professionele op
leiding achter de rug hebben. Maar de
uitdaging is heerlijk. Ik heb echt geno
ten. Dat wil niet zeggen dat ik nu de
rock and roll heb afgezworen. Helemaal
niet. Maar ik zie in muziek niet de ver
vulling van mijn levenswerk. Ik wil mijn
creativiteit ook op andere terreinen ge
bruiken. Daarom ben ik aan 'The Ad
ventures Of Lord Iffy Boatrace' begon
nen. Ik wilde weten of ik het kon. Het
boek blijkt een enorm succes. Alleen in
Engeland al zijn er 15.000 exemplaren
van verkocht. 'Lord Iffy' is een zwarte
komedie, die het midden houdt tussen
Benny Hill en de film 'A Fish Called
Wanda'. In het verhaal gaat het om een
excentrieke Schot die zes mensen uitno
digt om het weekeinde door te brengen
op zijn kasteel. Een dag later overlijdt de
een na de ander. Ik ben nu een vervolg
aan het schrijven. Mijn uitgever is zo
enthousiast dat hij al mijn pennevruch-
ten wil uitbrengen. Ik denk nu aan een
serie korte, bizarre verhalen zoals: wat
gebeurt er met je als je tijdens het we
reldkampioenschap voetbal een toilet
probeert te vinden in Florence. Heb je
het wel eens geprobeerd? De mensen die
je dan tegenkomt... Die verhalen hebben
niets met rock and roll te maken, hoewel
ik ook een idee heb voor een rockboek.
Mijn motivatie het te schrijven ont
breekt echter, dus het zal er wel niet van
komen".
Stoppen
„Ik had er geen enkele moeite mee toen
we met Iron Maiden besloten een tijdje
te stoppen. Er lagen nog zoveel ideeèn te
wachten. Bovendien kreeg ik het laatste
jaar steeds meer het gevoel dat het pu
bliek niet voor ons kwam maar om zich
te vergapen aan de indrukwekkende
show vol monsters, kastelen en fraaie
licht-wisselingen. Ook voor ons was het
een manier geweest de verveling te on
derdrukken. Eenmaal thuis dacht ik er
geen moment over een solo-elpee op te
nemen. Ik vond het veel te lastig, want
dan zou ik musici bij elkaar moeten zoe
ken, studiotijd moeten boeken. En ik
vind dat als je zoiets doet, je vol over
tuiging te werk moet gaan. Ik ben niet
iemand die denkt: oh, ik heb nog een
weekje over, laat ik even een solo-elpee
maken. Mijn uitgever dacht daar heel
anders over. Hij kreeg mij uiteindelijk in
de studio toen hij me vroeg een nummer
voor een film te schrijven. Ik dacht:
waarom niet. Wordt het niks dan kan ik
mij altijd verdedigen met: het is maar
filmmuziek. Dat kan nooit schadelijk
zijn voor mijn reputatie. En als de sa
menwerking met de musici soepeitjes
verloopt, kan ik altijd nog die solo-plaat
maken. Ik heb dus 'Bring Your Daugh
ter To The Slaughter' opgenomen. Ieder
een was er wild enthousiast over. Mijn
uitgever zei: 'als je wilt, kun je de studio
de komende drie maanden gebruiken en
hou de producer (Chris Tsangarides) ook
maar'. Dat heb ik gedaan. Samen met
Janick Gers, die nu ook deel uitmaakt
van Iron Maiden, ben ik aan het schrij
ven geslagen. We zijn al tien jaar be
vriend. De rest van de groep zijn jonge
mensen. Drummer Fabio Del Rio had ik
ooit op een demo-bandje gehoord en
Andy Carr komt uit een groep waarvan
ik vorig jaar een tijdje manager ben ge
weest. Het resultaat is 'Tattooed Millio
naire'".
Vocht
„We doen nu een kort Europese tournee
en verliezen elke avond liters vocht, zo
energiek gaan we tekeer. Er is geen jonge
groep die ons dat nadoet. Die losse ma
nier van werken heeft overigens zijn
vruchten afgeworpen, ook op de nieuwe
Iron Maiden-elpee die inmiddels is op
genomen. Daarmee zijn we twee weken
nadat mijn solo-plaat af was, begonnen.
Ik was in een uiterst creatieve bui en
dacht: het is zonde om nu te stoppen.
Creativiteit kun je nu eenmaal niet zó
maar oproepen. Als ik terugkijk, heeft
die rustperiode de twee meest opwinden
de elpees uit mijn carrière opgeleverd.
Bovendien bruis ik weer van het zelfver
trouwen. Dat klinkt misschien gek, maar
ik heb het nodig bij alls wat ik doe.
Daarom heb ik de afgelopen acht jaar
ook telkens voor het podium gekozen.
Het was mijn manier de angst om te fa
len te overwinnen. Ik leef graag op de
rand. Hou van uitdagingen. Dat is het
waar het in rock and roll om gaat. En
dan bedoel ik niet het snuiven en spui
ten van drugs of een overmatig gebruik
van alcohol. Dat is alleen maar vreselijk
stom. Het heeft niets met gevaarlijk le
ven te maken, eerder met het wegvluch
ten uit de werkelijkheid. Maar rockmu
ziek heeft de laatste jaren een beetje zijn
kleur verloren. Niemand durft meer risi
co's te nemen. Welke jonge gitarist doet
nog gewaagde dingen zoals Pete Towns
hend of Jeff Beck bijvoorbeeld in de ja
ren zestig? Met vingervlugheid alleen
kom je er niet. Rock and roll wordt
steeds meer variété. Het is veelal vaude
ville wat je ziet en dat haat ik (lachend).
Ik hou mij liever bezig met de ouderwet
se vorm".
HANS PIËT
