„Geld kunje tellen, plastic niet" n ll mal Ie Chipcard houdt huishoud boekje bij BUDGETVOORLICHTSTER CHRISTINE GROENEWEGEN (NIBUD): ZATERDAG 21 JULI 1990 PAGINA 2! Betalen zonder geld op zak wordt steeds gemakkelijker. Het simpele bezit van een bank- of giromaatpas is in een toenemend aantal benzinestations en grootwinkelbedrijven goed voor een volle tank of boodschappentas. Banken, winkels en fabrieken strooien bovendien met credit cards en klantenpassen, waarmee aankopen ook mogelijk worden wanneer het geld op de bank ontbreekt. Sommige mensen komen daardoor in moeilijkheden. De meeste mensen die om geld aankloppen bij een Gemeentelijke Kredietbank hebben problemen gekregen als gevolg van het gebruik, van één of meer winkelpassen. Nederland lijkt vooralsnog niet erg gecharmeerd van plastic geld, zoals ook al kan blijken uit een proefin Woerden, die de houders van een chipcard in staat stelt volledig zicht op de financiën te houden, maar die desondanks nauwelijks aanslaat. „De Nederlanders lijken niet zo gevoelig voor de charmes van het plastic geld", meent Nibud-voorlichtster Christine Groenewegen. Chic eten en geen geld op zak? Geen nood, de credit card brengt uitkomst. DEN HAAG - „Het zure is, dat het steeds dezelfde groep betreft. Het is de groep die door postorders in moeilijkheden kwam, op du bieuze kredietadvertenties met een torenhoge rente reageerde en die nu over een credit card kan be schikken of in een familie van klantenkaarthouders is opgeno men", vertelt Christine Groenewe gen van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). bondsspaarbank Bijna iedereen die een rekening heeft lopen bij bank of giro beschikt tegenwoordig over een pasje-met-pincode waarmee dag en nacht geld uit de muur kan worden gehaald. Nederland kent ruim 2150 zogenaamde flappentappen. FOTO: PERS UNIE terjas is noodzakelijk, en het geld voor vervanging ontbreekt. Maar die credit card werd zonder problemen verstrekt. Die klantenkaart kwam zonder meer be schikbaar. Is het hen echt kwalijk te ne men dat er gewoon gebruik wordt ge maakt van mogelijkheden die geboden worden?" Het Nibud in Den Haag wordt in toene mende mate geconfronteerd met een be trekkelijk nieuw fenomeen: financiële problemen die worden veroorzaakt door plastic geld; doordat banken en groot- winkelbedrij ven kredietmogelij kheden verstrekken die zeker niet beschikbaar zouden zijn gekomen wanneer het slachtoffer een normale persoonlijke le ning had aangevraagd. Bijna iedere klant die tegenwoordig voor een lening aan klopt bij de Gemeentelijke Kredietbank heeft schulden gemaakt op minstens één of twee winkelpassen. „Het gaat vooral om de groep die pech heeft", constateert Groenewegen. „De groep die de regels en de risico's niet kent. Die moeilijkheden krijgt door on verantwoorde uitgaven, maar die bij voorbeeld ook niet weet dat hij in aan merking komt voor huursubsidie. Het is een groep die nauwelijks kranten leest en niet beseft dat bepaalde berichten voor henzelf nuttig kunnen zijn". Flappentap Bijna iedereen die een rekening heeft lo pen bij bank of giro beschikt tegenwoor dig over een pasje-met-pincode waarmee geld uit de muur kan worden gehaald. De ruim 2150 flappentappen - 350 van de Postbank, binnen anderhalf jaar uit' te breiden tot 700, en 1800 van alle andere banken samen - hebben in korte tijd een enorme populariteit verworven. Be halve bij de postbeambten, want de Postbank wil 335 kleinere vestigingen sluiten omdat het balieverkeer sterk is verminderd. Verder kan in toenemende mate met bank- of giromaatpas worden betaald bij benzinestations en in het grootwinkelbedrijf. De computer controleert via een directe telefoonlijn het saldo, voordat tot beta ling wordt overgegaan. Is dat onvol doende, dan gaat de koop niet door of blijven de flappen weg. Dat zou de be langrijkste reden zijn waarom het pu bliek liever buiten in een rij gaat staan dan binnen een werkwillige loketbedien de lastig valt. De mededeling „uw saldo is ontoereikend" blijft in het eerste geval meestal een geheimpje tussen automaat en klant; binnen kunnen alle wachten- den-na-u er oorgetuige van zijn. In het benzinestation overigens ook, maar het kwaad is dan meestal al geschied. Wie tankt met ontoereikend saldo en ook geen geld op zak heeft, moet een éénma lige machtiging tekenen. Het is echter niet de flappentap die de problemen veroorzaakt. „Het geld halen uit de muur is een andere vorm van geld opnemen, maar zonder cheques", zegt Christine Groenewegen. „Het beschikba re saldo vormt de limiet. De moeilijkhe den ontstaan door de toenemende moge lijkheden tot krediet met credit card of klantenkaart. Geld heb je in de hand. Je kunt het tellen. Je kunt er zuinig mee doen. Maar met plastic bestaat geen emotionele binding. De afstand tot echt geld lijkt groter. Als je gebruik maakt van je Bijenkorf-kaart heb je niet écht het gevoel dat je in werkelijkheid 1000 gulden leent. Het grote bezwaar van plastic geld is: je raakt gemakkelijk het overzicht kwijt". Plastic geld leek tot voor kort voorbe houden aan een selecte groep veelverdie- ners. Maar de democratisering schrijdt voort en bijna iedereen die iets meer verdient dan het minimumloon komt langzamerhand in aanmerking voor een credit card van één van de vele krediet maatschappijen of voor een vaste klant kaart van het grootwinkelbedrijf. Ameri can Express heeft, om onderscheid te maken, al een 'Gold Card' ontwikkeld. De bezitter kan daarmee fijntjes aan de ober laten weten dat hij meer dan een ton verdient. In de Verenigde Staten worden nauwe lijks meer transacties met contant geld afgewikkeld. De ontwikkeling van plas tic geld in Nederland staat nog in de kin derschoenen. „Nederlanders zijn redelijk conservatief met geld", weet Christine Groenewegen.^ „Slechts vijf procent be schikte vorig Jaar over een credit card en niet meer dan acht procent heeft een vaste klantenkaart, ondanks alle acties en campagnes die er zijn gevoerd". Abstract Een transactie is eenvoudig. Wie een koop wil sluiten laat zijn Visa, Masters-, American Express-, Euro-, Diners Club-, Bijenkorf-, Sony- of andere kaart zien, de rekening wordt opgemaakt en na een week of drie valt de rekening in de bus; bij transacties in het buitenland vaak nog veel later. Op die afrekening staat binnen welke termijn het verschuldigde bedrag moet worden betaald. Wanneer dat niet gebeurt, wordt krediet verstrekt. „Omdat het zo gemakkelijk is, gebeurt dat vaak", zegt Christine Groenewegen. „Maar vervolgens raken veel mensen het overzicht kwijt. Wanneer je niet bij houdt wat je hebt uitgegeven, heb je geen idee wat je saldo nog is. Dat geldt zeker, wanneer er meer kaarten worden gebruikt. De rekening komt later wel, maar kan zwaar tegenvallen". „In de Verenigde Staten", weet haar col lega Marie-Christine Witteman, „is met behulp van experimenten aangetoond dat mensen met een credit card eerder geneigd zijn grotere bedragen uit te ge ven. En ze geven grotere fooien. Het uit geven van plastic geld lijkt abstract; het kan er voor zorgen dat het schuldgevoel tijdens het doen van bestedingen geredu ceerd wordt. De kaart zegt iets over de kredietwaardigheid van de klant, en dat wil hij dan ook tonen. En hij verlaat de winkel met een volle portemonnee op zak". Volgens Christine Groenewegen zijn veel mensen zich er niet van bewust dat er met plastic geld domweg een lening wordt afgesloten. „Bovendien met een aanzienlijk hogere rente dan via een per soonlijke lening het geval zou zijn ge weest. De voorlichting daarover laat zeer te wensen over". De Nibud-voorlichtster wijst erop dat bij het afsluiten van een normale per soonlijke lening het Bureau Krediet Re gistratie (BKR) in Tiel moet worden ge raadpleegd. „Weliswaar komt daarmee de privacy in het gedrang, maar het biedt ook een nuttige bescherming. Voor het krijgen van een plastic kaart wordt alleen gevraagd wat het inkomen is en eventueel wordt een bestedingslimiet be paald. Maar niets kan iemand ervan weerhouden zo'n kaart bij meerdere in stanties tegelijk aan te vragen, en hem vervolgens ook te gebruiken". Marie-Christine Witteman: „Vrijwel ie dereen met een inkomen boven de 30.000 gulden kan voor een credit card in aanmerking komen. Een kleine optel som leert dat iemand die 35.000 gulden verdient en de beschikking heeft over bankcheques, enkele winkelpassen en één of twee credit cards zich al gauw voor 20.000 gulden of meer in de schul den kan steken. Het zal duidelijk zijn dat hij met dit inkomen nimmer voor een persoonlijke banklening van 20.000 gulden in aanmerking zou zijn geko men". Voorlichting „Veel mensen moeten nog met plastic geld leren omgaan", constateert Christi ne Groenewegen. „Het is een nieuwe ontwikkeling, die zonder meer zal door zetten en die, laten we wel zijn, ook voordelen biedt. Een verbod op het ver strekken van dergelijke kaarten aan kwetsbare mensen zou neerkomen op betutteling. Maar de maatschappij heeft wel tot taak manieren te bedenken om hen te beschermen en toch ook profijt te laten trekken van deze ontwikkeling". Eén van de belangrijkste eisen die hel Nibud stelt is, dat plastic geld hanteer baarder wordt. Bovendien zou de voor lichting aanzienlijk moeten worden ver beterd. „Er wordt tot nu toe alleen op het gemak gewezen. Maar het gebrek aao overzicht verdient eveneens aandacht Het overzicht is een ramp aan het wor den, zeker wanneer van meer kaarten tf- gelijk gebruik wordt gemaakt. Er is eet enorme behoefte aan mogelijkheden tol registratie van de uitgaven. Het zou mo gelijk moeten zijn een totaal-overzicht van het gebruik te kunnen krijgen. Ooi is het nodig dat duidelijk wordt gemaaki dat het krediet duurder is dan met een persoonlijke lening het geval zou zijn en dat de kaart drempelverlagend werkt; impulsaankopen in de hand werkt". De praktijk heeft volgens haar geleerd dat een goede voorlichting uiteindelijk voor de maatschappij voordeliger is. „Indertijd is veel te doen geweest over het lenen van geld op kleine advertenties in de kranten. Daar is toch iets van blij ven hangen als: dat is niet zo betrouw baar. Het is misschien een mogelijkheid om aan meer geld te komen dan bij de bank om de hoek mogelijk zou zijn, maar de strengere regels daar bieden ook zelfbescherming. En als je in de proble men komt, valt daar met die bank vaak nog wél over te praten". In het buitenland zijn intussen zorgwek kende ontwikkelingen met plastic geld te constateren. Volgens gegevens van het Nibud gingen vorig jaar in de Verenigde Staten 600.000 mensen failliet, voor een belangrijk deel als gevolg van het on zorgvuldig omspringen met credit cards. Ze lieten de kredietverlenende instanties achter met een schuld van gemiddeld 132.000 gulden per persoon. Er zijn daar zelfs al plastic chirurgen, gespecialiseer de advocaten, die de financiële wonden moeten helen. „Wij zijn niet bang voor een dergelijke ontwikkeling in Nederland", zegt Chris tine Groenewegen. „Natuurlijk is elk ge zin dat in de problemen komt er één te veel, en er zullen altijd mensen blijven die willens en wetens onverantwoorde uitgaven doen. En er is de pure pech- groep, die domweg van de geboden gele genheid gebruik maakt, omdat hij geen andere mogelijkheid ziet. Die groep ver dient aandacht; daar doen zich de echte problemen voor. Maar de meeste Neder landers kunnen goed met geld omgaan. En een verantwoord gebruik van plastic geld is aan te leren. We hebben tenslotte een gereformeerde landsaard". ANDRÉ HORLINGS WOERDEN - In Woerden bestaat sinds november vorig jaar een spe ciale mogelijkheid zonder contan ten alle mogelijke boodschappen te doen. In het Zuidhollandse stadje doen 170 bedrijven mee aan een proef met de chipcard. Dat is een betaalkaart met een chip die 8000 tekens kan onthouden en precies bijhoudt wanneer waar hoeveel is betaald en hoeveel er nog te beste den is. Op vijf plaatsen in de stad staan termi nals, waar iedereen het gebruik van zijn chipcard kan controleren. Het is daar mogelijk tot 460 transacties terug te gaan, zodat het bestedingspatroon van verschillende maanden kan worden ge controleerd. Het is ook mogelijk die ge gevens te printen, zodat ze in alle rust thuis kunnen worden bestudeerd. De bezitters van de chipcard hebben een rekening bij de Postbank of een andere bank, die met regelmaat wordt aange vuld, bijvoorbeeld met het salaris. De kaart wordt elke week of elke maand ge laden met een tevoren vastgesteld be drag. De chip kan de pincode controle ren en geeft de bestedingsruimte aan. Budget Wie met de kaart wil betalen geeft hem aan de kassa af. De winkelier voert de kaart in de automaat, de klant toetst zijn pincode, de winkelier geeft het te betalen bedrag aan, de klant gaat met toets 'ja' akkoord, het bedrag wordt afgeschreven en op de monitor verschijnt de resteren de bestedingsruimte. Het betaalde be drag gaat niet onmiddellijk - zoals bij voorbeeld bij het benzinestation - van de rekening af. De afschrijving gebeurt 's nachts, wanneer de gegevens uit de auto maat in de centrale computer worden in gevoerd. Het lijkt een ideale mogelijkheid om zonder portemonnee het overgrote deel van de boodschappen te doen en toch volledig zicht te houden op de uitgaven. Maar het overgrote deel van de Woerde naren voelt zich daardoor niet i aange sproken en geeft er tot nu toe de voor keur aan met contant geld te betalen. Er staan in Woerden slechts 8000 chipkaar ten uit, terwijl op 17.500 was gerekend. En de kaart wordt gebruikt bij slechts drie procent van de transacties. Dat had 15 procent moeten zijn. „Er hebben zich veel technische proble men voorgedaan, en bovendien viel de snelheid waarmee de transacties verlie pen de detaillisten tegen", zo geeft pro jectleider drs. H. Rudelsheim toe. In de eerste maanden mislukte de nachtelijke invoer van de gegevens door de detaillis ten keer op keer en ook op het ogenblik doen zich nog wel eens storingen voor. Beloofd was dat bezitters van chipcards hun pincode zelf zouden kunnen wijzi gen, maar als gevolg van technische pro blemen was dat pas vorige maand moge lijk. Rond 250 chipkaarten werden trou wens ingeleverd, omdat ze gebreken ver toonden. Veel van de moeilijkheden zijn intussen uit de weg geruimd, maar een algemeen gebruik van de chipcard lijkt nog ver weg. „Het voordeel van de chipcard begint pas echt bij multi-functionele toepassin gen", aldus Rudelsheim. Daarmee zal echter mondjesmaat een begin worden gemaakt, zo is nu de verwachting. Een nationaal gebruik kan vanaf 1992 wor den verwacht, maar de eerste toepassin gen lijken zich vooralsnog te beperken tot het betalen van de digitale autotele foon, betaaltelevisie en telebankieren. 70 bedrijven mee aan een proef met de chipcard. £eidóc6owuvnt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 22