„Geld
kunje
tellen,
plastic
niet"
n
ll
mal
Ie
Chipcard
houdt
huishoud
boekje
bij
BUDGETVOORLICHTSTER CHRISTINE GROENEWEGEN (NIBUD):
ZATERDAG 21 JULI 1990 PAGINA 2!
Betalen zonder geld op
zak wordt steeds
gemakkelijker. Het
simpele bezit van een
bank- of giromaatpas is
in een toenemend
aantal benzinestations
en
grootwinkelbedrijven
goed voor een volle tank
of boodschappentas.
Banken, winkels en
fabrieken strooien
bovendien met credit
cards en klantenpassen,
waarmee aankopen ook
mogelijk worden
wanneer het geld op de
bank ontbreekt.
Sommige mensen
komen daardoor in
moeilijkheden. De
meeste mensen die om
geld aankloppen bij een
Gemeentelijke
Kredietbank hebben
problemen gekregen als
gevolg van het gebruik,
van één of meer
winkelpassen.
Nederland lijkt
vooralsnog niet erg
gecharmeerd van plastic
geld, zoals ook al kan
blijken uit een proefin
Woerden, die de
houders van een
chipcard in staat stelt
volledig zicht op de
financiën te houden,
maar die desondanks
nauwelijks aanslaat.
„De Nederlanders
lijken niet zo gevoelig
voor de charmes van het
plastic geld", meent
Nibud-voorlichtster
Christine Groenewegen.
Chic eten en geen geld op zak? Geen nood, de credit card brengt uitkomst.
DEN HAAG - „Het zure is, dat
het steeds dezelfde groep betreft.
Het is de groep die door postorders
in moeilijkheden kwam, op du
bieuze kredietadvertenties met een
torenhoge rente reageerde en die
nu over een credit card kan be
schikken of in een familie van
klantenkaarthouders is opgeno
men", vertelt Christine Groenewe
gen van het Nationaal Instituut
voor Budgetvoorlichting (Nibud).
bondsspaarbank
Bijna iedereen die een rekening heeft lopen bij bank of giro beschikt tegenwoordig over
een pasje-met-pincode waarmee dag en nacht geld uit de muur kan worden gehaald.
Nederland kent ruim 2150 zogenaamde flappentappen. FOTO: PERS UNIE
terjas is noodzakelijk, en het geld voor
vervanging ontbreekt. Maar die credit
card werd zonder problemen verstrekt.
Die klantenkaart kwam zonder meer be
schikbaar. Is het hen echt kwalijk te ne
men dat er gewoon gebruik wordt ge
maakt van mogelijkheden die geboden
worden?"
Het Nibud in Den Haag wordt in toene
mende mate geconfronteerd met een be
trekkelijk nieuw fenomeen: financiële
problemen die worden veroorzaakt door
plastic geld; doordat banken en groot-
winkelbedrij ven kredietmogelij kheden
verstrekken die zeker niet beschikbaar
zouden zijn gekomen wanneer het
slachtoffer een normale persoonlijke le
ning had aangevraagd. Bijna iedere klant
die tegenwoordig voor een lening aan
klopt bij de Gemeentelijke Kredietbank
heeft schulden gemaakt op minstens één
of twee winkelpassen.
„Het gaat vooral om de groep die pech
heeft", constateert Groenewegen. „De
groep die de regels en de risico's niet
kent. Die moeilijkheden krijgt door on
verantwoorde uitgaven, maar die bij
voorbeeld ook niet weet dat hij in aan
merking komt voor huursubsidie. Het is
een groep die nauwelijks kranten leest en
niet beseft dat bepaalde berichten voor
henzelf nuttig kunnen zijn".
Flappentap
Bijna iedereen die een rekening heeft lo
pen bij bank of giro beschikt tegenwoor
dig over een pasje-met-pincode waarmee
geld uit de muur kan worden gehaald.
De ruim 2150 flappentappen - 350 van
de Postbank, binnen anderhalf jaar uit' te
breiden tot 700, en 1800 van alle andere
banken samen - hebben in korte tijd
een enorme populariteit verworven. Be
halve bij de postbeambten, want de
Postbank wil 335 kleinere vestigingen
sluiten omdat het balieverkeer sterk is
verminderd. Verder kan in toenemende
mate met bank- of giromaatpas worden
betaald bij benzinestations en in het
grootwinkelbedrijf.
De computer controleert via een directe
telefoonlijn het saldo, voordat tot beta
ling wordt overgegaan. Is dat onvol
doende, dan gaat de koop niet door of
blijven de flappen weg. Dat zou de be
langrijkste reden zijn waarom het pu
bliek liever buiten in een rij gaat staan
dan binnen een werkwillige loketbedien
de lastig valt. De mededeling „uw saldo
is ontoereikend" blijft in het eerste geval
meestal een geheimpje tussen automaat
en klant; binnen kunnen alle wachten-
den-na-u er oorgetuige van zijn. In het
benzinestation overigens ook, maar het
kwaad is dan meestal al geschied. Wie
tankt met ontoereikend saldo en ook
geen geld op zak heeft, moet een éénma
lige machtiging tekenen.
Het is echter niet de flappentap die de
problemen veroorzaakt. „Het geld halen
uit de muur is een andere vorm van geld
opnemen, maar zonder cheques", zegt
Christine Groenewegen. „Het beschikba
re saldo vormt de limiet. De moeilijkhe
den ontstaan door de toenemende moge
lijkheden tot krediet met credit card of
klantenkaart. Geld heb je in de hand. Je
kunt het tellen. Je kunt er zuinig mee
doen. Maar met plastic bestaat geen
emotionele binding. De afstand tot echt
geld lijkt groter. Als je gebruik maakt
van je Bijenkorf-kaart heb je niet écht
het gevoel dat je in werkelijkheid 1000
gulden leent. Het grote bezwaar van
plastic geld is: je raakt gemakkelijk het
overzicht kwijt".
Plastic geld leek tot voor kort voorbe
houden aan een selecte groep veelverdie-
ners. Maar de democratisering schrijdt
voort en bijna iedereen die iets meer
verdient dan het minimumloon komt
langzamerhand in aanmerking voor een
credit card van één van de vele krediet
maatschappijen of voor een vaste klant
kaart van het grootwinkelbedrijf. Ameri
can Express heeft, om onderscheid te
maken, al een 'Gold Card' ontwikkeld.
De bezitter kan daarmee fijntjes aan de
ober laten weten dat hij meer dan een
ton verdient.
In de Verenigde Staten worden nauwe
lijks meer transacties met contant geld
afgewikkeld. De ontwikkeling van plas
tic geld in Nederland staat nog in de kin
derschoenen. „Nederlanders zijn redelijk
conservatief met geld", weet Christine
Groenewegen.^ „Slechts vijf procent be
schikte vorig Jaar over een credit card en
niet meer dan acht procent heeft een
vaste klantenkaart, ondanks alle acties
en campagnes die er zijn gevoerd".
Abstract
Een transactie is eenvoudig. Wie een
koop wil sluiten laat zijn Visa, Masters-,
American Express-, Euro-, Diners Club-,
Bijenkorf-, Sony- of andere kaart zien,
de rekening wordt opgemaakt en na een
week of drie valt de rekening in de bus;
bij transacties in het buitenland vaak
nog veel later. Op die afrekening staat
binnen welke termijn het verschuldigde
bedrag moet worden betaald. Wanneer
dat niet gebeurt, wordt krediet verstrekt.
„Omdat het zo gemakkelijk is, gebeurt
dat vaak", zegt Christine Groenewegen.
„Maar vervolgens raken veel mensen
het overzicht kwijt. Wanneer je niet bij
houdt wat je hebt uitgegeven, heb je
geen idee wat je saldo nog is. Dat geldt
zeker, wanneer er meer kaarten worden
gebruikt. De rekening komt later wel,
maar kan zwaar tegenvallen".
„In de Verenigde Staten", weet haar col
lega Marie-Christine Witteman, „is met
behulp van experimenten aangetoond
dat mensen met een credit card eerder
geneigd zijn grotere bedragen uit te ge
ven. En ze geven grotere fooien. Het uit
geven van plastic geld lijkt abstract; het
kan er voor zorgen dat het schuldgevoel
tijdens het doen van bestedingen geredu
ceerd wordt. De kaart zegt iets over de
kredietwaardigheid van de klant, en dat
wil hij dan ook tonen. En hij verlaat de
winkel met een volle portemonnee op
zak".
Volgens Christine Groenewegen zijn
veel mensen zich er niet van bewust dat
er met plastic geld domweg een lening
wordt afgesloten. „Bovendien met een
aanzienlijk hogere rente dan via een per
soonlijke lening het geval zou zijn ge
weest. De voorlichting daarover laat zeer
te wensen over".
De Nibud-voorlichtster wijst erop dat
bij het afsluiten van een normale per
soonlijke lening het Bureau Krediet Re
gistratie (BKR) in Tiel moet worden ge
raadpleegd. „Weliswaar komt daarmee
de privacy in het gedrang, maar het
biedt ook een nuttige bescherming. Voor
het krijgen van een plastic kaart wordt
alleen gevraagd wat het inkomen is en
eventueel wordt een bestedingslimiet be
paald. Maar niets kan iemand ervan
weerhouden zo'n kaart bij meerdere in
stanties tegelijk aan te vragen, en hem
vervolgens ook te gebruiken".
Marie-Christine Witteman: „Vrijwel ie
dereen met een inkomen boven de
30.000 gulden kan voor een credit card
in aanmerking komen. Een kleine optel
som leert dat iemand die 35.000 gulden
verdient en de beschikking heeft over
bankcheques, enkele winkelpassen en
één of twee credit cards zich al gauw
voor 20.000 gulden of meer in de schul
den kan steken. Het zal duidelijk zijn
dat hij met dit inkomen nimmer voor
een persoonlijke banklening van 20.000
gulden in aanmerking zou zijn geko
men".
Voorlichting
„Veel mensen moeten nog met plastic
geld leren omgaan", constateert Christi
ne Groenewegen. „Het is een nieuwe
ontwikkeling, die zonder meer zal door
zetten en die, laten we wel zijn, ook
voordelen biedt. Een verbod op het ver
strekken van dergelijke kaarten aan
kwetsbare mensen zou neerkomen op
betutteling. Maar de maatschappij heeft
wel tot taak manieren te bedenken om
hen te beschermen en toch ook profijt te
laten trekken van deze ontwikkeling".
Eén van de belangrijkste eisen die hel
Nibud stelt is, dat plastic geld hanteer
baarder wordt. Bovendien zou de voor
lichting aanzienlijk moeten worden ver
beterd. „Er wordt tot nu toe alleen op
het gemak gewezen. Maar het gebrek aao
overzicht verdient eveneens aandacht
Het overzicht is een ramp aan het wor
den, zeker wanneer van meer kaarten tf-
gelijk gebruik wordt gemaakt. Er is eet
enorme behoefte aan mogelijkheden tol
registratie van de uitgaven. Het zou mo
gelijk moeten zijn een totaal-overzicht
van het gebruik te kunnen krijgen. Ooi
is het nodig dat duidelijk wordt gemaaki
dat het krediet duurder is dan met een
persoonlijke lening het geval zou zijn en
dat de kaart drempelverlagend werkt;
impulsaankopen in de hand werkt".
De praktijk heeft volgens haar geleerd
dat een goede voorlichting uiteindelijk
voor de maatschappij voordeliger is.
„Indertijd is veel te doen geweest over
het lenen van geld op kleine advertenties
in de kranten. Daar is toch iets van blij
ven hangen als: dat is niet zo betrouw
baar. Het is misschien een mogelijkheid
om aan meer geld te komen dan bij de
bank om de hoek mogelijk zou zijn,
maar de strengere regels daar bieden ook
zelfbescherming. En als je in de proble
men komt, valt daar met die bank vaak
nog wél over te praten".
In het buitenland zijn intussen zorgwek
kende ontwikkelingen met plastic geld te
constateren. Volgens gegevens van het
Nibud gingen vorig jaar in de Verenigde
Staten 600.000 mensen failliet, voor een
belangrijk deel als gevolg van het on
zorgvuldig omspringen met credit cards.
Ze lieten de kredietverlenende instanties
achter met een schuld van gemiddeld
132.000 gulden per persoon. Er zijn daar
zelfs al plastic chirurgen, gespecialiseer
de advocaten, die de financiële wonden
moeten helen.
„Wij zijn niet bang voor een dergelijke
ontwikkeling in Nederland", zegt Chris
tine Groenewegen. „Natuurlijk is elk ge
zin dat in de problemen komt er één te
veel, en er zullen altijd mensen blijven
die willens en wetens onverantwoorde
uitgaven doen. En er is de pure pech-
groep, die domweg van de geboden gele
genheid gebruik maakt, omdat hij geen
andere mogelijkheid ziet. Die groep ver
dient aandacht; daar doen zich de echte
problemen voor. Maar de meeste Neder
landers kunnen goed met geld omgaan.
En een verantwoord gebruik van plastic
geld is aan te leren. We hebben tenslotte
een gereformeerde landsaard".
ANDRÉ HORLINGS
WOERDEN - In Woerden bestaat
sinds november vorig jaar een spe
ciale mogelijkheid zonder contan
ten alle mogelijke boodschappen te
doen. In het Zuidhollandse stadje
doen 170 bedrijven mee aan een
proef met de chipcard. Dat is een
betaalkaart met een chip die 8000
tekens kan onthouden en precies
bijhoudt wanneer waar hoeveel is
betaald en hoeveel er nog te beste
den is.
Op vijf plaatsen in de stad staan termi
nals, waar iedereen het gebruik van zijn
chipcard kan controleren. Het is daar
mogelijk tot 460 transacties terug te
gaan, zodat het bestedingspatroon van
verschillende maanden kan worden ge
controleerd. Het is ook mogelijk die ge
gevens te printen, zodat ze in alle rust
thuis kunnen worden bestudeerd.
De bezitters van de chipcard hebben een
rekening bij de Postbank of een andere
bank, die met regelmaat wordt aange
vuld, bijvoorbeeld met het salaris. De
kaart wordt elke week of elke maand ge
laden met een tevoren vastgesteld be
drag. De chip kan de pincode controle
ren en geeft de bestedingsruimte aan.
Budget
Wie met de kaart wil betalen geeft hem
aan de kassa af. De winkelier voert de
kaart in de automaat, de klant toetst zijn
pincode, de winkelier geeft het te betalen
bedrag aan, de klant gaat met toets 'ja'
akkoord, het bedrag wordt afgeschreven
en op de monitor verschijnt de resteren
de bestedingsruimte. Het betaalde be
drag gaat niet onmiddellijk - zoals bij
voorbeeld bij het benzinestation - van
de rekening af. De afschrijving gebeurt 's
nachts, wanneer de gegevens uit de auto
maat in de centrale computer worden in
gevoerd.
Het lijkt een ideale mogelijkheid om
zonder portemonnee het overgrote deel
van de boodschappen te doen en toch
volledig zicht te houden op de uitgaven.
Maar het overgrote deel van de Woerde
naren voelt zich daardoor niet i aange
sproken en geeft er tot nu toe de voor
keur aan met contant geld te betalen. Er
staan in Woerden slechts 8000 chipkaar
ten uit, terwijl op 17.500 was gerekend.
En de kaart wordt gebruikt bij slechts
drie procent van de transacties. Dat had
15 procent moeten zijn.
„Er hebben zich veel technische proble
men voorgedaan, en bovendien viel de
snelheid waarmee de transacties verlie
pen de detaillisten tegen", zo geeft pro
jectleider drs. H. Rudelsheim toe. In de
eerste maanden mislukte de nachtelijke
invoer van de gegevens door de detaillis
ten keer op keer en ook op het ogenblik
doen zich nog wel eens storingen voor.
Beloofd was dat bezitters van chipcards
hun pincode zelf zouden kunnen wijzi
gen, maar als gevolg van technische pro
blemen was dat pas vorige maand moge
lijk. Rond 250 chipkaarten werden trou
wens ingeleverd, omdat ze gebreken ver
toonden. Veel van de moeilijkheden zijn
intussen uit de weg geruimd, maar een
algemeen gebruik van de chipcard lijkt
nog ver weg.
„Het voordeel van de chipcard begint
pas echt bij multi-functionele toepassin
gen", aldus Rudelsheim. Daarmee zal
echter mondjesmaat een begin worden
gemaakt, zo is nu de verwachting. Een
nationaal gebruik kan vanaf 1992 wor
den verwacht, maar de eerste toepassin
gen lijken zich vooralsnog te beperken
tot het betalen van de digitale autotele
foon, betaaltelevisie en telebankieren.
70 bedrijven mee aan een proef met de chipcard.
£eidóc6owuvnt