Petrescu virtuoze uitsmijter
Topkwaliteit Roach en Art Ensemble
D
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
KUNST/RTV
Ceklae Qounant
MAANDAG 16 JULI 1990 PAG»
Wat hébben we een hekel
aan files. En wat vinden we
die vervuiling een ramp.
Om maar te zwijgen van de
1.500 doden en 50.000 gewonden
die het verkeer elk jaar eist.
Druk, vuil en gevaarlijk
is ons verkeer geworden en we
vinden allemaal dat het zo niet
langer kan.
Randy Crawford, speciale gast bij All Jarreau.
North Soa Jazz, Paulus Potterzaal,
Congresgebouw Den Haag, zater
dagavond.
Natuurlijk bestaat er geen
Oost-Europese jazz. Evenmin
als er een Nederlandse jazz be
staat. Die plaatsbepaling ach
ter de gesloten grenzen van
het communisme was echter
goed voor grote gemene delers
als onbekendheid, handicaps
en repressie omdat het om
jazz, dus muziek-met-vrij-
heidsdrang ging, met boven
dien nog eens z'n wortels in
Amerika.
De schijnwerpers op revolutie
en glasnost in (deels) voorma-
lig-socialistische landen, bood
Paul Acket de mogelijkheid
het raam van zijn North Sea
Jazz open te zetten voor de
vrije vogels van 'de andere
kant'. Een goed initiatief. Niet
dat iemand nu weet hoe het er
precies met de jazz in 'Oost-
Europa' voorstaat. Maar een
punt van de sluier is terugge
slagen: jazz daar is even veel
kantig als de 'westerse'. Je
hoort er 'oude bekenden' en
ziet er nieuwe paden betreden,
je hoort durfallen, zekerheid-
zoekers, intellectuelen en vir
tuozen. De 'onbekendheid'
gold voornamelijk ons, want
geen enkele jazzmuzikant van
maar een pietsie allure in Rus
land, Tsjechoslowakije of el
ders liet zich nieuwe ontwik
kelingen ontgaan. Van de co
ryfeeën van bijvoorbeeld de
Tsjechische jazz - evenals de
gehele Tsjechische cultuur
midden-Europees en niet Oost
- heeft een aantal een beurs
voor de Amerikaanse Berklee-
muziekhogeschool gehad, pla
ten gemaakt met buitenlan
ders (Svoboda, Kratochvil, Sti-
vin).
Moravische wijsjes
Het North Sea publiek had
wisselende belangstelling voor
die 'glasnost-jazz'. Soms liep de
zaal vol, meestal was het rede
lijk, af en toe wel heel erg ma
ger als je de meutes elders in
het gebouw bekeek. De Tsjech
Emil Viklicky met een voor de
gelegenheid samengesteld
kwartet (keurig twee Tsjechen
en twee Slowaken) speelt op
hoog internationaal niveau.
Hij hangt niet zo aan één stijl.
Je hoort invloeden van de
school Corea-Hancock, soms
speelt hij met klassieke musici
(het Tallich Strijkkwartet), hij
componeert veel, en af en toe
gebruikt hij etnisch materiaal
(zaterdag twee Moravische
volkswijsjes). Dat bewerkt hij
vrij, soms om de melodische
structuur soms om de harmo
nische. De samenhang in zijn
nieuwe kwartet is nog niet zo
dat het viertal ondeelbaar is.
Er wordt nog te keurig op el
kaar gelet, ieder neemt z'n
solo, aan 'drive' ontbreekt het
een beetje. Viklicky's intro
voor 'Touha' (verlangen) is
heel mooi, het stuk dat hij aan
drummer Cyril Zelenék op
draagt is pittig, hoekig en rit
misch sterk.
Koudbloedig
Met de ritmiek zit het in die
Glasnost-jazz minder goed. Het
maakt de muziek sterieler. Dat
geldt zeker voor de intellec
tuele jazz van de (nog) Oost
duitser Joe Sachse. Een drum
merloos quartet met drie saxen
en Sachse zelf op gitaar: iets
oudere muzikanten die soms
'free' te keer gaan en geïmpro
viseerde muziek spelen die te
gen het modern-klassieke aan
ligt. Manfred Hering bewerkt
tegelijkertijd met z'n adem het
riet van z n sax en gromt er
met z'n stembanden bij mee.
Sachse zelf zorgt voor ritme en
binding in de meestal unisono
gebrachte thema's. Het is wat
koudbloedig en humorloos. De
Bulgaren van Raicho Ivanovs
Röck-jazz Orchestra bulken in
elk geval van het speelplezier.
Ook al klinkt de groep als een
jazz-rockband van tien jaar ge
leden, en loopt de wat oudere
leider Ivanov als een soort
witte Miles Davis tussen z'n
jongere muzikanten rond, hier
en daar een trompetstoot
strooiend. Ivanovs groep is de
populairste band in zijn land
en ook hier is de zaal enthou
siast.
Veel minder belangstelling is
er voor de Pool Thomas Stan-
ko en zijn trio. Maar Stanko
zet uitermate interessante so
lo's neer, ondersteund door
een intrigerende 'drone' van
bassist Witold Szczubek. Stan
ko's solo met de eerste vier no
ten van Ellingtons 'It don't
mean a thing' steed terugke
rend is fascinerend. De Neder
lander Mike del Ferro en zijn
musici komen van de Escher-
zaal boven in het gebouw af
zakken om te luisteren naar de
Russen van het Michael Iva
nov Rostov trio. Want zij heb
ben de jonge Nederlanders tij
dens hun recente Russische
toernee begeleid. Russische
jazz was in de ondoorzichtige
tijden van vóór glasnost in het
westen in verhouding het be
kendst. Er zijn boeken over
Russische jazz, Paul Acket
bracht eerder het befaamde
Stan Getz
in de
PW A-zaal:
absolute
topper.
cu. Nog geen twintig, nog niet
afgestudeerd aan het conser
vatorium, maar vorig jaar al
hoog geëindigd tijdens het
Franse Martial Solal-concours.
Geen vernieuwer, geen etni
sche invloeden, maar pure vir
tuozen-piano. Twee maal snel
ler dan Oscar Peterson, met
een linkerhand die soms aan
Art Tatum herinnert, laat hij
watervallen over de toetsen
denderen, swingt hij een goed
eind weg en laat hij linker- en
academische swing kwam bij
voorbeeld nauwelijks tot zijn
recht in het Tuinpaviljoen. De
subtiliteit van deze veteranen,
bijna veertig jaar constante
kwaliteit in dezelfde bezetting,
overstemde amper het geluid
van de sinaasappelpers voor
verse jus. Ook het Max Roach
Double Quartet was in de
PWA-zaal beter op zijn plaats
geweest, al klinkt Roach over
al uitstekend.
Wat juist de laatste dag van dit
fantastische festival opviel, is
hoe weinig verbale communi
catie schitterende muziek no
dig heeft. Blueszanger John
Lee Hooker scoorde onlangs
een hit en beschikt over een
geroutineerd praatje tussen
door, maar had zonder dat de
Statenhal ook wel op stelten
gekregen met zijn potente mu
ziek. Zijn „Boom, Boom" is bij
voorbeeld een klassieker die
in vijfentwintig jaar nog niets
aan kracht inboet.
Drie concerten deden het ge
heel zonder gepraat en twee
ervan kunnen mijns inziens de
toppers van het festival ge
noemd worden. Dat van Pat
Metheny met Herbie Hancock,
Jack Dejohnette en Dave Hol
land valt af. Het jazzblad
Downbeat kondigde deze nieu
we formatie aan als verfris
send, maar wie van gitarist
Metheny houdt, moet helaas
anders constateren. De ruimte
lijke, ietwat vrijblijvende gi
taar van Metheny stond in de
Statenhal onder te veel druk
van de toetsen van een en
thousiaste, maar ongeïnspi
reerde Hancock. De vier solis
ten stegen zelden naar de
hoogte die het kwartet tot „be
ter dan vier individuen" had
kunnen maken. Vooral op de
semi-akoestische gitaar bleef
Metheny's virtuositeit herken
baar, maar die raakte het hart
Dat was nog eens anders bij
het Art Ensemble of Chicago.
Het kwintet kondigde na vijf
kwartier af met de opsomming
van de stijlen die zij spelen on
der de noemer „great black
music" en wat dat allemaal is,
lieten zij daarvoor in een per
fecte set horen. Na een staaltje
blaastechniek van saxofonis
ten Jarman en Mitchell en
trompettist Bowie die met een
enkele minutenlang aangehou
den toon het titelnummer van
hun dubbel-live CD „Urban
Bushman" inzetten, volgden
melodieuze, compositorische
en ritmische parels. Wat bij
het Art Ensemble zo anders
oogt dan bij menige andere
groep, is de concentratie. Hier
speelt een hecht kwintet, luis
terend naar elkaar. Soli op
zeeschelp of autoclaxon wor
den becommentarieerd met
korte uitingen op trompet of
altsax, ernst in een bijna mini
maal altsaxofoonduet wordt
beantwoord met opzwepende
blues van de ritmesectie.
Het Art Ensemble of Chicago
mag dan bekend staan als een
experimentele jazzgroep, ken
ners weten dat die beperking
niet opgaat. Met nieuwe arran
gementen van eigen of ander
mans klassiekers verfrissen ze
de zwarte muziek. Blues klonk
zelden triester dan gisteren in
„New York is a lonely town"
van het Ensemble, dat zij volg
den met humoristische zang
van Roscoe Mitchell en een
vrolijke heldere dixieland.
Hun themanummer „Odwella"
kondigde het einde aan van
een prachtig concert, het begin
van het derde decennium Art
Ensemble.
Een andere fantastische keuze
van de organisatie is het Max
Roach Double Quartet ge
weest. Het bestaat uit een
strijkkwartet, drums, bas, te
KONVALINKA
Ganelin trio en de groep Ka-
dans. Het Ivanov Rostov-trio
bestaat uit zeer joge musici die
wat dunnetjes klinken wan
neer ze Amerikaanse 'stan
dards' brengen, maar steviger
uitpakken in werk van eigen
makelij. Waarbij de leider solo
Slavisch getinte, emotionele
pianistiek laat horen.
Sneller dan Peterson
Glasnost-uitsmijter is de Roe
meense pianist Marian Petres-
rechterhand los van
ingewikkeldste escapades
voeren. Slechts in één
compositie klinkt even
me uit de muzikale
van zijn geboorteland
Opvallend is dat virtuoos
trescu de enige is aan
publiek een toegift afdwi
Glasnost-jazz maakte
Paulus Potterzaal bijna
uur lang een boeiende
BERT JANSEF
North Sea Jazz Festival, zondag. Pat
Metheny met Herbie Hancock (Sta
tenhal), Modern Jazz Quartet (Tuin
Paviljoen), Art Ensemble of Chicago
(PWA zaal), John Lee Hooker (Sta
tenhal), Max Roach Double Quartet
(Tuin Paviljoen), Yeliowjackets
(Tuin Paviljoen), George Clinton
Band (Statenhal), Irakere (Jan
Steen zaal).
FOTO: MILAN KONVALINKA
Pas de laatste grote zaal-con
certen gaven op zondag een
gekristalliseerd beeld van de
blijvers onder het publiek. De
armzwaaiende funk-liefheb-
bers stonden bij George Clin
ton, de kenners van techni
sche hoogstandjes bij Yellow-
jackets, voetstampers en trou
we fans bij respectievelijk
Dutch Swing College Band en
Lionel Hampton en de dans
liefhebbers zaten om twaalf
uur te wachten op de hete sal
sa van Irakere. Allemaal pu
bliek voor wat onder de noe
mer Northsea Jazz valt. Voor
elk wat wils en kwaliteit was
er op deze beste dag van het
festival ook nog.
Als er dan iets op de organisa
tie aan te merken valt, is het
een enkele minder gelukkige
keuze van podium. Het Mo
dern Jazz Quartet met zijn
norsaxofoon en troni^
Drummer Max Roach mafgp
lang geleden deel uit vari
ritmesectie achter altsaxofoPi^
Charlie Parker en de tromLgr
tisten Dizzy Gillespie en wN1
Davis, maar ontwikkelde l
in de jaren vijftig en daqyE
tot groots componist en ar^,v
geur. Hoe ongebruikelijk tij[F
violen, een altviool en een
lo in een
zijn, bij
niet alleen
maar zelfs
mooi. Met composities
„Good Bait" en „A little ffl|(
ker" liet Roach de theq v,
eerst door sax, bas, trompeime
slagwerk, dan door het stri
kwartet en vervolgens sarr^
horen. De laatste melajn 1
roept associaties op met de
ren dertig bapds van Bix 11
derbecke of Duke Ellingf 1
maar wel subtieler. Met rai®^
ne harmonieën in een |rai
maakt evenwicht liet het DHet
ble Quartet horen, hoe spfste
glevend jazz niet alleen op I
concertpodium is, maar voa,,
hoeveel er compositor! Z|j
wordt gepresteerd. Laten h
hopen, dat wij op volgeM
Northsea Jazz Festivals dïei
van ook getuige mogen zijiEn'
PETER SNin'
at vindt het Ministerie van
Verkeer en Waterstaat
ook. Vanaf vandaag ligt
er in de postkantoren en
bibliotheken een brochure,
waarin staat wat de overheid
aan die problemen in het
verkeer en vervoer gaat doen.
En wat uw buurman er aan kan
doen. In een test die in de
brochure is opgenomen zal hij
bijvoorbeeld ontdekken dat bijna
de helft van alle autoritten korter
is dan 5 kilometer. Dan kun je
net zo snel - en vaak nog snel
ler - de fiets pakken. Of je neemt
het openbaar vervoer, dat dank
zij een investering van 20 mil
jard in de komende 20 jaar sterk
zal verbeteren. Zo zijn er nog
veel meer plannen van de over
heid en tips voor uw buurman
om het verkeer schoner, rustiger
en veiliger te maken.
Als u denkt dat het onderwerp u
niet aangaat, fiets dan voor uw
buurman naar postkantoor of
bibliotheek voor de brochure
'Verkeer en Vervoer in Beweging'.
Die ligt daar gratis klaar, voor
iedereen met een buurman.
