Berkouwer mist vrijgemaakte
uitnodiging voor gesprek
Brief van Samson aan Delilah gevonden
kerk
wereld
Chikane ziet
bemiddelaarsrol
voor de kerken
Overhaaste plannen
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
ÊfiidóeSoivuwit
MAANDAG 2 JULI 1990 PAGINA 2
IN REACTIE OP 'SCHULDBELIJDENIS' GEREFORMEERDEN
Belangrijke vraag Duitse kerken: Ost- of D-Marken in de collectezak?
BERLIJN De spannendste
vraag voor de kerken in de
DDR was zondag ongetwij
feld: hoeveel zit er in de col
lectezak? Net als tijdens de
omwenteling, speelden de
kerken op de dag van de mo
netaire unie een voortrek
kersrol, dit keer als D-Mark-
tester. In de zeer druk be
zochte Mariakerk, de evange
lische hoofdkerk in het oosten
van Berlijn, leverde de collec
te een recordopbrengst op.
Slechts een enkele kerkgan
ger had zijn laatste Ostmar-
ken voor de kerk bestemd;
het leeuwedeel van de collec
te bestond uit D-Marken.
Overigens bestond de indruk
dat het vooral Westberlijners
waren die zo goedgevig wa
ren. Terwijl hun Oostberlijnse
geloofsgenoten net als ieder
een in de rij stonden voor de
bank, benutten zij deze histo
rische dag om in het 'nieuwe
oosten' ter kerke te gaan.
Kerken die vooral Ostmarken
in hun collectezak aantroffen,
hoeven niet te treuren; zij
hebben tot woensdag de tijd
om ze om te ruilen. Sommige
kerken schreven helemaal
geen collecte uit, om van het
financiële geregel af te zijn.
Zij hadden de zegen van bis
schop Gottfried Forck, die de
DDR-burgers in de Mariakerk
opriep eindelijk eens op te
houden zich alleen maar om
geld te bekommeren.
VOORHOUT „Ik ben
wel wat teleurgesteld".
Zo reageert dr. G. C. Ber
kouwer (87) te Voorhout
naar aanleiding van de
antwoordbrief van de
vrijgemaakt-gereformeer-
den op de 'schuldbelijde
nis' van de 'gewone' gere
formeerden over de ge
beurtenissen die in 1944
leidden tot een kerk
scheuring, de 'Vrijma
king'.
In hun antwoord spraken de
vrijgemaakten uit dat de gere
formeerde schuldbelijdenis
wel met de beste bedoelingen
is geschreven, maar geen nor
matieve uitspraak doet over
de gebeurtenissen van bijna
50 jaar geleden; de oorlogs
wond is niet geheeld.
Berkouwer was voorzitter
van de gereformeerde synode
ten tijde van de Vrijmaking
en was degene die de aanzet
heeft gegeven voor de syno
dale spijtbetuiging.
Het vrijgemaakte antwoord
mist wat hem betreft de uit
nodiging voor het persoonlij
ke gesprek. Als voorbeeld van
hoe een open ontmoeting tus
sen synodalen en vrijgemaak
ten kan plaatsvinden, noemt
hij het Schildersymposium in
Amsterdam. In mei dit jaar
trof Berkouwer bij die gele
genheid' onder andere dr. W.
G. de Vries aan, de voorzitter
van de inmiddels afgelopen
vrijgemaakte synode in Leeu
warden. „Dat was ^buitenge
woon aardig", aldus Berkou
wer, terugkijkend op die ver
gadering.
Volgens Berkouwer is het
eerst nodig dat de gescheiden
Dr. G.C. Berkouwer
FOTO: PERS UNIE
broeders elkaar op het mense
lijk vlak leren kennen en el
kaar in de ogen kijken. „Ik
geloof dat we alleen vanuit de
gemeenschappelijke ervaring
van moeilijke vragen onze
problemen kunnen oplossen.
Die discussie over de theologi
sche verschillen komt dan
vanzelf wel. Maar eerst moet
je elkaar leren accepteren".
^Berkouwer vindt het daarom
'erg jammer dat voor een der
gelijk gesprek geen aanzet is
gedaan door de vrijgemaak
ten, iets waarop hij wel ge
hoopt had. „Maar ik heb niet
de illusie gehad dat het alle
maal zomaar in orde zou ko
men. We moeten afwachten
wat hieruit groeit. Als we el
kaar maar niet meer uit de
verte veroordelen. Ik hoop
.echt dat via de persoonlijke
contacten ook de theologische
problemen kunnen worden
aangepakt".
Het intermenselijke gesprek
dus. Voorzitter-af van de vrij
gemaakte synode, dr. De
Vries (63), zit daar echter niet
om te springen. „We zijn zo,
uit elkaar gegroeid in de
grondslag van het kerkelijk
leven, dat dergelijke gesprek
ken niet meer helpen. Wij lo
pen steeds vast op de manier
waarop de synodaal-gerefor-
meerden tegen de bijbel aan
kijken, een manier waarvoor
Berkouwer zelf de trend heeft
gezet. Hij kan dan teleurge
steld zijn over ons antwoord,
maar dat had hij tevoren kun
nen weten".
„Nee, we zijn niet bang voor
het gesprek. Maar we zijn al
goed genoeg op de hoogte van
de ontwikkelingen bij de ge
reformeerden. Het zou geen
nieuws brengen. Ja, je kunt
nog zeggen van: jullie zijn
aardige jongens, maar wat
dan nog. Die vind je ook wel
in andere kringen. Het zegt
ons allemaal zo weinig".
Volgens de vrijgemaakten
moeten de gereformeerden
eerst weer het gezag van de
bijbel en de belijdenis erken
nen, alvorens een gesprek op
gang kan komen. Denkt dr.
De Vries soms dat dat alle
maal 'vanzelf zal gaan? Kun
nen de vrijgemaakten, vanuit
hun standpunt gezien, in het
open gesprek hun zij het
niet broeders, dan toch wel
verre neven daarin een hand
je helpen?
„Dat gesprek is er altijd al ge-
Zonder vriend
kun je geen
aangenaam
leven leiden
Thomas a Kempis
Diakenwijding
In de Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand-kerk in Den
Haag werd gisteren Jan Hollink, medewerker van het bisdom,
door mgr. R. Bar tot diaken gewijd.
FOTO: PETER VAN MULKEN
Aanbiaaing
Enkele duizenden
mensen hebben
in Rotterdam
afgelopen zondag
meegedaan aan
massale gebeds
genezings
manifestatie.
Aanbidding
maakte een
wezenlijk deel uit
van de
gebeurtenis. Het
evangelisten-
r echtpaar Charles
en Frances
Hunter leidden de
I sessies die
bedoeld waren
om mensen te
trainen in het
'bidden voor elke
zieke'.
FOTO: ANP
Handgemeen bij altaar in Franse kerk
POINTOISE Na afloop van een kerkdienst
is het zondag in de Franse plaats Pointoise tot
een handgemeen tussen rooms-katholieke tra
ditionalisten en 'gewone' gelovigen gekomen
omdat de traditionalisten een dienst in het la-
tijn wilden houden. De politie moest de strij
dende partijen uit elkaar halen. Gedurende
een uur moesten pastoor Jean-Marie Human
en een aantal van zijn misdienaren het altaar
verdedigen tegen de traditionalisten die het
bisdom willen bewegen een lege kerk ter be
schikking te stellen voor het houden van la-
tijnse missen. Bij het gevecht werden kaarsen
van het altaar geslagen en werden enkele rake
klappen uitgedeeld.
SENSATIONELE ONTDEKKING IN DODE ZEE-ROLLEN
si
Excommunicatie
voor pro-abortus
CORPUS CHRISTI De
Amerikaanse bisschop
René Gracida heeft de di
rectrice van een zieken
huis in Corpus Christi
(Texas) geëxcommuni
ceerd, omdat er onder
haar verantwoordelijk
heid abortussen worden
uitgevoerd.
Volgens een rooms-katholieke
pro-abortus organisatie is het
de eerste keer dat de kerkelij
ke leiding een voorstander
van abortus op deze manier
aanpakt. De woordvoerder
van de bisschop liet echter
weten dat het in de Verenigde
Staten al eens eerder is ge
beurd.
„Uw medewerking aan de
praktijk van abortus is een
zonde tegen God, tegen de
mensheid en tegen de wetten
van de Rooms-Katholieke
Kerk", schreef bisschop Gra
cida aan directrice Rachel
Vargas. De geëxcommuni
ceerde directrice denkt niet
dat haar verdediging van
abortus haar 'een plaats in de
hel' zal opleveren.
Twee weken geleden dreigde
kardinaal John O' Connor
rooms-katholieke politici die
j ijveren voor legalisering van
abortus eveneens met excom-
municatie. Volgens de aarts
bisschop van New York is dit
I voor de bisschoppen de enige
mogelijkheid om in te grijpen.
JERUZALEM Weten
schappers hebben tussen
de overblijfselen van de
Rode-Zeerollen waar
schijnlijk een fragment
van een brief van bijbelse
figuur Samson aan de ver
leidster Delilah gevonden,
zo heeft de archeoloog
professor John Strugnell
op de tweede internatio
nale conferentie van bij
belse archeologie bekend
gemaakt.
Strugnell, die aan het hoofd
staat van een internationaal
team van wetenschappers dat
de exclusieve toegang tot de
nog niet openbaar gemaakte
rollen heeft, verklaarde zopas
dat hij onlangs op een frag
ment met negen woorden en
drie regels van de brief stuitte.
De onderzoeker, die een auto
riteit op het gebied van de rol
len is, verklaarde dat alles er
op wees dat de brief van Sam
son afkomstig was.
Tot nu toe is echter nog te
weining van de brief vertaald
om uitsluitsel te kunnen geven
of de brief aan Delilah gericht
was, maar Strugnell kondigde
aan binnenkort meer te zullen
publiceren. De brief zou een
liefdesbrief kunnen zijn omdat
hij past in de periode van
vroeg joodse literatuur waarin
erotische geschriften en de
boeken der wijsheid werden
vervaardigd.
Samson, wiens verhaal wordt
verteld in het boek der Richte-
ren, werd bekend om zijn
enorme kracht. Zo sloeg hij
1.000 Filistijnen dood met het
kaakbeen van een ezel. Deli
lah, die door de Filistijen was
gestuurd, wist Samson echter
onschadelijk te maken. Zij
verleidde hem en ontfutselde
hem het geheim van zijn
kracht, dat in zijn haren zat.
Daarop knipte Delilah zijn ha
ren af en was Samson machte
loos.
De professor, die aan de Ame
rikaanse Harvard-universiteit
doceert, maakte de vondst be
kend als voorbeeld van het
soort materiaal dat verwacht
kan worden in de komende
weest in de pers, verweert De
Vries zich. „Ik geef toe dat
het persoonlijk gesprek een
dimensie meer heeft. Je zou
dat er inderdaad aan kunnen
toevoegen. Zoals dat Schilder
symposium, ja. Boeiend, ener
verend, ook wel aangrijpend.
Maar kerkelijk gezien zet het
zo weinig zoden aan de dijk.
De synodale karavaan trekt
gewoon verder. Van de theo
logische faculteit van de Vrije
Universiteit was er bijna nie
mand. Ik heb de indruk dat
de jongere generatie Berkou
wer z'n gang laat gaan, maar
er zelf weinig boodschap aan
heeft".
Maar, zo wil De Vries na enig
aandringen wel kwijt, als het
open gesprek zou helpen om
karikaturen van elkaar weg
te nemen, zou hij er niets op
tegen hebben. „Dat heb ik
trouwens altijd al gezegd". Als
voorzitter van het door de
vrijgemaakte synode nieuw
ingestelde deputaatschap ter
bevordering van kerkelijke
eenheid, belooft hij de gere
formeerde kerken niet over te
slaan in eventuele 'verken
nende' gesprekken.
Heeft de synode van Leeu
warden invloed gehad op de
verhouding tussen vrijge
maakten en synodalen?
„Ik zie de correspondentie
tussen ons als een afsluiting
van een periode. Zij hebben
spijt betuigd over het kwetsen
van ons geweten. In de offi
ciële relatie is de breuk daar
mee bestempeld. De vrijge
maakte kerken zien geen ope
ning voor een kerkelijk ge
sprek. Als er maar een
sprankje wil was geweest om
de uitspraken van de jaren '40
bijbels te heroverwegen..."
STEVEN EMMENS
tijd. De uit vijf leden bestaan
de toezichtscommissie, waar
Strugnell en vier anderen zit
ting in hebben, verdedigde de
lange periode van openbaar
making van de rollen die in de
jaren 1947-52 zijn gevonden in
Qumran aan de Dode Zee. Ook
verdedigden zij zich tegen het
feit dat de manuscripten niet
toegankelijk zijn voor andere
wetenschappers.
Shmaryahu Talmon, een lid
van de commissie van toezicht,
verklaarde dat bepaald is dat
de studie naar de rollen in
1997 afgerond moet zijn en dat
de publicatie van het materi
aal in 2000 voltooid zal zijn.
Ook zullen andere onderzoe
kers toegang tot het materiaal
krijgen en is een begin ge
maakt met het opstellen van
een catalogus van de rollen en
andere manuscripten.
Talmon verklaarde dat vijftig
platen met fragmenten die nog
niet aan leden van het onder
zoeksteam zijn toebedeeld ter
beschikking gesteld zullen
worden van andere archeolo
gen, maar hij zei dat het mate-
KAAPSTAD Nu de
politieke leiders in Zuid-
Afrika weer in het open
baar kunnen spreken, is
het de taak van de ker
ken als bemiddelaar op te
treden zodat de onder
handelingen kunnen be
ginnen. De „buitengewo
ne rol", die de Zuidafri-
kaanse Raad van Kerken
speelde toen de leiders
nog gevangen zaten, is
voorbij. Dat zei dr. Frank
Chikane, secretaris van
de SACC, aan het slot van
de jaarvergadering in
Kaapstad.
„De kerken moeten erop
toezien dat er een vreedza
me en rechtvaardige over
eenkomst wordt gesluiten
die een democratisch en
niet-raciaal Zuid-Afrika mo
gelijk maakt. Als er geen
rechtvaardige oplossing
komt, dan blijven er conflic
ten en oorlogshandelingen.
Reconstructie van en ver
zoening in een nieuw Zuid-
Afrika zijn alleen maar mo
gelijk als er gerechtigheid
heerst."
Ook de scheidende voorzit
ter van de SACC, bisschop
Manas Buthelezi, erkende
dat de Zuidafrikaanse ker
ken de komende tijd een an
dere rol krijgen. Maar, zo
voegde hij eraan toe, de
kerk zal altijd voor de gees
telijke als de materiële no
den moeten opkomen. Bo
vendien houdt de profeti
sche rol niet op als de apart
heid eindelijk voorbij zal
zijn.
riaal dat in handen van de 22
teamleden was niet openbaar
gemaakt zal worden omdat zij
hun hele academische leven
hebben gewijd aan het uitzoe
ken van de rol-fragmenten en
dat zij daaraan het recht kun
nen ontlenen om er als eerste
over te publiceren.
Robert Eisenman, die aan het
hoofd staat van de religieuze
faculteit van de universiteit
van Californie, en die een van
de meest vooraanstaande criti
ci van het systeem van be
perkte toegang tot de rollen is,
verklaarde dat de opmerkin
gen van Talmon enige vooruit
gang betekenen. Maar 40 jaar
na de vondst van de rollen
zouden alle onderzoekers on
gelimiteerde toegang tot de
manuscripten moeten hebben.
Controle
Volgens Eisenman laten de 22
onderzoekers af en toe een
sensationele ontdekking het
licht zien om de aandacht af te
leiden van het echte probleem.
Eisenman zegt dat de werkelij-
De kerk moet toezien dat
niemand slachtoffer van on
derdrukking wordt. „Zolang
mensen mensen zijn, leven
we in een onvolmaakte we
reld. Daarmee wil ik niet
zeggen dat wij met een pes
simistische blik in de toe
komst kijken en dat wij de
genen die ons de bevrijding,
brengen, niet van harte zul
len steunen."
Chikane zei dat een wapen
stilstand, waar beide partij
en zich aan houden, een
voorwaarde voor de vrede
is. „Anders komen we in de
zelfde situatie terecht als
Namibië, waar honderden
jonge mannen in de periode
voor de onafhankelijkheid
hun leven nog hebben ver
loren."
Overigens zijn er volgens
Chikane nog ettelijke obsta
kels op de weg naar onder
handelingen. In dit verband
noemde hij de oorlog in Na-
tal, de vrijlating van alle po
litieke gevangenen en de te
rugkeer van de ballingen.
Als grootste hindernis voor
de onderhandelingen zag hij
het ontbreken van het recht
op vergadering en vereni
ging. Hoewel de staat van
beleg is opgeheven, heersen
er in Zuid-Afrika nog tallo
ze veiligheidsmaatregelen.
„Daar heb ik veel meer on
der geleden dan onder de
staat van beleg," aldus Chi
kane. „Die maatregelen zijn
niet bedoeld om de veilig
heid te waarborgen, maar
om de bevolking er onder te
houden."
ke kwestie de controle over de
manuscripten is, omdat daar
mee ook de interpretatie van
de rollen en het vakgebied ge
controleerd kan worden. Hij
verklaarde dat hijzelf en ande
re critici van het systeem niet
waren uitgenodigd op de con
ferentie en hij beschuldigde de
Israëlische Dienst voor Anti
quiteiten ervan öm kritiekloos
toe te geven aan de elitaire
aanpak van de 22 experts,
waardoor 500 kenners uit de
gehele wereld van serieus on
derzoek uitgesloten worden.
De toezichtscommissie ver
klaarde dat een gedeelte van
de rollen met de zogenaamde
koolstof-14 methode op ouder
dom onderzocht zal worden.
Op basis van de stijl in het
handschrift op de rollen heb
ben sommige wetenschappers
gezegd te geloven dat de ma
nuscripten rond 200 voor
Christus geschreven zijn en
het werk zijn van een joodse
sekte. Anderen geloven echter
dat de rollen het werk zijn van
vroege christenen.
fieidae 6<MMa/ni
De jongste ontwapeningsvoorstellen van de Verenigde Sta
ten om alle nucleaire artillerie terug te halen uit West-Euro
pa vormen de zoveelste aanwijzing dat de ontspanning tussen
Oost en West zich doorzet en zijn daarmee koren op de mo
len van minister van defensie Ter Beek. Hij kondigde eind
vorige week aan het krijgsmachtpersoneel in ons land in tien
jaar tijd met een derde te willen verminderen.
HET plan van Ter Beek is allerwege vernietigend beoor
deeld. En terecht, want het plan scoort op vele punten een
dikke onvoldoende. Het feit dat Ter Beek zijn plan niet eerst
heeft voorgelegd aan zijn collega's in het kabinet en aan de
bondgenoten in de NAVO is tekenend voor de onbezonnen
en overhaaste ijver waarmee deze minister te werk gaat.
Vice-premier Kok heeft hem daarvoor al publiekelijk de
oren gewassen.
VEEL fundamenteler is de kritiek dat de minister de krijgs
macht in belangrijke mate wil reduceren zonder dat daar een
strategische analyse aan ten grondslag ligt en zonder dat hij
een visie geeft op de toekomstige taken van onze krijgs
macht. Het is zonneklaar dat de veranderde situatie in de
wereld gevolgen zal hebben voor Defensie. Maar Ter Beek
heeft herhaaldelijk aangekondigd dat hij in het najaar met
een Defensienota komt, waarin hij zijn gedachten zal ontvou
wen over de plaats en de rol van het Nederlandse leger.
Waarom hij daar niet op heeft gewacht, is niet duidelijk.
De ontwikkelingen in Oost-Europa gaan snel, maar dat mag
nog geen reden zijn een voorschot te nemen op een situatie
die nog niet bestaat. De werkelijkheid is op dit moment een
instabiel Oost-Europa, waarvan weliswaar momenteel weinig
of geen dreiging uitgaat, maar dat kan net zo snel verkeren
als de ontwikkelingen zich de afgelopen maanden hebben
voltrokken.
WlL hiermee nu gezegd zijn dat troepenvermindering niet
aan de orde gesteld moet worden? Dat zeker niet. Er is alle
aanleidirig voor bezinning op dat front. Maar voordat tien
duizenden militairen, en dus ook hun kennis, het bos worden
ingestuurd, dient eerst te worden vastgesteld hoe de militaire
krachtsverhoudingen in de wereld precies liggen en wat de
positie en taak wordt van onze resterende krijgsmacht. En
dat hoort uiteraard te gebeuren in nauw overleg met onze
NAVO-partners.
Wacht
met
Henk
zeggen
als
He- He- He-
Herman
zich
aan u
voors telt.
Stotteraars weten heus wel wat ze zeggen
willen, dus in de rede vallen helpt niet Geef ze
liever even de ti|d om uit hun woorden te komen.
Dat vermindert al gauw de spanning. Zo komt een
gesprek vlotter op gang en gaan we elkaar ook
een beetje beter begrijpen. Doen we dat?
Informatie voor mensen met stotterproblemen
bij zichzelf, in hun gezin of naaste omgeving: 01808
-15 31 of SVS, Postbus 119,3500 AC Utrecht.
G e o f slot te r a a r s v c n I e I i j <1.
Pubhlutlé aangeboden door dil blad, in samcnwerlnng met de Stichting Ideclc Reclame StHE
mT Ccid6c0ommit
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart:
per maand f. 24.85 per maand 25,85
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f. 75,10
per jaar f. 284,50 per jaar 285,50
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
r
