lan lijkt er af op unstRai Amsterdam Belgische professor signaleert ommekeer in relatie tv - sport "Dansgroep Djazzex en de Vervolmaking van een gegeven EeicbeSomxmt Ibbelaar danst eer even Van der Lugt voor WVC naar VS Schitterend acteren in prach tig Vrijdag BEELDEN WIMBLEDON AAN DE STRAATSTENEN NIET KWIJT TE RAKEN" AGIN UNST/RTY WOENSDAG 30 MEI 1990 PAGINA 15 terb ni het ope WIJK -Nal hebbi kerbai jkerhi 16 ju ijn po vrijda iet n i- en o^en 1IDEN Han Ebbelaar heeft iteren voor het eerst sinds ie jaar weer opgetreden. Dat is tijdens de voorstelling llexandra Radius de ballerina, n tijdsbeeld" in de Leidse houwburg. Ebbelaar verving an Land die 's ochtends door n rug was gegaan. Hij danste ;t zijn vrouw „La Notte". Eb- laar heeft duidelijk iets aan wicht gewonnen, maar het nsen ging hem nog goed af. inser Fred Berlips verving nd bij de dans „Denmaan in trapeze". Alexandra Radius lakt momenteel een afscheid- lurnee door Nederland. DEN HAAG Het ministerie van wvc zal Reyn van der Lugt in New York detacheren om de culturele be trekkingen tussen Nederland en de VS te versterken. Van der Lugt (40) was onder meer directeur van het festival „Rotterdam '88, de stad als podium". Hij heeft de afgelopen tien jaar, in di verse functies bij de Rotterdamse Kunststichting, zowel nationaal als in ternationaal een brede kennis van vele kunstdisciplines opgebouwd, aldus het ministerie. Hij zal voor de gehele Ver enigde Staten een bemiddelende rol gaan spelen bij de vraag naar en het aanbod van Nederlandse kunstuitin gen. Ook zal hij fungeren als informa tie- en adviesinstantie. Zilveren Anjers voor vijftal DEN HAAG Mevrouw C. Simons uit Saba, en de heren L.J. de Ruiter uit Bergen, J. Kassies uit Am sterdam, L.P.L. Pirenne uit Den Bosch en L.M.J. de Keijzer uit Houten krijgen op 27 juni de Zilveren Anjer uit handen van prins Bernhard. Deze onder scheiding wordt toegekend aan personen die zich „onverplicht en onbetaald voor de cultuur in Neder land hebben ingezet". Mevrouw Simons wordt be schouwd als de culturele ruggegraat van Saba. Ze hield zich onder meer bezig met toneel en muziek. De Ruiter heeft er als oud-burgemeester voor ge zorgd dat initiatieven op het gebied van kunst en cultuur tot bloei konden komen. Kassies heeft door het uitdragen van zijn visie op cultuur in belangrijke mate gestalte gegeven aan cultuurpolitiek en samen leving. Als' archivaris heeft Pirenne zich ingezet voor de nationale en internationale archiefwereld. De Keijzer maakte zich verdienstelijk voor de arche ologie en geschiedschrijving van met name het Kromme Rijngebied, aldus de rijksvoorlichtings dienst, die de Zilveren Anjers bekend maakte. Socuteraprijs voor onverwacht actuele film DEN HAAG De Socuteraprijs is dit kennen van de prijs. De jury, gevormd jaar toegekend aan het filmpje „Artsen door Thijs Chanowski, Erik de Vries en zonder grenzen", gemaakt door Wim Ellen Waller, lette op vormgeving, pak- van Slooten (regie), Klaas Trampé (see- kende beelden, inhoud en de kunst de nario) en Michiel Mulder (camera). Zij problematiek in weinig woorden uit de onderbreken een toespraak van een arts doeken te doen. Het gaat om filmpjes over drie miljard mensen in de Derde van vijf minuten. Wereld zonder doktershulp voor een dringende reportage, die overigens vo- NOS-voorzitter drs. J. van der Reijden rig jaar werd gemaakt. Stel u eens voor, reikte de onderscheiding gisteren uit in dat ons dat zou overkomen, zegt de arts het Promenadehotel in Den Haag, na nGg een doorwrocht betoog te hebben ge- Na overschakeling stuit de kijker op pa- houden over de eisen waaraan een So- tiënten, die teneergeslagen dan wel ver- cuterafilmpje moet voldoen. De jury be- ontwaardigd gedrag vertonen, omdat keek 32 films en peurde daar ook nog onverwachts het ziekenhuis gesloten vier eervolle vermeldingen uit, te weten blijkt en er geen medische hulp zal wor- „Aftellen' van het Ned. Asthma Fonds, den verleend. Het filmpje had gisteren een spits dialoogje over het Prins Bern- gemaakt kunnen zijn, maar stond vorig hardfonds, „Geweld tegen kinderen jaar al op de buis. over kindermishandeling en „125 jaar De overweging van ac.tualiteit heeft en nog nodig over de dierenbescher- overigens geen rol gespeeld bij het toe- ming. Niek van Oosterum jong musicus van het jaar DEN HAAG De 16-jarige pianist Niek van Oosterum heeft gisteravond de vijfde Eurovi siewedstrijd voor jonge musici gewonnen. Hij vertolkte in de Grosse Musikverreinssaal in Wenen het eerste gedeelte uit het pianocon cert van Edward Grieg. De Eurovisiewed strijd voor jonge musici is een tweejaarlijks evenement voor musici van 19 jaar of jonger. Zeventien landen hebben er sinds verleden week aan mee gedaan. Voor de finale plaat sten zich vijf musici. Van Oosterum versloeg musici uit Frankrijk, Oostenrijk, West-Duits- land en Belgie. Hij verdiende met zijn prijs vijfduizend Zwitserse franken. De wedstrijd, die sinds 1982 bestaat, is één keer eerder door een Nederlandse musicus gewonnen. De vio liste Isabelle van Keulen ging in 1984 met de eer strijken. linstRai. Nog tot en met maandag juni. Tot en met vrjjdag geopend in 14.00 tot 22.00 uur, daarna van I.00 tot 18.00 uur. Toegang 15,00. M Amsterdam. jMSTERDAM De ver- ^genwoordiger op de KunstRai van de Amster- amse galerie Aschenbach ei het gisteren zo tref- end: „Als ik op de beurs li Keulen ben, of in Gent f Basel, gebeurt het re- felmatig dat wat ik zie me kakt als een mokerslag; p overweldigend, mooi n krachtig is het. Maar lier in Amsterdam? Niets, fiets waarvan je zegt: dat i iets nieuws, dat getuigt tan durf. Enkele heel in- identele bijdragen daar- elaterT' schenbach toont zelf op de KunstRai kunst die wel dege- jk iets losmaakt, maar het omt dan ook niet uit Neder- and, maar uit Oostenrijk. De 'k Ovi erken van Otto Muehl, 'aarover de geest van Van ogh waart, lijken de geeste- jke verminking van de dit r0. PR iar herdachte schilder tot on er werp te hebben. En het is chokkend om te zien met e, relke woedende kleuren luehl het portret van Van rogh te lijf gaat. De werken lammen overigens al van en- iele jaren geleden, zodat hem liet verweten kan worden dat e viniij een graantje mee wilden oet blikken van het commerciële vairincent-jaar. Broei ischenbach is niet de enige toeko alerie die toch nog kunst Merei Agrai i brengt die wat meer vereist dan een oppervlakkige be schouwing. Al blijft hun aantal zeldzaam. De Amsterdamse galerie Witzenhausen Meye- rink brengt kunst van zowel Amerikanen, Nederlanders als Oostenrijkers. Zeer apart werk, dat duidelijk afwijkt van de rest op de beurs. De mierzoete aanpak van de Ne derlandse Birgitte Engel, die haar thema's rechtstreeks ont leent aan Sneeuwwitje, Sind- bad en andere sprookjes, ge ven je in ieder geval het idee dat hier weer iets gedurfd wordt, ook al bevindt het zich al weer in het voetspoor van de neo-kitsch van Jeff Koons. Andere kunstenaars en gale ries lijken nog steeds met hun hoofd in de tachtiger jaren te vertoeven. Herman Brood, Pe ter Klashorst, Gerti Bieren broodspot, het is aardig werk, maar echt revolutionair is het al jaren niet meer te noemen. De KunstRai, die toch een beetje preténdeert een over zicht te geven van de situatie in de hedendaagse Nederland se kunst, geeft vooral de in druk méér van hetzelfde te bieden. Honderd galeries, waaronder ook enkele buiten landse, kunnen niet verhullen dat het élan er een beetje af lijkt, of in ieder geval niet is opgemerkt door de galerie-we reld. De wens op zeker te spelen met gevestigde, goedverkopen- de namen, vormt de dood in de pot voor de bezoeker die kunst niet bij voorbaat be schouwt als belegging, maar als een teken des tijds en een sieraad aan wand of muur. Sommige galeries beschouwen de KunstRai als het podium bij uitstek om te verkopen, en ko men dus elk jaar opnieuw met hun Appel,s, Diederens, Hen- nemannen en Brandsen. An dere durven ook nieuw werk te tonen van onbekende, be ginnende kunstenaars, en het zelfs zó te etaleren dat je er niet omheen kunt. En ook dat verkoopt. Het wachten is al leen op een nieuwe generatie met een beeldtaal die krachtig genoeg is om de KunstRai in een klap wat meer waarde te geven. Imago De meest indrukwekkende ex positie van deze KunstRai is dan ook niet te vinden bij de galeries, maar bij een over zicht van de Rijksdienst Beel dende Kunst onder de titel „Imago, Fin de Siècle in Dutch Comtemporary Art". Achter deze Babylonische spraakver warring verbergen zich der tien objecten van veertien kunstenaars die hedendaagse kunst vermengen met heden daagse technologie. Het beeld scherm neemt hier een centra le plaats in. 'Albert's Ark" van Bill Spinhoven is een installa tie met een beeldscherm dat de bewegingen van de kijker iets vertraagd weergeeft en uit elkaar trekt. Het effect is hila risch, als dat van een lachspie gel. Ook het noemen waard is 'Revolution' van Jeffrey Shaw, waarbij een monitor aan een stang is bevestigd: duw je de stang vooruit dan volgen razendsnel beelden van revoluties uit de geschiedenis; trek je hem terug dan toont het scherm twee molenstenen, die door de bezoeker langzaam over elkaar worden gescho ven. Bert Schutter toont moni toren in de opstelling van een molen, waarin de wieken van een molen gestaag ronddraai- Twee van de installaties van 'Imago': links 'revolution' van Jeffry Shaw, op de achtergrond 'Molen x Molen' van Bert Schutter. FOTO: ANP en. En ook dat werkt als een 'eye-opener'zoals vrijwel alle installaties in deze overzicht sexpositie van de RBK. Deze tentoonstelling zal na de KunstRai de wereld overrei- zen, als ambassadeur van de hedendaagse Nederlandse Het is verreweg het interes santste deel van deze Kunst Rai. Directeur van de Kunst Rai Wim van Krimpen zegt in zijn voorwoord bij de catalogus dat de „KunstRai wil laten zien dat de Nederlandse beel dende kunst nog steeds op een hoog niveau staat". Jammer dat het bewijs niet geleverd wordt, althans niet door de ex poserende galeries. De keus voor Gerald van der Kaap die de jury van de Lage Landen Kunstprijs gisteren maakte, hij krijgt een prijs van 15.000 gul den, kan de twijfel aan dat hoge niveau niet wegnemen. Van der Kaap toont bij galerie Torch fotografische reisim pressies, die hij op een abstrac te wijze weergeeft. Het is werk dat niet echt de mokerslag geeft die je op een overzicht van hedendaagse beeldende kunst mag verwachten. KOOS VAN WEES Toneelgroep Amsterdam: „Vrijdag" van Hugo Claus. Regie: Sam Bo- gaerts. Dramaturgie: Janine Brogt. Vormgeving: Niek Kortekaas. Met Rik van Uffelen, Arlette Weygers, Tania van der Sanden, Kees Hulst. Koninklijke Schouwburg, dinsdag 29 Boven het toneel hangt een kalenderblad met vrijdag 15 november 1969 erop, de pre mièredatum van „Vrijdag" van Hugo Claus. De Neder landse Comedie speelde het met Fons Rademakers, Elisa beth Andersen en Kitty Courbois. De „Vrijdag", die gisteravond in de regie van Sam Bogaerts eindelijk in Den Haag stond, werd vorige zomer uitverkoren in het Theaterfestival. De visie van Bogaerts en het acteren van Rik van Uffelen en Arlette Weygers droegen daartoe bij. „Vrijdag" is een klassiek stuk met eenheid van tijd en plaats. Georges Vermeersch keert terug uit de gevangenis wegens ontucht met zijn dochter. Zijn vrouw Jeanne heeft inmiddels een kind van buurman Erik. Het leven gaat door en hoe Georges en Jeanne weer verder moeten, wordt in „Vrijdag" uiteenge zet. Sam Bogaerts heeft samen met Janine Brogt een keuze gemaakt voor het thema lou tering, dat evenals enkele andere in het stuk aanwezig is. Slechts door alles uit te praten en te verwerken kun nen de Vermeersch's verder. Deze „Vrijdag" is er niet een. waar zand over het verleden wordt gestrooid, noch een waarin een gestrafte vader zijn dochter slachtoffer laat en in zichzelf gekeerd door- dramt. Toneelgroep Amsterdam speelt „Vrijdag" als een open wonde. De personages zijn kwetsbaar, geen steen mag onomgedraaid blijven. De huiskamer van Vermeersch ligt open op het toneel, zon der wanden. De tuin, of in het Vlaams van de voorstel ling de hof, hangt in het ach tertoneel. „Hij heeft mijn tuin drooggelaten, maar U wel besproeid", verwijt Ge orges zijn vrouw. Wat opvalt, is dat in deze versie de dochter Christiane als hippie in minirok haar vader op Otis Reddings „Try a little Tenderness" over haalt. Het grote decorstuk dat een jaren vijftig flat voorstelt, komt in de flash back heel dichtbij; de muren hebben oren. Maar de loei harde muziek van Jimi Hen- drix die Georges ineen doet krimpen voor hij schoon schip heeft gemaakt, zou misschien weinig indruk ma ken, als er niet zo fantastisch wordt gespeeld. Rik van Uffelen is een genie in dergelijke rollen. Met zijn grote gestalte brengt hii de doordringende waarheid in zijn personage op prachtige manier tot uiting. Arlette Weygers toont het lijden van Jeanne met evengrote kracht. PETER SNEL Catherine Keijl naar '5 Uur Show' HILVERSUM Catherine Keijl gaat met ingang van het ko mende winterseizoen RTL-Veronique's '5 Uur Show' presente ren. Catherine neemt twee dagen per week de presentatie van het licht-informatieve programma voor haar rekening. Ze deelt de presentatie met Viola van Emmenes. Diewertje Blok, die tot nu toe de '5 Uur Show' samen met Van Emmenes presenteerde, krijgt een eigen praatprgramma laat op de avond. van Rijks, zal df wemb^l rerkt chtii tere Theu( Vl tfederl t, (NZR) 11 t heer" g mi le Zie|>i lopig len va s V« de tij erdeba le dru ïr gefy; ïn i te i AMSTERDAM Terwijl ten handvol geleerde prekers zich gistermid- lag ernstig zorgen stond e maken over de steeds indoorzichtiger wordende elatie tussen kort- eg sport en televisie, iipte de Vlaamse profes- Neels haast onopge- iejnerkt alweer een nieuwe intwikkeling aan. Tijdens 'ien congres met de titel Sport, informatiemonop- 'ies en vrije nieuwsga- ing" in de Koninklijke lederlandse Academie Wetenschappen in sterdam merkte de op dat de Vlaamse 'an y tij?1 "ïelg commerciële zender VTM alweer is afgestapt van het adopteren van sport evenementen en -wed strijden. „VTM wordt be taald door de organisato ren en niet omgekeerd", beweert prof. mr. L. Neels. En Neels kan het weten, want nadat hij als advocaat van VTM (Vlaamse Televisie Maatschappij) vorig jaar enke le rechtszaken (onder andere met betrekking tot het voet balduel KV Mechelen - Ein- tracht Frankfurt) „glorieus" had gewonnen, is hij inmiddels benoemd tot directeur-gene raal van deze commerciële zender. Neels, tevens hoogle raar aan de Katholieke Uni versiteit Leuven, zei gisteren namens VTM absoluut niet wakker te liggen van het feit dat de Belgische publieke om roep BRT binnenkort alle 52 WK-wedstrijden op de beeld buis mag brengen. Dank zij de EBU, de overkoepelende Eu ropese organisatie van publie ke omroepen, heeft bijvoor beeld ook de NOS de toch fel begeerde beelden van het Ita liaanse macro-evenement in de wacht kunnen slepen. De commerciële omroepen staan, althans wat betreft het uitzen den van rechtstreekse beelden, buitenspel. „Geen probleem", meent Neels. „Ik wil nog wel eens zien of de kiikcijfers in- Spiraal In tegenstelling tot bijvoor beeld mr. M.J.T. Linneman, juridisch medewerker van de NOS, voorziet Neels geen ver der stijgende priizenspiraal in de voortwoedende oorlog tus sen sportbonden en al dan niet commerciële televisie stations. „De hoge prijzen van de laatste jaren worden ver oorzaakt door volstrekt over bodige tussenpersonen", meent Neels. „Ik noem bijvoorbeeld Wimbledon. De beelden daar van raken ze aan de straatste nen niet kwijt. Ik ben de laat ste weken al vijf keer gebeld. Steeds met een lagere prijs. Dus voorlopig wacht ik nog even". De Vlaamse VTM-voorman speculeert er kennelijk op dat „tussenpersoon" UFA, dat on langs de televisierechten van Wimbledon voor vijf jaar op kocht, er uiteindelijk nog geld op wil toeleggen om de beel den van Wimbledon te kun nen slijten. Hetzelfde bedrijf kocht voor 150 miljoen (West-) Duitse Marken de tv-rechten op van drie seizoen Bundesli- ga-voetbal, waardoor voor de publieke omroepen ARD en ZDF, na betaling van 21 mil joen Mark, slechts de Davis Cup-wedstrijden (tennis) als troostprijs overbleef. Achter de oostgrens woedt momenteel een juridische strijd waarin naast „vrijheid van nieuwsga ring" ook „vrijheid tot nieuws- verspreiding" als belangrijkste argument wordt gehanteerd. „Elke organisatie van een sportevenement moet naast de omroep waarmee een contract is afgesloten ook minstens één andere omroep toelaten", ver telt de aan het Duitse Max- Planck-Institut werkende mr. H.E. Ruijsenaars. „Het nieuws- recht van elke omroeporgani satie schept de mogelijkheid tot het uitzenden van flitsen van maximaal negentig secon den", schetst hij verder de si tuatie. Telecompetitie Waarmee hij nog eens onder streept dat niet alleen de NOS als publieke omroep een aantal traditioneel verworven privi- léges heeft moeten inleveren. Onder druk van de dreiging dat de beelden van 's lands eredivisie-voetbal terecht zou den komen bij een commercië le satelietomroep (RTL Vero- nique), deed de Hilversumse staatsomroep onlangs een nog al opzienbarende concessie. Het beloofde de nationale voetbalbond (KNVB) in een contract mee te werken aan het „promoten" van een nieu we naam voor de eredivisie competitie; de overigens voor televisie-commentatoren nauwelijks vlot uitspreekba- re PTT-Telecompetitie. „Natuurlijk zat de NOS daar niet om te springen", erkende mr. Linneman gisteren. „Maar binnen de grenzen van de me diawet heeft de NOS zich er toe bereid verklaard de nieu we naam minimaal eenmaal per uitzending te noemen. De KNVB is voor de NOS een be langrijke onderhandelings partner en omdat we de beel* den van de voetbalcompetitie graag willen vertonen, is in het contract een dergelijk compromis opgenomen". In eerdere contracten was op aandrang van de KNVB al vastgelegd dat de NOS min stens eenmaal per week een wedstrijd uit de, journalistiek nauwelijks interessante, eerste divisie in beeld moet brengen Wat dat betreft zitten de NOS en de KNVB nog ver af van de door professor Neels ge schetste nieuwe ontwikkelin gen. ROB LANGEVELD m t. weei le daje half !t riti offie Volei er de i het n aai sen h Bejai rnge prezèjj jonsoi litgaai d van EN HAAG De Haagse djodern Jazz dansgroep oljazzex uit Den Haag eept dit jaar de Culturele rijs van Zuid-Holland in wacht. Vanavond krijgt dansgroep in theater >e Kunstmin in Dor drecht, na acht jaar zwe- n op de planken de er- enning van hogerhand, at ook met deze relatief ieuwe dansvorm een die- boodschap wordt ge- racht en Djazzex zich on- erscheidt van ordinair ïowvermaak met 'glitter- jakjes en pluimen in de 4ont'. jazzex volgt een consequente, irtistieke lijn, zo meent de jury. „De groep draait meer op een visie, dan via één uitge stippeld parcours", tekent ar tistiek leider Glenn van der Hoff hierbij aan. „De groei van Djazzex is gepaard gegaan met een verschuiving van de idealismen van dansers. Het is verschoven van het pure idea lisme naar een vorm, waarin wordt gereageerd op al be staande vormen en materia len", zegt Glenn. „Het optima liseren van een gegeven is wat wij als groep nastreven. Cho reografieën, die weliswaar de mensen bepaalde beperkingen opleggen, maar waar we alle maal achter kunnen staan. Dat neemt niet weg dat ik de indi viduele inbreng van de dan sers zeer op prijs stel". De kracht en energie van het 21 man sterke dansbedrijf valt of staat niet bij een prijs van de provincie Zuid-Holland, ter waarde van achtduizend gul den. Dit stadium is het inter nationaal vermaarde Djazzex allang voorbij. Hoewel bij het betreden van de oefenruimte in de Wognumstraat in Den Haag de bezoeker nog even twijfelt bij het zien van de verveloze ruimte en de versle ten dansvloer. De twaalf dan sers puilen bij wijze van spre ken uit de raampjes van het veel te kleine kleedhokje. „Op zo'n niveau werken en dan nog in deze ruimte moeten oe fenen. Hoe is het mogelijk, vragen veel mensen zich af als ze hier een kijkje komen ne men", zegt Marlinda van der Hoff, zus van Glenn en zake lijk leidster van het ensemble. „We moeten gauw verhuizen, het liefst naar een locatie hier dichtbij. We zijn nog in onder handeling over een gebouw in Rijswijk. We zijn nu echt uit ons jasje gegroeid". „De culturele prijs biedt ons natuurlijk bekendheid, maar het is ook wezenlijk voor de periode waarin we hebben kunnen bewijzen dat we als team overlevingskans hadden. Al die gevechten met overhe den, het erkend worden, het bedelen om subsidie". Glenn: „We hebben van het begin af aan, ondanks de ama teuristische basis voor een pro fessionele opzet gekozen. Met dagelijks negen a tien uur hard trainen, een vast schema en een concreet beleid vorm den we een uitzondering in ons soort dans. We konden al twee jaar na de oprichting op treden. Daarbij vormen wij overigens het enige jazzdan- sensemble in Nederland. Die professionaliteit werd de eer ste jaren van ons bestaan met argusogen bekeken door de overheden. Extra -ondeTsteun- de - kunst op het toneel had immers consequenties voor de gemeentebegroting". Glenn vind het daarom fantastisch dat juist de gemeente Den Haag kort geleden over de boeg kwam met structurele steun. Vandaag treden de Djazzex- dansers tijdens de prijsuitrei king in Dordrecht op met de stukken Darimana en Good bye Mr. Faraway, choreogra- fiën van Conny Janssen, die in het najaar zal stoppen bij Djaz zex en als free-lance-choreo- graaf verder wil. „Met het aantrekken van externe cho reografen wil ik vooral in de toekomst voor mezelf en de groep een soort beperkingen opleggen. Niet beperkingen in de zin van nadelen, nee juist nieuwe andere ideëen om ver der uit te bouwen, te verrij ken", aldus Glenn. De nieuwe produktie van Djazzex voor het volgende sei zoen is getiteld Jazz Exchange, waarin een reprise van het succesvolle al eerder genoem de 'Darimana'. De twee Ne derlandse gastchoreografen Neel Verdoom, danseres bij Reflex en Patrick Delcroix, danser bij het Nederlands Dans Theater moet volgend jaar de samenwerking èn de barrière leveren waar Glenn van der Hoff hoopt te profite ren bij het afleveren van een nieuw meesterstuk. PETER KULCHE taienn en Marlinda van der Hon: hebben waargemaakt". „Leuk die prijs, maar het gaat erom dat we onze eigen beloften FOTO: RINUS SLIERENDRECHT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 15