De metamorfose van een griezelfilm
Kan het motief van
bewegende
griezelpoppen
behalve obligaat
huiveren ook nog een
vermakelijke film
opleveren? De
Amerikaanse
filmregisseur Joe
Dante scoorde met
zijn film 'Gremlins'
uit 1984 het grootste
kassucces uit de
geschiedenis van
Warner Bros. Maar
inhoudelijk werd het
werkstuk, onder meer
in het Verenigd
Koninkrijk, zo
genadeloos
neergesabeld, dat
hoofdrolspeelster
Phoebe Cates het er
nog over heeft. Twee
weken geleden
beleefde 'Gremlins 2'
een voorvertoning in
San Francisco.
Godert van Colmjon
was er bij, en
verbaasde zich over
de
gedaanteverandering
van kwaadaardige
anarchistische
filmmonstertjes tot
vermakelijke
projecties van
doorgeslagen
projectontwikkelaars
en de hi-tech-cultus.
Gizmo het aandoenlijke, zachtharige wezentje met de grote ogen.
GREMLINS 2 VERSLAAT VOORGANGER OP ALLE FRONTEN
SAN FRANCISCO - Joe Dante,
een sprankelend filmtalent dat zich
voornamelijk in de marge van uit
gesproken genrefilms en als maker
van een aantal afleveringen van be
kende televisieseries heeft kunnen
manifesteren, lijkt pas echt te gaan
doorbreken met een film waarvan
je dat niet zou verwachten. Een
film bovendien die hij na het uit
brengen van zijn Gremlins-fïlm in
1984 gezworen had nooit te zullen
maken. Maar de wegen van Holly
wood zijn soms even ondoorgron
delijk als voorspelbaar.
Met een wereldwijde opbrengst van
ruim 200 miljoen dollar werd 'Gremlins'
het grootste commerciële succes uit de
geschiedenis van Warner Bros. Geen
wonder dat de maatschappij er bij haar
regisseur op bleef aandringen een ver
volg daarop te maken, ondanks zijn be
sliste en herhaalde afwijzing. Twee jaar
geleden ging Dante door de knieën, op
één voorwaarde: hij zou de film maken
die hij wenste te maken en geen andere.
De maatschappij stemde tóe en Dante
toog, samen met producer Michael Fin-
nell en scriptwriter Charley Haas aan het
werk.
Gizmo
De eerste 'Gremlins' was opgezet rond
de commercieel weliswaar aantrekkelijk
gebleken, maar langzamerhand ook uit
gekauwde formule van beweegbare pop
pen. Dank zij de hulp van Steven Spiel
berg, een meester in dit genre die als co-
producer optrad, werd Gizmo gecreëerd,
het aandoenlijke, zachtharige wezentje
met de grote ogen. Gizmo, een zoge
naamde Mogwai waarvoor de oorsprong
in het oude China moet worden gezocht,
was volmaakt onschuldig. Maar Dante
en Spielberg besloten dat in elk onschul
dig en geordend wezen een boosaardig,
anarchistisch monster huist, een Grem
lin, die door een toevallige samenloop
van omstandigheden en zonder bepaalde
voorzorgen, zomaar vrijkomt. Eén
Gremlin is tot daar aan toe. Maar als die
zich ook nog blijkt te kunnen genereren
in een zich razendsnel vermenigvuldi
gende horde soortgenoten, dan breekt de
hel los.
Het eerste Gremlins-verhaal speelt zich
af in het kleine, lieflijke stadje Kingston
Falls, niet ver van New York. Daar
komt Gizmo aanwaaien bij de jonge har-
tebrekers Billy Perm (Zach Galligan) en
Kate Beringer (Phoebe Cates), een ideaal
tienerkoppel dat in onschuld niet onder
doet voor Gizmo. Beiden hebben een
simpel baantje op het glanzende, high
tech-kantoor van de wereldwijd opere
rende Manhattan-magnaat Daniel
Clamp (John Clover). In een onbewaakt
ogenblik barst thuis in Kingston Falls
een Gremlin los in Gizmo, die vervol
gens met zijn gegenereerde kornuiten
een grenzeloze vernielzucht botviert op
huis en dorp.
De uitgebroken anarchie, bedoeld als
metafoor, kreeg door de beslotenheid
van de locatie en de razendknappe le
vensechtheid waarmee de slijmerige,
kikkerachtige Gremlins huishielden, een
agressief karakter, waarbij te weinig mo
menten van pure humor waren inge
bouwd om voor de nodige ontspanning
te zorgen. Het werd daardoor een grim
mige griezelfilm in plaats van de horror
comedy die Dante en de zijnen gaande
weg in het concept hadden zien dagen.
Maar onder het bioscooppubliek, met
name onder de jeugdige bezoekers, ver
spreidden de Gremlin-monsters zich als
een ware rage, met genoemde opbrengst
als resultaat.
W aaaauuuwww!
Zes jaar na dato zijn de Gremlins klaar
blijkelijk nog altijd niet uit de herinne
ring van al die miljoenen bioscoopbe
zoekers verdwenen. Als ik de jonge taxi
chauffeur, die me van het vliegveld naar
het hotel brengt, de reden van mijn be
zoek vertel, ontsnapt er spontaan een
hoge, langgerekte Waaauuuwwwü! aan
zijn nog nagenoeg gladgeschoren keel.
Gevolgd door een Waaauuuwww, Grem
lins Twooo!!!, een kreet die hij door zijn
geopende raampje nog eens op mega
foonsterkte herhaalt voor de man in het
houten keetje bij wie hij zijn ritopdracht
moet afgeven.
De produktiekosten van 'Gremlins 2,
The New Batch' zoals de nieuwe film
voluit heet, bedragen zo'n 300 miljoen
dollar, 100 miljoen meer dan de totale
opbrengst van 'Gremlins'. De succesver
wachtingen bij de filmmaatschappij zijn
echter hooggespannen, reden waarom
kosten noch moeite worden gespaard om
de Amerikaanse release van de film (be
gin juni), en de mondiale première, in
clusief Nederland (tweede helft juli), on
der de aandacht van de internationale
pers te brengen.
Een van die manieren betrof een uitno
diging aan filmjournalisten uit Europa,
Japan, Brazilië, Australië en de Verenig
de Staten om een proefvertoning met
publiek bij te wonen in The Galaxy The
atre in San Francisco. Een invitatie die
maar al te graag wordt geaccepteerd,
want die avond, vrijdag 4 mei, schuiven
in het Italiaanse restaurant van het luxe
Pare Fyfty-Five Hotel (onze tijdelijke
verblijfplaats) 32 journalisten uit alle
windstreken aan voor een kennisma
kingsetentje. Als het om de film gaat zijn
de verwachtingen laag. Het enthousias
me over een inderdaad fantastische ri
sotto daarentegen is groot.
Verrassing
Diezelfde avond en drie uur later is ook
de gedrukte verwachting ten aanzien van
de film vrijwel unaniem omgeslagen in
enthousiasme. Dante bereidt de bios
coopbezoeker met 'Gremlins 2' een aan
gename verrassing, die zich niet tot de
liefhebber van horror of een jeugdig pu
bliek beperkt. Wie 'Gremlins' heeft ge
zien, zal bijvoorbeeld opgelucht adem
halen bij de relativerende humor waar
van Dante en scriptwriter Haas 'Grem
lins 2' zo rijkelijk hebben voorzien. Ze
ker, de film telt nog vele onvervalste
schrikmomenten, maar telkens is er een
goed getimede grap of geestige opmer
king die angst en huiver omzetten in een
bevrijdende lach.
Dante heeft het tijdens de opnamen van
'Gremlins' gerezen idee van een zinniger
horror comedy met 'Gremlins 2' over
tuigend gestalte gegeven. De valstrikken
van leeg amusement heeft hij behendig
en intelligent omzeild, onder meer door
verschillende waarderingsniveaus in te
bouwen - van kinderlijk plezier tot
speelse verwijzingen naar de filmgeschie
denis, van intellectuele grapjes tot satyri-
sche kritiek op de commerciële boven
laag van de Amerikaanse samenleving.
Uiterlijk lijkt 'Gremlins 2' overigens nog
als twee druppels water op zijn voorgan
ger, zij het dat hoofdrolspelers Zach Gal
ligan, Phoebe Cates en John Glover ver
sterking hebben gekregen van illustere
filmacteurs als Robert Prosky en Chris
topher Lee, het vleesgeworden kwaad uit
talloze vampierfilms. Formeel en inhou
delijk echter heeft het Gremlins-thema
een ware metamorfose ondergaan. De
locatie is geheel verplaatst naar het glan
zende hi-tech-kantoor in New York,
waar Christopher Lee naast de vele an
dere commerciële activiteiten die in het
gebouw worden ontwikkeld een eigen
experimenteel laboratorium leidt.
Gizmo is - natuurlijk - nog even aan
doenlijk als voorheen. Maar het zoete
The Gremlins zijn
nog even griezelig
als in de eerste
film, maar ze
hebben vooral veel
meer humor
meegekregen in
'Gremlins 2'.
FOTO'S: PR
tienerkoppel Billy Pelzer/Kate Beringer
is aanzienlijk volwassener geworden en
beziet de bevliegingen van Manhattan-
tycoon Daniel Clamp al met de nodige
scepsis. Verder wordt het kantoor be
volkt door een even bejaarde als geschif
te televisiepresentator van een griezel-
filmprogramma (een kleine maar voor
treffelijke rol van Robert Prosky), een
karikaturale afdruk van een rigide kan
toortrut (met een onmiskenbaar talent
voor comedy neergezet door Haviland
Morris) en nog zo het een en ander aan
ongeregeld.
Hersen-elixer
De misschien wel meest ingrijpende ge
daanteverandering hebben de Gremlins
zelf ondergaan. Dat was mogelijk op ba
sis van de vondst om een van de vrijge
komen monsters een buisje met mense
lijk hersen-elixer te laten leegdrinken,
waardoor een intelligente, erudiete en
volgens Brits recept stijflippige griezel
aan het hoofd van de Gremlinshorde
komt te staan. Deze bebrilde bolleboos
onderhoudt de communicatie tussen zijn
kreunende, brullende en krijsende soort
genoten en de in paniek gebrachte mens
heid via televisiepresentator Robert Pro
sky. wat niet zelden tot hilarische dialo
gen leidt. Zo vraagt de Gremlins-woord-
voerder aan zijn gastheer of deze het
laatste essay van Susan Sontag al heeft
gelezen en meer van dat soort kietelende
verwijzingen naar de intellectuele voor
keuren van de Amerikaanse intelligent
sia.
De ongetwijfeld leukste verwijzingen be
rusten op een andere vondst. Op de
vraag wat de Gremlins het meest in de
mensen benijden is het antwoord van de
verstandsdronken Gremlin dat dat hun
vermogen is om iets te creëren. Hij en
zijn reptielachtige soortgenoten zijn dan
ook vastbesloten een musical te gaan
maken. Zijn antwoord vormt de sleutel
tot een ademloze opeenvolging van ver
wijzingen naar beroemde scènes uit de
Amerikaanse filmgeschiedenis, die soms
letterlijk door de Gremlins worden nage
speeld. Het gevolg is filmamusement op
onverwacht hoog niveau, waarbij je van
de ene verbazing in de andere rolt en dat
je doet vergeten dat al deze griezels, die
dan allang geen griezels meer zijn, hun
natuurgetrouwe bewegingen ontlenen
aan een vernuftig en kostbaar elektro
nisch systeem dat rechtstreeks aan on
zichtbare spelers was gekoppeld. De be
wegingen van de laatsten werden daar
door synchroon aan de poppen doorge
geven.
Andere film
De volgende dag. 'zaterdagmiddag, zijn
regisseur Joe Dante, producer Michael
Finnell en hoofdrolspelers Phoebe Cates
en Zach Calligan in het hotel aanwezig
om vragen van de verzamelde pers te
beantwoorden. Dat wordt dan voorna
melijk vragen naar de bekende weg,
want inhoud en strekking van de film
spreken geheel voor zichzelf. „Inderdaad
hebben wij ook de ervaring dat dit een
heel andere film dan 'Gremlins' is ge
worden", bevestigt regisseur Joe Dante
bij de eerste de beste vraag. „We wilden
meer dan alleen maar een commercieel
vervolg op 'Gremlins' maken. We had
den Gizmo en we hadden de Gremlins
en we konden daar in principe mee doen
wat we wilden. In elk geval moest het
rninder griezelig en minder gewelddadig
worden dan in onze eerste horrorfilm.
We konden nu onze verbeelding voluit
laten werken en een leukere film maken
dan de eerste".
Een sterk element in de film vormt de
cast, die ver boven het gemiddelde uit
steekt. Joe Dante: „De acteurs zijn
vrienden van me, en bovendien goede
acteurs. Daarom werk ik graag telkens
opnieuw met ze. Zo langzamerhand vor
men zij de belangrijkste signatuur van
mijn films".
In de suite waarin Dante samen met
producer Fennell resideert, staat in een
glazen vitrine een heuse Gremlin opge
steld, die iets groter is uitgevallen dan de
Gremlins die in de film zijn gebruikt.
Joe Dante: „In totaal hebben we twee
honderd Gremlins voor de film laten
maken. Ze zijn gemaakt van een kunst
stof waarvan de naam me nu even ont
schoten is. Maar het zijn stuk voor stuk
kostbare poppen, omdat in al hun hoof
den een mechaniek is aangebracht waar
door ze simultaan kunnen bewegen met
de mensen die ze bedienen. Het meeste
geld is natuurlijk in het draaien gaan zit
ten. In de scènes met de poppen is
enorm veel tijd gaan zitten. Om ze te la
ten spelen hadden we een ploeg van
tachtig man nodig. Het opnemen van de
poppenscènes alleen heeft ruim een jaar
gekost. De scènes met de acteurs zijn
binnen een half jaar gedraaid".
Ineens herinnert Dante zich weer waar
de Gremlins van zijn gemaakt. „Een slij
merige viscose, een soort bindmiddel
waarvan ik niet weet waarvoor het alle
maal wordt gebruikt. In elk geval heeft
de viscose die vreemde groene metaal
glans van zichzelf, daar hoefden we niets
aan te doen. De Gremlins zijn in massa
gemaakt, maar voor de film werden ze
allemaal met de hand gekleurd, een voor
een".
Gevraagd naar de bron van het onmis
kenbare vakmanschap waarmee de film
is vervaardigd, verwijst Dante zonder
aarzelen naar zijn leermeester Miles Fo
reman. „We hebben alles van Foreman
geleerd, hoe je überhaupt een film moeta
maken. Oneindig veel lessen heb ik vai^
die man gehad".
in de lift
Actrice Phoebe Cates vertelt met nauwel
lijks verholen verontwaardiging niet t«
zijn geschrokken van de vreselijke reacl
ties van met name de Britse vakpers ol
de eerste 'Gremlins', die ze regelrechi
naar de prullenmand verwees. „Dia
vond ik volkomen misplaatst", aldul
Phoebe Cates, die er direct op laat voll
gen met veel plezier aan de tweed!
'Gremlins' te hebben meegewerkt. „Ill
vond het leuk nu een meer volwassen
meisje te spelen met iets raars, iets gef
heimzinnigs. In New York vormen Zacll
Galligan en ik ook een kwetsbaarden
koppel. Aanvankelijk wilde ik niet aan
de film meedoen omdat ik dacht dat hi!
alleen nog maar erger dan de eerste koif
worden. Maar toen ik mijn rol zeil
mocht invullen ging ik er anders ovel
denken". En op de onvermijdelijk!
vraag of ze het niet griezelig vond met ar
die Gremlins: „Ik heb met ze gespeeld}
alsof het wezens waren van vlees erf
bloed. Alle scènes waren eng, moeilijk}
Vooral de scène in de lift".
De actrice, die inmiddels furore maakt*
in enkele serieuze toneelprodukties on
Broadway en stellig van zins is in theal
ters te blijven werken, doelt op een huil
veringwekkende scène in een lift, did
door een Gremlin van zijn kabels wordr
losgebeten en een eindeloze smak naai
beneden maakt, met Phoebe Cates erinl
Het is een van de weinige echt angstaanl
jagende taferelen, die afloopt zoals het ii|
een goede comedy, betaamt: goed en mer
een grap.
Hoofdrolspeler Zach Galligan bevestig!
tenslotte op zijn manier nog eens dat help/-!
werken aan 'Gremlins 2' niet anders dan'
leuk was. „Als acteur komen we er ir
deze film natuurlijk nauwelijks aan té
pas. Het draait om Gizmo en de Grem'
lins. Maar het is fijn om met poppen tP a»
werken omdat ze niks terugzeggen. Zé*-
waren beweeglijk en expressief alsof her'®
echte dieren waren. Gizmo reageerde alf jj®.
het ware letterlijk op wat we dedenTP°"
'Gremlins 2' is veel leuker dan de eersteg ®a"
Een veel leuker script, humor, goed énP'JJ*
tertainment en veel om te lachten4'. P
„Gremlins", aldus Galligan, „vieren hef
leven evenzeer als ze het vernielen. Zé
zijn wat dat betreft net als kleine kindej
ren: volkomen amoreel. Zelf deed ik ooi
de vreselijkste dingen toen ik een kin<^^^
was. Maar laten we wel wezen: het gaaP^^
hier om een poppenfilm, niet om men'
sen en hun emoties. Er wordt lol ge
maakt, er worden rare dingen uitgevre
ten en er worderf leuke verwij zinget
naar aspecten van de werkelijkheid gege
ven. Kortom een leuke film, dat is al1
les".
Alles, dat wil zeggen een hoogst ami^""
sant, intelligent en met veel humor gejnsda
maakt filmprodukt, dat zijn voorgange]
'Gremlins' op alle fronten overtreft. we
Op de terugweg naar het vliegveld tref iianbi(
dezelfde taxichauffeur als op de heen
weg. Hoe was de film, vraagt hij nolyjg
vóór ik goed en wel zit. Fantastisch leuK
laat ik weten. „Waaauuuwwwü! En wa
ren Zach Galligan and Phoebe Cates el.
ook? Waaauuuwwwü!". JK*
om-I
GODERT VAN COLMJOlf
'ÊeidaeSou/urnt*
