Van Gogh
wandelde
hier!
Nou en?
Reisverzekering dekt niet alles
'finale
GUIRLANDE VAN
'HEILIGE PLAATSEN'
£eidóc(3outti/nt
blijft
ZATERDAG 12 MEI 1990 PAGINA
t e SS'
Talloze gedenkstenen, plaquettes
ieinSten beelden markeren de rusteloze
zwerftocht van Vincent van Gogh
'éjdoor Nederland. De plekken waar
ede vermaarde schilder bivakkeerde
vegeof werkte zijn door VW's en ge-
weteijmeentebesturen verheven tot heili-
plaatsen en aaneengeregen tot
idswandelingen, fietsroutes, dag-
Aten en mini-vakanties. Toege-
ï'k ai ;even, er zitten juweeltjes tussen,
tfaar vaak is de band met Van
ver te zoeken. Een inventari-
6eejsatie.
jnger
mili
>lwa$ zélfs gemeenten waar de vermaarde
^zie schilder geen stap heeft gezet vonden
ten kapstok om een Van Gogh-attractie
san op te hangen en zo een graantje mee
tt pikken. Neem Rotterdam. Van Gogh
'«er nooit geweest. „Had hij echter in
tee tijd geleefd, dan zou hij ongetwij-
£/d een bezoek hebben gebracht aan de
lenel Euromast tijdens een van zijn lange
;ema wandelingen". Een broodmagere veron-
s lei derstelling. Maar voor de directie van de
is ge Euromast reden genoeg om hoog van de
t>ewo toren te blazen met een fototentoonstel-
id diiling over de plaatsen die Van Gogh in
ruim spireerden. En de kassa rinkelt, want in
3r ga het Van Gogh-circus slikt het hoog-
:r be geëerd publiek alles. Als er maar Vincent
;slandop staat.
r lam Burgemeester N. Molhoek van-Zundert,
iljoenhet dorp waar Vincent van Gogh in
'jnl853 werd geboren, ergert zich mateloos
eaan manie van patatzakken, bierviltjes
i en andere rotzooi met afbeeldingen van
sdVan Gogh of zijn schilderijen. „Boven-
irsdien vind ik het flauwekul om in elke
gemeente waar ook ter wereld een zoge-
listeinaamde Van Gogh-route te maken om
dat hij er ooit eens een keer gelopen
heeft. Nou en? Die man moet toch er
gens gelopen hebben". Zunderts burger
vader is overigens niet gekant tegen het
Van Gogh-jaar. Integendeel. „Iemand
als Van Gogh, die bepalend blijkt voor
de geschiedenis, wordt maar eens in de
honderd jaar geboren. Het is dus goed er
ruime aandacht aan te besteden. Maar
moet dan wel op passende wijze ge
beuren. Passend noem ik de tentoonstel
lingen in het Van Gogh Museum en
Kröller-Müller. Fantastisch! Zoiets zie je
maar één keer in je leven"
Vincent en jan
A me
gaa:
he
Zundert investeerde een half miljoen
soonj gulden in een eigen eresaluut: het Van
Goghcentrum. Het werd twee maanden
geleden geopend en rekent op veertig
tot vijftigduizend bezoekers per jaar. Het
centrum herbergt onder meer de perma
nente tentoonstelling 'Vincent en
twéé werelden uit één dorp'. De exposi
tie spiegelt het leven van domineeszoon
Vincent van Gogh in dat van Jan Ar-
nouts, zoon van een arme, katholieke en
ongeletterde landbouwer. Vincent en Jan
zijn op dezelfde dag ingeschreven in het
Een ansichtkaart uit een serie die de draak steekt met de Van Gogh-gekte.
geboorteregister van Zundert. De ten
toonstelling belicht de geboorte, school
tijd, het werk en voortleven na de dood
van de wereldberoemd geworden Vin
cent en zijn anoniem gebleven plaatsge
noot. Dat gebeurt aan de hand van fo
to's, documenten, brieffragmenten, ma
quettes en prenten van tijdgenoten. Gro
te trots van het centrum is een originele
jeugdtekening. Vincent maakte 'm toen
hij veertien was. De kinderkrabbel van
twee rustende boeren is voor een ton ge
kocht op een veiling in Den Haag, maar
inmiddels bijna een kwart miljoen gul
den waard.
Boerenschilder
Het Van Goghcentrum (tevens VVV-
kantoor) vormt het startpunt van een
nieuwe stadswandeling en fietsroute. De
trips voeren onder meer langs de geboor
teplek van de schilder. De oude pastorie
werd begin deze eeuw gesloopt, om
plaats te maken voor een nieuwe die nu
voor ruim zes ton te koop staat. Andere
bezienswaardigheden conderweg zijn: de
kerk waar vader Van Gogh preekte, Zad-
kines standbeeld van Vincent en broer
Theo van Gogh en het grafsteentje van
Vincents broertje. Het werd precies één
jaar eerder dood geboren en droeg even
eens de naam Vincent. Voer voor psy
chologen dus.
Nuenen (bij Eindhoven) biedt méér tast
bare en artistieke herinneringen aan Van
Gogh. De schilder woonde er bijna twee
jaar (van december 1883 tot november
1885). Hij putte er vooral inspiratie uit
het Brabantse landschap en de boerenbe
volking; arme drommels die met weven
een gnjpstuiver bijverdienden. In Nue
nen maakte de 'boerenschilder' Van
Gogh 269 tekeningen en 213 schilderij
en, met als hoogtepunt de belangrijkste
schepping uit zijn Nederlandse periode:
'De aardappeleters'. Het opgelapte huisje
waarin de eerste schetsen voor dit be
roemde schilderij ontstonden, is opgeno
men in diverse toeristische routes. Die
voeren langs een guirlande van land
schappen en gebouwen die door Van
Gogh zijn getekend en geschilderd: de
pastorie, het Nederlands Hervormde
kerkje waar zijn vader preekte, de H.
Clemenskerk, twee watermolens, de ko
renmolen en de 'begraafplaats in de ak
kers' met het graf van ds. Van Gogh
Nuenen heeft zijn eigen Van Gogh-docu
mentatiecentrum. Het werd in 1976 geo
pend en voorziet de Nuenense periode
aan de hand van foto's en reprodukties
van een glasheldere toelichting.
De bezienswaardigheden in Nuenen vor
men de basisingrediënten van een weke
lijkse busdagtocht, op touw gezet door
de Streek VVV-West Brabant. De eerste
rit start op 25 mei en houdt ook halt in
Zundert, Zevenbergen (waar Van Gogh
op kostschool zat) en Etten-Leur (waar
hij in 1881 negen maanden woonde). De
Streek VW heeft bovendien een toertje-
Zundert in de aanbieding. Ook de
ANWB organiseert speciale Van Gogh-
wandelingen en -fietstochten van 25 ki
lometer in Nuenen (26 en 27 mei) en
Zundert (23 en 24 juni).
In 1883 woonde en werkte Vincent van
Gogh tachtig dagen' in Drenthe, onder
meer in Hoogeveen en Veenoord. In no
vember reisde hij vergeefs naar Zweeloo,
om er de Duitse schilder Max Lieber-
mann te ontmoeten. De Drentse histori
cus en schrijver Gerrit Kuipers heeft die
tocht gereconstrueerd en beschreven in
een boekje. Het bevat ook brieffragmen
ten en volksverhalen. De tocht van 48
kilometer kan zowel wandelend als per
fiets worden afgelegd. De Vincent van
Gogh-route is vanaf 11 mei voor 1,50
te koop bij de VW's van Sleen en
Zweeloo en de Provinciale VVV Dren
the.
Verschillende boerderijen, plaggenhut
ten, schaapskooien, weefgetouwen, ge
reedschappen en klederdrachten die Vin
cent van Gogh tijdens zijn omzwervin
gen door Drenthe en Brabant tekende en
schilderde, zijn te vinden in het Neder
lands Openlucht Museum in Arnhem.
Dat heeft daarom een speciale Van
Gogh-route samengesteld, die een aantal
museumschatten aaneen rijgt tot een
boeiende wandeling-terug-in-de-tijd. „De
opzet van de route is, dat de bezoekers
met de ogen van een 19e-eeuwer naar
het werk van Van Gogh kijken", zegt sa
menstelster Saskia Juyn. De route is
vanaf vandaag voor vijf gulden te koop.
Den haag
Van alle plaatsen die de schilder op zijn
zwerftocht door Nederland aandeed zijn
er slechts twee die geen speciale Van
Gogh-wandelingen en -fietsroutes op
touw zetten: Tilburg (waar Vincent twee
jaar op de hbs zat) en Den Haag, waar
hij onder meer werkte bij kunsthandel
Goupil Co (nu een modezaak) en
schilderles kreeg van zijn neef Anton
Mauve. Volgens de VVV Tilburg heeft
de stad niets te bieden dat aan Van
Gogh herinnert. „Van de hbs staat alleen
de gevel er nog. Van de klaslokalen is
niets meer terug te vinden, omdat het
interieur is verbouwd ten behoeve van
de gemeentfe en de VVV".
Ook in Dordrecht, waar de jonge Vin
cent in 1877 enkele maanden neerstreek,
zijn veel herinneringen aan Van Gogh
vervaagd, of geheel verdwenen. Het
kosthuis aan de Tolburgstraat bijvoor
beeld sneuvelde onder slopershamers.
De boekhandel, waar de toen 24-jarige
domineeszoon werkte, herbergt tegen
woordig een fotoshop van V&D. Toch
zijn er nog fotogenieke plekjes te vinden,
die met een overdosis fantasie in ver
band kunnen worden gebracht met de
beroemde commensaal. Ze staan opge
somd in een uitgebreide routebeschrij
ving. Na inworp van twee gulden braakt
een in Van Goghkleuren geschilderde
VW-infopaal op het Scheffersplein de
stadswandeling uit. De trip voert onder
meer langs schilderachtige binnenha
vens, een oer-Hollands riviergezicht en
diverse kerken. In Dordrecht liep Vin
cent de kerkdeuren plat en werd zijn
wens predikant te worden opgepookt tot
een heilig vuur. Ds. Keiler van Hoorn
van de Grote Kerk van Dordrecht ont
raadde hem echter theologie te gaan stu
deren, omdat hij niet de juiste voor
opleiding had.
Vincent sloeg de raad in de wind en ver
trok naar Amsterdam (mei 1877-juni
1878). Voordat hij zich aan de theologi
sche faculteit kon laten inschrijven,
moest hij zijn vooropleiding opkrikken.
De bijlessen (in de jodenbuurt) leden
echter al spoedig schipbreuk. In de
hoofdstad logeerde Vincent bij zijn oom
Jan van Gogh, schout-bij-nacht en direc
teur van de Marinewerf op Kattenburg.
Hij maakte veel omzwervingen door de
stad en bezocht vooral kerken, musea en
boekhandels. In de brieven aan zijn
broer Theo is de liefde voor Amsterdam
duidelijk te bespeuren.
Aan de hand van brieffragmenten stelde
de VW Amsterdam een fraaie, drie en
een half uur durende stadswandeling sa
men. De route (prijs 2,50) volgt Vin
cent op de voet langs beroemde en min
der bekende straten, grachten, huizen en
gebouwen, waarover hij met geestdrift
heeft geschreven.
Kitsch
In de etalages die de route omzomen is
Van Gogh alomtegenwoordig. Kitsch is
troef. 'De aardappeleters' in Delfts
blauw. Irissen, zonnebloemen en zelf
portretten op koekblikken, glazen, repro
dukties, stropdassen, servetten en tra
nentrekkende souvenirs. Een bonte serie
ansichtkaarten steekt de draak met die
Van Gogh-gekte. Het zijn persiflages op
wereldberoemde schilderijen: de mar
kante kop van Van Gogh toegetakeld
met Mickey Mouse-oren en een feest
neus, 'De Zouaaf met een goedgelukte
blote dame op schoot, de 'Postbode Jo
seph Roulin' opgetuigd met een compact
disc en het beroemde 'caféterras bij
avond' omgetoverd tot parkeerplaats
voor een Amerikaanse droomauto.
Maar het kan nóg erger. De Euromast
liet 'De aardappeleters' levensgroot ko
piëren. Enkele koppen zijn uitgezaagd.
Bezoekers die de nek uit willen steken
kunnen op 104 meter hoogte aan tafel
schuiven en zich temidden van ver
minkte aardappeleters en kruimige ei
genheimers laten fotograferen.
In Auvers-sur-Oise draait Van Gogh
zich om in zijn graf.
AAD STRUIJS
In de Euromast
kunnen
bezoekers op 104
meter hoogte
aan tafel
schuiven bij de
Aardappeleters.
FOTO S:
PERS UNIE
De busdagtochten van
Streek VW-West Brabant
naar Zundert, Zevenbergen
en Etten-Leur worden ge
houden op 25 en 30 mei,
13, 20 en 27 juni, 4, 11, 18
en 25 juli, 1,8, 15, 22 en 29
augustus en 5, 12, 19 en 26
september. Prijs 39,25, in
clusief lunch. Er is ook een
trip die uitsluitend naar
Zundert voert (f 26,50).
Aanmelden en inlichtingen
bij de VW West-Brabant
in Breda, telefoon 076-
222444.
Informatie over de ver
schillende stadswandelingen
en fietstochten zijn verkrijg
baar bij de VW Dordrecht
(078-132800); de Provincia
le VW Drenthe (05920-
51777); VW Amsterdam
(020-266444); Streek-WV
Eindhoven en Kempenland
(040-449231) of Gemeente
huis Nuenen (040-832500).
Informatie over de ANWB-
routes: 070-3146665.
Het Van Gogh-centrum
(tevens VW-kantoor), Mo
lenstraat 170, Zundert, tele
foon 01696-1999 is geo
pend: maandag tot en met
zaterdag 10.00-16.00 uur,
zondag 12.00-16.00 uur.
Entree 3,50, kinderen en
65+ 2,-.
Het Van Gogh-documen-
tatiecentrum, Papenvoort
15, Nuenen, telefoon 040-
839615 is geopend: maan
dag tot en met vrijdag 9.00-
12.30 en 13.30-17.00 uur,
zaterdag en zondag 13.30-
17.00 uur. Entree 1,-.
Het Nederlands Open
luchtmuseum, Hoeferlaan,
Arnhem, telefoon 085-
576111 is geopend: maan
dag tot en met vrijdag 9.00-
17.00 uur, zaterdag en zon
dag 10.00-17.00 uur.
De fototentoonstelling 'In
het spoor van Van Gogh'
(t/m 31 augustus) in de Eu
romast, Parkhaven 20, Rot
terdam, telefoon 010-
4364811, is dagelijks geo
pend van 10.00 tot 21.00
uur. Entree (inclusief space-
tower) 12,50, kinderen
7,50.
zeke
MAATSCHAPPIJEN NIET DOL OP
AVONTUURLIJKE VAKANTIEGANGERS
DEN HAAG - De spiksplinter
nieuwe videocamera mee? Natuur
lijk; die is toch juist voor de vakan
tie aangeschaft? Bagage in de auto
'onzichtbaar' opgeborgen onder de
hoedenplank? Spreekt vanzelf! Alle
paperassen bij de hand? Jawel!
Reisverzekering afgesloten? Uiter
aard! Dan kan de tocht beginnen.
Of toch niet? Een reisverzekering 'hoort
erbij'; wordt vrijwel automatisch afgeslo
ten, voor 'je kan niet weten'. Hij omvat
meestal vier verschillende onderdelen:
een verzekering voor bagage, voor ge
neeskundige kosten, voor ongevallen en
voor onvoorziene kosten.
Maar voor sommige kosten geldt al een
andere verzekering, soms is het nodig
aanvullende documenten mee te nemen,
in bepaalde gevallen zal het verzekerde
bedrag te laag zijn en er zijn sportieve
genoegens waarvan de soms kwalijke af
loop niet gedekt blijkt te worden. En
wanneer er schade wordt geclaimd, blijkt
de gedupeerde vakantieganger aan een
reeks voorwaarden te moeten voldoen
voordat het tot schadevergoeding komt.
Meestal gebeurt dat niet op basis van
nieuwwaarde.
„De hele hulpverleningsregeling is voor
de consument volstrekt ondoorzichtig",
zo constateert de Consumentenbond jaar
na jaar. De Consumenten Reisgids wijdt
elk jaar enkele pagina's aan het pro
bleem, steevast begeleid door de harte-
kreet dat het tijd wordt de consument
zelf te laten beslissen hoe uitgebreid men
zich voor hulpverlening en dergelijke wil
verzekeren. „Er zijn nu te veel overlap
pingen en onduidelijkheden, en boven
dien betalen momenteel thuisblijvers,
bijvoorbeeld via hun inboedelverzeke
ring, mee aan de kosten van hulpverle
ning voor globetrotters", schreef de gids
vorig jaar.
Ook de Consumenten Reisgids van deze
maand bevat weer informatie over de
specifieke verschillen tussen tarieven en
voorwaarden van de diverse reisverzeke
ringsmaatschappijen. Sommige bieden
vrijwel uitsluitend een standaardpakket;
bij andere kunnen onderdelen buiten de
verzekering worden gehouden of zaken
worden toegevoegd. In bijna alle geval
len zijn aanvullende verzekeringen mo
gelijk. Hieronder wordt een algemeen
overzicht gegeven van de belangrijkste
voetangels en klemmen.
De bagage - de spullen die meegaan
voor persoonlijk gebruik, waaronder ook
de kampeeruitrusting en wat ter plaatse
is aangeschaft - is verzekerd tot een
maximum bedrag; standaard meestal
3000 gulden. Dat zal in de meeste geval
len toereikend zijn, maar juist niet wan
neer die peperdure videocamera mee
gaat. Of die racefiets. En in een caravan
stapelen de kostbare zaken zich haast
ongemerkt op, dus om te beginnen zal
wel degelijk aandacht moeten worden
geschonken aan het verzekerde maxi
mum bedrag. Ook kunnen er aparte (la
gere) maxima zijn vastgesteld voor foto-,
film- en videoapparatuur, zodat het zin
vol wordt daar een aanvullende verzeke
ring voor te sluiten.
Maar wanneer er verlies, schade of dief
stal moet worden geclaimd, blijkt het
nog niet zo gemakkelijk om de kosten
vergoed te krijgen. Sommige verzeke
raars hebben een eigen risico vastgesteld
en bijna alle keren hoofdzakelijk uit op
basis van de dagwaarde. Bovendien zal
de verzekerde moeten aantonen zo voor
zichtig mogelijk met zijn spullen te zijn
omgesprongen.
Wanneer bagage wordt vermist, moet
daarvan bij de plaatselijke politie aangif
te worden gedaan en het is belangrijk
daarvan een schriftelijk bewijs te vragen.
Soms weigert de politie medewerking.
Dan dienen andere instanties te worden
ingeschakeld, bijvoorbeeld de reisleiding
of eventueel na terugkeer de politie op
Schiphol. De maatschappijen eisen ook
bewijsmateriaal over aard, omvang en
ouderdom van de vermiste voorwerpen,
zoals aankoopnota's, terwijl foto's, serie
nummers en garantiebewijzen van pas
kunnen komen.
Over het fototoestel dat open en bloot
achter de autoruit zichtbaar was kunnen
was - bijvoorbeeld achter een 'derde' of
'vijfde' deur en/of onder een hoeden
plank - wordt evenmin automatisch
vergoed. En er is weinig kans op schade
vergoeding wanneer de spullen bijvoor
beeld onder het beheer van een slapende
echtgenoot op het strand zijn achtergela
ten.
Ook tijdens de vakantie is het mogelijk
in het ziekenhuis terecht te komen. Zie
kenfondsverzekerden doen er goed aan
het speciale vakantieformulier (E-lll)
mee te nemen; de rekening wordt dan
buiten hen om naar Nederland gestuurd.
Maar die regeling geldt in slechts een
deel van Europa, zodat het zinvol is te
voren informatie in te winnen. De ver
zorging geschiedt naar de normen van
het betrokken land en dat kan tegenval
len. Particulier verzekerden zijn voor
reizen binnen Europa meestal gedekt
voor een maximum periode van drie
maanden; buiten Europa is bijna altijd
een aanvullende verzekering gewenst,
zoals in de VS en Canada, waar zieken
huisverblijf een uiterst kostbaar avon
tuur kan worden.
Het lijkt zo verleidelijk, als daartoe on
verwacht de kans geboden wordt: met
een deltavlieger van de berg af. Maar
wanneer zo'n avontuur leidt tot een on
geval met blijvende invaliditeit of over
lijden als gevolg, mag meestal niet op
een uitkering van de reisverzekering
worden gerekend. Want die sluit 'riskan
te bezigheden' uit. Wie onderwatersport,
alpinisme, motorsport en dergelijke wil
bedrijven doet er goed aan dat aanvul
lend te verzekeren.
Dan zijn er ook nog de 'onvoorziene
kosten', zoals voor opsporing en red
ding; repatriëring, soms per ambulance
vliegtuig; extra reis- en verblijfkosten, de
huur van een vervangende auto. Sommi
ge van die kosten worden vaak al door
andere verzekeringen gedekt, zoals de
Internationale Reis- en Kredietbrief, de
auto- of de caravanverzekering. Maar
een ongeluk kan in zó'n onverwacht
klein hoekje zitten dat de Consumenten
bond het, ondanks mogelijke overlap
pingen, niet verstandig acht deze dek
king in zijn geheel uit de reiskostenver
zekering te laten.
ANDRÉ HORUNGS
