Multi Vastgoed
trekt
Europa
"IMT
Golden TUlip-hotels
als spil voor
nieuwe ontwikkelingen
Maar hoe anders is het tegenwoor
dig: gedragen door de golven van
de economische opleving hebben
de ontwikkelaars een belangrijke
■Turk} plaats in de maatschappij ingeno
men. Gemeentebesturen zien ze
als belangrijke partners en bij de
herontwikkeling van de binnen
steden spelen projectontwikkelaars
een aanzienlijke rol. Bovendien
zijn de vrije jongens van weleer
verdwenen, dan wel naar de ach-
lALEli tergrond gedrongen. In elk geval
worden ze niet meer als serieuze
artners voor de overheid gezien,
•e steeds belangrijker positie van
de ontwikkelaars resulteerde zeer
onlangs in het internationale MI-
PIM-congres in het Franse Can
nes. Weliswaar was de hele vast
goedwereld uitgenodigd, maar de
projectontwikkelaars domineerden
nadrukkelijk. Dus veel maquettes
van groene heuvels bestrooid met
piepkleine bungalows, jachthavens
omringd door appartementen en
blauwglimmende kantoorpaleizen.
In dit bonte internationale gezel
schap is de stand van het Neder
landse Multi Vastgoed een beetje
|een vreemde eend in de bijt. De
Goudse ontwikkelaar mag dan in
(embu Nederland behoorlijk aan de weg
timmeren met een snelgroeiende
lift, H
De directeuren en grootaandeel-
ïouders Hans van Veggel (42) en
Ton van Dam (40) wilden met de
eis naar Cannes iets meer berei
den dan een presentatie aan beleg
gers en relaties. De beurs is min of
neer de internationale start van
ie onderneming. De naamswijzi
ging in Multi Development Corpo-
ation is een afspiegeling van die
neer, >pgeschroefde ambities. Hoewel
net succes van Multi Vastgoed in-
niddels geen geheim meer is,
werd de onroerend-goedbusiness
vel verrast door de vlucht die het
ïedrijf neemt. In korte tijd vallen
le grote projecten als rijpe appelen
^an de boom: het Plaza in Rotter-
lam, de Terminal, het KPMG en
iet hoofdkantoor van Telecom in
)en Haag zijn een paar namen uit
lie keten. De grootste verrassing
vas echter het indirecte meerder-
«idsbelang dat Multi Vastgoed
nlangs heeft genomen in de
CLM-hotelketen Golden Tulip.
Het Pfaza in Rotterdam. Ontwerp Lucas en Ellerman.
|.Qifeeks kantoorgebouwen; interna-
Ambities
Een vorm van diversificatie die
niet iedereen direct logisch voor
kwam. Ton van Dam: „Het hangt
er maar van af hoe je er naar
kijkt. Wij zijn er van overtuigd dat
er veel voordelen aan vastzitten.
Als je een internationale organisa
tie opzet, zoals wii dat nu doen,
heb je niet makkelijk toegang tot
lokale know-how. Hotelmanagers
bewegen zich in de kringen van de
jet-set van een stad. Ze hebben dus
veel belangrijke relaties. Boven
dien beschik je in al die steden
over een secretariaat. Maar de be
langrijkste reden om met Golden
Tulip in zee te gaan zijn de moge
lijkheden die hotels bieden bij het
opzetten van nieuwe projecten. Je
ziet vaak dat hotels de spil zijn in
ontwikkelingen. The Four Sea
sons, een Amerikaanse keten,
heeft op die manier veel successen
geboekt. Een hotel met een win
kelcentrum, restaurants en kanto
ren. Je ziet vaak dat gasten niet in
het hotel willen eten, maar dan
toch bij dat restaurant in het win
kelcentrum terechtkomen. De
kantoren hebben weer behoefte
aan congresruimte enzovoorts.
Door die menging van functies, die
elkaar ondersteunen, haal je de
eerste jaren ook de onrendabele
top van het hotel af".
Sleutelsteden
De banden tussen Golden Tulip en
KLM zullen niet volledig worden
ontrafeld, maar een ander karak
ter krijgen. Van Veggel: „Het
heeft voor ons allebei aanzienlijke
voordelen als de naam van KLM
bij Golden Tulip betrokken blijft.
We denken aan package-deals,
maar bovendien zullen we uitbrei
den in steden waar KLM sterk is.
Op het ogenblik doen zich zo ont
zettend veel mogelijkheden voor,
dat we ons over de groei geen zor
gen hoeven te maken: hooguit
moeten we uitkijken, dat de om
vang niet de groot wordt. Anders
spreid je je energie te veel".
De overweging voor Multi Vast
goed om als Multi Development
Corporation de wereld in te trek
ken is vooral ingegeven door de
schrale markt in Nederland. Vol
gens Van Veggel zal die situatie
niet veel verbeteren. „Ik denk
eerder dat het minder wordt. We
hebben goede tijden gehad, maar
er zijn ook steeds meer ontwikke
laars gekomen. De competitie is
bloedscherp, waardoor kwaliteit
en prijzen onder druk komen te
staan. Een ander nadeel is dat de
huren van commercieel onroerend
goed zich niet ontwikkelen. Voor
driehonderd gulden per vierkante
meter heb je een toplocatie in Ne
derland".
Bedragen die schril afsteken bij de
rendementen die in het buitenland
mogelijk zijn. Van Veggel: „Zelfs
in landen met een slechtere econo
mie zijn de verschillen met Neder
land enorm. In Lissabon, waar we
internationaal van start zijn ge
gaan, zitten we op zevenhonderd
gulden per vierkante meter".
De uitbreiding van de organisatie
zal niet gepaard gaan met een
nieuwe, gecompliceerde organisa
tiestructuur. Van Veggel schuwt
vooral autonome landenvestigin-
gen. „Die kant zullen we zeker
niet opgaan", zegt hij beslist. „Ik
voel niets voor landenorganisaties
die eens per maand met de cijfers
langskomen. We zullen ons in de
eerste plaats richten op de sleutel
steden in Europa. De trendvolgers.
Dus niet Parijs of Londen, maar
wel Lissabon, waar we al met een
aantal projecten bezig zijn, Brussel,
Lille, Barcelona en Wenen. We
gaan in een helikopterteam de ste
den af, zodat we op alles directe
(ADVERTENTIE)
KREEER UW EIGEN
WERKSFEER EN IMAGO.
Postbus 1114,1300 BC Almere
DAT WERKT
PERFEKT!
Tel. 03240-88711
ccn mmm iibii
De Haagse Are, het nieuwe hoofdkantoor van PTT Telecom. Ontwerp T+T Design
Directeur Hans van Veggel.
CANNES Zo'n tien jaar
geleden was het begrip
projectontwikkelaar nog iets
vies. Het begrip stond voor
I speculatie of bewuste
verkrotting van
monumentale panden die
moesten verdwijnen voor
lucratieve kantoren. Alleen al
het noemen van het woord
bracht bewoners op de
barricade en politici tot
razernij.
Het nieuwe kantoor van KPMG in Den Haag naast het Ned. Congresgebouw. Ontwerp T+T Design.
controle hebben. Nationale organi
saties zijn in deze tijd onlogisch.
De grenzen vervagen, we worden
provincies van Europa. Steeds als
je in een land een nieuwe locatie
bekijkt, merk je dat de verschillen
klein zijn. Okee, de grondprijs is
vaak een verschil, maar in de
bouw is dat weer niet in het geval.
Vandaar ook dat wij altijd in Ne
derland een schaduwbegroting
maken. Een ander belangrijk uit
gangspunt is dat we overal, dus
ook in het buitenland, blijven vast
houden aan ons eigen ontwikke
lingsproces. Onze eigen formule.
De verhalen dat zoiets niet kan
omdat je je in het buitenland moet
aanpassen aan de plaatselijke cul
tuur bestrijd ik. Pas als het niet
anders kan, passen we ons aan.
Een goed voorbeeld vind ik Derk-
sen van Centerparcs. Toen die bui
ten Nederland ging bouwen hand
haafde hij ziin hele concept of het
nu Engeland, Duitsland of Frank
rijk was. Het enige verschil was
dat in de Franse parken wat meer
restaurants kwamen en in de En
gelse iets meer sport. Wat is dan
het verschil per land: een beetje
eten en wat sport. De formule
bleef gewoon overeind".
Architectuur
Als een van de weinige projectont
wikkelaars heeft Multi Vastgoed
inderdaad een eigen formule. De
plannenmakers proberen hun pan
den door een verantwoorde archi
tectuur aantrekkelijker te maken
voor beleggers. Om dat doel te be
reiken heeft de ontwikkelaar zelfs
een eigen architectenbureau in
huis; T+T Design. „Tekenen, reke
nen en ontwikkelen allemaal in
één hand", aldus Van Veggel. „Wij
denken niet als commerciële jon
gens die een gebouw op de markt
willen gooien, maar zijn vanaf het
begin gekomen met voorstellen die
gericht zijn op de toekomst en de
functie van het bedrijf dat het
moet gebruiken. Verantwoorde
vormgeving maakt daar deel van
uit. Veel ondernemers beseffen
nog niet dat architectuur een toe
gevoegde waarde.van een bedrijf
kan zijn. Olivetti maakt daar zelfs
reclame mee. Die hebben hun
hoofdkantoor door Norman Foster
laten ontwerpen. In hun folder
staat: onze produkten hebben de
zelfde kwaliteit als ons hoofdkan
toor. Heineken geeft miljoenen uit
aan reclame en gebouwen, maar
ziet niet in dat je gebouwen ook als
reclame kunt gebruiken".
Vrijwel alle projecten die Multi
Vastgoed aanbiedt komen van de
hand van de ontwerpers van T+T
Design. „Vooral als het om compe
tities gaat", vertelt Van Veggel.
„Als je een architect aantrekt,
komt die na veertien dagen met
een ontwerp langs. Je stuurt hem
met een paar wijzigingen weg en
na een paar weken is hij weer te
rug. Zo herhaalt het proces zich,
maar optimaal wordt het nooit.
Fred Temme (van T+T Design) zit
bij ons in huis. De tekeningen vlie
gen de hele dag tussen ons heen en
weer. Collega's hebben die werk
wijze afgéraden. Je moet niet met
een eigen architectenbureau gaan
werken, zeggen ze. Je legt je te
veel vast op één handschrift. De
praktijk heeft uitgewezen dat we
gelijk hebben gekregen. Al onze
gebouwen zijn duur: het rende
ment is ongeveer zeven en een
half procent, terwijl negen procent
normaal is, maar beleggers accep
teren dat omdat ze bij ons op lange
termijn geen leegstand verwach
ten. Opdrachtgevers zien steeds
meer in dat ze meer baat hebben
bij onze gebouwen, dan bij de
glimmende spiegelpaleizen die nog
steeds op bedrijventerreinen ver
rijzen".
Van Veggel en zijn compagnon
Van Dam hebben hun werkwijze
zo uitgebreid dat vaker met andere
architecten kan worden gewerkt.
Het opvallendste voorbeeld is het
Archipark bij Utrecht, waarvoor
ook Rem Koolhaas. Cees Dam,
Moshé Zwarts, Abe Bonnema en
Mart van Schijndel gebouwen zul
len ontwerpen. Ook hier blijft de
begeleiding strak. Het stedebouw
kundig plan, met waterpartijen en
groen, is door T+T Design ontwor
pen. Zelfs het maken van werkte
keningen en bestek wordt de ar
chitecten uit handen genomen.
„We gebruiken dus alleen de crea
tiviteit. Hun sterkste punt", con
stateert Van Veggel.
Die formule, rekenen, tekenen en
ontwikkelen in één hand, samen
met een bos Golden Tulips,
moeten Van Veggel en Van Dam
succes brengen in Europa. Met een
feestje voor beleggers en andere
relaties is alvast een voorschotje op
het internationale avontuur geno
men. Op een toepasselijke plek.
Het aloude Carlton Hotel, al de
cennia het meest onvergankelijke
stukje onroerend goed aan de Cöte
d'Azur
