p
1
tl
0
c
Ie
i
Producers
met
een
passie
'BLACK RAIN' NIEUWSTE
FILM VAN UNIEK DUO
Yakuza
Xenofobie
£eidóe6ou/tcuit'
INA
ZATERDAG 13 JANUARI 1990 PAGINA 37
-
'WOQpME - Zij was President van
fs i,wentieth Century Fox Studios in
lie z)80. Hij was Executive Vice Pre-
ven jjent voor wereldwijde filmpro-
kktie bij Columbia Pictures. Bei-
tein liepen ze weg van die banen
m samen films te gaan produce-
in. Banen goed voor jaarsalarissen
ie met vijf nullen geschreven wor-
.en, ruilden ze in voor een jaren-
-ethang knokken om een enkel film-
van de grond te krijgen.
it zönley R. Jaffe en Sherry Lansing. Hij
zelln rustige, kalende gentleman, lid van
oude filmaristocratie (zijn vader Leo
op tffe was president van Columbia Pictu-
s). Zij een aantrekkelijke, struise
van half-Duitse afkomst (haar
n goeder, Margot Heiman, ontvluchtte
lijk ïzi-Duitsland toen ze zeventien was),
elen; het van onopgemerkte bijrol-actrice
eree; moddervette krantekoppen bracht als
ereerste studiobazin. Samen produ-
ze vijf films in zeven jaar. Niet
n. ster veel. Maar hun laatste twee wa-
geheide hits, 'Fatal Attraction' en
he Accused'. Eerder waren ze betrok-
bij nog meer spraak- en geldmaken-
films. Zij bij 'The China Syndrome',
met 'Kramer versus Kramer'. Holly-
lod let haarscherp op dit unieke pro-
ktieteam gevormd door twee ex-stu-
D^bazen. Om hun films die nét iets
neer'er w'"en zÜn dan alleen amusement.
Ims met een passie. Van producers
prol{t een passie.
bjj ,jnk niet dat het gemakkelijker is om
k bjns te produceren voor Amerikanen
n complete filmstudio's onder hun
nt ijsde hebben gehad. Sherry Lansing is
>p dleerste om die gedachte naar een ver
rijk te verwijzen: „Ik heb vijf jaar
ïdgelopen met het script voor 'The
mejcused'. Vijf jaar met 'Fatal Attrac-
icdrf Niemand wilde die films maken,
gjimand vond de scripts goed. Regis-
van|rs wezen ze af actrices en acteurs lie-
per| me staan. Dat heeft niets met mijn
gdeif'tie als vrouw in Hollywood te ma
li. Tien jaar geleden was vrouw-zjjn in
filmwereld nog bijzonder. Toen ik op
n vijfendertigste hoofd van Fox werd,
3den de kranten nog schreeuwende
ppen. Na mij werd onder anderen
,wn Steel hoofd van Columbia. Dat
MenPcht kreeg a' een normale journalistie-
f^ehandeling op de zakenpagina's. Er
at! inmiddels hordes vrouwen op be-
•H grijke posten werkzaam, vooroorde-
H^Vzijn er niet meer. Ik heb nooit ge-
gfkt dat een idee of een script van me
ii|d ^gewezen omdat ik een vrouw
J5. Men vond het gewoon niet goed,
t leuk, of men zag er niets in".
nj^J|hebt inmiddels een serie vrouwelijke
jsseurs: Penny Marshall, Joan Mic-
Silver, Susan Seidelman, Randa
lesser God' regisseerde, is door mij
keer gevraagd. Ze wilde niet",
ry Lansing moet iets met een film
>ben' wil ze hem gaan produceren,
moet bij haar meer zijn dan enkel
:rtainment'. In 'The Accused' speel-
ody Foster een brutaal, uitdagend
gije dat in een café door een aantal
,fepnen verkracht wordt. De film vertel
baar pijnlijke verhaal om recht te
®lgen. Waarbij het publiek in dat café,
ra heeft toegekeken en piet ingegrepen,
indelijk in de beklaagdenbank te-
itkomt. „Niemand wilde die film
n, iedereen was er bang voor", her-
Sherry Lansing zich. „Het zou wel
rbei
1 d
!heden op het simpele feit kon gooien,
ik een vrouw ben. Maar het is ge-
1eeyn niet zo".
lechtste actrice
OOk! attraction' idem dito. Al is het na
enorme wereldwijde succes van die
1 nauwelijks voorstelbaar, ook in dat
zag men het niet. Sherry Lansing
Stanley Jaffe en Sherry Lansing willen films maken die ergens over
gaan".
geloofde in het verhaal van die keurig
getrouwde man die een slippertje maakt
en dan door zijn liefde-van-een-nacht
achtervolgd wordt en het mes op de keel
krijgt. De uiterste consequentie van een
passie. Lansing nu: „Ik heb ook wel eens
na een relatie 's avonds in een auto
langs een bepaald huis gereden om er
naar binnen te kijken'-'. Ze heeft een
neus voor de actualiteit. Haar films zijn
de verlengstukken van de vette krante
koppen. De Morele Bildzeitung van
Amerika. Ze begon als actrice. „De
slechtste actrice die er ooit voor de ca
mera's gestaan heeft", lacht ze. „Ik zou
mezelf onmiddellijk ontslaan". Haar
laatste rolletje speelde ze in 'Rio Lobo'.
Als een .dom, onschuldig mooi meisje
dat slachtoffer van mannen is geworden.
„Ik ben nu 45", zegt Sherry Lansing.
„Toen ik opgroeide was er nauwelijks
een mogelijkheid om film te studeren.
En ik wilde ontzettend graag deel uitma
ken van dat wereldje. Dus werd ik maar
actrice. Ik voelde me verschrikkelijk on
gemakkelijk, was voortdurend hyperner
veus. Maar ik heb wel m'n ogen goed de
kost gegeven. Toen ik ophield, heeft nie
mand dat ooit gemerkt". Ze ging scripts
lezen, startte een carrière in de filmbusi-
néss en bracht het tot de top. „Ik wilde
daar eigenlijk meteen weg", zegt ze. „Ik
mocht films maken, maar ik had niets te
zeggen over de distributie ervan". Zo
was ze betrokken bij het maken van
'Chariots of Fire' en zag dat de distribu
tie-afdeling van Fox geen interesse had
en de film doorverkocht aan een ander.
'Chariots of Fire' kreeg een Óscar. Ze
was betrokken bij Martin Scorsese's
'King of Comedy' en zag dat de film na
een beperkte uitbreng door Fox werd op
geborgen in de kluizen. „Ik was er gaan
werken omdat ik van film houd. Maar
hoe succesvoller ik werd, hoe verder ik
weggepromoveerd werd van wat ik het
liefste deed. Uiteindelijk had ik het ge
voel dat ik me meer om de parkeerplaat
sen van de studio bekommerde dan om
film. Toen ik het gezicht van Martin
Scorsese zag na 'King of Comedy' dacht
ik: nu moet ik weg. Ik had al die tijd een
clausule in m'n contract: Wanneer ik de
mogelijkheid zou zien om zélf films te
produceren, mocht ik vertrekken".
Nu dus een pure actiefilm voor haar.
'Black Rain'. Over twee Amerikaanse
politiemensen in botsing met Japan, de
Japanse politie, de Japanse onderwereld,
de Yakuza. Michael Douglas kwam met
het script bij Lansing en Jaffe binnen.
Hij wilde de hoofdrol spelen en het
daarom niet alleen produceren. Met
Sherry Lansing had hij al succesvol sa
mengewerkt in haar filmstudio-tijd, met
'The China Syndrome'. Sherry Lansing:
„Stanley en ik hadden nog nooit een
film van dit formaat gedaan. Een groots
opgezette actiefilm. Maar net iets meer
dan alleen die opwindende rit langs de
achtbaan. Twee dingen spraken me aan.
Het verhaal gaf ons de mogelijkheid in
de bestaande spanningen tussen Oost en
West te duiken. Speciaal die tussen Ja
pan en Amerika. In Amerika bestaat die.
Japanners kopen hele stukken van Ame
rika op. Hotelketens, noem maar op,
laatst nog die aankoop door Sony van
Columbia Pictures. Dat maakt een hoop
Amerikanen ongerust. Dat soort span
ning bestaat tussen Michael Douglas en
Ken Takakura, de hoofdrolspelers van
'Black Rain'. Ze staan voor hun land en
■cultuur. Douglas staat voor individuali
teit, spontaniteit. Takakura voor de
groep, voor discipline. Ze moeten elkaar
leren begrijpen en leren respecteren. Als
onze twee landen. Niemand is beter of
slechter. We zijn alleen anders. Een
tweede punt dat me aantrok is de morele
tweeslachtigheid van onze samenleving.
Toen ik een kind was had je nog nooit
gehoord van 'insider trading' op de
beurs, politici bedrogen nog niet, men
sen bedonderden de inkomstenbelasting
niet. Jonge mensen nu nemen al bij
voorbaat aan dat iedereen een beetje
corrupt is. De Nick Conklin van Mi
chael Douglas zegt: 'Heel New York is
een 'grey area'. Een grijs gebied tussen
zwart en wit in. Waarom zou ik niet een
beetje van de grote hoop pikken als ik
ook nog het tuig van de straat houd. En
de Japanse politieman die Takakura
neerzet, leert hem dat je niet 'een klein
beetje oneerlijk' kunt zijn. Omdat je er
jezelf uiteindelijk mee ondermijnt".
„Het is moeilijk filmscripts te vinden
die over mensen gaan, waar jij zélf naar
zou willen kijken", zegt Stanley Jaffe.
Hij maakte zijn grootste hit als producer
met 'Kramer versus Kramer', met Dus-
tin Hoffman die zijn zoon probeert te
behouden tijdens een scheidingsproces.
„Een film die verschrikkelijk belangrijk
voor me was", zegt Jaffe. „Ik was kapot
toen ik het boek las. Ik had net zelf een
scheiding achter de rug en ik liep rond
als één grote, open wond". Ook bij hem
die persoonlijke aanleiding voor zijn
produkties. „We hebben tot nu toe 'klei
ne films' gemaakt. En die kosten ook ge
noeg geld tegenwoordig, hoor, dat is het
niet, maar ik wilde wel eens op deze
schaal werken. Met een film die dingen
laat zien waar we allemaal over lezen.
We zien niet zo bar veel van Japan op
film. Japanse films komen maar met
mondjesmaat in Amerika en dan zijn ze
bovendien voor een zeer gespecialiseerd
publiek en vaak ook nog historische
films a la Kurosawa". Zijn keuze om
met de hele filmploeg naar Japan te trek
ken bleek niet geheel zonder risico. Jaffe
en Lansing keerden halverwege de opna
mes voortijdig terug naar Amerika, om
daar de dure decors op de Paramount
'backlot' na te bouwen. Het verhoogde
het totale filmbudget in niet geringe
mate.
De onverstoorbaar lijkende Jaffe is nu
laconiek over die moeilijkheden: „Het
was een combinatie van dingen. Ten
eerste het taalprobleem. Alles moest via
tolken. Ten tweede: Japan is geen film
land als Amerika. Films worden er
meestal in studio's opgenomen. Men is
er niet gewend aan opnames op lokatie,
op straat. En er zijn ook veel te weinig
figuranten te krijgen. Osaka, een stad
van acht miljoen inwoners, telt 325 offi
cieel ingeschreven figuranten. De werk
loosheid is er zeer laag, iedereen heeft
iets te doen, dus niemand had interesse.
Bovendien blijkt onderhandelen moei
lijk. Japanners zeggen niet graag 'nee'.- Je
vraagt of je toestemming kunt krijgen
om daar of daar te filmen, het antwoord
is 'ja'. Maar wanneer je er komt, blijkt
het niet te kunnen. Men is er ook niet
gewend om overuren te maken. Wan
neer wij een ruimte hadden gehuurd van
negen tot vijf, dan ging er precies een
minuut over vijf een hand voor de ca
mera. Afgelopen. Uit".
„Men is er ook niet genegen het hele
verkeer stop te zetten voor een filmop
name. Autoriteiten willen het publiek
liever geen ongemak bezorgen. Bijvoor
beeld een opname op een plein in Osaka
dat je kunt vergelijken met Newyorkse
Time Square. Ja, we konden er filmen
tussen zes en negen uur 's ochtends. Dat
hebben we vier dagen achtereen moeten
doen, terwijl die scène - hadden we één
hele nacht kunnen filmen - anders in
één keer op film had gestaan. Aan de an
dere kant is het 't meest buitengewone
land op het gebied van serviceverlening.
Iedereen, van 'bell boy' tot kelner, doet
z'n uiterste best voor je. Men stelt er een
eer in z'n job goed te doen".
Verhalen als zou de Japanse maffia, de
Yakuza, een hand in de moeilijkheden
gehad hebben, doet Stanley Jaffe schou
derophalend af. „Daar kan ik geen nee
en geen ja op zeggen. Zelf weet ik het
niet. Ik heb wel van Japanners gehoord:
zie je die daar, dat is Yakuza. Die Ja
panse maffia heeft 180.000 leden en in
sommige steden staan ze zelfs in het te
lefoonboek. Bij nachtopnames op een
plein reed er voor de zoveelste maal een
vuilniswagen langs. 'Yakuza' zeiden Ja
panners tegen me".
De Amerikaanse pers verweet de makers
van 'Black Rain' een racistische houding
ten opzichte van Japan. Zowel Jaffe als
Lansing gooien dat verwijt onmiddellijk
overboord. Ons gesprek vindt vlak na de
Japanse première van hun film plaats.
Jaffe: „Een 'quote' uit de Japanse pers:
'De meest authentieke film over Japan
na de oorlog in Japan opgenomen'. Het
Japanse publiek klapte bij een aantal
scènes".
Lansing: „Voor ons gevoel doet de Ja
panse politie het in de film te keurig.
Maar zij hadden uiteindelijk het pro
bleem óók opgelost. Alleen niet op de
Clint-Eastwod-manier. Ken Takakura
roept tegen Douglas: 'Dit is Amerika
niet, dit kun je hier niet doen'. Hij heeft
gelijk, het Japanse publiek klapt ervoor.
Douglas leert van hem, zoals hij weer
van Douglas leert. Er bestaat in Japan
het gevoel dat men te veel in de groep
leeft. Er bestaat de neiging individuali
teit meer ruimte te geven. Onze film
geeft de gevoelens op de achtergrond
van het verhaal juist heel nauwkeurig
weer".
Jaffe: „Er bestaat een zekere xenofobie,
vreemdelingenhaat, in Japan. Net zoals
elders op de wereld. Ik heb het van twee
mensen van in de vijftig aan den lijve
ondervonden. Zo erg dat ik er bijna op
los geslagen had. Aan de andere kant: er
is ook een enorme interesse voor ónze
vorm van samenleving. In Hongkong
heb ik Japanners met z'n honderden in
rijen voor winkels zien staan. Dezelfde
mensen die in Tokyo elke dag tweemaal
twee uur met de trein heen en weer rei
zen naar hun werk. En die thuis zonder
klagen met z'n drieèn of vijven in een
kamer leven die de helft van deze hotel
kamer is. In Japan weet men ook dat die
enorme rijkdom die het land heeft an
ders vertaald zou kunnen worden. Het
Westen krijgt een steeds sterkere invloed
op hun leven en denken".
Je zou door al die teksten bijna vergeten
dat 'Black Rain' uiteindelijk maar een
gewone actiefilm is. En behoorlijk hard.
Sherry Lansing: „Je kunt nu eenmaal
geen film over de maffia, of de Yakuza
maken, zonder geweld. Maar je hebt
twee soorten geweld. We hebben het niet
willen exploiteren, hebben er zelfs scènes
uitgehaald die we net iets te veel von
den. Ook daar hebben we verantwoorde
lijkheden als filmproducenten". Dank zij
haar duiken politieman Michael Douglas
en sexy tegenspeelster Kate Capshaw in
elk geval niet meteen het bed in. Lan
sing: „Eerst was daar sprake van in het
script. Maar dat vond ik zo'n cliché. Mi
chael ontmoet haar in de film als' zijn
politiepartner net is vermoord. Ont
hoofd zelf. En dan het bed in? Over m'n
lijk".
Over hun samenwerking zegt Sherry
Lansing: „Stanley en ik hebben een erg
unieke relatie. Ik vind hem - mét Mi
chael Douglas trouwens - de beste pro
ducer die ik ken. We werken nu zeven
jaar samen. En we zijn het al die tijd
met elkaar oneens. We zijn privé geen
vrienden van elkaar, zien elkaar alleen
wanneer we werken. Die onenigheid
maakt dat onze uiteindelijke keuzes be
ter zijn, sterker. Daar zijn we het wél
over eens". Voor het zelf regisseren, zegt
ze, ontbreekt haar het geduld. „Ik houd
van het overzicht, ik zie de details niet
die een regisseur wel moet zien".
Stanley Jaffe: „Ik wil films maken die
ergens over gaan. Er is in Amerika een
grote interesse voor hoeveel geld je kunt
verdienen. Ik merk dat wanneer ik lezin
gen geef over filmproduktie op universi
teiten. Maar zo werkt het niet. Zo werk
ik niet. Dat is geen vorm van nederig
heid of bescheidenheid van me. Ik wéét
gewoon niet hoe dat moet. Een van de
mooiste films die ik geproduceerd heb is
een kleine western, 'Bad Company'. De
kenners roepen nu dat het een 'classic'
in z'n genre is. Maar niemand is er naar
gaan kijken".
BERT JANSMA
