Duitse jodenhaat had invloed op Nederlands antisemitisme CcicUeSouaaC I a II briewen van lezei kerk en wereld Onderscheiding voor Braziliaanse bisschop Goede wensen voor het onderwijs Schoolwijzer I mtr CcldócSommit GEESTELIJK LEVEN/OPINIE EeidócSounant VRIJDAG 5 JANUARI 1990 PAGJ- -te VBOK vraagt Tökes om hulp bij strijd tegen abortus AMERSFOORT De Vereniging ter Bescherming van het heeft daarom dominee Laszlo Tökes gevraagd de Roemenen te waarschuwen tegen abortus, „een kwaad dat hier in het Wes ten een zo bedenkelijk karakter aan onze welvaart heeft gege ven". Douma erkent in zijn brief aan Tökes, wiens gedwongen verhuizing vorige maand leidde tot de eerste betoging tegen het communistische bewind, dat de voormalige president Ceau- sescu niet uit ethische motieven abortus had verboden. In zijn „grootheidswaan" wilde hij de bevolking laten groeien tot 25 miljoen in het jaar 2000. Paus: val Oosteuropese regimes toont falen atheïsme VATICAANSTAD De val van de communistische regimes in Oost-Europa toont volgens paus Johannes Paulus II aan, hoe fout het is „om te proberen God uit het leven van de mens te bannen". Tegenover een groep Italiaanse pelgrims gaf hij aan, welke „uitzonderlijke tijden" de mensheid op dit moment door maakt. „Aan de ene kant zien we de ineenstorting van bedenk sels van mensen die alle verwijzingen naar God bewust wilden uitbannen en anderzijds zien wij dat de mens opnieuw hongert naar het woord van God". Naar de mening van de paus laat „de loop der geschiedenis" opnieuw zien dat zonder God de ontwikkeling van de mens en de samenleving alleen maar te gen de belangen van de mens gericht kan zijn". Die liefde is het sterkst die de gewoonte verdraagt. Maurice Roelants Hoge Vaticaanse delegatie naar Sovjetunie VATICAANSTAD Het Vaticaan zal later deze maand een hoge delegatie naar Moskou sturen om te praten over de status van de katholieke kerk in de Oekraine. De besprekingen met de Rus- sisch-Orthodoxe kerk hadden oorspronkelijk in november zullen plaatsvinden maar werden uitgesteld door span ningen tussen orthodoxen en katholieken in de Oekraïne. De besprekingen zullen nu van 13 tot 17 januari worden gehouden, zo heeft Radio Va ticaan gisteren meegedeeld. De delegatie wordt geleid door kardinaal Willebrands, de scheidende voorzitter van de Congregatie voor de Be vordering van Christelijke Eenheid, en zijn opvolger aartsbisschop Edward Cassi- dy. De Oekrainse katholieke kerk werd in 1946 verboden door Stalin en samengevoegd bvij de Russisch-Orthodoxe kerk. De Oekrainse overheid liet vorig jaar november we ten dat katholieken hun con gregatie net als andere gods dienstige groeperingen kon den laten registreren. Toen Sovjet-president op 1 december een onderhoud had met paus Johannes Paulus II, beloofde hij dat er een nieuwe wet zou komen waarin de vrijheid van godsdienst wordt gewaarborgd. Maar de Rus sisch-Orthodoxe kerk verzet zich tegen de legalisering van de Oekrainse katholieken om dat de Orthodoxe kerk dan honderden kerkgebouwen en duizenden volgelingen zou kwijtraken. De besprekingen werden in november uitgesteld toen on enigheid onstond over een kerk in Lvov. Volgens de Russisch-Orthodoxen was de kerk met geweld bezet door de katholieken, terwijl de ka tholieken zeiden dat de paro chianen zich vrijwillig weer tot het katholicisme hadden bekeerd. Priesters beschuldigd van samenwerking met Securitate CANBERRA - Verschei- dene priesters van de Roemeense orthodoxe kerk zijn in Australië er van beschuldigd voor de Securitate gespioneerd te hebben. Tot aan de exe cutie van Ceausescu hing de oude - communistische - vlag van Roemenië aan een van de Roemeens kerken in Carlton, een voorstad van Melbourne. De priester van deze kerk heeft zijn ontslag genomen na de beschuldigingen, maar be strijdt voor het Ceausescu-re- giem gewerkt te hebben. De Australische politie is een onderzoek begonnen naar Roemeense Securitate-agen- ten in Australië. Organisaties van geëmigreerde Roemenen hebben gezegd dat er zich on der de 20.000 Roemenen in Australië minstens 1.000 Secu- ritate-agenten bevinden. De organisaties eisen dat zij voor een Australische rechtbank worden gebracht of worden uitgewezen naar Roemenië. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen door de Generale Synode tot zendingspredikant ten dienste van de Reformed Church In Zimbab we drs.M.J. Middelkoop, l.l. pred. te Babyloenienbroek, wonende te Oegstgeest, die dit beroep heeft aangenomen en a.s. zondag beves tigd wordt. Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Dokkum ing. J.W. Kuipers te Andijk. Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt Beroepen te Garrelsweer i.c.m. Ten Post drs. P. Groen, kanidaat te Kam pen Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Leerdam L.W. van der Meij te Alphen aan den Rijn. DEN HAAG Dat het antisemitisme in ons land kort na de bevrijding op leefde is waarschijnlijk vooral te wijten aan het tijdens de oorlog, door de nazi's aangebrachte on derscheid tussen joden en niet-joden. Dat conclu deert Dienke Hondius, medewerkster van de Anne Frank Stichting, uit haar onderzoek naar ne gatieve reacties van niet- joden op terugkerende jo den. Ze schrijft erover in ,,Ter Herkenning", een tijdschrift voor christenen en joden. „De Nederlandse bevolking leerde, bewust of niet, te den ken in termen van jood, niet- jood, half jood en ariër. Wat voor de oorlog een betrekke lijke afstand was, groeide uit tot een scheiding. Het nage noeg ontbreken van alledaag se contacten tussen joden en niet-joden gaf na de bevrij ding oude vooroordelen en collectieve beschuldigingen tegen joden opnieuw de kans, zoals bij voorbeeld in de snel doorvertelde verhalen over ondankbare en onbetrouwba re joodse onderduikers." De opleving van antisemitis me na de oorlog duurde vol gens Hondius maar kort. „Mijn voorlopige indruk is dat een half jaar na de bevrijding, mede door de dan in bredere lagen van de bevolking door gedrongen feiten over de om vang en het ongeëvenaard gruwelijke karakter van de jodenvervolging, antisemitis me door de publieke opinie al met meer verontwaardiging tegemoet getreden wordt." Maar direct na de oorlog lag dat zoals gezegd nog duidelijk anders. Hondius somt een groot aantal reacties op waar joden mee te maken kregen als ze terug keerden uit de kampen. Groot was het aantal overigens niet. Van de 105.000 gedeporteerde joden, ruim vijfenzeventig procent van het totale aantal joden, keerden slecht 4.700 te rug. Hulpverlening werd door de staat nog gezien als een taak voor particuliere organi saties. De terugkerende joden werden geconfronteerd met een vaak onbuigzame bureau cratie. Schokkend is het voor beeld dat Hondius noemt van de terugkeer van achttien Duitse joden die voor de oor log als vluchtelingen in Am sterdam hadden gewoond. In juni 1945 kwamen zij, overle venden van Bergen Belsen die enkele maanden waren aangestrekt in Tröbitz, per trein aan in Maastricht. Met het argument dat andere re patriëringscentra vol waren, werden zijn naar een ander kamp gebracht. Dat bleek een interneringskamp voor colla borateurs, Duitse en Neder landse nazi's te zijn. Geduren de een week werd deze groep joodse overlevenden samen met andere geïnterneerden te werk. gesteld in een plaatselij ke grintafgraving. Van de kampcommandant kregen zij antisemitische opmerkingen te horen. Bovendien werd hen hun hele bagage afgeno men. Na een week werden ze na protest van hun kant over gebracht naar een repatrië ringscentrum, maar het duur de nog een jaar voordat ze hun eigendommen terugkre gen. Aan joden die terugkwamen werd vaak gezegd dat ze hun plaats moesten kennen. Be scheidenheid werd geëist en wanneer dat niet gebeurde, werd de betrokkenen aange raden het land te verlaten. Vaak werd hen ook voorge houden dat ze hun leven aan de christenen te danken had den. Veel joodse overlevenden ga ven er daarom na de oorlog de voorkeur aan te zwijgen over hun ervaringen. Hondius meent dat onder in vloed van de terugkeer van joden uit de kampen korte tijd sprake was van een toegeno men antisemitisme. Overigens werden ook andere buiten staanders als politieke gevan genen en verzetsstrijders vaak vijandig bejegend in het eer ste jaar na de oorlog. Hondius constateert dat de Nederlandse regering sinds'de komst van het nazi-régime in 1933 geen aparte aandacht be steedde aan de joden. Voor de oorlog werd het lot van de jo den in Duitsland met ongeloof bezien. Velen meenden dat de verhalen overdreven werden omdat de pers naar een be kend antisemitisch vooroor deel gezien werd als een in strument dat in handen was van de joden. Na de oorlog weigerde de Ne derlandse regering onder scheid te maken tussen joodse en niet-joodse Nederlanders. Iedereen was volgens haar ge lijk voor de wet en daarom konden zij geen aanspraak maken op extra hulp met be trekking tot huisvesting, kle ding of voeding. Naderhand is deze houding de Nederlandse regering scherp verweten. Sommige joden za gen in die houding opnieuw een bewijs van antisemitisme. Hondius meent evenwel dat er bij de overheid als geheel geen sprake' was van antise mitisch beleid. Wel consta teert zij een pijnlijk gebrek aan erkenning van het lijden van de joodse bevolkings groep en de consequente ont kenning van de verantwoor delijkheid door de overheid in dit opzicht. SAO PAULO De Bra ziliaanse beweging voor de mensenrechten heeft de progressieve bisschop Pedro Casaldaliga onder scheiden voor zijn strijd voor de mensenrechten in Brazilië. Pedro Casaldaliga De in Spanje geboren Casal daliga, bisschop van Sao Fe lix, is bekend om zijn betrok kenheid bij het lot van de ar men, zijn werk in de basisge meenschappen en zijn strijd voor de rechten van de land loze boeren en de Indianen. Hij behoort tot de bisschoppen die op een 'zwarte lijst' van rechtse doodseskaders staan. Zijn steun aan het sandinisti- sche bewind in Nicaragua, zijn pleidooi voor afschaffing van het verplichte priesterce libaat en zijn kritiek op het functioneren van de nuntiatu ren hebben Casaldaliga in conflict gebracht met het Va ticaan. In 1988 vermaande de leiding van de kerk hem zich aan de rooms-katholieke leer te houden en zich niet te be moeien met andere bisdom men. De onderscheiding wordt Ca saldaliga uitgereikt tijdens de openingsvergadering van de assemblee van mensenrech tenbewegingen die begin fe bruari in Sao Paulo wordt ge houden. Behalve Casaldaliga zullen dan vier anderen wor den onderscheiden, onder wie een leider van de Yanomani- indianen in het Amazonege bied en de vakbondsleidster Maria Aparecida. Armeniërs voor Kerstfeest bijeen Catholicos Garegin (links), een Armeense leider, werd deze week in Teheran door Armeense kinderen en de Armeense aartsbisschop Ardak Manukian (midden) welkom geheten bij zijn aan komst op de luchthaven van Teheran. Garegin woont morgen de viering van het kerstfeest bij dat de Armeense christenen traditiegetrouw vieren op 6 januari. De jaarwisseling biedt ook een goede gelegen heid om voor het onder wijs eens na te gaan wel ke „beste wensen" men elkaar zou kunnen mee geven. Wensen voor de nieuwe bewindslieden en voor hun medewerkers in de eerste plaats. Verder ook voor het onderwijs in het algemeen en voor de werkers erin en eraan in het bijzonder. En, last but not least, natuurlijk ook voor de vele jonge men sen, die er een belangrij ke periode van hun leven in doorbrengen. „Er moet rust komen in het onderwijs", hoort men steeds vaker zeggen. Bete kent dit, dat er enige tijd niets meer moet verande ren9 Zo sterk zou ik het niet willen zeggen. Er moet be slist nog wel het een en an der gebeuren, met name in het voortgezet onderwijs, en dan in het bijzonder in de eerste fase waar een goede regeling van de basisvor ming dringend gewenst is. Daarnaast vraagt het vraag stuk van het ongehoord groot aantal drop-outs en zittenblijvers dringend om een oplossing. Wanneer ik toch mee zou willen pleiten voor rust, bedoel ik daar mee: 1. Dat die voorgenomen ver anderingen nu eens niet ge paard gaan met allerlei ge mor in het onderwijsveld omdat alles weer uit een te krappe beurs moet of op een manier die vele onderwijs gevenden frustreert. Dit vraagt een goede kennis van de praktijk van het onder wijs bij met name de be windslieden er> het departe ment, alsook begrip bij de onderwijsorganisaties (en soms ook wat minder opge klopte „verontwaardiging" als men niet alles gekregen heeft wat men wenste!). 2. Dat de mensen in het on derwijs nu eens echt mer ken, dat onderwijs een hoge prioriteit heeft in de Neder landse politiek. Dat het ook werkelijk een hoeksteen van het beleid is. Dat het een terrein is waar veel mensen met plezier hun werk kunnen doen. (Nu dreigt er in allerlei sectoren een groot tekort aan lera ren!). Y erdraagzaamheid Wij hebben een uniek stelsel van openbaar en bijzonder onderwijs, waarvan de ge lijkberechtiging grondwette lijk is vastgelegd. Mijn vol gende wens is niet alleen dat dit in het komende decen nium zo mag blijven, maar dat dit van alle kanten ook van harte gaat. De politieke situatie van nu is een heel andere dan die van 1917, toen die gelijkberechtiging tot stand kwam. Toen waren de confessionele partijen in ons land in de meerderheid. Nu is dat andersom. En daarom zijn er thans helaas nog steeds mensen in het onderwijs en in de politiek die vinden dat deze „macht" moet worden gebruikt om het openbaar onderwijs weer een voorkeurspositie te verlenen. Ik meen te weten dat de huidige bewindslie den daaraan niet mee zullen werken en wens hun daarbij sterkte toe met betrekking tot een deel van hun achter ban. Ik denk dat ook zij van merling zijn, dat we onze energie in het onderwijs be ter voor wat anders kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld om zowel dat pluriforme bijzon der onderwijs als dat open baar onderwijs met zijn ei gen doelstelling, zoveel mo gelijk aan hun doel te laten beantwoorden, namelijk dat het geen „grijze" scholen worden, die steeds meer op elkaar gaan lijken en slechts door de trend in beweging zijn te krijgen. Maar scholen die heel bewust hun eigen beleid voeren voor een ge loofwaardige identiteit. Daarvoor is veel verdraag zaamheid nodig en een scherp oog voor de geest van de tijd. Vrije scholen Er is een algemeen streven bij de overheid om meer aan de scholen zelf over te laten. Althans zo heet het. Tegelij kertijd wil die overheid wat de zogenaamde kwaliteit van het onderwijs betreft haar greep op de scholen toch eerder groter maken. En dan bedoel ik niet alleen de plannen met betrekking tot de eindtermen, die nu grotendeels van de baan zijn, maar vooral het steeds maar weer pousseren van een onderwijsfilosofie die scholen in dienst moet stel len van onze economie. Men merkt dat ook bijvoor beeld als de overheid niet ophoudt grootschaligheid in het onderwijs te propageren, eerst in het hoger beroeps onderwijs, toen in het mid delbaar oeroepsonderwijs en straks ook voor de scholen die basisvorming moeten ge ven. En zulks dan vaak bui ten de parlementaire contro le om, op een heel listige manier: je gooit als departe ment een worst uit naar de scholen (en vooral naar de directies!) en ze buitelen over elkaar heen om vooral maar niets van de zoge naamde voordelen te mis sen! Zo hoor je vanuit Zoe- termeer nu bijvoorbeeld roe pen dat de scholen voor vwo/avo/lbo straks gemid deld 750 leerlingen groot „zullen" zijn. Zo moet het dus niet. Mijn wens is, als men de scholen meer vrij wil laten, laat men dat dan ook werkelijk doen en niet stiekem weer een nieuwe trend in de plannen stoppen die men op een slimme ma nier presenteert. Vrij onder wijs betekent dat elke school echt zijn eigen beleid kan door drs. K. de Jong Ozn. maken. Vrij onderwijs bete kent ook pluriform en veel vormig onderwijs! De leerlingen wens ik leer meesters toe, die vooral cul tuurdragers zijn, dat wil zeg gen mensen die echt iets te vertellen hebben. Mensen ook die duidelijk zijn, niet vanuit de hoogte, maar met gezag omdat ze werkelijk iets te zeggen hebben. Die oog hebben voor het unieke in elke leerling en steeds maar weer een goed even wicht weten aan te brengen tussen die drie steeds terug kerende componenten in het onderwijs: persoonlijke ont plooiing, sociale vorming en beroepsopleiding. En ten slotte hoop ik dat in dat on derwijs altijd centraal mag staan de relatie tussen leer ling en leraar. Want alleen dan kan er iets goed uit groeien, ook in de jaren ne gentig. !Jit Snoepreisje kamerleden »J' •rier KAMERVOORZITTER Deetman kondigde deze wdgn dens de traditionele nieuwjaarsreceptie van de Tweeifchei mer aan, dat rond de zomer een nota over staatkundijijze! stuurlijke en staatsrechtelijke vernieuwingen het li<pt 1 zien. Een nobel streven dat gesteund moet worden, w^enl en ander moet leiden tot een meer democratisch gehaf^ ons staatsbestel. prb WEINIGEN zullen echter op de hoogte zijn van het vp la men het komend jaar ook twee kamerdelegaties te lat» zen naar de Verenigde Staten en de Sovjetunie. Zij v geacht thuis te komen met de nodige know-how over 1 len en zeilen van de parlementen van beide grootmacl DaT uitje naar Moskou lijkt niet meer te worden d; snoepreisje, want de 'traditie' van een parlementaire cratie in de Sovjetunie is immers nog maar enkele m; oud. Bovendien heeft de communistische partij van Gorbatsjov nog steeds de in de grondwet vastgelegd» de rol in het politieke leven en zijn andere partijen ni gestaan. Wat wij van de Sovjets kunnen leren is di komma nul. Het zou daarom verstandiger zijn vertegenwoordig» politieke bewegingen uit Oost-Europa uit te nodigen ol een kijkje in de keuken van het Binnenhof te gunn» politieke partijen in Hongarije, de DDR, Polen, Tsje» wakije en Roemenië staan immers aan het begin lange weg om in hun landen democratische systemer bouwen waarin wij al meer dan honderd jaar hebber vesteerd. Op die manier zouden onze belastingcenten heel wat***: besteed worden, terwijl onze volksvertegenwoordigef- vendien bij die gelegenheid desgewenst ook zouden k|ou informeren paar wat ze in Moskou hadden kunnen0UI over de .traditie van de parlementaire democratie'. Ni^s^ mers. ,pr< Brieven graag kort an duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezo stukken te bekorten. Echt of onecht Elke generatie blijkt een ande re kijk op een Oude Meester te hebben. De Amerikaan Slive, kenner van Frans Hals (èn Ja cob van Ruisdael), dacht in 1974 dat er heden nog 222 ech te Frans Halsen over zouden zijn. Maar de Duitse kunsthis toricus Claus Grimm verklaart in zijn nog geen twee maanden geleden verschenen Frans- Halsmonografie nog maar 144 schilderijen als 'echt' en degra deert niet minder dan negen tig tot 'atelierwerk' of kopie naar verloren gegane origine len. Daar tegenover staan dan twaalf schilderijen die Slive verwierp, maar door Grimm erkend worden. „De schilde rijen in het Frans Halsmu seum zijn allemaal echt, even als de 77 doeken die in het ka der van een grote expositie te zien zullen zijn", aldus de Haarlemse museumdirecteur Snoep, maar zo simpel is het dus niet. Tenslotte: 'echte ver valsingen a la Van Meegerens Emmaüsgangers zijn extreme rariteiten. In de regel zijn de toeschrijvingen aan die of die meester betwistbaar. De reden hiervoor is wèl simpel: het is welhaast onmogelijk driehon derd of meer jaren ouderdom geloofwaardig na te bootsen. Daarom hebben de imitators van modern werk het heel wat makkelijker. Hans M. Cramer, DEN HAAG. CDA Alkemade In het verslag van de CDA- vergadering Alkemade, in de krant van 15 december jl., stond heel summier wat er nou precies aan de hand is met de kieslijst. Voorheen zaten drie katholieken uit Oud Ade en Rijpwetering in de gemeen teraad van Alkemade, eerlijk verdeeld naar het aantal stem men bij de raadsverkiezingen. In 1986 stonden er nog twee op de lijst, van wie Jac v.d. Bosch op de achtste plaats (dus laag ste verkiesbaar). Een bestuur moet weten dat je dan gewipt wordt door de Veenders. Dat gebeurde dus. Nu staat Job Duivenvoorde als laatste op de wipplaats en is het over en uit voor de katholieke vertegen woordiging in het CDA >ro kleine kernen. Op die jur deringen zijn 47 Veend»^ vijf of zes Rippers aan dus kun je als kleine niets gedaan krijgen. aa Wat nu te doen? Eeniaa CDA kleine kernen paitin richten? Vindt het ho stuur niet goed! Dus een natief! Samen met dieB" die katholieke afvaardigil de kleine kernen belaB vinden zullen we een™" moeten maken. Nu sU een totaal onbekende op?^' vijf en op plaats vier eeifon dersvrouw die één keeriee fractievergadering is ge*et Trouwens, Dorpsraad vaJan Ade waar bent u? KcPn voor de kleine kernen. P}.ei ren: postbus 16 in RijpDn ring. Jac v.d. Bosch, n RIJPWETEfel Eigen doelpunt too Zeer uitvoerig wordt i*et krant van 23 decembr- 'nieuwe Leidato sportv zing' gehekeld. De redact argumenteert dat een iil ogen goede traditie, nai dat de Leidato Sleutels een Leidenaar of een 1 vereniging gaan, met het we reglement is wegge\ Zij besluit de bijdrage „De gemeente Leiden het voor het eerst sinds tig jaar zonder spor sportvrouw of sportclub len. Het einde van een i traditie. Jammer". De waarheid is echter het verleden de jury vo vrij was in haar verk van sportman, sportvroi sportploeg. Er bestond enkel reglement. Met ij van 1989 is er echter wi reglement. Het eerste a over de werkwijze van di luidt: „De Leidato SI kunnen alleen worden kend aan een Leidse v, man of ploeg". Voor het eerst is er dus 2 heid over de woonplaat! de winnaar. Ook voor d< ste keer zal deze hoof wórden uitgereikt doo burgemeester van Leiden Kan dat duidelijker? Uitgave- Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers). Kantoor; Apothekersdijk-34, Leiden. Telefoon: 071 - 122 244. Postadres, postbus 11, 2300 AA Leiden. Abonnee service Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m tr van 8.30 tot 17.00 u Nabezorging Telefoon. 071 - 122 248 van ma t/m vr van 18 00 tot 19 00 u. op za van 14.00 tot 15 00 i Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-giroki per maand f. 24,85 per maand t 2 per kwartaal f 74,10 per kwartaal f. 7 per jaar f. 284,50 per jaar f 28 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswij 070 - 3902 702. AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 2