„Eng om zoveel macht te hebben" rb Proef met snelle aanpak verkeersovertredingen Volk verdient niet voorgelogert te worden door zijn regeerders Politiek Partij Parlement MR. M.R. WIJNHOLT NAAR ANTILLEN: BINNENLAND CeidoaQowuvnt DONDERDAG 4 JANUARI 1990 PAGINflT] (giscl jt or e int DEN HAAG „Ik veron derstel dat u mij niet tot president heeft gekozen om u voor te liegen". Dit zei Vaclav Havel deze week in zijn nieuwjaars boodschap tot het Tsjecho- slowaakse volk. Hij ver klaarde dat zijn voorgan gers jarenlang wèl stelsel matig hadden gelogen, met name over de toe stand van de economie. Havel is niet van plan die traditie voort te zetten. „De waarheid is dat het slecht gaat met ons land". Het is te hopen dat de Neder landse minister Hans van den Broek deze uitspraken van Havel ook gehoord heeft. Mis schien dat ook hij dan einde lijk inziet dat een volk het niet verdient voorgelogen te wor den door zijn regeerders. Ook niet als het zogeheten leugen- tjes-om-bestwil betreft. Want wie is een minister dat hij mag uitmaken wat een volk wel of niet mag weten? Oud-minister en vice-premier Gijs van Aar- denne kan daarvan mee pra ten; zijn „leugens-om-bestwil" in de RSV-affaire kostten hem de politieke kop. Vooralsnog lijkt Van den Broek echter niets geleerd te hebben. Vorige week vrijdag, in het tv-programma NOS- laat, herhaalde hij glashard zijn bewering dat hij Vaclav Havel, toen deze in 1986 de Erasmusprijs had gekregen, niet de mond had willen snoe ren. Nee, hij had het alleen maar „staatsrechtelijk oniuist" geacht dat er een „politiek ge tinte" dankrede van Havel zou worden uitgesproken op een bijeenkomst met koningin Beatrix. Een uiterst merkwaardige be wering. Immers, eveneens in het najaar van 1986 werd de Zuidafrikaanse predikant dr. Allan Boesak officiëel ontvan gen op Huis ten Bosch. Boesak, één van de leiders van het UDF (Verenigd Democratisch Front), was van plan, zo had hij tevoren aangekondigd, met koningin Beatrix te praten over de politieke situatie in Zuid-Afrika. Waarom mocht de vorstin wel weten wat Al lan Boesak dacht van Zuid- Afrika en niet wat Vaclav Ha vel vond van Tsjechoslowa- Erasmus De Erasmusprijs wordt jaar lijks toegekend aan personen of instellingen die een voor Europa belangrijke prestatie hebben geleverd op cultureel, sociaal of sociaal-wetenschap pelijk terrein. In 1986 wilde het bestuur van de Stichting Praemium Erasmianum de Tsjechoslowaakse oppositiebe weging Charta '77 met de prijs begiftigen, als een eerbetoon aan de strijd voor de mensen rechten in Oost-Europa. Omdat prins Bernhard regent is van de Stichting en in die functie de Erasmusprijs uit reikt en omdat de koningin daar altijd bij aanwezig is, werd contact opgenomen met het kabinet. Zo kreeg minister Van den Broek de gelegenheid binnenskamers bezwaar te maken tegen de uitverkiezing van Charta '77. Daardoor zou de Erasmusprijs een te politiek karakter krijgen, vond de be windsman. Men kon de priis beter geven aan een woord voerder van de beweging, bij voorkeur de schrijver Vaclav Havel. Dat paste toch ook veel beter in de traditie van de Erasmusprijs... De stichting ging akkoord. Maar daarmee waren de moei lijkheden voor de minister niet voorbij. Integendeel. Ha vel, die Tsjechoslowakije niet wilde verlaten, stuurde de dankrede op die hij na de prijsuitreiking wilde laten uit spreken door een in Zweden wonende landgenoot en geest verwant. Al lezende schrok Hans van den Broek zich een hoedje. Want wat had die dek selse Havel neergeschreven? Dat de Erasmusprijs niet aan hemzelf toekwam maar aan Charta '77! En ook maakte hij een paar minder vleiende op merkingen aan het adres van de communistische machtheb bers in zijn land. „Oeioei!" dacht Van den Broek. Dat zou ongetwijfeld gedonder geven met Praag. Opnieuw trok de minister erop uit. De gewraakte passages moesten uit de dankrede van I de Havel geschrapt worden ofp stl ders zouden prins en konirr^rv niet van de partij kunnen f J Havel weigerde echter pdP 0,1 nent. Toen bedacht het kj net (premier Lubbers?) dat prijsuitreiking maar in twe^ moest geschieden. Op het tW ste deel zou Havels verteg^" woordiger een a-politiek dB kwoordje kunnen spreken.^ het vertrek van prins Be hard en koningin Beatrix i dan een toneelstuk van Ha worden opgevoerd en zou gehele dankrede van de sch ver uitgesproken kunnen Loer Wederom ging Praemi Erasmianum overstag. Mn oi helaas voor de minister hao pers lucht van de zaak get gen. En vervolgens zag f-B VVD, die in die tijd loerde v elke gelegenheid om 'gLt>. broer' CDA in de problen te brengen, haar kans schf" om de christen-democratisKïn minister Van den Broek j va de schandpaal te nagelen. (SCh liberaal Bolkestein riep de j windsman ter verantwoorq-- in de Tweede Kamer. Omdat Hans van den BriS buitenslands vertoefde, \tar( scheen Ruud Lubbers, als i nister van buitenlandse zajedr ad interim. Het werd niet een paald een glanzend optreiling van de premier. Bestookt dvar een meerderheid van Pvi Tc PSP en VVD moest hij toèrar ven dat de door het depap n ment van buitenlandse zawoc opgestelde en door hem vmres gelezen antwoorden op de ticisl gen van Bolkestein niet gehen in overeenstemming waalee met de werkelijkheid. !rus Er bleek wel degelijk een \lere over Charta '77 te zijn uitur sproken en er was ook ind b< daad een poging ondernon IJ: verandering te brengen in' D! tekst van Havel. Uiteindest e erkende Lubbers ruiterlijk ree: er „iets scheef" zat in de wrom waarop de regering de zoko: van de Erasmusprijs had ae ei, gepakt. Lubbers beloofde nogmiOoj met de Stichting Praemheb Erasmianum te gaan pralizei Mocht het bestuur dan met reei dere suggesties komen, t ai zou het kabinet zich daar zitei welwillend tegenover ops vo len. Kennelijk is dat niet i vj beurd. De prijsuitreiking tpre liep precies zo als de regecn met de stichting was overeSys: gekomen. Van den Broek lèn dus alsnog te triomferen. £rk vrees voor een vertroebekht: van de relaties met Tsjechos dr wakije zegevierde over in grondrecht op vrije meninWi, uiting. igin Koot Bie Hit Maar wie het laatst lacht, la het best. Vaclav Havel eo"' nota bene zeven maanden reP leden nog in de gevangenis ee vanwege zijn dissidente h® ding, werd de belangriilr kandidaat voor het presid^rSl schap van zijn land. Het duo Koot Bie, dat wel va| fungeert als het geweten ie de natie, eiste publiekelijk nog aftreden van Van den Brona De minister zou - ook volgspr zijn eigen maatstaven - elle meer te handhaven zijn. ]wc mers, door zijn toedoen zijncij: betrekkingen met de niei£ regering in Praag bij voorlyer getroubleerd! tef Maar gelukkig voor Van «hte Broek had het CDA inmidd van coalitiepartner gewisse De PvdA, die bijna twaalf j aan de kant had gestaan, vc de er niets voor haar herwi nen regeringsverantwoor lijkheid weer op het spell zetten door problemen te gr maken met één van de belal rijkste leden van het CDA.J daarmee was kennelijk voor alle andere fracties i Tweede Kamer de eraf. EAT] Het tv-optreden van Van <|NE ijf minister op gespannen stonden met hetgeen prem Lubbers namens hem had j. zegd in 1986, herinnerde niemand of wenste niem2 zich te herinneren. Of schien speelde het een rol I Bolkestein - en met hem i andere parlementariërs wintersport is. Deze week werden de resul ten bekend gemaakt van i onderzoek naar de menl van het volk over de Twej Kamer. Dat viel niet mee. gemiddelde Nederlander schouwt de gemiddelde pal mentariër vooral als 2 schijnheilig en alleen in dea gen invloed geïnteresseerd! mand. Nog even en de Netf landse democratie kan voorbeeld nemen aan de nier waarop in Tsjechoslot kije en Roemenië politg wordt bedreven. nde RIK IN T HO-iori )OF :L AÜ Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen 1^ ^l en 15.00 uur. telefoon 071-12.22.48 en uw krant wordt nog dezelfde avtallc nabezorgd. dit Politiecursus tegen computercriminaliteit DEN HAAG De politiekorpsen van Den Haag en Amsterdam en de rijkspo litie district Nijmegen laten vanaf 1 april elk vier of vijf politiemensen een speciale (proef)cursus voor de bestrij ding van de zogenaamde computercri minaliteit volgen. Het is de bedoeling dat over twee jaar aan de recherche school in Zutphen een speciale opleiding op dit terrein wordt gestart. Algemeen inspecteur van het Korps Rijkspolitie, generaal W. Frackers, vindt dat de „opleidingsinspanning" van de Nederlandse politie de komende ja ren moet worden verdubbeld. Hij noem de dat vandaag in zijn nieuwjaarstoe spraak geen luxe mahr een noodzaak in een veranderende samenleving. Politie - assistenten treden in vaste dienst HELMOND De Helmondse politie heeft vandaag zeven 'politie-assistenten' aange steld. Ze krijgen een vast dienstverband. De politie-assistenten worden na een opleiding van drie maanden ingezet bij de uitoefening van alle politietaken, zij het dat ze zich al leen bezig houden met eenvoudige zaken. Omdat de politie-assistenten minder verdie nen dan de gewone agenten beschikt het Helmondse korps binnenkort over meer mensen voor hetzelfde geld, aldus een zegs man/Bovendien is het zo dat de reguliere agenten, die over meer ervaring beschik ken, zich voortaan bezig kunnen houden met meer ingewikkelde zaken. De politie bond ACP noemt de aanstelling in Helmond een zorgelijke ontwikkeling. Benelux denkt aan invoering visum-sticker DEN HAAG De drie Beneluxlanden overleg gen over het invoeren van een visum-sticker, die in de plaats moet komen van het gebrui kelijke stempel. Een sticker die in het pas poort wordt geplakt is moeilijker te vervalsen dan een stempel. Ver schillende Oosteuropese landen, waaronder Hongarije en Bulgarije, gebruiken reeds derge lijke stickers. Bejaarde richt ravage aan in winkelcentrum CAPELLE A/D IJSSEL Een 80- jarige inwoonster van Capelle aan den IJssel heeft gisteren in haar woonplaats een ware ravage aange richt met haar auto. De vrouw wil de voor een winkelcentrum parke ren, maar gebruikte hierbij haar gaspedaal in plaats van de rem. Na een geparkeerde auto te hebben ge ramd en vier fietsenrekken omver te hebben gereden verbrijzelde de auto de ruit van een kledingzaak en kwam via een stenen pui mid den in de winkel tot stilstand. De vrouw kwam met de schrik vrij. Hoewel haar rijbewijs tot 1991 gel dig is, verklaarde zij niet meer ach ter het stuur te zullen stappen. CRI ontkent toename drugssmokkel naar BRD DEN HAAG De Centrale Recherche Informatiedienst (CRI) in Den Haag ont kent dat er sprake is van een forse toena me van drugssmokkel vanuit Nederland naar de Bondsrepubliek. De CRI-woord- voerder noemde gisteren berichten van die strekking „pure onzin". Cijfers van het Bundeskriminalamt weerspreken dat er sprake is van een toename, aldus de CRI. In de BRD werden in de eerste elf maanden van 1989 in totaal 79 kilo heroï ne, 178 kilo cocaïne, 8600 kilo hasj, 78 kilo marihuana en 20 kilo amfetaminen inbe- slaggenomen. Het Nederlandse aandeel bedroeg respectievelijk 10 procent, zes procent, vijf procent, 12,5 procent en 72 procent. Die getallen houden volgens de CRI in dat er geen sprake is van toename. SUSKE EN WISKE DE BEZETEN BEZITTER UTRECHT Een bekeu ring wegens te snel rijden of negeren van een rood licht zal vanaf medio 1992 nergens in ons land meer straffeloos in de prullen mand kunnen worden ge gooid. Dan treedt de door Tweede en Eerste Kamer aanvaarde 'wet-Mulder' in werking voor een snellere en efficiëntere afhande ling van verkeersovertre dingen. In Utrecht gaat binnenkort een proef met het nieuwe systeem van start. Automobilisten en andere weggebruikers die op de bon gaan, zullen straks de bekeu ring hoe dan ook moeten beta len. Justitie legt, uiteraard als het overtuigend bewijs gele verd is, desnoods beslag op bank- en girorekening, loon of uitkering als er na een aanma ning niet betaald wordt. In het laatste geval wordt het oor spronkelijke bedrag nog eens verhoogd met 50 procent met een minimum van 25 gulden. De automobilist moet altijd eerst betalen. Later kan hij, als hij meent vrijuit te gaan, een procedure voor de kanton rechter starten. Om met die 'geautomatiseerde afdoening' ervaring op te doen heeft Justitie het arrondisse ment Utrecht aangewezen als proefgebied. „We zullen", zegt een woord voerder van de politie, „in Utrecht voortaan alles uit de kast halen om in twijfelgeval len de werkelijke dader van het verkeersdelict te achterha len. Vroeger kregen we van een kentekenhouder de ge bruikelijk antwoordkaart wel eens terug met de opmerking dat iemand anders, zelfs een 'tante uit Amerika', de wagen had bestuurd. We lieten het er dan wel eens bij zitten. Nu gaan we naar de kenteken houder toe. Die zal dan glas helder moeten aantonen dat hij niet gereden heeft. Daarbij moet dan wel de werkelijke bestuurder boven water ko men". DEN HAAG Op de achtste verdieping van het paleis van justitie in Den Haag hangen de portret ten van zijn achttien voor gangers. Achttien heren, die hun uiterste best doen er zo edelachtbaar moge lijk uit te zien. Nog twee weken, dan hangt het por tret van mr.dr. Meindert Rutgert Wijnholt erbij. De president van de Haagse rechtbank neemt afscheid. Hij zet zijn loopbaan voort op de Antillen en zal mi nisters en staatssecretaris sen niet langer lastig val len als zij de rechtszeker heid uit het oog verliezen. Op 26 januari hemen mr. Wijnholt en zijn vrouw de boot naar Willemstad, Curagao. Hij wordt daar president van het gemeenschappelijke Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba. Een leuke baan, daar niet van, eerbied waardige functie ook, maar ju ridisch gezien toch nét iets minder eerbiedwaardig dan zijn huidige functie. Het is dan ook, zo bekent Wijnholt on middellijk, vooral de locatie die hem aanlokt. „Nou ja, de zon, de temperatuur en niet te vergeten het cosmopolitisch karakter van de Antillen; er zijn daar enorm veel interna tionale contacten, vooral met de Verenigde Staten en Vene- Hit Mr. Wijnholt (zestig jaar, aima bel en bedachtzaam) is, of hij het nu leuk vindt of niet, de rechter van de harmonisatie wet. Dat is zijn hit. In de eer ste plaats omdat hij toen, au gustus 1988, een wet van mi nister Deetman buiten wer king stelde waarvan eigenlijk iedereen vond dat-ie ook wer kelijk niet door de beugel kon. En in de tweede plaats omdat hij met een juridisch novum op de proppen kwam door de harmonisatiewet (die studen ten trof die na hun hbo-oplei- ding aan een universiteit wa ren. gaan studeren) te toetsen en wel aan het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlan den. Wetten toetsen is hele maal niet de bedoeling, zo luidde de opvatting voordien, en van het Statuut hadden ju risten al jarenlang niet meer gehoord. Maar Wijnholt brak met het beginsel dat de wet 'onschendbaar' is.en de rechter het toetsen ervan overlaat aan het parlement (terug te voeren tot 'de scheiding der machten' van Montesquieu). Het Statuut, dat de verhouding tussen de Koninkrijksdelen regelt, ver plicht de staat tot het waarbor gen van de 'rechtszekerheid' en dat, zo oordeelde Wijnholt, had Deetman verzuimd. Het vonnis van Wijnholt ver oorzaakte enorme opschud ding, in het bijzonder onder juristen en politici. De leden van de Eerste en Tweede Ka mer voelden zich in hun hemd gezet; zij moesten toegeven dat ze een ondeugdelijke wet had den laten passeren, louter en alleen vanwege de politieke druk die de minister had uit geoefend. Schuldbewust riep het CDA-kamerlid Lansink dat de minister niet in beroep moest gaan: de rechter had ge lijk, die studenten mochten niet opeens hun beurs verlie zen. Maar zijn collega Van den Burg, meer geïnteresseerd in staatsrecht dan in studenten, zag de bui al hangen; straks zou de rechter alle wetten bui ten werking kunnen stellen! Dat kon toch niet de bedoeling zijn in ons bestel. „Een zomer zotheid van een prima donna", zo noemde hij in onze krant de uitspraak van Wijnholt en hij kreeg zijn zin: de minister ging in beroep en won. De Hoge Raad bepaalde dat nationale wetten niet aan het Statuut ge toetst mogen worden. „Ja, het was een aardige zaak", zegt Wijnholt nu, „een heel aardige zaak". Het boeide hem altijd al, de relatie tussen bestuur en rechterlijke macht, en als president van de Haagse rechtbank, waar alle kort ge dingen tegen de staat dienen, kon hij zijn hart ophalen. In de negen jaar die hij in Den Haag heeft gezeten, deed hij uitspraken over de tarieven van medisch specialisten, over stakingen van ambtenaren, over vangstbeperkingen voor Katwijkse vissers, over de per soneelssterkte in het speciaal onderwijs, over kruisraketten en over wat al niet. Altijd ging het dan om de vraag of de overheid onrechtmatig gehan deld had en in het merendeel van de gevallen vond Wijnholt van niet. Dat betekende niet dat hij het eens was met het betreffende regeringsbeleid, hij constateerde slechts, dat het in juridische zin niet onrecht matig was. Voor een jurist was het het neusje van de zalm: opereren onder tijdsdruk, op het scherp van de snede. „Er zijn mensen, uh... niet weinig eigenlijk, die deze functie de mooiste vinden die binnen de rechterlijke macht te bereiken is. Daar zit wat in", zegt hij. Falen Op het papier van Montes quieu zag het er allemaal zo mooi uit: de regering zou wet ten uitvaardigen, het parle ment zou ze toetsen en de rechter zou toezien op de nale ving ervan. En zo ging het ook jarenlang in Nederland. Maar nu? Ambtenaren maken wet ten, ministers zetten hun handtekening eronder en de meerderheid van het parle ment stemt er mee in, al dan niet onder verwijzing naar een regeerakkoord. Wijnholt is niet de enige die dat signa leert. Dr. F. Bruinsma deed dat ook al, in zijn proefschrift over de Hoge Raad - waarvan Wijnholt lid is geweest -. En de hoogleraar staatsrecht en senator J. Vis zei over de har monisatiewet: „Er zijn hooguit vijf Eerste-Kamerleden die er iets van begrijpen, alle overige zeventig blijven voor de zeker heid maar hangen in de ver trouwde opvattingen. Het komt van de regering, dus het is verdacht, denkt de oppositie. Of, bij de regeringspartijen: het komt van de regering, dus het zal wel goed zijn". Het is dit falen van het parle ment dat Wijnholt ertoe brengt te pleiten voor de toet sing van wetten aan de grond wet door een juridisch orgaan. Mr. M.R. Wijnholt: „Verantwoordelijkheid nemen trekt me aan „Zo'n systeem is mooier dan het huidige, omdat dan de rechtsvraag behandeld wordt door mensen die zich niet, zo als politici nu, laten leiden door niet-juridische overwe gingen. Ik begrijp de tegenzin wel, het gaat nou eenmaal om historisch vertrouwde, dierba re dingen, maar het is echt niet meer reëel om er aan vast te houden. De zaak is al aan het schuiven. We toetsen onze nationale wetgeving intussen al lang aan de Europese, dus waarom niet aan onze eigen grondwet?" Mr. Wijnholt heeft aan de hand van de klachten van burgers een onthullend beeld gekregen van onze vaderland se bureaucratie. Hij zag hoe de overheid vissers enerzijds via investeringspremies subsi dieerde en anderzijds via vangstbeperkingen aan de ket ting legde. Hii maakte mee hoe iri een zaak de staat vertegen woordigd werd door ambtena ren van het ministerie van verkeer en waterstaat terwijl de eisende partij bestond uit een stichting of vereniging die door een ander departement FOTO: SP werd gesubsidieerd. En hij werd geconfronteerd met de niet aflatende stroom van in structies die de overheid over de samenleving uitgiet. „De departementen verspreiden te veel wetten, circulaires en richtlijnen. Ze zijn eenvoudig door hun massaliteit niet te volgen en dus niet na te leven. En als je ze al kent, dan zijn ze nog door hun gedetailleerd heid niet overtuigend. Ze on dergraven het gezag van de wet. De overheid zou geen wetten moeten uitvaardigen zonder na te gaan of ze ook uitgevoerd kunnen worden". Boeven Op de Antillen zal Wijnholt, als president van het Hof van Justitie, misschien ook strafza ken gaan behandelen. Hij deed dat achttien jaar voor het laatst toen hij rechter was in Amsterdam, toen hij in plaats van eisers in kort geding nog beklaagde boeven voor zich zag. „Boeven? Dat mag u hier helemaal niet zeggen, anders vliegt men u naar de keel hoor. Verdachten zijn het". Hij zal de kort gedingen wel mis sen, zegt Wijnholt, maar de andere zaken toch ook, als vanouds, met „veel ambitie" behandelen. Besliste hij in Den Haag over de medicijnknaak („niet onrechtmatig"), in Wil lemstad zal hij mogelijk moeten beslissen over de vraag of en voor hoe lang mensen de cel in moeten. Weet hij wat dat betekent? Zag hij ooit een cel van bin nen? „Laatst nog, toen ik Mas- son hoorde in het huis van be waring in Scheveningen. Nou, daar word je niet vrolijk van. Toch is het bij ons minder de primerend dan bijvoorbeeld in Mexico, waar ik ook eens een gevangenis bezocht heb. Dat kun je je niet somber genoeg voorstellen. Heel beklem mend. Wat dat betreft is de si tuatie op de Antillen natuur lijk voorbeeldig, als je het ver gelijkt met de landen in de omgeving daar. Wel hebben sommigen zorgen over Sint Maarten. Ik heb vernomen dat de omstandigheden in de cel len daar niet al te best ziin en ik zal daar zeker gaan kijken". Een goede rechter, zegt mr. Wijnholt, moet een beslisser zijn, meer nog dan een jurist. „Er zijn hele goede weten schappers, die toch geen goede rechters zijn, omdat ze niet durven beslissen". Zelf durft Wijnholt dat wel. „Verant woordelijkheid nemen trekt me aan", zegt hij. De CDA'er Van den Burg verweet hem zelfs wat al te zeer door de macht te worden aantrokken. „We kennen allemaal meneer Wijnholt", aldus Van den Burg snerend. „Die heeft een hele boeiende carrière achter de rug. Te beginnen in Suriname, waar hij op het Surinaamse strafrecht is gepromoveerd. Daarna heeft hij een paar jaar in de Hoge Raad gezeten. Daar had-ie het niet zo naar z'n zin en toen is-ie president gewor den van de rechtbank in Den Haag. De mooisté plaats om als prima donna op te treden". Wijnholt kijkt neutraal. „Ik doe gewoon mijn werk", zegt hij. Houdt hij van macht? „Nee. Ik loop niet weg voor mijn verantwoordelijkheid, maar ik hou niet van de macht om de macht. Integendeel, ik vind het eng. Toen ik in 1983 de stakingen van de ambtena ren verbood, zag ik hoe in de loop van de dag de situatie weer normaal werd, hoe de vuilnis werd opgehaald en de postkantoren weer opengin gen, dat was indrukwekkend. Natuurlijk, het gaf een zekere voldoening om te zien dat de toestand zich herstelde, maar eigenlijk vond ik het vooral eng om te zien dat ik zoveel macht had". STEVO AKKERMAN qp dji 06imm nonunion thuis (c) Standaard Ultfleverl|/Wavery Pr

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 4