Nieuwe kansen RK kerk in Roemenië
EeicbcSotwmtt
kerk
wereld
VS onderzoek of contra's
nonnen hebben gedood
1989 rampjaar voor Amerikaanse tv-predikanten
Achter de Oeral leven kernen van jonge christenen
CckLeSouomv
"J
n\
1
-1€B
«T £cidócSou/ta/rit
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
DONDERDAG 4 JANUARI 1990 PAGlNJsJ
Gereformeerde Bond: Gods hand in Oost-Europa
ZEIST Dwars door de ontplooiing van verborgen krachten
en de uitbarsting van innerlijke vrijheidsdrift van mensen zien
wij Gods hand 'in de ontwikkelingen in Oost-Europa. Deze
boodschap verkondigde voorzitter ds. C. van den Bergh giste
ren in Zeist tijdens de jaarlijkse predikantenconferentie van de
Gereformeerde Bond, de rechtervleugel in de Nederlandse
Hervormde Kerk.
'Gewogen en te licht bevonden' heeft de hand Gods geschre
ven op de muren van de communistische bolwerken. Dezelfde
hand heeft volgens de Bondsvoorzitter het IJzeren Gordijn aan
flarden gescheurd en de kerk onder het „nietsontziende com
munistische bewind" gespaard.
De Oostduitse gast op de predikantenconferentie, dr. J. Drech-
sel, dacht daar anders over. „We leven niet meer in de tijd van
het Oude Testament en moeten dus oppassen al te snel verge
lijkingen te trekken met de tijd van toen. Er is in het verleden
met verwijzing naar de hand Gods veel leed aangericht", aldus
de secretaris van het 'Evangelisch-Kirchliches Gnadauer Ge-
meinschaftswerk', de Oostduitse evenknie van de Gerefor
meerde Bond. Drechsel wees op de nieuwe kansen voor evan
gelisatie in de DDR. Slechts 30 procent van de Oostduitsers be
hoort tot de kerk en onder hen bevinden zich volgens Drechsel
veel onbekeerde christenen. De politieke bemoeienis van de
Evangelische Kerk is volgens hem begrijpelijk, omdat kerkge
bouwen lange tijd de enige plek waren waar kritiek mogelijk
was. Maar hij hoopt wel dat de kerk dit „politieke mandaat" nu
snel zal teruggeven, omdat haar verkondigingstaak er onder
leed.
Vervloek de duisternis
niet, steek de kaars aan.
Chinees spreekwoord
BUKAREST Voor de
Rooms-Katholieke Kerk in
Roemenië, die onder het com
munistische bewind een semi-
legale status had, dagen er be
tere tijden. De apostolische
administrator van Bukarest,
hulpbisschop loan Robu, ver
wacht dat bij voorbeeld de be
perking van het aantal pries
terstudenten zal worden opge
heven.
Het 'statuut' dat de commu
nistische regering aan de
Rooms-Katholieke Kerk wil
de opdringen en dat nooit
door de kerk is geaccepteerd,
voorzag in de beperking van
het aantal bisdommen tot
twee: Bukarest en Alba Julia
in het Hongaarssprekende
deel van Roemenië. Het Vati-
caan mocht daar alleen bis
schoppen benoemen. De vier
andere rooms-katholieke bis
dommen (Iasi, Satu Mare,
Oradea en Timisoara) worden
op dit moment geleid dooi'
een 'ordinarius' die geen bis
schopswijding heeft ontvan
gen.
Wegens de onenigheid over
het statuut beschouwde het
bewind van Ceausescu de
Rooms-Katholieke Kerk offi
cieel als „buiten de wetten
staande". Elk band met „het
Vaticaan en buitenlandse zus
terkerken werd zo gemakke
lijk uitgelegd als een misdrijf
tegen de staat.
Robu vindt het „werkelijk ge
weldig, dat men zich eindelijk
vrij kan voelen". Hij is er bij
zonder blij mee dat hij nu vrij
contacten kan onderhouden
met paus Johannes Paulus II,
„die ons altijd zeer nabij was".
Buitenlandse waarnemers zijn
onder de indruk van de vitali
teit van de rooms-katholieke
parochies in Roemenië. Vele
priesters beperkten zich on
der het communistische
bewind niet tot de zielzorg,
maar hielpen ook vaak men
sen die dringend behoefte aan
geneeskundige hulp hadden.
Bovendien waren de paro
chies vaak de enige plaats
waar de katholieken binnen
de Hongaarse, Duitse en
Kroatische minderheden nog
enigszins hun eigen cultuur in
ere konden houden.
Radio Vaticana maakte giste
ren bekend dat de reizende
ambassadeur van het Vati
caan voor Oost-Europa, aarts
bisschop Francesco Colasuon-
no, sinds dinsdag in Roemenië
verblijft om zich op de hoogte
te stellen van de situatie van
de kerk na de val van Ceau
sescu. Colasuonno heeft Robu
namens de paus een geldbe
drag overhandigd.
Grieks-katholieken
De met Rome verbonden
Grieks-Katholieke Kerk in
Roemenië is weer legaal. De
Raad van het Front voor Na
tionale Redding heeft het de
creet ingetrokken van 2 de
cember 1948, waarbij de kerk
werd gedwongen op te gaan
in de orthodoxe Kerk. Ook
het decreet van 1949, dat het
verbod van elke activiteit
aanscherpte, is niet langer
geldig.
De Grieks-katholieke kerk
telde in 1948 ruim 1,5 miljoen
leden. Nadat een pseudo-sy-
node had besloten tot een fu
sie met de veel grotere Ortho
doxe Kerk, werden de zes
Grieks-Katholieke bisschop
pen gevangen gezet. Zij zijn
allen in gevangenschap ge
storven.
WASHINGTON De Vere
nigde Staten zullen de hulp
aan de Nicaraguaanse contra's
verminderen als blijkt dat zij
de daders zijn van de moord
op twee nonnen in Nicaragua.
Alhoewel de Amerikaanse re
gering niet uitsluit dat de door
haar gesteunde contra's de
dood van de vrouwen op hun
geweten hebben, houdt de
Amerikaanse regering overi
gens liever nog een slag om de
arm. „Alles wat wij op dit mo
ment kunnen zeggen, is dat we
niet weten wie verantwoorde
lijk is", aldus een woordvoer
der van het ministerie van
buitenlandse zaken. Volgens
hem heeft de sandinistische
regering van Nicaragua nog
geen enkel bewijs geleverd
voor haar beschuldiging dat de
nonnen zijn gedood bij een
aanval van de contra's.
Het gaat om de Amerikaanse
Maureen Courtney en de Nica
raguaanse Teresa Rosales. Zij
werden in het donker bescho
ten toen zij zich samen met en
kele andere geestelijken be
vonden op de weg tussen Siu-
na en Puerto Cabezas in het
noordoosten van Nicaragua.
Sommigen van hun metgezel
len liepen verwondingen op.
In een felle aanval op de VS
zei de Nicaraguaanse president
Daniel Ortega gisteren dat de misdaad omdat zij de contras Washington geeft de contra's
„Noordamerikaanse regering betaalt om deze misdaden te humanitaire hulp. Met het
verantwoordelijk is voor deze begaan". Congres is afgesproken dat de
de lijkkist van zuster Maureen
steun zal worden gestaakt als
de contra's offensieve acties
ondernemen.
Nederlandse Hervormde
Kerk
Beroepen te Odoorn-Valther-
mond (deelgem. Bethel) (her-
v.geref.) A.H. Drost, kandidaat
te Leiden, die dit beroep heeft
aangenomen.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Middelburg-Zuid
Th. van Stuijvenberg te Ter-
wolde de Vecht.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Emmen (part
time) mw.drs.J.C. IJkema-de
Koning, kand. en pastoraal
medewerker aldaar, die dit
beroep heeft aangenomen.
Beroepbaarstelling mw.
drs.J.C. IJkema-de Koning,
kand. en pastoraal medewer
ker te Emmen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt
Beroepen te IJmuiden J.
Borgdorff te Rotterdam-
Noord.
Aangenomen naar Nijmegen
drs. E. Brink, kandidaat te
Kampen, die bedankte voor
Baflo i.c.m. Warffum, voor Be
verwijk, voor Breda i.c.m.
Almkerk-Werkendam, voor
Ferwerd-Hallum, voor Frane-
ker-Sexbierum in samenwer
king met Arum, voor Hoek,
voor Musselkanaal-Valther-
mond, voor Surhuisterveen
i.c.m. Opende, voor Vlissin-
gen, voor
Vrouwenpolder, voor Zuid-
broek en voor Zuidwolde (Gr.).
NEW YORK Voor de
televisiepredikanten in
de Verenigde Staten was
1989 een rampjaar. In het
begin van de jaren tachtig
symboliseerden de Moral
Majority van Jerry Fal-
well, het Praise The
Lord-station van Jimmy
en Tammy Bakker en het
medisch centrum 'City of
Faith' van Oral Roberts
de macht van de televi
siepredikanten en de be
reidheid van de kijkers
om hen te steunen. Zij
zijn alle drie in 1989 ont
manteld.
Het slechtst liep het af met
Jimmy Bakker. Bakker moest
al in maart 1987 het door hem
opgerichte Praise The Lord
(Loof de Heer) verlaten, na
dat was onthuld dat hij een
verhouding met zijn secreta
resse had gehad. De televisie-
predikant, bij wie filmsterren,
topsporters en artiesten ooit
kind aan huis waren, werd in
oktober vorig jaar wegens
fraude en samenzwering ver
oordeeld tot 45 jaar gevange
nisstraf. Bovendien kreeg hij
een boete van ruim een mil
joen gulden. De aanklager
omschreef Bakker als een
„gewone crimineel", wiens
gedrag werd bepaald door
„hebzucht, egoïsme en
machtswellust".
Hond
De afgelopen jaren hebben de
kijkers kunnen zien, waar
voor zij hadden betaald. Dank
zij hun giften kon onder meer
de hond van de familie Bak
ker zich koesteren in een hok
met air-conditioning.
Falwell, die na de val van
Bakker diens televisiestation
korte tijd leidde, kondigde in
juni 1989 de opheffing van de
Moral Majority aan. „Het doel
van de Moral Majority was
om religieus rechts in bewe
ging te brengen. Onze missie
is voltooid", zo liet Falwell de
verzamelde kerknieuwsredac-
teuren in de Verenigde Staten
weten. De fel anti-communis
tische Moral Majority, die tien
jaar heeft bestaan en zich
heeft beijverd voor de terug
keer van traditionele waar
den in de Amerikaanse sa
menleving, droeg in 1980
mede bij aan de verkiezing
van Ronald Reagan tot presi
dent. Falwell wees erop dat
zijn organisatie de weg heeft
vrijgemaakt voor verscheide
ne behoudende organisaties,
zoals het 'Verband voor Tra
ditionele Waarden' en 'Be
zorgde Vrouwen voor Ameri
ka'.
Oral Roberts was vorig jaar
gedwongen zijn huis, het door
hem opgerichte medisch cen
trum en zijn school te verko
pen om zijn schuldeisers 50
miljoen gulden te kunnen be
talen. De sluiting van het me
disch centrum betekende dat
Roberts definitief af moest
zien van zijn grootse plan
voor de oprichting van drie
hogescholen waar studenten
hun studie geneeskunde,
tandheelkunde of rechten
zouden combineren met on
derricht in de christelijke
leer.
Roberts had een paar jaar ge
leden ook al met financiële
problemen te kampen. Hij liet
de kijkers toen weten, dat
„God hem zou komen halen",
als zij niet snel zestien miljoen
gulden op tafel zouden leggen.
Deze oproep had het door Ro
berts beoogde effect. Royale
giften van onder anderen een
eigenaar van een windhon
denrenbaan in Florida redden
hem voorlopig uit de zorgen.
Robert Schuller was in 1989
de best bekeken televisiepre
dikant. Hij verkocht zijn be
zinningscentrum op Hawaii
aan een vroegere minister
van financiën om een nieuw
centrum 'voor het gezinsle
ven' in Garden Grove in Cali-
fornië te kunnen bouwen. Dit
centrum naast Schullers 'gla
zen kathedraal' zal onder
meer scholen en een omvang
rijke postkamer herbergen.
Graham
Een van de pioniers van de
verkondiging van het evange
lie via de televisie, Billy Gra
ham, wist zich net als eerder
buiten het rumoer te houden.
Hij kreeg in oktober vorig
jaar een onderscheiding van
de stad Hollywood uitgereikt,
omdat hij door zijn optreden
in de media tot de bekendste
Amerikanen mag worden ge
rekend. De evangelist werd
speciaal geëerd voor zijn ra
diowerk. Ongeveer 840 radio
stations in heel de wereld
zenden wekelijks zijn pro
gramma 'Uur van de beslis
sing' uit.
Bescheiden sprak Graham bij
de plechtigheid de wens uit
dat zijn beroemdheid van
voorbijgaande aard zal zijn.
Hij hoopt dat iemand zich la
ter nog eens zou afvragen:
„Wie was toch Billy Graham,
waar was het hem om begon-
Runcie houdt
rapport op over
homoseksualiteit
LONDEN De primaat van
de anglicaanse kerk, dr. Ro
bert Runcie, houdt de publi-
katie tegen van een rapport
over homoseksualiteit, dat in
opdracht van hem en zijn col
lega-bisschoppen is geschre
ven. Het rapport dringt er bij
de anglicaanse bisschoppen op
aan homoseksuele priesters te
aanvaarden en priesters die
een vaste relatie met een man
hebben, niet te straffen, maar
juist te steunen.
Runcie vindt dat het rapport
pas naar buiten kan worden
gebracht, nadat de bisschop
pen er conclusies voor hun
beleid uit hebben getrokken.
Sommige vooruitstrevende
anglicanen hebben de hou
ding van" Runcie verworpen.
Zo vindt kanunnik Eric Ja
mes, directeur van de organi
satie 'Christelijke Actie', dat
de bisschoppen een „ernstige
fout" begaan door zich zo wei
nig gelegen te laten liggen
aan de moeilijke positie van
homoseksuele priesters. Hij
schrijft in het blad van de
anglicaanse kerk, dat een
hem bekende priester nog in
leven zou zijn, als de houding
van de kerk hem niet had ge
dwongen zijn homoseksuele
geaardheid verborgen te hou
den. Volgens een organisatie
van christelijke homoseksue
len in Engeland hebben vier
anglicaanse priesters zich van
het leven beroofd nadat er in
de pers brieven waren ver
schenen, waarin een felle
aanval werd gedaan op leden
van de anglicaanse synode die
het opnemen voor homosek
suele priesters.
NCRV-medewerker
wordt predikant
AMERSFOORT NCRV-
medewerker drs. R.W.M.
Foppen (46) wordt predikant
in Zuid-Limburg. Hij is be
noemd als voorganger van de
Hervormde streekgemeente
Oude Mijnstreek die is geves
tigd in de gemeenten Kerk-
rade en Landgraaf. Foppen is
onder meer presentator van
de programma's Plein Pu
bliek en De Verdieping. Hij
zal part-time (9/12) in Lim
burg werkzaam zijn. Daar
naast zal hij waarschijnlijk op
freelance basis bij de NCRV
blijven werken. Foppen stu
deerde in Brussel en Leiden
en werkte nadien onder meer
in het kerkelijk jongerenwerk
in Brussel.
HILVERSUM Ze kwa
men in november vorig
jaar met zijn drieën naar
Hilversum voor een bij
eenkomst van Pax Christi
Internationaal: Mihal, een
katholieke leek uit Mos
kou, met zijn zoon die vrij
vloeiend Frans sprak, en
hun beider vriend, Jossig,
een Oekraïnse priester
werkzaam in... Siberië.
Het was de eerste maal
dat ze een visum hadden
gekregen voor het Wes
ten.
Toen Jossif naar het doel van
de reis werd gevraagd, ant
woordde hij onomwonden:
„Ik zoek contact met de We
reldkerk. Ik kom bedanken
voor de vele protesten van
Amnesty International en
Pax Christi. Ik wil het Vati
caan op de hoogte brengen
van alles wat leeft en drin
gend hulp nodig heeft in Azi
atisch Rusland. Ik hoop op
een persoonlijk gesprek met
de paus en tenslotte wil ik
Margaret Thatcher danken
voor haar humanitaire tussen
komst: .dat is concrete oecu-
Toen Margaret Thatcher in
1987 op uitnodiging naar Mos
kou overvloog, deed Gorbats-
jov een gebaar van goede wil
(op haar verzoek?). De Russi
sche staatsleider liet 150 ge
wetensgevangenen vrij. Jossif
was erbij. Hij had juist dertig
maanden „technische school"
gevolgd. Jossif w'as aangehou
den op 9 december 1984. Als
een nieuwe Paulus had hij ge
heel Siberië bereisd en „huis
gemeenten" gesticht in
Tomsk, Ferghana en Novosi
birsk. Toen hij in laatstge
noemde stad bezig was een
woning te vergroten om er
een christelijke kern in op te
vangen, werd hij bij de kraag
gegrepen.
„Ik zat maanden in een ge
vangeniscel van vier bij vier
meter die ik moest delen met
34 lotgenoten. Ieder van ons
had een halve vierkante me
ter ruimte. Ik werd doorge
stuurd naar Kujbeshev, zowat
driehonderd kilometer ten
noord-westen van Novosi
birsk waar ik in een werk
kamp balken moest zagen en
verpakkingskisten timmeren.
Gelukkig mocht ik 's avonds
technisch onderricht volgen
voor metselaar, stukadoor en
timmerman. O wijze Voorzie
nigheid: dèt had ik juist nodig
om nog zoveel kerken te her
stellen of te bouwen in de on
metelijke Siberische Repu
blieken". Eindeloos zijn Jos-
sips verhalen.
Gedeporteerden
Wie denkt dat de Kerk achter
de Oeral en in Siberië niet be
staat, heeft het verkeerd. De
miljoenen mensen die naar
Siberië werden gedeporteerd,
waren deels orthodox, maar
voor een belangrijk deel ka
tholiek en protestant. Polen,
Volksduitsers, Oekraïners en
Balten kwamen er ook te
recht. Een groot deel van hen
werd gedood of kwam van el
lende om, een ander deel
raakte religieus en ook men
selijk uitgeblust, en een be
wonderenswaardige minder
heid behield in de benauwe
nis van haar bestaan het ge
loof. In bijna elke stad en
groot dorp van Siberië leven
thans kernen van hoop,
meestal zonder priester en sa
cramenten, „huisgemeenten",
die op de steun van de We
reldkerk rekenen, nu de pere
strojka dit mogelijk maakt.
Op Jossips aandringen zond
Riga - het katholiek kerkelijk
centrum in Letland waaron
der heel de Sovjetunie for
meel nog steeds valt - zes jon
ge priesters naar Dushambe,
Novosibirsk, Karaganda,
Marxstadt, Aktubinsk. De
oogst blijkt groter te zullen
worden, want naast degenen
die hun geloof hebben be
waard en nu ook doorgeven,
rukken nieuwe bekeerlingen
aan uit atheïstische bevol
kingslagen. In Dushambe, de
hoofdplaats van Tadzjikisten
op 3.500 km. ten zuiden van
Moskou in de richting van In-
dië, waar Jossip zijn gedwon
gen Aziatisch apostolaat be
gon, wordt de gelovige ge
meenschap niet enkel ge
vormd door de nagenoeg
10.000 katholieke Polen en
Volksduiters. Ook de aanwe
zige Russische intelligentsia
(onder wie dokters, inge
de
nieurs, landbouwtechnici) in
teresseren zich voor de katho
lieke, godsdienst. Zelfs in het
werkkamp van Kujbeshev
had Jossip fans bij de kam
padministratie wat het hem
mogelijk maakte een kleine
catechismus en een eenvoudig
gebedenboekje onder de me
degevangenen te verspreiden.
Ongelovig Rome
Jossip is vandaag de c
vliegende missionaris. Hij
heeft in Oezbekistan de ver
antwoordelijkheid over zes
parochies. Hij vertelt: „Elke
maand doe ik grotendeels
per vliegtuig met de regel
maat van de klok mijn 3.500
km. Jammer genoeg ontbre
ken mij alle catechetische en
liturgische teksten. Al negen
jaar liggen drukproeven van
catechismussen, gebedenboek
jes en bijbelfragmenten in
verschillende talen in Rome
klaar, maar ze worden niet in
produktie gezet. Gelooft men
in Rome niet in de omkeer
van het Oosten? Er zijn nog
andere dingen die me vanwe
ge Rome dwarszitten. Waar
om staat nog steeds een stok
oude, pre-conciliaire priester
voor de reuzenparochie Van
Moskou? Waarom blijft de
weerspannige Paviljanis te
Leningrad in de belangrijkste
functie? Hij weigert elke hulp
van Riga. In Oekraïne en
Wit-Rusland moet zo vlug
mogelijk de liturgie in de
volkstaal worden omgezet,
want het Pools volstaat er
niet; en Aziatisch Rusland
heeft recht op een eigen dio
cees".
Jossip zal te Rome, als hij er
de kans toe krijgt, veel te ver
tellen en veel te vragen heb
ben. Niet enkel Rome zou
zich kunnen oriënteren op het
Oosten. Het zou .eveneens
wenselijk zijn dat de gehele
christelijke wereld de aan
dacht concentreert op dat im
mens geestelijk vacuüm dat in
Oost-Europa en in het Azia
tisch Siberië in weinig tijd
voor missionering is komen
open te liggen.
Dit is het tweede artikel in
een reeks over de katholieke
kerk in de Sovjetunie. Giste
ren werd het eerste artikel
Territoriumdrift op EZ f|
pg<
irth
De benoerping van dr. Jacobus Eije Andriessen tot min^(
van economische zaken in het derde kabinet-Lubbers hgm
van begin af aan, met name in de top van het departeipdai
heel wat gemengde gevoelens opgeroepen. Over het ami
meen heerste er blijdschap niet in de laatste plaats op'k
ministerie zelf over het feit dat er na lange tijd weer
een man van zwaar kaliber plaats nam aan het hoofd vai\va
ministerie. Immers, sinds enkele decennia had Economy
Zaken nu niet direct een forse inbreng in het kabinetsbe
gehad. Met Andriessen zou dat weieens anders kunnen
den. Alom werd aangenomen dat hij de teugels stevig in lL^
den zou nemen. Hij was al eens eerder minister van ecc
mische zaken geweest en beschikte over een rijke en
langdurige ervaring in het bedrijfsleven. Bovendien had
zich ontpopt als een zeer intelligente en capabele man. Ii
der prettig leek de komst van Andriessen te zijn vooi
reeds jaar en dag ongekroonde onderkoning van het mini
rie: secretaris-generaal prof. dr. W. Rutten.
eÏB
;rll
Am
tei®
Al sedert vele kabinetten schrijft Rutten aan het begin
elk nieuw jaar zijn traditionele nieuwjaarsartikel in het I
nomenblad ESB (Economische Statistische Berichten). In
artikel geeft de topambtenaar zijn privé-mening oveiT
stand van de Nederlandse economie. Een mening die nof
eens afweek van het op dat moment gevoerde kabinet!
leid. Had het kabinet net besloten dat er wat minder i
kunnen worden bezuinigd, dan liet Rutten weten I
,,'s lands economie meer dan ooit om extra bezuinigiri
schreeuwde". Wees alles in de richting van een opbloeid
economie dan schreef Rutten dat „donkere wolken zichl
ven 's lands schatkist samenpakten". Ook op andere teil
nen liet hij zich niet onbetuigd: werklozen moesten hai
worden aangepakt en de belastingen fors omlaag. Veel
nisters van economische zaken waren de traditionele nie^r
jaarsartikelen een doorn in het oog, vooral daar ze st«[ei
meer werden beschouwd als graadmeter voor het toekorrer(
ge beleid van het ministerie.
DESONDANKS durfde geen enkele minister zijn topamflri
naar aan te pakken. Tot Andriessen aantrad. Als het aaiie
voormalige voorzitter van de christelijke werkgeversorgiee
satie NCW lag, zou Rutten direct zijn privilege zijn on(ge
men. Maar op een conflict wilde Andriessen het niet l«rl
uitdraaien. Wel besloot hij, conform zijn positie als hoop
baas op EZ, de „macht" van zijn topambtenaar wat in te fi
ken. Zo stond Andriessen er op dat het artikel eerst dt
hem gelezen en geaccordeerd zou worden. Bovendien wi
het de redactie van ESB verboden het artikel onder emln
go, zoals sinds jaar en dag gebruikelijk was, naar de jourric
listen te sturen. Voor de verspreiding zou het ministerie
wel zorgen.
ricl
HOEWEL het departement zelf in alle toonaarden ontlde
dat er sprake is van een territoriumstrijd tussen beide hePm
wordt uit alles duidelijk dat de positie van Rutten als ma^1
tig man in Den Haag danig is aangetast. En niet ten onre°^
te. Ook een ambtenaar moet de vrijheid hebben zijn ei»p€
mening aan het volk te presenteren, maar hij moet tev/e
weten dat zijn minister de hoofdverantwoordelijke is vioe
het beleid. Daar is een ambtenaar aan gecommitteerd, zar
Rutteri.
Na Noriega blijft kritiek Ui
NORIEGA is uit Panama vertrokken op de manier, di^-i
pauselijke nuntiatuur het liefst was: vrijwillig. Presidr
Bush kon zijn landgenoten via radio en televisie met tfds
meedelen, dat nu alle doelstellingen van de Amerikaanse^
vasie in Panama zijn bereikt. Het Panamese volk, waar^'
het gros inmiddels al had laten blijken zich wel te kun», e
vinden in het Amerikaanse ingrijpen, heeft het vertrek br<
de voormalige dictator met een uitbundig feest gevierd. Men
gebleven is de scherpe kritiek van de meeste LatijnsamJ
kaanse landen op de Amerikaanse invasie, hoewel de ®r
van Noriega algemeen werd toegejuicht. Gebleven is ook^
afwijzende houding tegenover de nieuwe Panamese prj a,
dent, Guilliermo Endara, omdat die bij het begin vanne:
Amerikaanse aanval werd benoemd. !er
HOEWEL Endara afgelopen zomer 62,5 procent vanl^
stemmen op zich zou hebben vergaard bij verkiezingen,
vervolgens door Noriega ongeldig werden verklaard, erk
nen Zuidamerikaanse landen met uitzondering van Vel
zuela, Paraguay en El Salvador zijn regering niet. I"i
hun oordeel zou daardoor de Amerikaanse invasie won
goedgekeurd. Die reactie legt nog eens de uiterst gevoePJ
verhoudingen bloot in Zuid-Amerika tussen de VS en de frt
tijnsamerikaanse landen.
In Zuid-Amerika moeten nog heel wat problemen worP
opgelost, zodat het van groot belang is dat ook de verhouc
gen met Panama snel worden geregeld. Indien Endara
waardige en democratisch gekozen president van Panaez
wil zijn, dan zouden nieuwe verkiezingen de oplossing c
men. Aan de intimidatie door Noriega is een eind gekonve
zodat er niets op tegen is onder democratische vlag een nii)
we stembusslag uit te schrijven. Dat zou de positie van Eri1 x
ra aangenomen dat hij opnieuw wint volledig le^
meren en voorkomen dat hij onwillekeurig wordt beschou or
als een marionet van Washington. U(j'
lm'
_en
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers)
Kantoor: Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11. 2300 AA Leiden
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma t/m vr van 8.30 tot 17 00 u si
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248
van ma. t/m vr van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u.rP
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaa—
per maand f. 24,85 per maand f. 25]
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f 75,
per jaar f. 284,50 per jaar 285,
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
/VMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
