Topbezetting in opmerkelijke reeks
5
Silvester-concert in operette-sfeer
Een vrolijk begin met het Sehönberg Ensemble
Alexandra Radius-prijs
voor Zoltan Solymosi
KUNST/RTV
Ecidae Qowui/nt
DINSDAG 2 JANUARI 1990 PAGIN.
Zuidafrikaanse romanschrijver Etienne Le Roux overleden
JOHANNESBURG De
bekende Zuidafrikaanse
romanschrijver Etienne le
Roux, een van de eerste
intellectuelen die het
blanke minderheidsbe
wind aan de kaak stelden,
is zondag in het acade
misch ziekenhuis van
Bloemfontein aan long
kanker overleden. Hij
werd 67 jaar.
Le Roux was jurist en boer
voor hij zich aan het schrij
verschap wijdde. In de jaren
zestig was hij een van de be
langrijkste schrijvers in het
Afrikaans die zich verzetten
tegen de conservatieve
grondslagen van de Afri
kaanse cultuur en tegen de
apartheid. Zijn zeer symboli
sche en allegorische werk
was jaren lang verboden. Le
Roux werd zeer beinvloed
door het werk van de psy
choloog Carl Jung. De be
kendste van zijn elf romans
waren „Magersfontein, O
Magersfontein" en „Zeven
Dagen bij de Silbersteins".
Beide romans speelden zich
af in een kleine blanke ge
meenschap maar werden be
volkt door mythologische ka
rakters.
Le Roux zei onlangs in een
interview dat de veranderin
gen in de rassenverhoudin
gen sneller verliepen en zou
den leiden tot een meer gein-
tegreerde maatschappij die
rijkelijk materiaal zou bieden
voor nieuwe schrijvers. „Er
zal een groot gevoel van op
luchting zijn (wanneer de
apartheid is verdwenen?,"
zei hij, „maar aan de andere
kant voel je je zo schuldig
over de oude wereld die je
moet loochenen. Je moet je
hele jeugd loochenen. Je
jeugdherinneringen worden
verstoten naar een soort
apartheidswereld".
WERKEN MATISSE
GESTOLEN UIT FAMILIEHUIS
NICE Uit het huis van de familie Matisse aan de
Franse Rivièra zijn acht werken van de Franse
meester Henri Matisse ontvreemd. De schilderijen
hebben een geschatte gezamenlijke waarde van
zo'n 25 miljoen gulden. Onder de gestolen werken
zijn een vijftal olieverfschilderijen, alsmede een li-
noleum-gravure en twee tekeningen. Matisse
woonde jarenlang, tot zijn dood op 3 november
1954. in een huis in Cimiez, bij Nice. Dit huis is in
bezit gebleven van de familie Matisse, maar was de
laatste 20 jaar meestentijds niet bewoond. Matisse's
schoondochter, Maria Matisse, ontdekte de diefstal
toen zij voor het eerst sinds november weer een
kijkje in het huis kwam nemen. Wanneer precies
de werken uit het huis zijn ontvreemd is niet dui
delijk. Wel duidelijk is dat de diefstal het werk is
van een insluiper, die zich via een raam op de der
de verdieping toegang tot het huis wist te ver
schaffen.
Madeline
Thomas
overleden
LONDEN De
Engelse actrice Ma
deline Thomas is
zaterdag drie dagen
voor haar 100ste
verjaardag overle
den. Thomas was
amateur-zangeres,
pianiste en actrice,
voor ze op haar
52ste bij de Royal
Shakespeare Com
pany beroeps werd
Ze speelde o.a. in
'Oom Wanja' bij
het National Thea-
Ledenverlies voor de KRO
HILVERSUM De KRO heeft het afgelopen jaar afge
sloten met ledenverlies. Eind 1989 telde de omroep
626.134 leden. Eind 1988 waren dat er nog 639.125. KRO-
voorzitter B Schmitz maakte dit maandagavond bekend.
De KRO was volgens Schmitz al op een teruggang voor
bereid De KRO is namelijk „bewust wat opzij gaan staan
toen in de afgelopen maanden diverse omroepen elkaar
met allerlei acties o'ngezonde concurrentie gingen aan
doen De KRO is niettemin een forse omroep en wil dat
blijven", aldus Schmitz. Hij beschouwt zijn omroep als
..een stevige organisatie, hecht geworteld in de katholieke
gemeenschap waarvan we een belangrijke stem willen
wezen, al boet die gemeenschap ondanks vitaliteit op tal
van terreinen wat aan betekenis en omvang in. De KRO
wil midden in het maatschappelijk proces van deze tijd
staan en zal zich niet naar de rand laten drukken".
Het programmablad KRO Studio sloot 1989 af met 276.515
abonnees (eind 1988: 286.968). De MiKRO Gids had eind
1989 ruim 344.500 abonnees tegen eind 1988 347.764 abon-
Van den Hoek
knalt 1990
binnen
Nieuwjaarsconcert: Marlijn van den
Hoek, piano speelt werken van Mo
zart, Schubert, Chopin, Liszt en
Strauss. Diligentia Den Haag, giste-
Weense „apfelstrudel-sferen"
samen met de walsen van de
Strauss-familie zijn niet weg te
denken onderdelen van
nieuwjaarsdag. Niet alleen het
traditionele concert uit Wenen
biedt deze muziek, want gis
termiddag speelde een goed in
de stemming zijnde Martijn
van den Hoek ook de nodige
Strauss-walsjes. Om er nog iets
bijzonders van te maken had
Van den Hoek Rosenthals vi
sie op drie walsen van Johann
Straus, te weten „An der schö-
nen blauen Donau", „Lebens-
freud" en „Die Fledermaus",
geprogrammeerd. De overbe
kende melodietjes, die alle
eerst worden geëxposeerd,
stopte Rosenthal in een trans
formerende zetting. Op het
hoogtepunt klinken de drie
thema's tegelijk. Het grappige
van dit experiment was Van
den Hoek zeker niet ontgaan,
plezier ontbrak niet in zijn
spel, maar technisch gezien
kan het beter. Hij speelt slor
dig, maakt fouten, schommelt
in tempo, en laat frases vaag
in elkaar overlopen.
Het echte vuurwerk had de pi
anist bewaard voor een aantal
polonaises van Chopin. In de
polonaise opus 40 nr. 1 mepte
hij zo fors op de piano dat for
tissimo-passages overkwamen
als ontploffende rotjes: droog,
hard en tamelijk impulsief.
Liszts parafrase over Mendels-
sohns „Midsummernightsdre-
am" miste naast de technische
perfectie ook muzikale inhoud.
Dat Van den Hoek wel in staat
is het karakter van een stuk
tot uitdrukking te brengen,
bleek in de twee Impromptu's
van Schubert. Vooral de der
de, in Bes, opus 142 nr. 3 (the
ma met variaties) klonk
schijnbaar eenvoudig en daar
bij mooi lyrisch en vloeiend.
Dit was echt vuurwerk, met
de kleurenpracht van bruisend
Bengaals vuur.
ARTHUR VAN DER DRIFT
„EEN TIJD VAN OORLOG" KOSTTE VIJF JAAR VOORBEREIDING
Een tijd van oorlog. Amerikaanse
serie. NCRV-televisie. Nederland 1
om 20.19 uur. Dinsdag.
HILVERSUM Kosten
noch moeite werden be
spaard om ,,Een tijd van
oorlog" (War and Remem
brance) te vervaardigen.
Zo werkte producent, sce
narioschrijver en regisseur
Dan Curtiss in totaal vijf
jaar aan de voorbereiding.
In januari 1986 gaf hij ein
delijk het startsein. Ruim
twintig maanden later
kon met de montage wor
den begonnen. Het resul
taat van deze noeste ar
beid is de komende we
ken bij de NCRV te zien.
De serie neemt dertig uur
televisiezendtijd in beslag
en dat betekent dat de
NCRV tot diep in 1990
avondvullend onder de
pannen is.
Dan Curtiss koos de opnamen-
lokaties bijzonder zorgvuldig.
De camera's maakten dan ook
een wereldreis. Zo deden ze
onder meer Frankrijk, Joego
slavië, Westduitsland, Polen,
Amerika, Hawaii, Egypte, Ma
rokko, Finland en Algerije
aan. Omdat een goede film het
natuurlijk niet alleen van
mooie plaatjes moet hebben,
ging Dan Curtiss op zoek naar
top-acteurs.
Speurtocht
Het resultaat van zijn speur
tocht zijn hoge acteerprestaties
van mensen als Robert Mit-
chum, Polly Bergen, Jane Sey
mour en John Gielgud. Boven
dien kan „War and Remem
brance" bogen op de grootste
personele bezetting in de ge
schiedenis van de Amerikaan
se televisie. De serie kostte de
Amerikaanse televisie-maat
schappij ABC dan ook hon
derdtwintig miljoen dollar. Lo-
Jane Seymour als Natalie Jastrow Henry en sir John Gielgud als Aaron Jastrow.
gisch dat de reeks in Amerika
het predikaat heeft in alle op
zichten de meest opmerkelijke
serie ooit te zijn gemaakt.
Niet alleen Curtiss hield zich
intensief bezig met „War and
Remembrance", ook geestes-
vader, auteur Herman Wouk,
werkte mee aan het script, dat
bijna 1500 pagina's telde. Ze
vormden de basis voor in to
taal 2700 verschillende scènes.
De uitgekiende serie kreeg in
1986 dan ook drie Emmy
Awards toegewezen. Curtiss
werd beloond voor zijn regie,
terwijl Jane Seymour een
beeldje kreeg voor de beste
vrouwelijke bijrol en sir John
Gielgud voor de beste manne
lijke bijrol.
De NCRV heeft veel moeite
moeten doen om de serie in de
wacht te slepen. En volgens
producer Michiel Berkel is het
beslist de laatste keer dat de
tv-kijker een serie van derge
lijke omvang en niveau kan
bekijken. „Niet alleen wij be
schikken niet meer over ge
noeg geld om zo'n serie te fi
nancieren. Ook de Ameri
kaanse filmindustrie heeft in
de toekomst geen fondsen
voor zulke dure projec-
Eerder zond de NCRV „Winds
of War" uit. Deze serie, even
eens naar het gelijknamige
boek van Herman Wouk, ver
haalde over de familie Henry
in de jaren dertig. Het vervolg,
dat de omroep onder de Ne
derlandse titel „Een tijd van
oorlog" uitzendt, gaat over
hun belevenissen tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Wouk
werkte ruim zestien jaar aan
beide boekwerken
foto: ncrv
De kijker krijgt de komende
maanden te maken met Victor
'Pug' Henry (Robert Mit-
chum), zijn vrouw Rhoda (Pol
ly Bergen), hun dochtef Made
leine (Leslie Hope) en hun
zoons Warren (Michael
Woods) en Byron (Hart Boch-
ner). Henry senior is naast ka
pitein bij de marine, vertrou
weling van president Roose
velt. Hij had voor de macht
hebber contact met de andere
wereldleiders en is door zijn
rol op het wereldtoneel getui
ge van alle verschrikkingen
van het oorlogsgeweld.
Deze intellectueel in hart en
nieren is ooit, in een vlaag van
verstandsverbijstering. ge
trouwd met de oppervlakkige
Rhoda. Haar totale onbenul is
voor hem reden zijn heil te
zoeken bij de charmante En
gelse Pamela Tudsbury, die
met haar schrijvende vader
over de wereld trekt. Victor
probeert zijn verhouding met
Pamela in het begin geheim te
houden, maar als hij ontdekt
dat zijn vrouw een zeer intie
me relatie heeft met zijn beste
vriend, besluit hij zich van
Rhoda te laten scheiden.
Rhoda is niet van plan haar
goed in de slappe was zittende
echtgenoot te laten gaan. Zij
kan niet zonder de feesten, die
zij uitsluitend met zijn geld
kan geven.
Ook met zijn zoons heeft Vic
tor het niet makkelijk. Niet al
leen persoonlijke problemen
spelen hem parten, ook hun
betrokkenheid bij de strijd in
de Stille Zuidzee gaat hem niet
in z'n kouwe kleren zitten.
De NCRV toont niet de hele
versie van de originele serie.
Vooral in het deel over de ho
locaust heeft de christelijke
omroep de schaar gezet. Ber
kel: „De Amerikanen hebben
nogal eens de neiging om bij
oorlogssituaties te showen. Dat
vonden wij niet fijntjes en met
name bij de opnamen in het
concentratiekamp van Ausch
witz ging het veel te ver. Dat
deel krijgen de Nederlandse
kijkers daarom niet te zien".
Paul van Vliet kijkt naar zijn door Marte Röling getekend portret. foto: anp
Haagse penning van verdienste voor Paul van Vliet
DEN HAAG Paul van
Vliet heeft de penning
van verdienste van de ge
meente Den Haag gekre
gen. Burgemeester Haver-
mans reikte de penning
zaterdagavond uit aan de
cabaretier na afloop van
diens jubileumshow in het
Circustheater.
Vijfentwintig jaar geleden
opende Van Vliet in het cen
trum van Den Haag zijn thea
tertje Pepijn en is sindsdien de
Residentie (inclusief Scheve-
ningen) trouw gebleven. Van
daar de onderscheiding.
De jubileumshow van Van
Vliet, vorige week al in deze
krant uitvoerig geprezen,
werd bijgewoond door tal van
Haagse notabelen en promi
nenten uit de Nederlandse
theaterwereld. Zij hadden een
aanzienlijk leukere avond dan
hun collega's die naar de Ou
dejaarsconference van Seth
Gaaikema in Amsterdam wa
ren gegaan.
Van Vliet kreeg van zijn
grootste sponsors (KLM. Hei-
neken en Nationale Nederlan
den) een replica van een door
Marte Röling getekend portret.
Het orgineel heeft een plaats
gekregen in het Circustheater,
eigendom van Nationale Ne
derlanden De verzekerings
maatschappij betaalde met an
dere woorden mee aan een ca
deautje voor haarzelf.
In een redelijk goed bezet Cir
custheater werd zondagmiddag
Weense muziek uitgevoerd
door het Strauss-orkest uit
Boedapest. Met niet minder
dan 28 onderdelen werd een
programma in operette-sfeer
uitgevoerd met de welbekende
klanken van onder anderen
Strauss, Léhar, Kalmann, Of
fenbach en Von Suppé. Er was
tenminste één bezoeker die
het gebodene met 'bravo' en
'bis' beloonde, voor het overige
reageerde het met matig
thousiasme. Er werd dan ook
niet echt veel geboden dat re
den gaf tot uitbundige bijval.
Het zogenaamde Strauss-or
kest produceerde geluid dat
via versterkers en levensgrote
luidsprekers de zaal in kwam.
niet het toppunt van verfij
ning. Bovendien komen in een
dergelijk geval uiteraard ook
de ongerechtigheden versterkt
tot de toehoorders. Medewer
king. aan dit programma
leende het Haagse Opera- en
Operettekoor Bel Canto en
ook deze vocalisten zongen via
microfoons. Op pijnlijke wijze
werd duidelijk dat met name
aan de inzetten veel ontbrak,
de gelegenheids-dirigent deed
wel druk maar dat werkte
weinig effectief.
Helaas bood het podium niet
de mogelijkheid dat de koorle
den konden zitten, zij moesten
tijdens het gehele concert blij
ven staan Het niet met name
genoemde balletgroepje roeide
met de riemen die men had.
Aan het programma waren
enkele solisten toegevoegd. De
sopraan bleek over stem en
techniek te beschikken, de
soubrette en de tenor moesten
het voornamelijk van hun spel
hebben en de bariton Marco
Bakker profiteerde van zijn
ervaring en routine.
ADRIAAN HAGER
Y.S. Naipaul nu
Sir Vidiadhar
LONDEN De jaarlijkse
Britse koninklijke onderschei
dingen zijn dit jaar onder meer
toegekend aan de schrijver
V S. Naipaul, de actrice Mag
gie Smith en de reddingsploe
gen in Lockerbie. De 57-jarige
Naipaul, die geboren werd op
Trinidad maar sinds zijn 17e al
in Engeland woont, werd ge
ridderd tot Knight Bachelor,
waardoor hij zich nu Sir Vidi
adhar zou mogen noemen,
hoewel hij op zijn boeken al
tijd gebruik maakt van zijn
initialen. Naipaul is onder
meer bekend om zijn boeken
,,A Bend in the River", „A
House for Mr. Biswas" en
Area of Darkness". De 55-jari-
ge Maggie Smith, een van de
beste toneelactrices van Enge
land, werd Dame Commander
in de Orde van het Britse Em
pire. Van de acteurs viel ook
Michael Gambon, van „The
Singing Detective", in de on
derscheidingen, hij werd Com
mander of the British Empire
iTONEELl
De Prijs
van Arthur Miller
Regie: Aike Dirkzwager
Sehönberg koos „Latin American",
oftewel speelt Villa Lobos en Revul-
tas(7?) op Nieuwjaarsdag in de dr.
Anton Philipszaal, Oen Haag.
Al weer voor het derde ach
tereenvolgende jaar komt in
Den Haag het Sehönberg En
semble naar de dr. Anton Phi
lipszaal met vrolijke Zuid-
Amerikaanse kamermuziek.
De propvolle zaal luisterde
aandachtig. Reinbert de
Leeuw en zijn mensen staan
borg voor uiterst verzorgde
uitvoeringen van ieder mu
ziekstuk dat zij onderhanden
nemen. Soms worden ze wel
eens bijna té mooi.
Dat wil zeggen wordt de vitale
drift van de compositie omge
bogen naar een totaal verant
woord en prachtig muzikaal
opgebouwd concertstuk dat
zijn oorspronkelijke aandrift
wat kwijt is geraakt.
Dat bleek bij de drie werken
van Milhaud en Villa Lobos,
die het Braziliaanse aspect van
dit concert vertegenwoordig
den, enigszins het geval. Ritme
en kleur bepalen hier de stem
ming. waarbij het intieme
Choros van Villa Lobos mij
persoonlijk vele malen meer
aansprak dan zijn suikerzoete
Bachianas Brasileiras, ook al
zong Claron McFadden ze zo
ingehouden, dat er van senti
mentaliteit geen sprake kon
zijn. Pas meegesleept werd ik
door de muziek van de veel te
jong gestorven Mexicaan Sil-
vestre Revultas in diens vier
stukken uit de periode 1933-
1940. Zijn typisch Mexicaanse
geluid is voor kenners zeer
herkenbaar, iets waaraan de
scherpe dissonanten, de ver
springende ritmiek en de
schelle trompetsoli in belang
rijke mate bijdragen. Het
Sehönberg Ensemble haalde
hier werkelijk alles uit wat er
in zit en toonde de muziek in
zijn heldere opbouw, zijn opge
wektheid en ook zijn bezon
ken meditatieve momenten.
Voor mij, en ik denk voor ve
len in de zaal, was dit, juist
door zijn relatieve onbekend
heid gepaard aan een zo vitale
schoonheid, een optimaal mu
zikaal begin van dit nieuwe
jaar.
ERIK BESIER
Mei Rick Nicolet, Jules
Royaards, Wim van Rooy
en Peter Tuinman
5. b, 7 (matinee) januari
KONINKLIJKE
SCHOUWBURG
Telefoon 070 - 54^94 50
Solymosi neemt de prij:
AMSTERDAM Na afloop
van het Nieuwjaarsgala van
het Nationale Ballet heeft
Alexandra Radius gisteren in
het Muziektheater in Amster
dam de naar haar vernoemde
balletprijs overhandigd aan de
Hongaarse danser Zoltan Soly
mosi. De prijs i§ ingesteld door
de Stichting Vrienden van het
Nationale Ballet en bestaat uit
een bedrag van 2500 gulden en
een bronzen beeldje van Frits
Stapel. De vriendenstichting
kent de prijs sinds vorig jaar
toe voor de beste danspresta-
ties in het afgelopen seizoen.
Solymosi (22) danste in het sei
zoen 1988/89 onder meer suc
cesvolle hoofdrollen in „Gisel
le" en „The Sleeping Beauty".
Hij kwam in 1987 naar Het
Nationale Ballet als tweede so
list en werd een half jaar later
bevorderd tot tweede solist.
VO
t>EI
door René de Coccj,»,
tel
loo
Corrie en KaPr'
De Roemenen kwamen zot
goed weg. Ze hebben zich
vrijd van hun wurgbewint
krijgen twintig miljoen gu
steun uit Nederland en ze
ben zaterdag niet hoeven
ken naar die genante hoe\
heid glitterkitsch die we b\
soort gelegenheden altijdI
raat hebben om het goeie 1
te steunen. De rechtstre\
uitzending op de Roemet
tv van de Veronique-actie
niet door, vanwege fait
techniek.
Ik vroeg me toch al af wa
geteisterde Roemenen 1
moesten met het opdraven
de 'cast' van Medisch Cent
IVest - ik twijfel niet aar,
goeie bedoelingen van
groepje dat tienduizend guï
lapte voor de actie, maar in
mosoara hebben ze natuui
nog nooit gehoord van ac
Joep Serton („Je bent net
moord", meldde presentai
Linda de Mol vrolijk).
Vooruit maar weer, den1
steeds bij dit soort acties, w
bij de schnabbelaars van
warme circuit zich altijd v
verdringen om op de eerst
te staan, en omroepen a
geheel belangeloos hun zt
tijd ter beschikking ste
(met in het achterhoofd dé
zelden zo goedkoop aan
showprogramma komen),
is voor het goeie doel, de 1
menen hebben honger. A
ik denk dat ze zich, als ze J
den kunnen meekijken,
zouden hebben geërgerd
de glans en de glamour,
spotlights en de laserkai
nen, de loze glitter.
Wij zijn eraan gewend, n
op Roemenië moet het een
geloof lijk decadente ine
maken, dat het medium dé
dat land wordt beschouwd
hét essentiële in forma til
naai in de revolutie van dt
gelopen weken (niet voor 1
werd de tv-studio in Boeka
bewaakt en beschermd als
meest kostbare heiligdom
het land), hief wordt gebr
als katalysator van play bi
talent. Zo'n Thijs van 1
met die dochtertjes, daar 1
ik kippével van: playback
op fluit en twee viooltjes
dan maar roepen dat ze i
maal gratis optreden,
moest er nog bijkomen 1
dat we daarvoor moesten b
len.
Inmiddels zijn de kijkers
sen flap en bol en alle ja
verzichten door onthaald
een stortvloed van kleink
stige oudejaarsprogramn
Wim Kan weer even te
gisteravond bij de KRO -
dat had toch wel wat. We
gen hem ook even bij The
Thea. het neuspeutere
tandjesduo van de VPRO.
hem en Corrie Vonk evei
schitterend persifleerden:
was verreweg het leukste
ment van de hele feestwee
En verder lag toch, ja, je 1
niet anders zeggen, de sr-
duw van Freek de Jonge
oudejaar. Ooit leek hij de
droomde opvolger van Ka
worden, maar inmiddels h
hij al besloten dat het gei
geweest is. Bij Margreet
man meldde hij zondagai
zorgelijk dat hij het niet 1
meer vindt mensen aan he
chen te maken. En samen
ken ze even naar Youp vi
Hek, die zijn fakkel dan 1
moest overnemen maar
Freek en Margreet toch
even belachelijk moest woi
gemaakt vanwege zijn slo
overhemd en zijn handei
de zakken.
Unfair dus, zeker als Fi
zelf op dat moment uitverk
loopt te houden bij VeronF
(die met veel gevoel voor aL
aliteit zijn oudejaarsre
gramma uit 1984 herhaal
En zeker als Van 't Heil
datzelfde moment bewijst P
schitterende conférence
huis te hebben, met prach/
woede-aanvallen, ongegeni
de scheldpartijen, en gei"
sentiment in een schitter,
slotliedje. En zeker als Fn,
tot slot van zijn gastoptr&y
toch weer lollig wil doerr51
over een vleugel heen krf01
en valt: hoe zat dat dan
dat aan het lachen Willen Jpa
ken van mensen, dat was tlT
niet meer de bedoelingne
Op dat moment waren ae
trouwens Seth Gaaikemajf
lil/Uivc/rt OCTliJ UddlACllld IQJ
lang vergeten, die een avr'
eerder een Concertgebouw^,
notabelen en ex-notabelenj.
schaafd had doen glimlach?.
Vroeger was het nog wel aj::
zo, dat je Seth zijn wansmjr
lijke zingzeggen, zijn ijce
lachje en zijn piepstem r?.
vergeven omdat-ie toch npl
een paar leuke woordspel'
gen had bedacht. Maar <fri
was deze keer ook al a.a
sprake meer van: hij toore
alleen maar zijn slechte feir1
kennis (hij weet bijvoorbcf
niet het verschil tussen Pr'
ma en Havana...). Het arti
ke einde van een kleinkun
naar die nooit verder kv
dan het predikaat 'veelq
