Vijf dagen strijd voor de vrijheid
Roemenië in april naar de stembus
„Bevolking had alles wat ze nodig had"
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
ELKE DAG EEN ANDERE BIJENKORF.
BUITENLAND
QtidwOowuvnt
WOENSDAG 27 DECEMBER 1989
President Ion lliescu (links) en premier Petre Roman (rechts)
moeten Roemenië leiden naar de vrije verkiezingen volgend jaar.
FOTO: AP
BUKAREST Na bijna
een kwart eeuw waarin
Ceausescu de absolute
macht had en elke vorm
van oppositie stevig de
kop werd ingedrukt, staan
de Roemenen nu voor de
taak het politieke machts
vacuüm op te vullen.
Voorlopig is het 'Comité voor
Nationale Redding' in het va
cuum gestapt. Dit gemêleerde
gezelschap heeft uit zijn mid
den een regering samenge
steld, die tot aan de verkiezin
gen van april 1990 de zaken
draaiende moeten houden. On
middellijk na de bekendma
king van de samenstelling van
de voorlopige regering stroom
den betogers het plein voor
het presidentieel paleis in Bu-
karest op om hun afkeer te be
tuigen van communisten.
„Geen communisten meer,
geen Ceausescu's meer", riep
de menigte.
Maar het comité is vooralsnog
de enige organisatie die enige
structuur bezit. Wel beginnen
zich na de machtsovername al
enkele andere stromingen af
te tekenen. Zo werd gisteren
een christelijke Boerenpartij
opgericht. Tot de leiders ervan
behoren de dissidente Doina
Cornea, de schrijver Aurel
Dragos Munteanu en bisschop
loan Robu. De Boerenpartij is
voor „morele rehabilitatie op
christelijke grondslag". Verder
zag een Roemeense Democra
tische Partij het daglicht.
Ook op ander gebied worden
de eerste schreden gezet op het
pad van organisatievorming.
In Timisoara werd een vakor
ganisatie opgericht van boeren
en arbeiders, wat volgens een
van de oprichters de eerste
vrije vakbond in Roemenië is.
De nieuwe 'leider' van het
land is Ion lliescu (59), de af
gelopen dagen woordvoerder
van het Comté voor Nationale
Redding. Hij is een voormalige
secretaris van het centraal co
mité van de communistische
partij en werd na het uiten
van kritiek op het bewind ge
degradeerd tot vice-directeur
van de technische staatsuitge
verij. Hij stond tot voor kort
onder permanent politietoe
zicht. lliescu is in zijn studen
tentijd in Moskou bevriend ge
raakt met Sovjetleider Michail
Gorbatsjov. Deze vriendschap
heeft hem waarschijnlijk de
afgelopen jaren nog enige be
scherming geboden.
De vice-voorzitter van het co
mité is Dimitru Mazilu. Hij is
een vroegere officiële Roe
meense waarnemer bij de de
Verenigde Naties, die in die
functie een zeer kritisch rap
port schreef over de toestand
van de mensenrechtenzijn
land. Dat kwam hem te staan
op huisarrest.
De nieuwe premier, Petre Ro
man, is voor de buitenwereld
een volslagen onbekende.
BUKAREST Pas nadat
de Roemeense televisie
gistermorgen beelden van
het doorzeefde lichaam
van Nicolae Ceausescu
had laten zien, gaven le
den van de gehate Securi-
tate, dè geheime troepen,
zich massaal over.
Vijf dagen lang voerden leger
en 'bevolking gezamenlijk een
zeer bloedige strijd met de
zwaar bewapende volgelingen
van de voormalige leider.
Vooral in de hoofdstad Buka-
rest was hun weerstand hard
nekkig, doordat zij zich tel
kens via een geheim tunnel
systeem konden verplaatsen.
Naar schatting 60.000 slachtof
fers zijn er gevallen sinds 15
december de opstand in Timi
soara begon.
Een overzicht van de laatste
vijf dagen.
Vrijdag 22 december
Na de vlucht van dictator Ni
colae Ceausescu wordt de val
van het gehate bewind aan
vankelijk uitbundig gevierd.
Maar 's avonds lanceren troe
pen die hem trouw zijn geble
ven een tegenaanval. In heel
Roemenie barst de hel los. Uit
tal van steden komen berich
ten over hevige gevechten tus
sen het leger en eenheden van
de gehate geheime politie. Er
vallen vele doden. Een 'Comi
té voor Nationale Redding'
heeft de macht overgenomen.
In de stad Timisoara, waar het
verzet tegen Ceausescu op vrij
dag 15 december voor het
eerst tot uitbarsting kwam,
worden massagraven gevon
den. Al snel wordt er gespro
ken over duizenden mensen
die in de laatste dagen van het
bewind-Ceausescu door de Se-
curitate zijn vermoord, omdat
zij hebben deelgenomen aan
het protest tegen de deportatie
van dominee Tökes. Volgens
de Hongaarse en Joegoslavi
sche omroepen zijn de Ceau
sescu's aangehouden en wor
den zij op een geheime plaats
vastgehouden.
Zaterdag
Op een gegeven moment sla
gen eenheden van de Securita-
te, die veel beter zijn uitgerust
dan het leger, er in het ge
bouw van de Roemeense tv
binnen te dringen. De televisie
moet zijn uitzendingen korte
tijd onderbreken, maar na hef
tige gevechten wordt de aan
val afgeslagen.
Uit Timisoara komen nieuwe
berichten over aanvallen door
veiligheidstroepen die trouw
gebleven zijn aan ex-president
Ceausescu. Per helikopter aan
gevoerde parachutisten ope
nen het vuur op burgers. Le
den van de Securitate voeren
een aanval uit op het zieken
huis. Overal waar zij komen
schieten zij in het wilde weg
burgers neer.
Als gevolg van de gevechten
in Arad wordt de nabijgelegen
grens met Hongarije opnieuw
gesloten. Eenheden van de Se
curitate schieten hier op bui
tenlandse konvooien met
hulpgoederen. Ook in Brasov,
150 kilometer ten noorden van
Bukarest, woedt nog een felle
strijd.
In de loop van zaterdagmor
gen meldt Radio Bukarest dat
alle politieke gevangenen zijn
vrijgelaten-. Het Comité voor
Nationale Redding zegt in een
verklaring dat het de mensen
rechten strikt in acht neemt
en dat het vasthoudt aan het
lidmaatschap van het War
schau Pact. Verder belooft de
overgangsregering dat er in
april vrije verkiezingen ko
men.
Het hoofd van de gehate vei
ligheidsdienst, generaal Iulian
Vlad, is gevangen genomen.
Hij roept zijn troepen via radio
Bukarest op zich tegen Ceau
sescu te keren en de kant van
het leger en het volk te kie
zen. Uit verschillende steden
komen berichten over stand
rechtelijke executies van aan
hangers van Ceausescu.
Zondag
De Roemeense televisie meldt
dat buitenlandse militairen
meevechten aan de kant van
de Ceausescu-aanhangers. Het
zou gaan om Syriërs, Libiërs,
Palestijnen en Noordkoreanen.
Ion lliescu, woordvoerder van
het Comité voor Nationale
Redding, zegt voor de televisie
dat Nicolae Ceausescu, zijn
vrouw Elena en hun twee zo
nen Iliu en Nicu zich in han
den bevinden van het Roe
meense leger.
In Bukarest en andere steden
bieden eenheden van de Secu
ritate nog steeds verzet. Dank
zij een enorm netwerk van ki
lometers lange ondergrondse
tunnels kunnen zij zich steeds
weer uit de voeten maken en
vanuit nieuwe posities burgers
en militairen onder vuur ne
men. Vanuit tal van landen
zijn zendingen medicijnen,
voedsel, kleding en andere
goederen onderweg naar Roe
menië. Bij de gevechten om
het vliegveld vallen veel do
den als soldaten per ongeluk
het vuur openen op hun ka
meraden.
In de loop van zondagmiddag
kondigt het Comité voor Na
tionale Redding een algeheel
en onmiddellijk staakt-het-vu-
ren af voor heel Roemenië.
Burgers moeten hun wapens
inleveren. Korte tijd later laait
in Bukarest de strijd die enke
le uren was geluwd, weer in
alle hevigheid op.
Maandag
Roemenië viert voor het eerst
Stapels doodskisten in de tuin van een Roemeens ziekenhuis staan gereed voor het geval er nog
meer slachtoffers vallen.
FOTO: AP
in vrijheid Kerstmis. Maar van
feest is absoluut geen sprake.
De nieuwe Roemeense rege
ring maakt melding van meer
dan zestigduizend doden in de
afgelopen dagen. Het aantal
gewonden loopt in de hon
derdduizenden. In de meeste
steden is het op deze Eerste
Kerstdag 's ochtends betrekke
lijk rustig. De staatsradio zendt
kerstliederen uit, het openbaar
vervoer komt weer op gang en
mensen gaan weer naar hun
werk.
Maar in het nauw gedreven
Securitate-leden ontzien niets
en niemand. In een kraamkli
niek in Brasov zouden zij
zwangere vrouwen en kraam
vrouwen hebben vermoord,
evenals baby's die in couveu
ses lagen. In Timisoara nemen
leden van de Securitate de be
graafplaatsen onder vuur waar
mensen bezig zijn verse massa
graven te openen.
Om even voor negen uur
plaatselijke tijd meldt de tele
visie dat ex-president Ceauses
cu en zijn vrouw Elena tijdens
een geheim militair proces ter
dood zijn veroordeeld. Het
vonnis is direct voltrokken.
De 71-jarige Ceausescu, die
Roemenië 24 jaar met harde
hand regeerde, is schuldig be
vonden aan zes misdaden,
waaronder volkerenmoord. De
commentator van Radio Buka
rest jubelt: „Oh wat een prach
tige dag, de Antichrist is ge
storven op de dag van Kerst".
Dinsdag
Het Roemeense leger krijgt
steeds meer greep op het land,
ook al zal het misschien nog
dagen duren voordat de laatste
verzetshaarden zijn opge
ruimd. Om duidelijk te maken
dat het echt is afgelopen met
het bewind-Ceausescu toont de
televisie opnamen van de ex-
dictator en zijn vrouw kort
voor en direct na de executies.
In Bukarest wordt de vorming
bekendgemaakt van een nieu
we regering onder leiding van
president Ion lliescu. Andere
kopstukken zijn vice-president
Dumitru Mazilu, premier Pe
tre Roman en minister van de
fensie kolonel Nicolae Milita-
ru.
Vlak voor middernacht zendt
de Roemeense televisie beel
den uit van het verhoor van
Nicolae Ceausescu en zijn
vrouw Elena. Het echtpaar
wenst geen verantwoording
voor het militair tribunaal af
te leggen. De volksassemblée
vinden zij het enig geschikte
forum. En die confrontatie
zien ze met vertrouwen tege
moet, want „de bevolking had
alles wat zij nodig had". Daar
na hoort het echtpaar het
doodvonnis over zich uitspre
ken.
Dagelijkse pijn
De komende tijd zullen de
Roemenen elke keer weer met
feiten worden geconfronteerd
die bevestigen wat er de afge
lopen 24 jaar is gebeurd onder
leiding van Nicolae Ceausescu
en zijn familieleden. Zij zullen
dagelijks de pijn voelen van de
martelingen en de terreur
waarmee de Securitate het
volk klein heeft gehouden. Zij
zullen van minuut tot minuut
de opstand weer beleven. En
zij zullen tranen laten om de
60.000 levens die deze revolu
tie heeft gekost. Vaak jonge
mensen die met gevaar voor
eigen leven hebben gestreden
voor elke centimeter vrijheid.
Zij worden de komende dagen
begraven door hun vaders,
moeders, echtgenoten, kinde
ren, vrienden. Soms worden
hun kisten bedekt met de na
tionale vlag waaruit het em
bleem van Ceausescu's bewind
is weggesneden. Voor die vrij
heid hebben zij hun leven ge
geven.
CEAUSESCU GEEFT NIETS TOE TIJDENS PROCES
Soldaten van het Roemeense leger vegen de met kogelhufsen bezaaide straat schoon.
(Vervolg van <^e
voorpagina)
BUKAREST De Roe
meense televisie zond
vannacht de beelden uit
van het proces tegen Nico
lae Ceausescu en zijn
vrouw Elena. Tijdens dat
proces beschuldigde de
maandag geëxecuteerde
dictator de nieuwe macht
hebbers ervan „een staats
greep" te hebben ge
pleegd met de hulp van
het buitenland.
De 71-jarige Ceausescu beet de
voorzitter van het tribunaal,
die hem - buiten beeld - uit
legde dat er een nieuwe rege
ring was, toe dat „het volk
moet strijden tegen die bende
die met de hulp van buiten
landse troepen een staatsgreep
heeft georganiseerd". Ook zei
Ceausescu dat hij geen enkel
tribunaal erkende, met uitzon
dering van de volksassemblée.
„Ik geef geen antwoorden. Ik
teken niets", verklaarde Ceau
sescu. Op de vraag wie het
neerschieten van mensen had
bevolen zei hij dat hij weiger
de een antwoord te geven. Uit
zijn zwijgen mocht geen con
clusie worden afgeleid, aldus
de vroegere leider.
Ceausescu werd ook gevraagd
waarom de bevolking moest
verhongeren. „Dat is een leu
gen. Denk goed na. Het is een
leugen en bewijst het gebrek
aan patriottisme dat nu in het
land heerst", antwoordde de
voormalige leider.
„U vernietigde het Roemeense
volk en hun economie", aldus
de ondervrager. „Zulke dingen
zijn ongehoord in een be
schaafde wereld". „Wij zijn
niet van plan met u in discus
sie te gaan", gaf Ceaussescu
ten antwoord. „De bevolking
had alles wat zij nodig had".
„Ik zal met betrekking tot ver
raad, de staatsgreep en hoe de
dingen in de Roemeense ge
schiedenis zijn gebeurd alleen
verantwoording afleggen aan
de volksassemblée en u allen
zult verantwoording aan het
volk afleggen", aldus Ceauses
cu. De vroegere Roemeense
leider schreeuwde, zwaaide
met zijn armen en wees met
zijn vinger om zijn antwoor
den kracht bij te zetten.
„Hoe kun je toelaten dat ze zo
tot je spreken", zei Elena
Ceausescu tot haar man. Elena
(72) leek uitgeput en zat de
meeste tijd in een stoel tegen
de muur. Zij reageerde niet
toen haar echtgenoot kort haar
been aanraakte en keek dof
voor zich uit. Bij een vraag re
ageerde zij boos en zei ze dat
zij haar hele leven voor haar
volk had gegeven.
Een stem van iemand die niet
in beeld was, zei aan het eind
van de video-beelden: „Op
grond van de handelingen van
de leden van de familie Ceau
sescu veroordelen wij u beiden
ter dood. Wij nemen al uw be
zittingen in beslag". Daarna
werd het beeld vastgezet en
was de reactie van de veroor
deelden niet te zien.
Eerder op de dag werden beel
den vertoond van het met ko
gels doorzeefde stoffelijk over
schot van Ceausescu. De opna
me werd door de Roemeense
televisie uitgezonden om de
bevolking ervan te overtuigen
dat de gehate dictator en zijn
vrouw gevangen waren geno
men, vernederd en geëxecu
teerd, zo maakten de nieuwe
autoriteiten bekend.
Volgens de radio en Roemeen-
se bronnen gaven voormalige
volgelingen van Ceausescu
zich gisteren massaal over,
kennelijk door de televisie
beelden overtuigd dat met de
executie van de dictator hun
zaak verloren was. In sommi
ge wijken van de hoofdstad
bleef overigens nog regelmatig
het geratel van automatische
wapens te horen.
Een militaire functionaris ver
klaarde dat 300 soldaten zich
vrijwillig hadden gemeld voor
het vuurpeloton. Slechts drie
werden geselecteerd voor de
taak Roemenië voor 24 jaar
van wrede onderdrukking en
uitbuiting te wreken.
De laatste wens van de Ceau-
sescus was om samen te ster
ven, aldus de officier.
Eerder werd gemeld dat Ceau
sescu's zoon Nicu, zijn dochter
Zoia en andere leden van de
Ceausescu-clan waren gearres
teerd en in afwachting waren
van een proces. De media
schilderden een schrikwek
kend portret van Ceausescu,
die werd vergeleken met Hit-
Ier en Dracula. Zijn zoon Nicu
(39) wordt omschreven als een
dronkelap, die met zijn auto
twee voetgangers dood reed en
een speciaal vertrek had waar
hij vrouwen placht te ver
krachten. De televisie liet
beelden zien van een voorma
lige martelkamer van de vei
ligheidsdienst Securitate in Ti
misoara. Een anonieme tv-
commentator noemde Hitiers
lakeien „engelen" vergeleken
met de beulen van de Securi
tate.
Gaddafi wil jer
onderzoek pj0
naar Libischi
betrokkenheARE
gelop
BELGRADO De'6.^
leider Gaddafi heefiei^ ee
steld een internation ^leel
missie te vormen dL:n a
schuldiging moet onif ^uu
dat Libiërs in Roemt ^oor
ben meegevochten aa^ver
van de Ceausescu-aaj^gQ
In Roemenië zijn r agei
Arabische studenten sch0
troffen bij groepen Vi een
curitate. De beschu^c^uv
zijn van meerdere kj Qp
uit. Behalve van Libiig -tv
ook sprake zijn van 1
reanen. De buitenlanl
den behoren tot e
korps van vierhondi
dat Ceausescu tot
diende. Roemenië oj
onder Ceausescu baij
Yasser Arafats PLO
bische leider Moamnj
dafi. Volgens bronnet
buitenland ware
ste twee centra vootl
ning van arabische ta
een in een bos bij de I
en een te Branesti, t^
van Bukarest.
Securitate hg
tunnelsyteer
onder Bukarl
WENEN Roemee!
ten hebben een net*
tunnels en schuilplaa
de veiligheidsdienst F
dat zich onder een
van Bukarest uitstreBl
is voorzien van tal vj
nopslagplaatsen. In Brs
metro-stations en bejor C
ministeries zijn goe
moufleerde ingangen
den. De tunnels diei
opslagplaatsen voor w
materieel van de Seed "1
als vluchtweg voor
Het gangenstelsel beg
den in het machtscent1
presidentieel paleis ei
bouwen van het ceni £1
mité en het ministeriiC4
fensie. Zij liepen tot l
Dimbovita-meer in h|
den van Bukarest. Do<
dergrondse gangen kij H
leger in zijn strijd teg^^
sescu en zijn aanhange
Ceaucescu's ka|.'L
zou twee miliaiisei
•dtr;
ZURICH De Zwif E
gering heeft besloten <Qen
den te bevriezen die C.0„
wellicht op Zwitserse
keningen heeft staan..
het Roemeense pej O
Agerpres gaat het ofct 1
dan twee miljard gul4s C
Zwitserse krant melen
het echtpaar voor 400
dollar aan goud heeftr
in Zurich. Zwitserse l1™-
die zijn gebonden aarkeb
geheimhoudingsregels,!ent
met grote regelmaat j.
schuldigd een toevlui
te zijn waar verdreven^™
hun illegaal verkreg^zw;
taal verborgen houder^r-e'
andere de sjah van -p
Jean-Claude Duvalief
Haiti en Ferdinand
van de Filipijnen zoup
hebben gedaan. *aa;
noj
•n p
Soldaten voörk(is
lynchen 'hofdi&nii
Idag
BUKAREST De Roen. r
dichter Adrian Pauneiati
Nicolae Ceausescu hebde
lijk bezong als „de mjet
liefde zoon van het Ro<aj
volk", is ternauwernqj^
de lynchdood ontsnadsc^
nescu zocht zijn toevl
de Amerikaanse am!
maar daar werd volgp
getuigen de deur vos K
neus dichtgeslagen. Pari
werd hij omstuwd dt11}1
woedende menigte df
dreigde te lynchen, mrar
aantal legerofficieren ^ukl
en voerde hem mee. Pi di
gold vele jaren als Cea w
'hofdichter', totdat hij ku
in ongenade viel. Hij l,W
renlang de. organisat ho
'Lied voor Roemenië', dei
ziekfestival waarop deper
mers werden geacht C%t
en zijn vrouw Elena te^j;n
met muziek en gedichüaa|
be:
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
QN557 Duizenden jaren geleden moet hier een rivier hebben
gestroomd, die zich tussen de bergwanden door een weg heeft
gebaand. Het water is al lang verdwenen, maar de bedding is
gebleven en wie haar volgt, moet uiteindelijk de wereld daarbui
ten bereiken. Maar... lang geleden is een enorm rotsblok naar
beneden gestort en heeft de kloof bijna geheel versperd. Het ri
vierwater heeft het blok aan de onderkant kegelvormig afge
schuurd en nu hangt het gevaarte, piepend in de wind, als een
reusachtige klokkeslinger tussen de bergwanden. „We kunnen er
langs", zegt dr. Martin, „maar het rotsblok kan ieder ogenblik
naar beneden komen. De trilling van het geluid kan het gevaarte
al in beweging brengen. Daarom.... doodstill We mogen geen
woord zeggen!" Met de uiterste voorzichtigheid volgen de ande
re ruiters hun leider. Dan horen zij opeens vreemde geluiden.
Rob kijkt verschrikt op.
(ADVERTENTIE)
WITMARKT I
Nu in de Bijenkorf op dea
ling 'huishoud': wit porsek
sen/iesgoed, o.a. Arzbergr
onzichtbare schoonheidsfo% z<
Het enige waaraan u kunt>ve
dat ze er zijn, is de pn|s*rlc
gaat maar liefst 30% va^oe
afg
