De onbekendste
minister-presiden t
van Nederland
oedkope laarzen
lor mooie zomerweer
Maagklachten, maar
de dokter kan niets vinden
Surprise
N HUIS UIT
£eidóc@outtMit
WOENSDAG 27 DECEMBER 1989 PAGINA 11
laarzen zijn momenteel stevig afgeprijsd.
OM
is merkwaardig te con
cert hoe de prijs van
]e-artikelen wordt be'ïn-
d door het mooie zomer-
r van dit jaar. Eind 1989
inerkt zich door een bij-
lere hausse in stevig
'eisel, vooral van laar-
wel half Italië door de
er stapte op hoge laar-
wilde in Nederland dit
tel, dat breed was inge-
11, niet van de hand
i. Alle promotie in mo-
ows ten spijt. Waar-
ihlijk heeft het uitzon-
jjk mooie weer van afge-
n zomer bijgedragen tot
•eronachtzaming van dit
isch item", aldus een
enhandelaar.
'resultaat is dat stellin-
van dure, maar ook van
kleiige schoenenzaken
epropt staan met de
iste laarzen voor fors
'aagde prijzen. Halve en
tot zeer lange laarzen
in de uitverkoop hon-
len guldens voordeliger,
winkelier is er veel aan
jen zijn oude collectie
Is kwijt te raken.
r de consument is het
iu tijd om voor betaal-
prijzen iets zeer goeds
tpen. Er is een ruime
keuze uit booties, lak-regen-
laarzen, suède laarzen, laar
zen met gespen en gedra
peerde riemen rond de en
kels (Harrink) en laarzen
vol invloeden uit het Wilde
Westen.
Ook in stevig schoeisel voor
heren en kinderen valt iets
te beleven. Koopjes in glad
de veterschoenen voor de
man met neusdoorsnijding,
voor afgelopen zomer tè af
sluitend en afgeprijsde mo
dellen met kleurige veters
voor jochies en sportieve
meisjes van laarsjes met een
sterke profielzool (Zzap), zijn
er overal te kust en te keur.
Aardig is dat zulk soort
schoeisel door vormgeving
en goede kwaliteit nooit uit
de mode raakt.
Glad glanzend poetsleer
voor schoenen met rubber
profielzolen die niet door
buigen zijn ook erg modieus.
Man, vrouw en kind is goed
af met steungevend schoei
sel. Orthopedisch gezien
wordt voor kinderen met
groeiende voeten ook altijd
aanbevolen winter en zomer
stevige schoenen te dragen.
Winteropruiming 1989 leent
zich goed voor een verant
woorde aanschaf.
TINY FRANCIS
n arn koude voeten in verantwoord schoeisel voor de jeugd.
Ruiftatchwork schoentjes (met verschillende kleuren leer) zijn
voor alle seizoenen.
FOTO: PR
van glanzend poetsleer hebben vaak elastieke
of versieringen.
FOTO: PR
HARDERWIJK In
1875 wilde Theodoor
Herman de Meester
graag gemeente-secreta-
ris worden in zijn ge-
boortplaats Harderwijk.
Het gemeentebestuur gaf
de voorkeur aan een an
dere kandidaat. Hij is
toch nog goed terechtge
komen. De Meester
maakte carrière als amb
tenaar in Zwolle en Gro
ningen, werd de hoogste
ambtenaar in Neder-
lands-Indië en uiteinde
lijk minister-president en
naamgever aan het kabi
net De Meester (1905-
1908).
De familie De Meester be
hoorde in de vorige eeuw tot
de elite van de Veluwe. De
burgemeester van Harder
wijk was in die tijd eigenlijk
per definitie een De Meester.
De vader van Theodoor was
eerste burger van de vissers
plaats, zijn grootvader en
overgrootvader eveneens.
Theodoor werd op 16 decem
ber 1851 geboren als zoon
van burgemeester Gerrit
Abraham de Meester en The
odora Hermina van Meurs.
Vader Gerrit was ook lid van
de Tweede Kamer. Hij over
leed in 1864, toen Theodoor
dertien jaar oud was. Die zat
toen juist op het gymnasium
in Harderwijk. Daarna ging
hij studeren in Utrecht.
Rechten natuurlijk, net als
zijn vader, grootvader etc. Op
zijn drieëntwintigste studeer
de hij af en promoveerde 'tot
doctor in beide rechten' zoals
dat toen nog heette. We
schrijven dan 1875.
Maar het zoontje van de bur
gemeester was niet overal
welkom. Hij solliciteerde
daarom maar als adjunct
commies der eerste klasse ter
Provinciale Griffie van
Overijssel. In Zwolle wilde
men hem wel en hij bleef er
maar liefst tien jaar: tot 1885.
In dat jaar ging een promotie
tot griffier der Staten van
Overijssel aan zijn neus voor
bij. Teleurgesteld trok hij zijn
conclusie en in overleg met
zijn vrouw Josina Agnes Rei-
niera Woltera Parker (een
kleindochter van de Ameri
kaanse consul) accepteerde
hij op 1 september 1885 een
baan als gemeente-secretaris
van de stad Groningen.
Pierson
Echt veel schot in zijn loop
baan zat er in die tijd eigen
lijk niet in. Hij bleef zeven
jaar lang gemeente-secretaris
in Groningen. Pas in 1892, op
zijn veertigste, ontsnapte hij
eindelijk uit de provincie. De
Meester had in Groningen
enige faam verworven als fi
nancieel expert en werd be
noemd tot chef van de Gene
rale Thesaurie van het minis
terie van financiën in Den
Haag. In die nieuwe functie
had hij veel contact met mi
nister Pierson van financiën.
Dat contact legde hem geen
windeieren.
Pierson zag wel wat in de
burgemeesterzoon en droeg
hem in 1898 voor als vice-
president van de Raad van
Nederlands-Indië. Voor een
ambtenaar van het ministerie
betekende dat een enorme
promotie. De vice-president
in Batavia was de hoogste
ambtenaar in Nederland-In-
dië. Pierson vond het nood
zakelijk, gezien de slechte
economische situatie in de
kolonie, daar een financieel
expert neer te zetten.
De Meester had in Indë op
papier weliswaar een belang
rijke functie, maar in de
praktijk was het allemaal
nogal vrijblijvend. De Raad
van Nederlandsch-Indië,
waarvan De Meester vice-
president was, was namelijk
een adviesorgaan, vergelijk-
Zelfs in zijn geboorteplaats Harderwijk
heeft bijna geen mens van hem ge
hoord. Toch was Theodoor Herman de
Meester in het begin van deze eeuw
een belangrijk man in Nederland. Heel
belangrijk zelfs: van 1905 tot 1908 was
hij minister-president en minister van
financiën. Maar in tegenstelling tot zijn
voorganger Abraham Kuyper heeft De
Meester geen diepe indruk achtergela
ten. Zijn naam is in de geschiedenis
boekjes niet terug te vinden. Wie was
deze man, die hooguit de geschiedenis
is ingegaan als de onbekendste minis
ter-president van deze eeuw en die op
vandaag zeventig jaar geleden over
leed?
Theodoor Herman de Meester in zijn jonge jaren.
FOTO: PERSUNIE
THEODOOR HERMANDE MEESTER
baar met de huidige Raad
van State. De gouverneur-ge
neraal in Indië kon de advie
zen opvolgen, maar ze ook in
de wind slaan. Bovendien
waren De Meesters adviezen
geheim, zodat het voor de
buitenwereld moeilijk in te
schatten was wat nu precies
zijn invloed was.
In 1903 werd De Meester
ziek. Hij leed volgens de me
dische rapporten aan over
spannenheid, aan 'een ernstig
slepende blaasziekte en aan
overprikkeling van het ze
nuwstelsel'. Eerst ging hij op
ziekteverlof in Indië zelf,
maar toen dat niet hielp von
den de artsen in Batavia 'een
verblijf buiten de keerkrin
gen' dringend noodzakelijk.
Op 6 juni 1904 werd De
Meester ontheven van zijn
functie. Hij ging terug naar
Europa, waar hij langzaam
-maar zeker herstelde. Na
precies een jaar, in juni 1905,
was hij weer zover hersteld
dat hij zijn taak in Indië
weer kon hervatten. Maar
net toen hij klaar stond om
per schip terug te gaan naar
Batavia, kwam de grootste
verrassing van zijn toch al
verrassende loopbaan. Hij,
die zijn hele leven als ambte
naar had gewerkt en nog
nooit iets in de politiek had
gedaan, werd gevraagd om
minister-president te worden.
Abraham Kuyper
De beroemde anti-revolutio
naire premier Abraham
Kuyper had in 1905 tot ieders
verbazing de verkiezingen
verloren. Dat betekende dat
'links' een regering moest
vormen. Nu was 'links' in die
tijd wat we vandaag 'rechts'
zouden noemen: Vrije Libe
ralen, de Liberale Unie, Vrij
zinnig Democraten. Maar
'links' was in 1905 hopeloos
verdeeld. Mr. H. Goeman
Borgesius kreeg de opdracht
een 'links' kabinet te vor
men, maar hij kwam er niet
uit. Bij minister Pierson thuis
vond een soort crisisberaad
plaats en daarvoor was ook
de a-politieke De Meester,
die Pierson nog kende uit
zijn tijd op het ministerie van
financiën, uitgenodigd. En
hoe het nu precies gegaan is,
maken de historici niet dui
delijk, maar De Meester werd
minister-president.
In de Tweede Kamer kende
men De Meester, lid van de
Liberale Unie, niet en de
woede over de formatie was
groot. „Dit kabinet is in poli
tieke ongerechtigheid gebo
ren" en „het kabinet-De
Meester is van raadselachti-
gen aard en zal op avondtuur
moeten leven", waren de eer
ste commentaren van de
rechtse (lees: confessionele)
oppositie. Maar ook uit eigen
kring klonk kritiek en zo zou
het de gehele regeerperiode
van het kabinet-De Meester
blijven. De volkomende on
verwachte beoeming zat de
doorgewinterde politici in
parlement niet lekker en ze
accepteerden hem in feite
niet als één van hen.
'Den parlementaire over
zichtschrijver' van het Han
delsblad, C. Elout, beschreef
De Meesters optreden in de
Kamer zo: „Minister De
Meester, ernstig, zorgzaam,
degelijk, dringend en warm,
maar zacht en vaderlijk-ver-
manend sprekend; met iets
huiselijks en gezelligs en pa-
triachaals in zijn heel doen
en zeggen; bedachtzaam in
zijn bewegingen, in zijn geba
ren, in zijn uitingen; herinne
rend aan het ouderwetse type
van den goeden, vriendelij
ken schoolmeester". Deze
aardige, ambtelijke man had
het zwaar in het parlement,
waar 'geroep, gelach, ge-
toorn, geschamper, vinnige
blikken en vlijmende
woorden" aan de orde van de
Crisis
Het kabinet-De Meester
sleepte zich dan ook van cri
sis naar crisis en op 12 febru
ari 1907 dienden de ministers
collectief hun ontslag in bij
de koningin. Na tal van be-
middellingspogingen kwa
men de ministers half maart
op hun besluit terug, maar
nog geen jaar later viel het
doek definitief. Op 21 decem
ber 1907 verwierp de Kamer
de begroting van de minister
van oorlog en drie dagen la
ter vroeg De Meester op
nieuw het ontslag van zijn
kabinet aan. Na een paar
maanden demissionair te zijn
geweest, traden De Meester
c.s. op 12 februari 1908, na
909 dagen aan het bewind te
zijn geweest, af om plaats te
maken voor het kabinet-
Heemskerk.
De Meester komt in de ver
halen van tijdgenoten over
als een vriendelijke, goedwil
lende man met - zeker voor
die tijd -progressieve en vrij
zinnige denkbeelden. Voor
het harde politieke hand
werk was hij evenwel onge
schikt, omdat hij 'te zacht'
was. Mr. D. Rink, minister
van binnenlandse zaken: „De
Meester was van een hoog
staand karakter. Nooit zou hij
zich leenen, noch recht
streeks, noch indirect, tot iets
wat leelijk was of het dag
licht niet kon zien. Ieder die
met hem in aanraking
kwam, kwam dan ook dade
lijk sterk onder den indruk,
dat hij hier stond tegenover
een volkomen betrouwbaar,
rechtschapen, eerlijk man,
van wien men in gevoelen
kan verschillen, maar wien
men zijn achting en sympa
thie niet onthouden kon".
Na de teleurstelling van het
moeizame premierschap
bleef De Meester actief in de
politiek, zij het niet meer op
het hoogste niveau. Hij werd
kamerlid (fractievoorzitter
van de Liberale Unie) en
veel later, in 1917, lid van de
Raad van State. Na een lang
durige ziekte stierf Theodoor
Herman de Meester op 27 de
cember 1919.
KOERT BOUWMAN
heeft wel eens
een vol gevoel in
g, is zo nu en dan
boert of voelt het
achter in de keel bran-
Daar gaat dit stukje niet
Maar sommige mensen
in meerdere of min-
mate, dan eens meer,
eens minder, voortdu-
last van deze klachten
zich tooien met de me-
naam 'dyspepsie'.
specialist
en vaststellen
een ontstoken slokdarm
wel een maagzweer
is.
kan de dokter in 'n derde
de vele gevallen niets vinden,
n maagzweer, geen ontsteking
i een stukje darm of wat dan
Het enige dat vaststaat is dat
patiënt langdurige en sterk wis-
<nde klachten heeft van pijn in
maagstreek, dat volle gevoel in
maag, boeren, zuurbranden of
Belijkheid. Dit heet tegenwoor-
in onberispelijk potjesengels
een 'Non-ulcer-dyspepsia', kort
weg NUD, dat vrij vertaald zoiets
betekent als bovenbuiksklachten
zonder dat er een maagzweer te
bespeuren valt. Zo'n NUD is dan
wel geen gevaarlijk bezit, maar
leuk is anders. De gewone therapie
tegen maagzweren in de vorm van
zuurremmers haalt bij een NUD
niets uit. De patiënt loopt boven
dien de kans om als een pingpong
bal tussen de verwijzende huisarts
en de niets vindende internist te
kaatsen om dan ook nogal eens te
horen te moeten krijgen dat het
wel de 'zenuwen' zullen zijn. Tot
voor kort tenminste.
In het begin van de jaren '80 de
den de Australische onderzoekers
Warren en Marshall een aardige
vondst. Ze ontdekten dat mensen
met een maagzweer bijna altijd in
het bezit zijn van een gastritis of
wel maagontsteking, en dat deze
maagontsteking bijna altijd veroor
zaakt wordt door een bacterie die
men tot dan toe over het hoofd
had gezien. Dit opende perspectie
ven voor een echte behandeling
van maagzweren. Door de Campy-
lobacter-pyloribacterie (sinds twee
maanden omgedoopt in Helicobac
ter pylori) met bacteriebestrijden-
de middelen uit te roeien, zou men
maagzweren letterlijk in de kiem
kunnen bestrijden. Dit onderzoek
is nog volop aan de gang en is, zo
als dat heet, 'zeer veelbelovend'.
Welnu. Zou diezelfde bacterie, de
Helicobacter pylori dus, ook niet
de oorzaak kunnen zijn van die
onbegrepen bovenbuiksklachten?
Deze maand promoveerde de arts
R. Loffeld aan de Rijksuniversiteit
Limburg op dit onderwerp. Wat
heeft de jonge doctor zoal gevon
den? Inderdaad is de helft van de
patiënten die deze klachten heeft
en waarbij de dokter altijd niets
heeft kunnen vinden in het bezit
van een maagontsteking veroor
zaakt door de Helicobacter bacte
rie. Nu bestaat er een middel dat
iets uithaalt tegen deze bacterie.
Loffeld behandelde de helft van
zijn patiënten met een bijzondere
vorm van de stof bismuth, ofwel
De-nol, en de andere helft met een
daarop precies gelijkend fopmid-
del. En zie. Bij de bismuth-groep
werd de bacterie in groten getale
uitgeroeid en namen ook de klach
ten meer af dan in de groep die al
leen maar het fopmiddel had ge
slikt. Bewijs geleverd? Helaas niet,
of liever, niet helemaal. Want aan
de theorie dat de Helicobacter-bac-
terie maagonsteking veroorzaakt
en dat die weer op zijn beurt de
oorzaak is van al die vervelende
klachten, zitten nog talloze haken
en ogen.
Onduidelijk
Op de eerste plaats was het lange
tijd onzeker of de bacterie wel
maagontsteking veroorzaakt. De
ontdekker ervan, Marshall, nam
de proef op de som door een oplos
sing met deze bacterie te consume
ren, en inderdaad, hij kreeg last
van al die vervelende klachten.
Ook is nog steeds onduidelijk
waarom veel mensen zonder enige
klacht, 'normale' mensen dus, wel
de bacterie in hun maag hebben
zitten en daar toch geen enkele
hinder van ondervinden. Het be
langrijkste zwakke punt van de
theorie is dit. Bismuth bestrijdt in
derdaad de Helicobacter-bacterie
en daarmee ook de maagontste
king. Maar of met het bestrijden
van die maagontsteking ook de
klachten afdoende afnemen is nog
niet geheel zeker. Per slot van re
kening hielp bij een aantal mensen
een foppil ook.
Internationaal is men druk doende
om deze gaten in de theorie te
dichten. Aan het Amsterdams Me
disch Centrum loopt op dit mo
ment een onderzoek in samenwer
king met een aantal ziekenhuizen
in den lande. Aan dit onderzoek
doet ook de internist dr M Becx
mee die verbonden is aan het Nij
meegse Canisius-Wilhelminazie-
kenhuis. Wat hoopt hij met dat on
derzoek te bereiken?
Becx. „Loffeld heeft nagegaan wat
de effecten zijn van bismuth, De-
nol dus, op al deze klachten. En
dan nog op heel korte termijn.
Maar de Helicobacter-bacterie is
ook gevoelig voor een aantal anti
biotica. Metronidazol bijvoorbeeld,
ook wel bekend onder de merk
naam Flagyl. Wat wij nu gaai.
doen is nagaan wat de combinatie
metronidazol en De-nol op lange
termijn bij deze mensen uithaalt".
Dit onderzoek gebeurt, zoals dat
heet, dubbelblind: zowel de patiënt
als Becx weet tijdens het onder
zoek niet of de patiënt De-nol sa
men met metronidazol slikt of al
leen maar De-nol met een precies
op metronidazol lijkende foppil.
Pas na afloop van het onderzoek
wordt dat bekend en dan kan men
nagaan of de combinatie al dan
niet succes heeft gehad. „Dan ho
pen we ook aan te kunnen tonen
dat je met het uitroeien van de
bacterie tegelijkertijd de klachten
kunt laten verdwijnen".
Proefpatiënten
Hoe lang gaat dat onderzoek du
ren? „Zeker wel twee jaar", zegt
Becx, die tegelijkertijd laat weten
dat hij nog wel een aantal proefpa
tiënten kan gebruiken („maar dan
wel graag in overleg met de huis
arts"). Maar als het allemaal lukt,
dan openen zich perspectieven
voor patiënten die al jaren met
deze klachten rondlopen. „Ik
maak ze geregeld mee. Ze krijgen
van de huisarts Tagamet, en dat
helpt dan niet, de specialist maakt
een maagfoto «waar weer niets op
is te zien, en dan krijgen ze ook
nogal eens te horen dat het wel de
'zenuwen' zullen zijn. Maar nu
lijkt het er op dat een redelijk aan
tal van deze mensen, niet allemaal,
een maagontsteking hebben die
met geneesmiddelen behandeld
kan worden". Ik houd u op de
hoogte.
door Joke Forceville-Van Rossum
Is God net als Sinterklaas,
bestaat hij ook niet meer,
als we niet in hem geloven?
Clara Elisabeth
In de kern van de zaak is
een surprise een verrassing.
Het onverwachte ervan
maakt haar zo aantrekkelijk.
Vandaag bied ik mijn lezers
dus een onverwachte column
aan. De Goedheiligman is al
lang op zijn basis terugge
keerd en was voor wie
hem accepteert afgelost
door de kerstman, maar toch
gaat het nog even over die
figuur. Een mevrouw van
grootmoedersleeftijd ver
trouwde me kortgeleden,
diep zuchtend, kennelijk
even diep teleurgesteld, toe
dat er toch wel al te veel
veranderd is vergeleken bij
vroeger. Toen ik bij haar op
bezoek kwam en ze me bij de
thee een speculaasje presen
teerde, verontschuldigde ze
zich ervoor dat het geen
borstplaatje was. Dat vond ze
eigenlijk méér passend in
deze dagen. Hoe jammer
vond ze het dat een kistje
borstplaat haar al in geen ja
ren meer ten deel was geval
len. Je weet wel", zei ze,
„zo'n aardig origineel kistje
van PEL". Ik kan het me
best permitteren die naam
hier te vermelden. De fa
briek is, naar ik stellig meen
te weten, allang ter ziele. Dit
is geen sluikreclame. Boven
dien, de opvolger van Brink
man is nog niet ingewerkt-
Maar intussen zat mijn oma
figuur met haar teleurstel
ling. Die trouwens nog ande
re kanten had. Ze bezwoer
me, echt niet meer te weten,
bij de hemel niet, bij Sinter
klaas niet, bij de kerstman
niet, waarmee ze haar klein-
kroost zou moeten verrassen
in de maand der verrassin
gen. Haar probleem was bo
vendien dat het jonge goedje
al heel vroeg zijn geloof in
de Heilige Nicolaas heeft
verloren. Dat betreurde ze
bovenmate. Als kinderen
(mensen) niet meer in het
wonder van het schenken
geloven, worden ze maar al
te gemakkelijk „ongelovi
gen Had ze niet onlangs in
een indrukwekkend boek
gelezen: „Is God net als Sin
terklaas, bestaat hij ook niet
meer als we niet in hem ge-
loven/i?' Nee, dat kinderen
nog wel van alles verwach
ten van hun ouders en groot
ouders, vond ze toch niet he
lemaal genoeg. Dat verwach
ten moeten we niet verwar
ren met hopen, was ze stellig
van mening. Zó kun je niet
meer spreken van verrassin
gen, surprises.
We hebben er sa ito en lang
over gepraat, die omafiguur
en ik. We kwamen tot de
ontdekking dat de december
maand nog altijd geschenken
maand is. Dat het ook maar
zo moest blijven. Voor de één
staat dan de vijfde, voor de
andere de vijfentwintigste
centraal. Gegeven wordt er.
En dat is eigenlijk een goede
zaak. Al kunnen we ons wel
daarbij afvragen of we ons
misschien wat minder op het
materiële zouden moeten
concentreren. Kunnen liefde,
genegenheid, aandacht niet
minstens zo intens en aan
trekkelijk uitgedrukt worden
in bijvoorbeeld tijd? Met een
bescheiden aardigheidje ie
mand gaan bezoeken en dan
de „begunstigde" doen erva
ren dat we alle tijd van de
wereld voor hem of haar
hebben. Luisteren naar, wel
licht ons allang bekende,
verhalen; herinneringen la
ten ophalen die het wereldje
van zo iemand in gloed zet
ten. Er zij, ook in de kerst
tijd, mensen die hun leven
Jang alleen hebben gestaan,
die nooit kinderen hebben
gehad. Er zijn er wier kinde
ren elders in de wereld wo
nen. Zij moeten ook de de
cembermaand zinvol zien
door te komen. Als iemand
niet in Sinterklaas gelooft,
niet in het goede, niet in God
komt dat omdat hij niets
goeds ervaart in zijn leven?
Daar geen glimpje van op
vangt?
Sint Nicolaas was een heili
ge. Heiligen weten van wan
ten, of eerder van hemelse
zaken. Van God dus ook.
Moeten we Sinterklaas dan
maar niet toelaten omdat hij
helpt ons te doen geloven in
goede dingen?
