Djedoesjka geeft zijn pakjes pas na de kerst
Een kunstig
misbaksel
onder de
kerstboom
Santé
Van den Broek spreekt
met Kuwaytse collega
BUITENLAND Qtid&lQowvant zaterdag 23 december 1939 pao—
i H
i
door Roger S)mo.\V(
id(i
llisl
De Britten zijn stevigi w;
drinkers. Dat is een ^aj
e«rst
niet alleen zichtbaar |TU
grote voetbalwedstrijd
Ook met de feestdageP'
je dat de Britten flink
kunnen heffen.
Hun kranten en tijdsclm
zorgen ervoor, dat ze jga
dorst krijgen. Dit gebi wc
door middel van groté)en
advertenties. In 't zi<
vooruitzicht van Kers\t s
adverteren Groot-Brifrfsv
warenhuizen niet alledde
eetwaren, zoals bolligt v
spruiten en zwaarwicLll
kalkoenen die de m
eilandbewoners overn^Ê
vinden. Zij maken ooi,
uitgebreid reclame vo';ai
'booze' (uitspraak: boerie
in de kersttijd erg voèaï]
kan worden verkocht\est
de vraag dan heel grójtm
Onder de Engelse bei\en
'boozeressorteren aJjjra,
soorten van alcoholho\ y
gebottelde en ingeblilL x
dranken. De vraag na,
uit Nederland, Denem
Duitsland, Frankrijk,
en Amerika is bijzoncPh(
groot. Bier stilt de dot-
klasse. Whisky en gh
soort van jenever) wdf
gedronken door Brittèdv
al wat ruimer in de pi iel
zitten. De zogeheten h t
stand toost bij voorkein
champagne. De Brittefr,
onverbeterlijke ,re
champagnedrinkers.
importeren meer chat
dan om het even well,
land ter wereld. In di
helft van 1989 ledigdtbie
Britten 10 miljoen flei u
van dit edele vocht. lit i
12 procent meer dan pgr
dezelfde periode van jnw
tevoren. iaaI
Hoe sterk de Britse
champagneconsumptic
gestegen, blijkt ook ulren
verbruikscijfer van IS?™
Britten dronken toen
8 miljoen flessen chanL-ise
Op dat terrein zijn zijonc
beste klanten van de in
Fransen. Deze laatste\ is
nemen het de Britteriges
eens kwalijk dat in |e
Thatcherland vaak om
ontzettend knoeierig (eb;
omgegaan met hun b6 ie
produkt. De Britten vpnc
het namelijk on voorst k
leuk om voor ze hun"ee
magnum ontkurken,
kostbare inhoud van torr
grondig door elkaar fj™e
klotsen. Een dergelijk
behandeling heeft
onvermijdelijk tot ge\
de knal bij 't ontkurl
luider klinkt en de iile|t
van de fles vrolijk rot.
Als buitenlander vin<^oe
zonde. Wie zo gek wi, m
kan met bronwater pppe
hetzelfde resultaat be lans
Maar Spa Monopole iaan
geen Moet et Chandol Dl
'doopsel' met champa^ar
staat beter. Igsr
Er zijn welgestelde Bfie
die zelfs bij hun 'bre&
champagne drinken. er°
vinden zij het toppurijs
verfijning en beschaVi
'Maar omdat Groot-
Brittannië zo buitens}jj^
veel champagne consLar
is de prijs van deze 0.
godendrank de laatsti js
maanden onrustwekk^n
gestegen. Hij bedraagt.
momenteel al 15 proc
meer dan bij het begi
het jaar. De Fransen KE
nu, dat zij hun expor
champagne naar
Thatcherland weldra -
drastisch zullen moetijd
beperken. De Britse 1 ||f
dreigt namelijk grotei
worden dan de snel hl
waarmee Frankrijk
champagne kan prod
Komt het werkelijk
dramatische situatie
aard, dan zou op de 1
eilanden een soort dis
van champagne kuni\
worden afgekondigd
een ellende! In afwac
geven wij alle buiten
liefhebbers van een s-i
borrel deze gouden rL16
op uw saec, want de V'er,
drinken zelfs meer c<±
dan de Fransen. En 1
wijnconsumptie is evtO
aan de lage kant. Ein
afgelopen mei hadden
Britten al 46 miljoen T
wijn op, tegen iets m|[j
dan 35 miljoen liter
jaar tevoren! Het ma[
ook worden verwach
Groot-Brittannië 1984=
eindigen met 'bottleb
die de lege flessen ni
kunnen slikken.
Vijf mensen
vermist na
brand in mijn
OVIEDO Vijf mijnwerkers
worden vermist nadat gisteren
brand was uitgebroken in een
kolenmijn in de Noordspaanse
streek Asturie. Ongeveer 300
mijnwerkers wisten ongedeerd
uit de mijn te ontkomen. Vol
gens een woordvoerster van
de staatsmijnbouwmaatschap
pij Hunosa zijn de vermiste ar
beiders geen personeel van
Hunosa, maar van een aanne
mersbedrijf. De brand was gis
teravond weer onder controle.
De oorzaak was niet bekend.
Regering maakt voor Polen en
Hongarije 87 miljoen vrij
DEN HAAG Nederland heeft voor het komend jaar 87 mil
joen gulden vrijgemaakt voor hulp aan Oost-Europa. Momenteel
krijgen alleen Polen en Hongarije hulp. Maar op korte termijn
zullen ook andere landen in Oost-Europa voor steun in aanmer
king kunnen komen. Premier Lubbers maakte dit gisteren be
kend na afloop van de ministerraad.
Het geld is bestemd om de stappen in de richting van een pluri
forme democratie, respect voor de mensenrechten en een
marktgerichte economie te ondersteunen, aldus de ministerraad.
De fondsen worden in beginsel voor de helft bilateraal en voor
de andere helft multilateraal ingezet.
Bij de bilaterale hulp worden programma's opgezet die gericht
zijn op overdracht van kennis en kapitaalgoederen op de terrei
nen van onder andere landbouw, industrie, dienstverlening, mi
lieu, onderwijs en cultuur. Het multilaterale deel kan onder
meer worden ingezet voor de op te richten Europese Bank voor
Wederopbouw en Ontwikkeling en het stabilisatiefonds voor de
Poolse zloty.
Pronk geeft aan
Etiopië 20 miljoen
DEN HAAG Minister
Pronk voor ontwikkelings
samenwerking heeft 20 mil
joen gulden uitgetrokken
voor hulp aan het opnieuw
door een hongersnood be
dreigde noorden van Etio
pië. Het bedrag wordt be
steed aan voedselaankopen
en het transport daarvan
naar de meest bedreigde be
volkingsgroepen. Daarbij
inbegrepen zijn enige medi
sche en andere aanvullende
hulp. Het geld wordt ter be
schikking gesteld aan een
aantal particuliere initiatie
ven en initiatieven van de
Verenigde Naties.
PARIJS Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) heeft
gisteren in Parijs een ontmoeting gehad met zijn Kuwaytse col
lega, de eerste in vele maanden. Beiden woonden in de Franse
hoofdstad een ministeriële bijeenkomst bij over Euro-Arabische
samenwerking.
Over het verloop van de ontmoeting wilde Van den Broek niet
meer zeggen dan dat zij „elkaar met begrip in de ogen hadden
gekeken", waarbij ongezegd was gebleven dat zij „erop vertrou
wen dat het dispuut in de komende periode tot een bevredigen
de oplossing zal worden gebracht". Hij weigerde te zeggen, of nu
een einde is gekomen aan de situatie dat de Kuwaytse ambassa
deur in Den Haag alleen nog maar op laag niveau te woord
wordt gestaan. Dit besluit werd medio juni genomen uit onge
noegen over het uitblijven van een Kuwaytse reactie op het
voorstel van premier Lubbers, de Nederlandse claim op Kuwayt
Airways (KAC) te verminderen tot 24 miljoen gulden.
Gevangenenruil
DDR-BRD rond
BONN De vrijlating van ge
vangenen uit zowel de DDR
als de Bondsrepubliek Duits
land is afgesloten. Alle Duitse
agenten en politieke gevange
nen die zijn vrijgelaten uit de
gevangenissen in de DDR, zul
len nog vóór Kerstmis terug
zijn in de Bondsrepubliek, al
dus staatssecretaris Priesnitz,
van het ministerie van Duits-
Duitse betrekkingen gisteren
in Bonn. Als tegenprestatie liet
Bonn de vroegere agen
Margret Höke en Elke Falk
van de Sovjet geheime dienst,
de KGB, vrij. Zij hebben be
sloten in de BRD te blijven.
MOSKOU Kerstmis zo
als \yij dat in Nederland
kennen bestaat hier in
Moskou niet. Dat merken
wij des te heviger nu we,
voor het eerst in drie jaar,
besloten hebben om de
feestdagen in Moskou
door te brengen.
Wat hier voor Kerstmis door
gaat speelt zich namelijk voor
al af op Oudejaarsavond en
valt te vergelijken met onze
Sinterklaasrituelen. Pas op 28
december krijgen de kinderen
vrij van school, een winterva-
kentie die tot 11 januari duurt.
De kleintjes krijgen óp de laat
ste schooldag bezoek van Djed
Moroz (grootvadertje vorst),
een baardige grijsaard die met
een trojka vol pakjes uit het
hoge noorden is komen aanrij
den samen met zijn assistente
Snjegoerotsjka (sneeuwvlokje).
'Ik ben Djed Moroz. Laat maar
eens horen wat jullie voor me
hebben bedacht', zo meldt
grootvadertje zich. Waarop elk
kind met een gedichtje of een
liedje komt, of soms met een
dansje rond de boom waaron
der de kleurig ingepakte ca
deautjes liggen. Vermaningen
die door dreigementen met roe
of zak kracht worden bijgezet
ontbreken, iedereen wordt ge
prezen en krijgt van sneeuw
vlokje een geschenk overhan
digd.
De volgende dagen duikt het
mythische koppel steeds vaker
op in het stadsbeeld. Bijvoor
beeld bij het speelgoedwaren
huis Kinderwereld en voor de
genen die zo gelukkig zijn ge
weest een kaartje te bemachti
gen geeft Djedoesjka ook acte
de présencè op het Kremlin,
waar de waarschijnlijk groot
ste kerstboom ter wereld staat
opgetuigd en waar een enorme
zaal vol kinderen een hele
middag lang met spelletjes en
andere gemeenschappelijke
activiteiten wordt beziggehou
den in een sfeer die overeen
komt met die van onze Sinter
klaasfeestjes van de perso
neelsvereniging.
Hoogtepunt is Oudejaarsa
vond, als overal in de stad de
Djedden Moroz volgens ruim
van tevoren gemaakte af
spraak aanbellen om a raison
van vijf roebel gedurende een
kwartiertje de kinderen met
hun aanwezigheid te verblij
den en toestemming te geven
de pakjes te openen. Niet zel
den wordt de hoge gast door
de in feestelijke stemming ver
kerende volwassenen discreet
van een kleine hartverster
king voorzien wat later op de
avond, als dë laatste séances
zijn gedaan, wel eens aanlei
ding geeft tot dezelfde tafere
len als bij ons, als Sint door
Piet ondersteund moet worden
om de boot naar Spanje heel
huids te bereiken.
Op Oudejaarsnacht is in Mos
kou trouwens geen mens meer
nuchter: op geen ander feest
wordt er traditioneel zo lang
durig en veel gedronken en
het is bepaald geen zeldzaam
heid dat groepen feestgangers
in de kleine uurtjes van
Nieuwjaarsdag op straat rond
zwalken, de armen om elkaar
heengeslagen in een vastbera
den poging om weer bij te ko-
Op de boom na heeft het hele
gebeuren dus weinig met onze
kerst te maken en als in Mos
kou wonende buitenlander
moet je het dus vooral van je
eigen huiselijkheid en je
schaarse mede-achterblijvers
uit de christelijke landen heb
ben in je pogingen om de ver
trouwde kerst-gezapigheid op
te roepen terwijl er om je heen
op 25 en 26 december normaal
gewerkt wordt.
Kentering
Er is wel iets van een kente
ring te bespeuren, hebben we
gemerkt. Vorige jaren was het
nog een hele toer om voor 24
december een kerstboom te
bemachtigep want die kwa
men pas zo rond 28 december
op de markt. Maar dit jaar is
men om onduidelijke redenen
al eerder begonnen en de
kranten meldden dat er een
half miljoen stuks in Moskou
zijn verkocht. Wat erg veel is,
want onder de ruim tien mil
joen inwoners zijn er velen die
een kunstboom hebben ge
kocht om de jaarlijkse ellende
van het staan in de kerstboom-
rij te vermijden. Ook schijnt
het zo te zijn, dat hier en daar
al op 24 december de kerst
kaarsen (zeer schaars produkt
overigens) worden ontstoken.
Maar dat geldt niet voor de or
thodoxe Russen, die immers
als een van de tekenen dat zij
niet aan Rome onderhorig zijn,
de Juliaanse kalender hante
ren, hoewel de Sovjetunie in
1918 de nauwkeuriger Grego
riaanse kalender heeft overge
nomen.
Gevolg van dit alles is, dat de
orthodoxe Russen op 7 januari
hun kerstfeest vieren met een
grote dienst in de kerk die te
vens het eind van een lange
vastenperiode inluidt, en op 13
januari het nieuwjaarsfeest
nog eens dunnetjes overdoen -
al geven ze zelf toe dat die
laatste datum niet veel meer is
dan een voorwendsel om nog
eens iets te vieren te hebben
in die donkere, koude winter
maanden.
ALEXANDER
MÜNNINGHOFF
West-Duitsland is al tonnen beton lichter
geworden. Niet alleen omdat gisteren door
de Oostduitse autoriteiten bij de
Brandenburger Tor twee nieuwe
doorgangen zijn gemaakt. Ook bezoekers
slopen het eens zo gehate object. En met
name in de Verenigde Staten doet een
stukje van de Berlijnse Muur het goed als
kerstcadeau. De warenhuizen halen hun
klanten met stevige advertentiecampagnes
in huis, alwaar de brokjes beton in fleurige,
originele geschenkverpakking uitgestald
liggen. Voorzien van een
echtheidscertificaat natuurlijk. „Brokje
Berlijnse Muur? Derde verdieping
mevrouw". Een stukje misbaksel onder de
kerstboom.
BROKJE BERLIJNSE MUUR
BERLIJN De tekening
miste elke artistieke kwa
liteit, maar was wel grap
pig. Een deur, die scheef
in de scharnieren hing, en
de begeleidende tekst:
'Wie hier doorhéén komt,
krijgt van mij een mark'.
Het was een van de eerste
schilderstukken op de West-
berlijnse kant van de Muur,
een zure grap op een stuk ijs
koud beton. De kunstenaar
dan wel kladschilder signeer
de zijn werk indertijd niet. Hij
meldde zich de afgelopen
maanden evenmin. Het zou
hem marken gekost hebben,
miljoenen.
Het betreffende deurtje mag
dan nog potdicht zitten, links
en rechts hebben bulldozers
hun werk gedaan. Ruim ach
tentwintig jaar na de bouw
13 augustus 1961 was de
gruwelijke datum is de
Muur zo lek als een zeef. De
grote gaten heten grensover
gangen, de kleintjes zijn het
werk van souvenir- en/of pre
miejagers.
De deur is opengezet in het
1 laatste van de jaren tachtig.
'Dat is niet de verdienste van
de een of andere "Oostduitse
leider, maar van de man en
vrouw in de straat. 'Wij zijn
het volk', scanderen de beto
gers in Oost-Berlijn, Dresden,
Leipzig of waar dan ook in de
DDR. Om fijntjes duidelijk te
maken, waar de macht dient
te liggen. 'Berlijn bevrijdt
zichzelf', heeft een onbekende
een dezer weken op de Muur
gekalkt. Vlak naast een groot
gat. 'Slaan', staat er als advies
bij.
Het volk slecht de Muur. En
de Muur was slecht. Het beton,
het prikkeldraad: ze symboli
seerden van begin af aan pijn,
haat, angst, onderdrukking,
gevangenschap, dood en wat al
niet meer. Ze scheidden man
nen van vrouwen, kinderen
van ouders, neven van nichten
en ze scheidden Oost van
West.
De Muur. Hij is 155 kilometer
lang, een paar meter hoog en
voor het grootste gedeelte van
beton. „Reken even uit", zegt
Christoph Stölzl, directeur van
het Duits historisch museum
in West-Berlijn, in een lyri
sche bui. „Dat is ongelooflijk
vele vierkante meters kunst".
Sommige mensen associëren
de Muur niet meteen met dood
en verderf. De Westberlijnse
Voor de Oostduitsers verloor
de Muur zijn waarde toen Hon
garije het IJzeren Gordijn ka
pot knipte. Maar het langste
schilderij ter wereld is een
graffiti-kunstenaars hebben
zich tegen het platwalsen van
het beton gekant. Zij zien het
in de eerste plaats als het lang
ste schilderij ter wereld: Een
kunststuk van westers protest
tegen het stalinisme.
Dat ene, potdichte deurtje en
de bijbehorende leus, zijn in de
loop der jaren onderge
sneeuwd door felgekleurde,
professionele kunststukken.
Schilders, schrijvers en dich
ters hebben werk gemaakt
van de Muur. Ze hebben hun
agressie geuit, hun droefheid
en pijn. Soms met tragische
beelden, soms met humor.
Dieter Hoffmann-Axthelm re
lativeert sterk, hoewel ook zijn
hand de Muur beroerd heeft.
Hij praat over 'viezigheid' en
'pseudo-kunst'. En dan doelt
hij echt niet alleen op een
schilderij van recente da
tum van Batman, of op een
leus als 'I love Ajax'. „De
Muur is de Muur", zegt Hoff
mann-Axthelm. „En het is
misbruik om ze te beschilde
ren en vervolgens als ansicht
kaart te verkopen. De Muur is
geen speelgoed, er zijn veel
mensen bij doodgeschoten".
Niettemin vonden enkele
Oostduitse kunstenaars het
prachtig toen ze, na het ope
nen van de grens op 9 novem
ber, de kans kregen om zich
uit te leven op hun kant van
de Muur. Nabij de nieuwe
overgang met de Potsdamer-
platz konden ze hun artistieke
talenten maar kortstondig eta
leren. De grenswachten kwa
men al vlot aangelopen met
potten kalk. „Want", zo zei
luitenant Rainer Menzel ern
stig, „provocerende leuzen
passen niet". Hij doelde op
'Deze schandmuur moet val
len'. De grenstroepen konden
het nog niet zo goed zetten, dat
hun Muur volgeklad werd.
Hamertje-tik
Terwijl de Oostduitse kunste
naars en soldaten hun best de
den, klonk aan de andere kant
het hamertje-tik. Hans ver
huurde hamers en beitels.
Twee mark per stuk, voor tien
minuten. Een flinke haal en
pats, daar lag een stuk Muur,
fraai paars geschilderd. Net
wat die ene toerist moest mee
brengen van zijn vriendin.
De 25-jarige Gunnar rug
zak, stofbril en muts op
staat niet voor zijn lol te bik
ken en te hakken. Ook niet uit
politieke overtuiging, al pro
beert de 25-jarige Westberlij-
ner de schijn op te houden.
„Daar begon het voor mij mee
natuurlijk. De Muur moet
Weg".
Gunnars hak- en iemands an
ders kunstwerk is gisteren
waarschijnlijk verkocht op
Fifth Avenue. Of tegenover de
Big Ben, dan wel langs de
Boulevard de la Madeleine. In
ruil voor dollars, ponden of
francs. Dat moet wel, want
Gunnar bikte al niet voor
niks. Samen met drie makkers
twee hakken, een lopen en
een verkopen voor de Bran
denburger Tor zamelde de
'Muurspecht' 400 DM per half
uur in.
Maar er zijn, als ware de Muur
echte kunst, ook kenners. Ze
bieden grof geld voor schilder
stukken die netjes uitgebeiteld
worden. Tot aan 100.000 mark
toe. Voor de brokstukken die
resteerden toen de bulldozer
een nieuwe doorgang aan de
historierijke Potsdamerplatz
had gemaakt, is drie miljoen
dollar geboden.
De Muur is eigendom van de
DDR. Een Oostduitse bezoeker
van West-Berlijn meende het
niet slecht, maar sprak wel de
waarheid toen hij het had over
jatwerk. De man passeerde net
een kraampje bij de Gedacht-
niskirche, waar de brokstuk
ken uitgestald lagen. In veel
grotere aantallen nog worden
de misbaksels verhandeld
langs de Muur, daar waar t-
shirts, petten en nog veel meer
fraais herinneren aan de nacht
van de 9e november. Geen
westerling echter die er bij
stilstaat dat de Muurspecht
ook dief of zwarthandelaar is.
Vanuit alle hoeken krijgt de
Oostduitse regering inmiddels
adviezen wat te doen met de
Muur. De betonwand verloor
voor de DDR zijn waarde op
het moment dat Oostblokpart-
ner Hongarije het prikkel
draad aan de grens met Oos
tenrijk doorknipte, op 2 mei
van dit jaar. Dat leidde de
vluchtelingenstroom in.
Maar vooralsnog staat de
Muur overeind, al wankelt ze
op de plaatsen waar spechten
wel heel ijverig tikten. Burge
meester Momper van West-
Berlijn adviseerde zijn buren
al de kilometers beton te ver
kopen aan de meestbiedende.
De DDR kan het geld goed ge
bruiken. Anderen gaven de
raad om toch maar delen van
de Muur overeind te laten
staan. Als monument? als over
levering van een schrikbe
wind en maar dat wordt
minder hard geroepen als
toeristische attractie.
Afgerekend
Oost-Berlijn wikt nog. Het
neerhalen van vrijwel de ge
hele Muur lijkt onvermijdelijk.
Die daad is voor velen het dui
delijkste sein dat met een
kwalijk verleden is afgere
kend. Maar juist die symboliek
ook maakt het zo moeilijk het
beton en het prikkeldraad te
verkwanselen. De DDR zou
leuren met de zwarte bladzij
den uit haar geschiedenis. De
Muur kostte vele wonden en
zeker 77 doden. Nog op 6 fe
bruari van dit jaar viel een 22-
jarige man. Hij was de laatste.
De Muur doet nog wel even
pijn, maar de doodskop is er
af.
'Walls are not everlasting',
kalkte een bezoeker op het be
ton nabij Checkpoint Charlie,
de meest beruchte grensover
gang tussen Oost en West. En
hij had gelijk.
TWAN VAN DEN BRAND
