oemenie
golf van
eindelijk mee
hervormingen
VERBIJSTEREN
lanescu:
pl ornaat-
ssident
Nicolae Ceausescu ging over lijken
Regeringen laten geen traan om vertrek Ceausescu
Genland
3|
H:LU
ELKE DAG EEN ANDERE BIJENKORF.
CcidócSomunt
ZATERDAG 23 DECEMBER 1989 PAGINA 3
Ji zoon tonen het V-teken in de straten van Bukarest en
^e val van Ceausescu.
DEN HAAG Er zijn nauwelijks rege
ringen die een traan laten om de val van
de Roemeense dictator Nicolae Ceauses
cu. Sommige landen maakten duidelijk
dat zij bereid zijn Roemenië hulp te ver
lenen als het land democratisch wordt.
Hoewel gevoelens van vreugde overheersten,
werd hier en daar ook enige zorg gëuit over
een mogelijk machtsvacuüm in Bukarest. De
meeste reacties werden overigens gegeven
voordat bekend was dat loyalistische troepen
een tegenoffensief waren gestart.
„De Hoemenen zijn vrij. Europa haalt 'opgelucht
adem", zo verwoordde de Franse president
Francois Mitterrand de algemene stemming.
„Vandaag, de 22e december, lijkt Roemenië
zich te hebben bevrijd van het verschrikkelijke
dictatoriale juk", verklaarde de Amerikaanse
president George Bush. „Wij hopen dat de Roe
meense regering nu snel zal handelen in ant
woord op de eis van de bevolking dat er demo
cratische veranderingen worden doorgevoerd.
Als Roemenië de weg kiest van echte democra
tische hervormingen zullen de Verenigde Sta
ten krachtige steun verlenen", voegde zijn
woordvoerder Marlin Fitzwater er later aan
toe.
De Sovjetunie verklaarde er niet aan te „twijfe
len dat het Roemeense volk, ondanks de dra
matische gebeurtenissen, genoeg wijsheid zal
tonen om de kalmte en stabiliteit te handha--
ven". De Roemenen staan voor de taak de
voorwaarden te scheppen voor een normaal le
ven en nieuwe machtsorganen in het leven te
roepen, zo zei woordvoerder Vadim Perfiljev.
Veel leiders putten zich uit in lofuitingen aan
het adres van de Roemeense bevolking. De
Westduitse minister van buitenlandse zaken
Hans-Dietrich Genscher verklaarde dat „het
Roemeense volk een grote overwinning heeft
behaald tegen een dictatuur die menselijke we
zens verachtte". De DDR, tot voor haar eigen
revolutie twee maanden geleden nog een fer
vente bondgenoot van Ceausescu, wees de Roe
menen veel succes toe op de weg naar een de
mocratisch bestel.
De Tsjechoslowaakse toneelschrijver Vaclav
Havel, die vrijwJ zeker volgende week de
nieuwe president van zijn land wordt, riep de
Roemeense burgers op „geen geweld met ge
weld te beantwoorden en geen wreedheid met
wreedheid te vergelden". Hij vindt dat Ceau
sescu de straf moet krijgen die hij verdient,
maar niet de doodstraf.
De Poolse regering zei de jonge republiek „het
allerbeste" toe te wensen.
In Joegoslavië zonden de radio en de televisie
bijna doorlopend live-uitzendingen uit over de
ontwikkelingen in Roemenië, en zei de rege
ring dat zij alle inspanningen toejuichte om
„welvaart, vrijheid en menselijke waardigheid"
in Roemenië te brengen.
De Britse premier Thatcher prees de Roemenen
voor het bevechten van hun vrijheid en stond
stil bij de „zeer moedige mensen die hun vrij
heidszin met de dood hebben moeten bekopen.
De Poolse vakbondsleider Lech walesa zei dat
nu Cuba, Vietnam en Noordkorea aan de beurt
zijn om de weg van de hervormingen in te
slaan. „Mijne heren, u die de leiding heeft in
Cuba, Noordkorea en Vietnam, nu ziet u zelf
dat u maar één keuze hebt: of een ronde-tafel(-
overleg met de oppositie) of het lot van Ceau
sescu. In naam van de vrede, de veiligheid en
de wijsheid, hak snel de knoop door, voor het
welzijn van uw volkeren".
Zj
eb°iEST Roemenië
elijk bezweken in
e van hervormingen
recloor Oost-Europa
de al jaren-
bevol-
oor'eft daar de afgelo-
'anek, en met name
rokl„ een gruwelijk
eg°'rijs voor moeten
Hij,
ikP
m,d
r, dat zich gistermor-
ilanploot bij de demon-
maakte het mogelijk
sescu ten val werd ge-
grote vreugde die
de vlucht van Ceau-
jk iierd gisteravond en
i echter door de geha-
-heidsdienst in bloed
■ilsJ- Het «eluid van ge-
r overstemde het „Wij
jewonnen".
respondent van het
s opwaakse persbureau
oenBukarest schatte dat
j m aan het eind van
0 g een miljoen mensen
i°fen waren. Zij vielen
blgelukkig in de ar-
feliciteerden elkaar
herwinning. Sommige
verbrandden portret-
de 'Conducator' (lei-
De dag begon met een toene
mende spanning tussen de or
detroepen en de bevolking, er
werd mitrailleurvuur gehoord
en er zouden doden zijn geval
len. Boven de betogers die niet
van wijken wisten, cirkelden
de helikopters.' Het uitroepen
van de staat van beleg in het
hele land had geen enkel ef
fect op de inwoners van de
hoofdstad. Jongeren liepen op
de ordetroepen af, luid roe
pend „Wij zijn bereid te ster
ven". Daarop trokken de sol
daten en de veiligheidstroepen
zich terug. Veel militairen slo
ten zich aan bij de betogers.
De menigte ondernam een
aanval op het gebouw van het
centraal comité van de com
munistische partij en de resi
dentie van de president. Men
sen klommen op het balkon
waar Ceausescu een dag
eerder tijdens een georgani
seerde 'steun'-demonstratie
werd weggejouwd door de
monstranten. Betogers bezet
ten het radiostation waar de
dichter Mircea Dinescu de val
van de president aankondigde.
Ook het televisestation viel in
handen van de bevolking.
Ceausescu had 's ochtends nog
een laatste poging gedaan de
situatie in Bukarest weer on
der controle te krijgen door de
noodtoestand af te kondigen.
Hij wist voor zijn val nog een
zondebok aan te wijzen in de
persoon van de minister van
defensie Vasile Milea. Deze
zou, volgens de officiële be
richtgeving, zichzelf van het
leven hebben beroofd omdat
hij „verraad had gepleegd"
met de slachting in Timisoara.
Daar kwamen het afgelopen
weekeinde volgens ooggetui
gen meer dan 4.500 mensen
om het leven toen troepen op
betogers schoten. Het ziet er
echter naar uit dat de minister
in werkelijkheid werd geëxe
cuteerd' omdat hij weigerde
het bevel te geven opnieuw op
de betogers in Bukarest te
schieten.
De berichten over de vlucht
van Ceausescu kwamen in
eerste instantie van Oosteuro-
pese persbureaus. Kort daarna
werd het vertrek van de 71-ja
rige dictator ook bekendge
maakt door de Roemeense
staatsradio. „Nicolae Ceauses
cu is vertrokken", zei de dissi
dente dichter Mircea Dinescu,
van wie wij in onze bijlage van
afgelopen zaterdag nog een
open brief publiceerden over
de onderdrukking in zijn land.
Nu riep hij: „We hebben ge
wonnen, Ceausescu is geval
len".
Na de vlucht van Ceausescu
werd in Bukarest een Comité
voor Nationale Redding opge
richt onder leiding van de
voormalige minister van bui
tenlandse zaken Corneliu Ma-
nescu (73). Het comité heeft
tijdelijk de macht overgeno
men. Volgens de Roemeense
televisie wil Manescu, wiens
gezondheid te wensen over
laat, aanblijven totdat er vrije
verkiezingen zijn gehouden.
Het comité, waarvan de op
richting bekend werd gemaakt
door de voormalige secretaris
van het centraal comité Ion
IlieScu, kwam gisteren voor
het eerst bijeen en heeft een
„radicaal plan" van 23 punten
aangekondigd. Prioriteit krijgt
daarbij de bevolking te voor
zien van levensmiddelen en
energie.
Volgens Iliescu, die een toe
spraak hield voor een enorme,
uitzinnig van vreugde zijnde
menigte in Bukarest, bestaat
het comité uit hoge militaire
officieren die zichzelf niet
hebben gecompromitteerd tij
dens het bewind Ceausescu,
arbeiders, studenten en intel
lectuelen die de strijd tegen de
dictatuur leidden.
Onder luid „hoera" en „olé"
geroep van de Roemenen,
maakte de chefstaf van het le
ger, Stefan Gusa, kort daarop
bekend dat de gevreesde ge
heime politie Securitate is ont
bonden en dat de para-militai
re troepen van het ministerie
van binnenlandse zaken onder
toezicht zijn komen te staan
van het ministerie van defen
sie.
Ook in andere steden als Bra-
sov, Cluj en Timisoara werd
het vertrek van Ceausescu ge
vierd. De grenzen van Roeme
nië, eerder deze week geslo
ten, werden weer opengesteld.
Volgens het staatspersbureau
Agerpres is de censuur met
onmiddellijke ingang afge
schaft. Het persbureau beloof
de voortaan betrouwbare in
formatie te zullen verstrek
ken. In Bukarest werden de
eerste politieke gevangenen
vrijgelaten.
Aanval
De aanval van elitetroepen die
loyaal waren gebleven aan
Ceausescu verbrak gister
avond in een keer de feestroes.
Demonstranten die twee uur
na het vertrek van Ceausescu
de televisie hadden overgeno
men, deden een beroep op het
leger om de opmars van deze
troepen te stoppen en een
bloedbad te voorkomen. „Stop
de terroristen", zo werd ge
vraagd.
Confrontratie in een straat in Bukarest: veiligheidstroepen met tanks aan de ene en leuzen scande
rende burgers aan de andere kant. Het tafereel speelde zich af kort nadat gistermiddag het aftre
den van Ceausescu bekend was gemaakt.
foto: epa
teur van het partijblad Scin-
teia, Stefan Ciochonaru, voor
de radio geïnterviewd: „Ik
smeek u mij te vergeven voor
de leugens die u in onze krant
hebt gelezen. Vanaf morgen
zal er een nieuwe editie van
Scinteia verschijnen". Een an
dere, niet bij naam genoemde
man zei op de radio: „Nu heb
ben we vrede nodig. Er is ge
noeg terreur geweest. Nu is
het tijd om te gaan werken
aan het uitwissen van de
schande van de afgelopen 25
jaar".
Een hoge legerofficier deed
via de televisie een oproep tot
de leidende generaals om er
voor te zorgen dat het bloed
vergieten zou stoppen. Hij
vroeg hun de troepen opdracht
te geven niet op de bevolking
te schieten. Zijn woorden wer
den overstemd door het geluid
van de opgelaaide strijd.
Grote verwarring heeft de
hele dag bestaan over het lot
van de gevluchte dictator en
zijn vrouw Elena. Het gerucht
ging dat hij naar China wilde
ontkomen. Ceausescu kon het
altijd goed vinden met de Chi
nese leiders, die hij in juni nog
feliciteerde met het neerslaan
van de pro-democratische pro
testdemonstraties in Peking.
China wilde begin deze week
ook geen veroordeling uitspre
ken over de bloedige onder
drukking van de eerste de
monstraties tegen Ceausescu in
Timisoara.
Leugens
Gisteravond werd een redae-
wÊffoto, uit 1972, van Corneliu Manescu, de oud-minister
d. jnlandse zaken di? momenteel, als voorzitter van het
Adding van het Vaderland, de macht heeft over-
in Roemenië foto- epa
rwiw. cr«
nk I "I
n hl I
nds
pla
dé
De 73-jarige
Manescu, de
etrcr van het 'Front
De ng van het vader-
in Roemenië -de
nojheeft gegrepen,
rnadi lange diploma-
orgrrière achter de
tot)
1 zt^uwe politieke orga-
itern nationale eenheid
scu voorkomen dat
na de val van Ceau-
jen politiek machts-
Het is nog on-
vthoe Manescu's be-
zich verhoudt met
onbekende legerge-
iienicolai Militaru, die
J ns de eerste berich-
:ora,e hebben opgewor-
akkje tijdelijke sterke
deüoemenië.
linister van buiten-
iken en vroegere
van de VN-Veilig-
wierp zich eerder
een van de voor-
i dissidenten in zijn
IQlnaart van dit jaar
iwkescu met vijf ande-
re politieke leiders
brief op, waarin zij
ek uitoefenden op
van staats- en partij-
olae Ceaucescu. Zij
den de 'Conducator'
in diskre-
C ïngen en Roemenië
»t van Europa af te
:t beleid van Ceau-
volgens hen in strijd
-bemeense grondwet
en met de slotakkoorden van
Helsinki.
Sinds april stond Manescu on
der huisarrest in een agro-in-
dustrieel centrum zonder stro
mend water in Chitila, nabij
Bukarest. Ook was hij versto
ken van medische verzorging,
ondanks zijn verontrustende
gezondheidstoestand
Manescu werd op 8 februari
1916 geboren in Ploesti, het
centrum van de Roemeense
oliewinning, als zoon van een
ambtenaar van de koninklijke
regering. Toen hij in Bukarest
rechten studeerde sloot hij zich
aan bij de illegale communisti
sche beweging.
Na de strijd tegen het fascisme
tijdens de Tweede Wereldoor
log werd hij in 1945 benoemd
tot leider van de politieke af
deling van het leger. In 1948
werd hij vice-minister van de
fensie, en in 1955 vice-voorzit-
ter van het staatsplanningco-
mité.
Een jaar na zijn benoeming tot
ambassadeur in Budapest in
1960 werd hij minister van
buitenlandse zaken. In die
hoedanigheid was hij in 1967
de eerste voorzitter van de
VN-Veiligheidsraad uit een
communistisch land. Van 1973
tot 1977 was hij vice-voorzitter
van het 'Front voor de socia
listische eenheid', waarin de
verschillende vakorganisaties
en minderheden in Roemenië
zijn vertegenwoordigd. Daarna
was hij vier jaar lang ambassa
deur in Parijs, voordat hij door
Ceausescu werd teruggeroepen
BUKAREST De Chine
se 'oplossing' die de Roe
meense president Nicolae
Ceausescu verkoos, mocht
niet baten.
Met de moed der wanhoop
ging de bevolking massaal de
straat op, tanks en geweren
negerend, om jaren van kei
harde en meedogenloze re
pressie van zich af te schud
den. Ceausescu moest zich
toen wel gewonnen geven,
maar niet nadat honderden, zo
niet duizenden Roemenen het
leven lieten. De 'Conducator'
(leidsmarj) was aanvankelijk
gezien in het Westen vanwege
zijn onafhankelijke buiten
landse politiek. Ceausescu liet
zich weinig gelegen liggen aan
de oekazes uit Moskou. Maar
nadat de hervormer Gorbats-
jov zijn intrek in het Kremlin
had genomen en heel Oost-Eu
ropa om ging, bleef Ceausescu
vasthouden aan een onverval
ste stalinistische politiek.
Bij een aan grootheidswaanzin
grenzende voorliefde voor gro
te bouwwerken en het her
scheppen van hele industrieën
en landstreken, liet Ceausescu
de bevolking jarenlang 's win
ters letterlijk in de kou zitten.
Het enige voord'eel daarvan
leek dat hij er in slaagde de
hele buitenlandse schuld af te
lossen.
Ceausescu was van mening dat
Moskou niet het unieke
machtscentrum van het inter
nationale communisme is. In
tegenstelling tot Joegoslavië,
waar Tito hetzelfde verkon
digde, raakte Roemenië niet
geïsoleerd in het communisti
sche blok en kon het zijn onaf
hankelijke politiek jarenlang
ongestraft handhaven.
Praag '68
Ceausescu ging zijn eigen weg
en schuwde het niet Moskou
openlijk te weerstaan. Hij ver
oordeelde de inval in Tsjecho-
slowakije in 1968, knoopte
vriendschappelijke banden
aan met China op het moment
dat de betrekkingen tussen
Moskou en Peking op een
dieptepunt waren, koesterde
goede betrekkingen met Is
rael, en kritiseerde de Sovjet
invasie van Afghanistan.
Op het internationale vlak
probeerde de Roemeense lei
der zich te manifesteren als
een gewichtig staatsman, die
een bemiddelende rol te spelen
had bij de oplossing van grote
wereldproblemen.
Zelfs binnen*1 het Warschau
Pact wist Ceausescu aanvan
kelijk zijn eisen gehonoreerd
te krijgen. Zo blijft de bijdrage
van Roemenië aan Warschau
Pact-oefeningen beperkt tot
het zenden van stafofficieren
en laat het geen buitenlandse
troepen op zijn grondgebied
Nicolae Ceausescu tijdens de communistische partijconventie op
20 november in Bukarest. Toen leek hij nog alle macht in handen
te hebben.
foto: ap
persoonsverheerlijking.
Op binnenlands terrein bleef
de Roemeense leider echter
een ouderwets stalinistisch en
repressief beleid voeren, met
behulp van de geheime dienst,
de Securitate. Voor kritiek
was geen ruimte. Deze starre
binnenlandse politiek, ideolo
gisch recht in de leer, is wel
licht de reden geweest dat
Moskou nooit reden heeft ge
zien zijn eigenzinnige bondge
noot tot de orde te roepen.
Ceausescu bleek ook niet wars
Waar de Sovjetunie tijdens het
20e partijcongres (1956) de
'persoonlijkheidscultus' van
Josef Stalin aan de schandpaal
nagelde, later gevolgd door de
overige Oosteuropese landen,
liet Ceausescu zich in de loop
der jaren steeds meer afbeel
den als een communistische
vorst. Op een bepaald moment
werden zelfs portretten gepu
bliceerd waarop de 'geliefde
zoon van de natie' een scepter
in de hand houdt. Geheel in
stijl vestigde Ceausescu zich in
het voormalige koninklijke
paleis in Boekarest.
Naast het bijna ontelbare aan
tal ambten dat Ceausescu zich
zelf toebedeelde, liet hij zijn
familie fors meeëten uit de
ruif. Zijn vrouw Elena (70)
was vice-premier en lid van
het politburo. Zij heeft - bij
afwezigheid van haar man die
in Iran was - hoogstwaar
schijnlijk opdracht gegeven te
schieten op demonstranten in
Timisoara, waar de eerste pro
testen tegen Ceausescu uitbra
ken.
Zoon Nicu werd al op 35-jarige
leeftijd minister van jeugdza
ken en kandidaat-lid van het
politburo. Regelmatig was in
Roemenië te horen dat Ceau
sescu Nicu als zijn opvolger in
gedachten had, waarmee de
eerste communistische dynas
tie een feit zou zijn geworden.
In de hoogste partij-organen
kwamen verder Ceausescu's
broer Ilie en zijn zwager, Ghe-
orghe Petresu. In totaal kwa
men enkele tientallen leden
van de 'Ceausescu-clan' in de
absolute partij- en regerings
top van Roemenië.
Armste land
Tijdens het begin van het
'Ceausescu-tijdperk' stortte het
land zich in een tomeloze in
dustrialisering, maar de uit de
grond gestampte petrochemi
sche industrie, die de motor
van de Roemeense economie
moest worden, benutte tegen
het eind van de jaren '80 nog
maar de helft van haar capaci
teit wegens een tekort aan
grondstoffen.
De Roemeense industrie be
landde in een diepe crisis. De
buitenlandse schuld liep op tot
25 miljard gulden. Het land,
een traditionele voedselexpor-
teur, kampte met grote tekor
ten aan levensmiddelen.
De crisis ging Ceausescu op
klassieke wijze te lijf. Hij ver
kleinde de import en vergroot
te de export. De buitenlandse
schuld liep inderdaad terug,
maar dit ging ten koste van de
eigen bevolking. Er stonden
weer lange rijen voor levens
middelenwinkels die nauwe
lijks iets te bieden hadden en
winters lang golden zware be
perkingen op energieverbruik.
Huizen mochten maar voor
een deel en en worden ver
warmd, er mocht maar een en
kel peertje branden en de Roe
meense televisie ging vroeg op
de avond uit de lucht. Particu
lier autoverkeer was verbo
den.
Een rigide centraal-geleide
planeconomie was voor de 71-
jarige 'Meest Geliefde Zoon
van het Land' het alfa en het
omega voor zijn land. De Roe
menen dachten daar blijkbaar
anders over.
(ADVERTENTIE)
CHESTERFIELD
Chesterfield met vaste of losse
zitting. Als clubfauteuil, 3-zitter of 2-
zitter. Nu met een moderne linnen-
look bekleding van rayon/katoen. In
crème, crème/zwart of zwart/roze.
Ook verbijsterend aanbod in andere
stoffen, o.a. diverse dessinstoffen en
24 uni kleuren Sanderson. Bijv. met
vaste zitting:
3-zitter. Van 2999.- Voor 2199.-
Clubfauteuil. Van 1999.- Voor 1469.-
2-zitter, Van 2599.- Nu voor
verbijsterende
prijs van
de Bijenkorf
Dit is- niet in de Bijenkorf Utrecht verkrijgbaar.
Gorbatsjov steunt omwenteling
MOSKOU Sovjet-president
Michail Gorbatsjov heeft zijn
steun gegeven aan de „recht
vaardige zaak van het volk
van Roemenie". Tijdens de zit
ting van het Congres van
Volksafgevaardigden in Mos
kou vervulde Gorbatsjov als
voorzitter regelmatig de taak
van nieuwslezer en hield de
afgevaardigden op de hoogte
van de ontwikkelingen in
Roemenië. Toen hij bekend
maakte dat de Roemeense ra
dio de arrestatie van de afge
zette dictator Nicolae Ceauses
cu en diens echtgenote had ge
meld, brak een stormachtig
applaus los. Vervolgens stelde
hij voor een steunbetuiging uit
te spreken voor de verande
ringen in Roemenië. Het voor
stel werd met overweldigende
meerderheid aangenomen. Het
officiële Sovjet-persbureau
Tass berichtte gisteren net als
de afgelopen dagen uitgebreid
over de gebeurtenissen in Roe
menië.
Ceaucescu ridderorde afgenomen
LONDEN Koningin Eliza
beth van Groot-Brittannië
heeft de gevallen Roemeense
leider Ceaucescu een ridderor
de afgenomen, die hém bij een
staatsbezoek aan Londen in
1978 was verleend. Dit heeft
het Britse ministerie van bui
tenlandse zaken bekend ge
maakt. De Roemeense dictator
is tevens de Karl-Marx-orde
kwijt, de hoogste onderschei
ding van de DDR. Ceaucescu
werd in 1978 benoemd tot
„Honorary Knight Grand
Cross of the Most Honourable
Order of the Bath", een eer
die oud-president Ronald
Reagan vorig jaar pas te beurt
viel. Het Britse ministerie van
buitenlandse zaken had de on
derscheiding van Ceaucescu
aanbevolen als blijk van er
kenning voor zijn. onafhanke
lijke houding binnen het War
schau Pact. De Oostduitse
staatsraad besloot vrijdag
Ceaucescu de Karl-Marx-orde
te ontnemen, die hem nog was
opgespeld door de inmiddels
onder huisarrest geplaatste ex-
leider Erich Honecker.