Alfred J. Kwak, een eend
oogstrelende uitstraling
RTV rond Kerst
Een droom wordt werkelijkheid
QeidócQounant
Nederland
verovert
de wereld
met volwassen
tekenfilmserie
'Kerstfeesten het
geschiedde overal
Intercontinentale
iUM - keretWerlhB- NCRV-
eerst in de
lis van te-
ijgt de kij-
cerstviering
zich uitstrekt over drie continenten. Het
geboren bij Hans van Manen, directeur
ij de NCRV.
n bijzondere romanticus, had een droom
mij een goede meeloper. Maar hoe reali-
n droom, want we wilden van de uitzen-
show maken. Het culturele aspect van het
.ren moest centraal staan", zegt program-
Bob Löwenstein (61), die er op een bij-
ianier in slaagde Afrika, Zuid-Amerika en
n elkaar te koppelen.
rderÈze kleurrijke kerstviering de schijn wekt
de tot stand te zün gekomen, blijkt dat in
pas^ 'ets anders te li§gen- „Het risico
.pt om voor dit programma gebruik te ma-
rfi/m? satelliet. Stel je voor dat er een storing
'ner 'eden- Bij de BBC hebben ze wel een der-
iergepamma met Australië en Nieuwzeeland.
e /fojding wordt met behulp van de satelliet
f te rfr0331^ ik kan er toc^ niet meer in zien dan
)'s «rd groetenprogramma".
Aderlijk
de beelden van de drie vieringen met
tis Ofgen dus afzonderlijk opgenomen. Na een
van anderhalf jaar zijn we eerst naar
Rwanda gegaan. Daar hebben we op
ipnamen gemaakt in Kigali bij dominee
SU in zijn Presbyteriaanse kerk. Dat was
gemakkelijke opgave, want het dorpje
n in de bush en er was geen enkele elek-
joch moesten we de drieduizend kilo aan
r die we hadden meegenomen, aan de
:n. Uiteindelijk is ons dat gelukt. Ik ben
:vreden over de beelden. Bovendien heb-
:t geluid in stereo kunnen vastleggen,
jn we op 28 april naar Buenos Aires ge
in de Methodistenkerk van dominee Pa-
iet Zuidamerikaanse aandeel vast te leg-
is een bijzonder man. Van hem wordt ge-
'iij zelfs een steen kan laten zingen. Mo-
hij bezig Argentijnse kerkmuziek terug te
tar zijn oorsprong. Tenslotte hebben we
;mber het Europese aandeel opgenomen
facobskerk in Den Haag. Ds. C.M. Boer-
|ie viering".
RE MANIER
delijk zal worden, viert elk continent op
b manier het kerstfeest. Bij ons is het
J romantisch gebeuren. In Afrika ligt het
Ide naamgeving, is het een overwinning
"d. De doop is dan ook het hoogtepunt
ring. Er wordt dan gedanst in de kerk. De
jkt een kind in Afrika niet veel kans heeft,
lacht dagen zijn uiterst kritiek. En ze zeg-
:en mens zonder naam, is een mens zon-
Alfr*d J. Kwak.
Tekenfilmserie naar aan
HILVERSUM - Al-
fred J. Kwak was een Nederland 1 om 18.02 uur.
tot nu toe vrij onbe- Zondag.
kende eend. Hij werd
wat jaren geleden
door Herman van Veen bedacht en leefde vooral in
stripboekvorm en op de plaat. Maar vanaf zondag
komt daar verandering in, want dan zal hij in een
wekelijkse frequentie het televisiescherm gaan vul
len met zijn wiebelende staart, rode das en gevoel
voor rechtvaardigheid.
Alfred Jodocus Kwak is een wat naïef ogend dier,
dat zonder veel moeite het kind in de kijker wakker
schudt. Hoewel de eerste (dubbele) aflevering, door
de opzet van het verhaal gedwongen, wat geëikte
paden bewandelt, is het in eerste instantie het oog
strelende tekenwerk en de uitstraling van Alfred die
de kijker aan de buis gekluisterd zal houden.
'Alfred J. Kwak' mag gerust worden omschreven als
de eerste volwassen Nederlandse tekenfilmserie met
internationale allure. Hij kan zonder veel moeite
concurreren met zijn Amerikaanse broertjes en zal
dat de komende jaren ook doen. Het beste bewijs
daarvoor is de interesse uit bijvoorbeeld Frankrijk,
Duitsland en Spanje, waar Alfred Jodocus Kwak in
september 1990 zijn opwachting zal maken, maar
ook in Zuid-Amerika en het Verre Oosten is de be
langstelling groot. 'Alfred J. Kwak' is een zorgvuldig
gemaakte reeks die uit tweeënvijftig afleveringen
bestaat en waarbij nu eens niet is beknibbeld op de
hoeveelheid tekenin
gen, waardoor het
verhaal visueel een
vloeiende lijn heeft
en ook de decors een
bijzonder fraai uiter
lijk hebben gekregen.
NIVEAU
Zoals Ollie B. Bom
mel een heer van
stand is, zo is Alfred
J. Kwak een eend
met niveau. Met zijn
gevoel voor recht
vaardigheid gaat hij
elke maatschappelij
ke misstand te lijf,
werpt hij zich op als
de redder van het
milieu en probeert
hij als wereldverbete
raar zijn sporen na te
laten. Toch is het
geen zware dramase
rie. De kracht ligt na
melijk vooral ver
scholen in de inter
pretatie die de kijker
aan de verhalen
geeft. Dat maakt 'Al
fred J. Kwak' tot een
serie, die zowel jong
als oud aanspreekt
en die na de eindti-
tels voor lange of
kortere tijd door
werkt. Iedereen zal er
wel iets van zijn ga
ding in vinden. Bij
de een is dat mis
schien de humor, bij de ander de manier waarop
Alfred strijdt tegen onrecht, zoals de apartheid. Zijn
grootste vijanden zijn de gluiperige K. Rokodil en
Dolf de Kraai, een dictator die bovendien wapen
en drugshandelaar is. Maar de serie kent zo'n twee
honderdvijftig door Herman van Veen bedachte fi
guren.
OPVOEDKUNDIG
Hoewel de eend uiteindelijk over de hele wereld
trekt, wordt vooral Nederland in het zonnetje gezet.
In de kleurrijke decors duiken geregeld molens, pol
derweggetjes en het waterrijke Hollandse landschap
op. Bovendien trouwt Alfreds vader Johan Kwak
uiteindelijk je bent zo getrouwd als je trouwt")
met Anna van der Polder, die met haar witte kapje
ZATERDAG 23 DECEMBER 1S89
K
der betekenis. Het feest staat veel dichter bij de oor
sprong".
„In het door oorlogen en dictators verscheurde Ar
gentinië is de kerstviering een feest van hoop, van
we komen er samen doorheen. Het accent ligt op de
weg er naar toe. De ezel speelt een belangrijke rol.
Ze zeggen daar, door de melk van de ezel kon Jezus
geboren worden. Hij was
de bron van voedsel en
vervoer".
De viering in Nederland
steekt schril af bij die van
de andere landen. De wat
gereserveerde opstelling
van ds. Boerma, de stijve
houding van het Kamper
Mannenkoor en het Jeugd
koor Helmond en de niet
zo kleurrijke aankleding
maken van de viering in
Den Haag een minder uit
bundig gebeuren dan in
Afrika en Argentinië.
VIDEOBAND
'Kerstfeesten het ge
schiedde overal
wordt in zeven landen uit
gezonden waaronder Bel
gië, Duitsland, Oostenrijk
en Italië. In Rwanda wordt
het programma op video
band verpreid en is de vie
ring via de radio te horen.
Löwenstein: „Het is een
tijdloos programma, waar
door andere televisiesta
tions er bijvoorbeeld vol
gend jaar nog alle kanten
mee op kunnen. Voor
sommige landen waren we
gewoon te laat, stond de
programmering al vast.
Het was ook een duur pro
gramma. We konden het
onder meer maken omdat
er door het jubileum extra
geld beschikbaar was.
Maar waren alle financiële
consequenties alleen voor
rekening geweest van de NCRV, dan was het pro
gramma nooit van de grond gekomen. Te duur".
Waarin Bob Löwenstein vooral is geslaagd, is de
kerstviering terug te brengen tot de kern. „Ik heb de
verschillen zichtbaar willen maken. Neem de offe
rande bijvoorbeeld. In Afrika geeft iedereen open
en bloot, gebeurt het dansend en zingend. Wij zijn
nogal eens geneigd eerst te kijken wat een ander
geeft en duwen onze eigen bijdrage het liefst in de
bus zonder dat iemand het kan zien. De opnamen
uit Afrika zijn overigens uniek. Het feest wordt
daar nu niet meer zo gevierd. Ze waren ons er
dankbaar voor dat we het wilden opnemen".
Löwensteins grootste krachttoer was de drie conti-
KLEURRIJKE INTERCONTINENTALE KERSTVIERING
De kerstviering
in Afrika
dansen en
zingen omdat
de baby de
eerste acht
dagen heeft
overleefd
FOTO: NC R V
nenten aan het begin en einde van het programma
samen te laten zingen. Bob: „We hebben een opna
me gemaakt en die zowel in Afrika, als in Argenti
nië en Nederland afgespeeld. Daarbij was het steeds
de niet gemakkelijke taak van de dirigent ervoor te
zorgen dat toonhoogte en ritme gelijk waren. Later
hebben we de drie opnamen in elkaar geschoven,
waardoor het net lijkt alsof ze met elkaar zingen".
WERELDRAAD
De keuze voor Argentinië ep Afrika rolden uit de
bus na gesprekken met de Wereldraad van Kerken
in Genève. Bob: „Deze twee kwamen het meest
naar voren. Uitgangspunt was immers de verschil
len duidelijk te maken. We wilden er geen show
van maken, zeker niet, maar een revaluatie van het
kerstfeest. Bovendien bleek dominee Twagirayesu
president te zijn van alle Afrikaanse kerken en ver
richt Pablo Sosa heel bijzonder werk. Zo heeft hij
de dagelijkse zorg over tweehonderd ontheemden
en vijfenzestig kinderen van alleenstaande vrou
wen. Wie aan zijn kerkdeur klopt, klopt nooit tever
geefs. Dan vergeet hij de zorg om het orgel dat niet
meer speelt en de broodnodige restauratie van de
voorgevel en laat hij iedereen binnen. Ook de werk
zoekenden van het platteland die zich nauwelijks
staande kunnen houden in de miljoenenstad".
Dit project is de NCRV zo goed bevallen, dat de
omroep er aan denkt met Pasen iets dergelijks op
touw te zetten, al zal het kleinschaliger zijn. Löwen
stein: „Misschien dat we samen met de Russen wat
zingen".
HANS PIET
oer-Nederlands oogt, en samen gaan ze wonen in
een 'klomp'.
Er zit een opvoedkundig tintje aan de serie. Wan
neer na een trieste samenloop van omstandigheden
Alfred alleen achterblijft, wordt hij opgevoed door
Henk de Mol, die hem laat weten: „Eén ding kan ik
je niet leren en dat is zwemmen. Ik ben namelijk
een beetje bang voor water", terwijl hij hem wat la
ter toevertrouwt, als een ekster een sleutel steelt:
„Hij houdt van alles wat glimt. Dat is heel natuur
lijk".
VARA-directeur Marcel van Dam is in zijn nopjes
met Alfred, want deze tekenfilmreeks past helemaal
in het streven van de omroep hoge kwaliteit te leve
ren. Daarom vindt hij het leuk dat de VARA wat
kijkdichtheid betreft de TROS heel dicht nadert,
maar hecht hij er meer waarde aan dat zijn omroep
de best gewaardeerde is en in die categorie de
TROS ver achter zich laat.
Met veel plezier heeft Van Dam op zijn werkkamer
in het VARA-gebouw naar een aantal afleveringen
zitten kijken en hij concludeert zonder schroom dat
„Alfred J. Kwak, een meesterwerk van didactiek
is". Van Dam: „Onbewust worden er allerlei zaken
overgedragen op de kijker met betrekking tot de
maatschappij, maar bijvoorbeeld ook het milieu.
Bovendien is het fascinerend te zien hoe de karak
ters (dieren met menselijke trekjes) zich ontwikke
len".
INTERNATIONAAL
'Alfred J. Kwak' is in veel opzichten een internatio
nale serie. Hij is geschreven door Herman van
Veen en ontworpen door de Duitse striptekenaars
Harald Siepermann en Hans Bachter, die beiden
betrokken waren bij de Spielberg-film 'Who Fra
med Roger Rabbit?'. Alle tekeningen zijn gemaakt
in Taiwan, terwijl de stemmen er in Japan aan zijn
toegevoegd. De muziek is weer in Nederland opge
nomen, terwijl de montage in Tokyo is gedaan. Co
producent van deze veertig miljoen gulden kosten
de reeks is TV Tokyo. Marcel van Dam: „Het is de
grootste produktie op dit terrein die ooit in Neder
land werd opgezet en voor ons een hele gok omdat
we ons als eerste aanmeldden als co-producent. Op
zo'n moment ga je voor miljoenen guldens mee,
maar weet je niet of er nog meer financiers komen
opdagen en of de serie de beoogde kwaliteit ook
kan waarmaken. De uitkomst is echter zo fantas
tisch dat ik alle afleveringen zal zien".
Herman van yeen heeft scherp toezicht gehouden
op de produktie, die uiteindelijk achttien maanden
in beslag nam. Marcel: „Hij heeft duizenden faxen
verstuurd. Zo wilde Herman bijvoorbeeld niet dat
het Nederlandse landschap zou worden vervormd".
In Japan zijn de eerste vijfentwintig afleveringen in
middels uitgezonden. De kijkcijfers zijn goed, voor
al sinds de reeks naar een beter kinderuur is ver
schoven, namelijk van half vier naar half zeven.
Marcel: „Wij zenden de reeks, net als in Japan, ook
wekelijks uit maar stoppen in de zomer, waardoor
hij uiteindelijk zal doorlopen tot 1991. Dan over
wegen we om nog drie speciale programma's te ma
ken. Bovendien willen we de serie nog eens herha
len wanneer de kinderen van nu ouders zijn gewor
den. Maar Herman van Veen heeft de ideeën voor
nog eens tweeënvijftig afleveringen inmiddels opge
schreven, dus wie weet komt er gewoon een vervolg
op deze eerste reeks".
AFZONDERLIJK
'Alfred J. Kwak' is geen vervolgserie. Elke afleve
ring kan dus afzonderlijk worden bekeken, hoewel
een paar verhalen zich over drie afleveringen uit
spreiden. Walt Disney Studio's was overigens be
hoorlijk jaloers op deze eend. Op het moment dat
Herman van Veen bij Disney binnenstapte (en hij
klopte daar het eerst op de deur) hapte het Ameri
kaanse tekenfilmbedrijf direct toe. Echter niet met
de bedoeling de reeks zo snel mogelijk op de buis te
brengen, maar juist om hem er zo lang mogelijk
van af te houden. Ze zagen in Alfred J. Kwak be
dreiging. En dat was niet ten onrechte, want met
Alfred heeft Donald Duck er een zware concurrent
bijgekregen.
Links: Alfred
Jodocus Kwak
heeft het
voorjaar in het
hoofd.
Rechts:
K. Rokedil.
FOTO'S: PR
