Nieuwe ogen
Kerstmis '89
£eid6C@omont
ZATERDAG 23 DECEMBER 1989
maar nauwelijks tot ons laten door
dringen. Een zaadcel, een eicel, een
samensmelting. En negen maanden
later: een wezentje, even kostbaar en
breekbaar als ik zelf. Onpeilbaar mys
terie. En toch, na dit te hebben vast
gesteld ga ik over tot de orde van de
dag.
Maar christenen geloven dat God in
elk nieuw ogenpaar Zijn glans uit
straalt. Als dat zo is, mag ik blijven
hopen. Bij elke geboorte, bij ieder
kerstkind opnieuw. Dat deze ogen,
deze helder glanzende gloednieuwe
ogen het mysterie beter, scherper, in
vollere omvang, zullen zien dan ik.
WILLEM SCHEER
Hel verstand wordt
met stomheid
geslagen. Eerbied en
dankbaarheid nemen
de overhand bij wie
zich ook maar
enigszins openstelt
voor het mysterie van
menswording.
Hetgeen treffend tot
uiting komt in dit
schilderij van de
Antwerpse
kunstenaar Gillis
Mostaert, die leefde
van 1543 tot 1598.
Geknield en
schroomvallig toont
Maria het
Christuskind aan de
herders, die ook op
hun beurt niets
anders kunnen doen
dan door de knieën
gaan. Rechts achter
het Kindje is, door
vertedering bevangen,
Anna afgebeeldde
moeder van Maria.
Achter Anna bevindt
zich haar man
Joachim. Uiterst
links in de stal Jozef
en uiterst rechts twee
engelen. Gillis
Mostaert schilderde
zijn Aanbidding der
herders' in olieverf op
een paneel (50 x 41,5
cm), dat thans deel
uitmaakt van de
collectie van
Rijkmuseum Het
Catharijneconvent in
Utrecht. Het
werkstuk moer zijn
vervaardigd tussen
1650 en 1675.
FOTO: PR
e knuistjes zijn
zo groot als de
nagel van je
duim. Het
e overschrijdt nauwelijks je
alm. Engelzacht is het huidje.
,n die ogen, vooral die ogen.
f glanzende gloednieuwe ogen.
;ien ze? En wat gaan ze nog
is is het feest van het mens
n. Christenen zeggen: het mens
n van God. In Jezus Christus,
tooide mens, en tegelijkertijd in
>entig miljoen mensen die per
deze planeet voor het eerst de
Dpslaan en op weg gaan naar
'de voltooiing. Niet-christenen
n dat anders, maar in onze sa-
ving vieren ook zij Kerstmis
mee. Omdat, onontkoombaar,
;ns worden blijde verwondering
Een eicel, een zaadcel, een sa-
helt ing, en negen maanden la-
ee gloednieuwe ogen die het le-
tn voren af aan beginnen. Een
;r, ook voor wie hierin niet het
:n van een persoonlijke God
oelen. En een wonder vol belof-
oept bij de ouders niet iedere
de hoop en de verwachting op
:ze knuistjes, déze ogen het le-
ïter zullen leven dan zij? Even-
ger, liefdevoller, gelukkiger!
nis. In de beleving van tallozen
eest innige feest van het jaar.
an ook niet alleen met spijs en
dennegroen en kaarslicht
gevierd. Bezinning ligt er als
fin besloten. Anno 1989 noopt
jzinning meer dan ooit tot de
hoe wij omgaan met het onder-
telf van het feest dat we vieren,
aan wij om met het mens wor-
an al die wezentjes die dag in
t op de aarde regenen?
waarnemingen. Waarbij we voor
ste observatie de blik mondiaal
k en twee categorieën nieuwe
nkinderen voor ogen halen. De
rbuisbaby's bij ons en de hon-
>y's over de grens, op misschien
urtje of acht vliegen. Het in de
rbuis scheppen van nieuwe Ne-
dertjes wordt ervaren als een
goed. Zo groot dat de samenle-
liervoor graag zo'n 25.000 gul-
6r baby op tafel legt. Tegelijker
laan er daarginder elke dag
kinderen van de honger dood
Dsteloos, al geschapen zijn.
ken we het blikveld tot ons ei
nd, dan zien we een geweldige
che inspanning om kinderen
vroeg worden geboren voor het
te behouden. Hummeltjes die
:en 25 weken in de moederbuik
n gezeten, soms maar 500 gram
en luttele jaren geleden ten
waren opgeschreven, blijven nu
ïn. Hun harteklop wordt zozeer
sterd dat de samenleving er
r bedenken 75.000 gulden per
in investeert. Tegelijkertijd
lie samenleving een hummeltje
weken in de moederbuik heeft
ëbracht volstrekt onwaardig;
ag straffeloos worden gedood.
:n we de blik op het niveau van
dividu, dan kunnen we bijvoor
beeld een vrouw ontmoeten die eerst
geen kinderen wil en zich laat sterili
seren, dan weer wel kinderen wil en
de eileider laat herstellen. Vervolgens
een mongooltje blijkt te baren en dat
mongoolse landje dan toch maar
weer laat sterven omdat het behept is
met een, weliswaar makkelijk te ver
helpen, darmafsluiting.
Drie niveaus van omgang met nieuw
leven. Drie voorbeelden, genomen uit
een reeks van vele, die de vraag op
roepen of ons handelen rond het pril
le bestaan anno 1989 niet is ontaard
in chaos. Waarbij het er niet om gaat
de goede bedoelingen van de indivi
dueel betrokkenen ter discussie te
stellen. Het medisch-technische aan
bod van de reageerbuisbevruchting is
zonder twijfel voortgekomen uit de
wens om te helpen. High tech bij
vroeggeboorten moet, op zichzelf ge
nomen, worden uitgelegd als vooruit
gang. Ook aan het laten sterven van
een mongooltje zal allicht de wil ten
grondslag liggen om het goede te
doen.
Maar hoe kan een gemeenschap ver
antwoorden dat zij een nog niet be
staand leven hier 25.000 gulden meer
waard acht dan een voluit ademende
boreling over de grens? Hoe kan een
samenleving de nietswaardigheid van
een vrucht van 22 weken in overeen
stemming brengen met de superwaar
digheid van diezelfde vrucht drie we
ken later? En hoe kan een samenle
ving verdedigen dat een mongools
kindje mèt een lichamelijke handicap
moet sterven en een mongooltje zón
der die handicap mag blijven leven?
Chaos is het ontbreken van samen
hang. De afwezigheid van richtingge
vende principes. Die zijn ver te zoe
ken in onze omgang met het onder
werp zelf van het Kerstfeest. We
klungelen maar wat aan.
Misschien komt het hierdoor. Dat we
ook na 2000 jaar christendom het
wonder van het mens worden nog
