felle kritiek op Amerikaanse invasie Gi peratie eslaagd" VS maakten in Panama altijd al de dienst uit Einmunisten in Praag etaleren diepe crisis STUREN VAN KAPITEIN ROB Collor de Mello gekozen tot president van Brazilië •GTENLAND Baidóe Sommii DONDERDAG 21 DECEMBER 1989 PAGINA- 5 bassade VS Moskou it tegen de vlakte '•NGTON De splinternieuwe ambassade /erenigde Staten in Moskou moet afgebro- rden. Dat heeft het Amerikaanse ministe- buitenlandse zaken na twee jaar van on besloten. Het gebouw is vergeven van de apparatuur. De Sovjetunie draait volgens jebP voor de kosten van sloop en herbouw: ,H»r meer dan vierhonderd miljoen gulden. t (jieuw te bouwen Amerikaanse ambassade reiiik is, mogen Sovjetdiplomaten in Was- r jgeen voet zetten in hun nieuwe ambassa- tew. Tijdens het onderzoek van het gebouw -bebu is gebleken dat het vol zit met verfijn- sjterapparatuur. Het stalen karkas functio- al$ een reusachtige antenne, die in staat is an pen door te geven aan luisterposten in de A ?d& Russische raket met Amerikaanse lading CAMBRIDGE Een Russische Progress- raket, die gisteren werd gelanceerd van de basis Bajkonoer, heeft voor het eerst een Amerikaanse lading in een baan om de aarde gebracht. De onbemande raket vervoert een commerciële wetenschappe lijke lading waarmee een bedrijf wil be proeven hoe snel proteïne-kristallen groeien in de ruimte. Het kristalliseren van proteïnen is een belangrijke en op aarde dure en langdurige stap in het pro ces van hét klonen of reproduceren van proteïnen voor medische doeleinden. Met de proeven wil men zien of de kristallise ring sneller en dus goedkoper kan worden uitgevoerd in de ruimte. Palestijn dood na Israëlisch verhoor JERUZALEM Tijdens een ver hoor in een Israëlische gevangenis in de bezette Gazastrook is een Palestijnse gedetineerde overle den. Volgens de familie van de omgekomen Palestijnse gevange ne, die twee weken geleden werd gearresteerd omdat hij een uit gaansverbod overtrad, is de 27-ja- rige man doodgemarteld tijdens een verhoor door de Israëlische in lichtingendienst Shin Beth. Deze dienst is al eerder door Palestijnen van martelingen beschuldigd. Van officiële Israëlische zijde is nog niet gereageerd. Schreeuw van het jaar De Japanners Mieko Suzuki (links) en Ryoichi Matsunaga schreeuwen hun emotie uit tijdens de jaarlijkse 'schreeuwwedstrijd' in Tokyo. De winnaar moet de meest krachtige of creatieve uitdrukking van blijdschap, zorg of frustratie voortbrengen. foto: epa EP onderzoekt of leden wapens op zak hebben BRUSSEL Het Europees Parlement onderzoekt of sommige van zijn leden tijdens de plenaire zittingen of commis sievergaderingen wapens dragen. Dit onderzoek is onderdeel van een veel uitgebreidere studie die moet uitwijzen of de leden en het personeel van het parlement wel voldoende beveiligd zijn. Volgens parlementskringen in Brussel is het extreem rechtse Europar lementslid Le Pen er kortgeleden op betrapt dat hij tijdens een plenaire zit ting een vuurwapen op zak had. Of dat zo is wilde een woordvoerder van het parlement bevestigen noch ontkennen. ïlKENRECHTDESKUNDIGE DE WAART SCEPTISCH OVER ARGUMENTEN PRESIDENT BUSH DENT BUSH: r van de voorpagina) IA-STAD On- iet feit dat gene- iega nog steeds op •ten is, verklaarde Bush dat de grotendeels ge- „Gisteren werd door een dictator 5; <%d en vandaag foondwettelijk geko- iders", aldus de aanse president. is nog volstrekt on- wie momenteel de orde in Panama ^idhaven. De door No- Installeerde president Rodriguez verklaar- j nog altijd het wettig ertegenwoordigt. De bet beëdigde president erdf. nog niet in het open- Hij zou zich keiden op een Amen i\sïs Endara wordt al- ik jezien als de winnaar at Mter door Noriega on- presidents- oet gen. de Amerikaanse mi- de(n buitenlandse zaken, had de Ameri- iresident informatie die erop zou wijzen anS-aal Noriega plannen er »le woonwijken van /eiAnse burgers in Pana- wale vallen. Met name iat '<matie zou ten grond- Dud^n gelegen aan Bush' nëen aanval op Panama Op een vliegveld nabij Panama-stad liggen de wrakstukken van door Amerikaanse troepen kapot geschoten vliegtuigjes, foto: afp ---n du ïotouw de bresi irtel J;,, jders in Panama of an le niet op Panamezen Sen momenteel geen un?vaar maar doen er oe binnen te blijven en in de buurt te ko- miiitaire gebieden. rlanders in Panama j pover bekend onge- verklaarde een Ne- „angst voor represail- j niet met name ge- ^rden. DEN HAAG Van geen enkel land in Latijns- Amerika is zijn geschiede nis zo gevormd en be paald door de Verenigde Staten als van Panama. Al in de 19de eeuw, toen de grillig gevormde landbrug tus sen Zuid- en Midden-Amerika nog een provincie was van Co lombia, intervenieerden Ame rikaanse mariniers diverse malen. Met als argument 'het beschermen van het leven van Amerikaanse staatsburgers' onderdrukte het Amerikaanse leger opstanden van Panamese rebellen, die zich wilden af scheiden van de regering in Bogota. Panama, op sommige plaatsen nauwelijks 55 kilometer breed, is de ideale overstap van de Atlantische naar de Stille Oceaan en was daardoor voor de expansie van de Verenigde Staten van levensbelang. In 1903 kwamen de mariniers opnieuw in actie in de Colom biaanse provincie. Nu juist om de rebellen te steunen. Niet uit sympathie met hun nationalis tische verlangens, maar om het kanaal te kunnen bouwen Ferdinand de Lesseps (bekend van^Suez) al was be gonnen. Zijn* Franse Kanaal maatschappij ging, tot ellende van tienduizenden kleine be leggers in Europa, met één gi gantische klap failliet. Op dat moment lag slechts 33 kilome ter kanaal in de circa 80 kilo meter oerwoud, die de Caribi sche Zee van de Stille Oceaan scheidt. Roosevelt De Verenigde Staten wilden deze waterweg maar wat graag voltooien maar konden hier over geen akkoord bereiken met de regering van Colombia. Daarop stuurde president The odore Roosevelt een stel mari niers en maakte Panama onaf hankelijk. Twee weken later werd door de nieuwe Paname se regering in het Witte Huis in Washington een verdrdg ge tekend, dat de Verenigde Sta ten tot in de eeuwigheid het bezit gaf over het half voltooi de kanaal en 1400 vierkante kilometer Panamees grondge bied. Zo ontstond Panama en de voor Panamezen verboden ka naalzone, voor vele Latino's hét symbool van Amerikaans imperialisme. In de kazernes op dit stukje VS-grondgebied in Latijns- Amerika werden Zuidameri- kaanse officieren getraind in onderdrukkings- en martel technieken. Na diverse anti- Amerikaanse opstanden (1931, 1947, 1959 en 1964) en onder druk van de wereldopinie ging de regering in Washington uit eindelijk overstag en werd het Panama-verdrag bespreek baar. Pas in 1977, tijdens de re geerperiode van president Carter, wist men, en in het bij zonder Panama's 'sterke man' Omar Torrijos, tot een regeling te komen waarbij Panama uit eindelijk weer de zeggenschap zou krijgen over haar eigen grondgebied (de kanaalzone) en vanaf het jaar 2000 zelf het beheer over het kanaal zou Nicaragua Torrijos zou in ruil voor deze concessies zorgen dat Panama geleidelijk aan een democrati sche regering zou krijgen. Car ters opvolger Ronald Reagan was echter van begin af aan tegen dit nieuwe Kanaalver drag, mede omdat hij niet be paald geïnteresseerd was in het democratisch gehalte van de Panamese regering. Volledig gepreoccupeerd door zijn strijd tegen de 'communis tische' regering in Nicaragua liet hij, nadat Torrijos bij een vliegtuigongeluk (explosie) was omgekomen, anti-demo craten als Noriega Panama re geren. Noriega en diens mili taire medewerkers, allen no toire cocaïnehandelaars, ble ken bereid Reagan te steunen in diens strijd tegen het ver derfelijke communisme. No riega was bovendien een voor malig CIA-medewerker, in de tijd dat de huidige Amerikaan se president Bush over deze geheime dienst de scepter zwaaide. De strijd van de Nicaraguaan se Contra's was echter, on danks het vele coca-geld dat via Noriega ingezet kon wor den, weinig succesvol. De Pa namese drugshandel floreerde daarintegen steeds meer. Voor Washington deed dit uiteinde lijk de balans omslaan en keerde men zich tegen Norie ga's drugsmaffia. FRANS BOTHOF DEN HAAG/BOGOTA Prof. De Waart, volken rechtdeskundige aan de Universiteit van Amster dam, meent dat er geen enkele juridische basis is voor het militaire ingrij pen van de Verenigde Staten in Panama. Alle argumenten die president Bush gisteren gebruikte ter rechtvaardiging van de actie, worden door de volkenrecht deskundige van de hand gewe zen. Het beschermen van Amerikaanse levens, de be langrijkste reden voor het ge welddadig optreden, valt vol gens de hoogleraar onder het begrip „humanitaire interven tie". „Dit begrip is volkenrech telijk omstreden en wordt niet erkend", aldus De Waart die er bovendien op wijst dat in het Handvest van de Verenig de Naties een absoluut gwelds- verbod is opgenomen, dat al leen in geval van verdediging van de eigen onafhankelijk heid geschonden mag worden. De oorlogsverklaring van vo rige week door de Panamese 'sterke man' Noriega kan vol gens De Waart, volkenrechte lijk niet als agressie tegen de Verenigde Staten worden ge zien, evenmin als het dood schieten van een individuele Amerikaanse soldaat. Ook de bescherming van de integriteit van het Panama-kanaal is vol gens De Waart geen houdbare reden. „Hiervoor is door de VS geen enkel bewijs geleverd". Het feit dat Noriega een drugs handelaar en een crimineel is, ziet de hoogleraar niet als een juridisch aanvaardbare recht vaardiging voor de actie. „Dat de VS tegelijkertijd de demo cratie in Panama herstellen, is iets waarin het internationale volkenrecht niet voorziet". Spoedberaad De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kwam giste ren nog bijeen om het Ameri kaanse optreden in Panama te bespreken. Ambassadeur Enri que Penalosa van Colombia, die momenteel de Veiligheids raad voorzit, is van mening dat de VS artikel 51 van het Handvest van de VN, over het recht van een staat op zelfbe schikking, hebben geschon den. „Zij moeten ons nu schriftelijk uitleg geven", al dus de Colombiaanse ambassa deur. De meeste landen op het Ame rikaanse continent hebben het optreden van de Verenigde Staten afgekeurd. Nicaragua heeft gisteren tanks en troe pen in staat van paaraatheid gebracht en Peru heeft zijn ambassadeur uit de Verenigde Staten teruggehaald als reactie op de Amerikaanse inval. Tijdens een spoedberaad van de Organisatie van Ameri kaanse Staten (OAS) is giste ren gevraagd het gewelddadig optreden van de VS in Pana ma af te keuren. Een resolutie waarin het Amerikaanse in grijpen wordt veroordeeld kon echter niet in stemming wor den gebracht, doordat een groot aantal leden wilde vast houden aan de regel, dat pas 24 uur na indiening over een resolutie kan worden gestemd. De OAS komt daarom van daag opnieuw bijeen om te stemmen over de resolutie, die werd ingebracht door de Pa namese vertegenwoordiger in de OAS, Jose Maria Cabrera, een aanhanger van Noriega. De OAS besloot voor het begin van de bijeenkomst Cabrera te erkennen als vertegenwoordi ger van Panama en niet de door president Guillermo En dara aangewezen Lawrence Chewning Fabrega. Mexico, Brazilië, Argentinië, Chili, Uruguay en Venezuela leverden kritiek op het door de VS bekendgemaakte doel van de invasie herstel van de democratie en gevangenne ming van opperbevelhebber Manuel Noriega. Alleen de Amerikaanse bondgenoten on der de Middenamerikaanse landen El Salvador, Costa Rica en Honduras oordeel den milder over het Ameri kaanse optreden. De Salvado raanse regering vond dat de VS hun „wetmatig recht op verdediging" hadden gebruikt. Honduras zei Panamees en Amerikaans geweld „even erg" te vinden, en Costa Rica zei het door de VS gebruikte geweld te betreuren, en te ho pen dat de vrede in Panama zal weerkeren „met een snel herstel van een democratische regering". Cuba heeft de Amerikaanse actie veroordeeld als „imperia listische agressie" en gezegd dat deze het Amerikaanse streven naar wereldhegemonie aantoont. Van den Broek moet zich voor uitlatingen verantwoorden (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Minister Van den Broek (buiten landse zaken) moet zich vandaag in de Tweede Kamer verantwoorden voor zijn positieve uitla tingen over de interventie van de Verenigde Staten in Panama. D66-kamerlid Eisma heeft een spoedde bat aangevraagd, omdat hij zeer verwonderd is over het begrip dat de mi nister heeft getoond voor de inmenging van Ameri ka in de interne aangele genheden van een ander land. Van den Broek zei gisteren: „Het is altijd te betreuren als er geweld moet worden ge bruikt, maar ik kan begrijpen dat de Amerikanen dit niet over hun kant hebben laten gaan. Ik beschouw dit ingrij pen als het voorkomen van er ger". De minister doelde op het inci dent afgelopen weekeinde in Panama waarbij een Ameri kaanse officier om het leven werd gebracht door het re- giem-Noriega. Ook wees hij erop dat „Panama zijn ver dragsverplichtingen niet is na gekomen". De minister doelde vooral op de verplichtingen met betrekking tot het Pana makanaal. Volgens Van den Broek dienen de in Panama gelegerde Amerikaanse solda ten „ook te waken dat het ka naal vrij blijft". Ook de PvdA wijst de actie van de VS af, al heeft zij wel enig begrip voor de achter gronden daarvan. Groen Links veroordeelt het ingrij pen zonder meer. Steun mag de minister verwachten van zijn 'eigen' CDA-fractie en van oppositie-partij VVD. t voli :eraf ïeig< r» a as n Oud-premier lator Adamec van ecie^owakije is' geko- e1?. ghieuwe voorzitter communistische 'at gebeurde gis- en j tijdens het bui mij he congres vhn de g°etiamec volgt Ka-- nek, die nog geen geiden was den als opvolger s Jakes. sche en politieke hervormin gen, werd gekozen tot eerste secretaris van de partjj. Adamec trad twee weken ge leden af als premier van Tsjechoslowakije, nadat hij twee weken daarvoor een re gering had gevormd. Die werd door de oppositie afgewezen, omdat er slechts enkele niet- communisten aan deelnamen. Kort daarop vormde Marian Calfa 'de nieuwe Tsjechoslo- waakse regering, waarin niet- communisten in de meerder heid zijn. Met de benoeming van de her vormingsgezinde leiders pro beert de partij, met het oog op de verkiezingen van komend jaar, te redden wat nog te red den valt. Veel is dat kennelijk niet meer. De rol van de com munisten in het land lijkt uit gespeeld. Zo had de Tsjecho- slowaakse staatstelevisie giste ren de gelegenheid voor het eerst direct verslag te doen van het congres van de com munisten. Daar zag zij vanaf en onderstreepte de verschui ving van de macht, door in plaats daarvan oppositieleider Vaclav Havel te tonen. Hij hield in Slowakije een toe spraak tot tienduizenden men sen. Havel wordt verwachting op 29 december door het Tsjechoslowaakse parlement gekozen tot president van het land. Premier Calfa is tijdens be sprekingen met Sovjetleider Gorbatsjov overeen gekomen dat de ministers van buiten landse zaken van beide landen over enkele weken besprekin gen gaan vieren over de terug trekking van Russische troe pen uit Tsjechoslowakije. De nieuwe regering in Praag is voorstander van het vertrek van het ongeveer 75.000 man tellende Sovjet-leger. DE VALLEI DER VERGETEN WERELD Mnguit, als een kat, ligt de sabeltijger op een boom- je gebied, het oerwoud, is zijn jachtterrein en de tijger indringers. Van verre heeft het dier de nadering van en eiinen reeds vernomen en nu zij naderbij komen, begint 0)aak zacht te trillen. Maar de tijger houdt zich doodstil. die voorop rijdt, passeert ongemoeid; zijn moropus VANroofd'er niet ontdekt, maar wanneer Rob onder de boomtak wil doorrijden, begint zijn „paard" opeens te snuiven, steigert en werpt de kop in de lucht. Rob begrijpt, dat het dier gevaar heeft gezien of geroken en kijkt scherp om zich heen. Net op tijd, want daar spring de sabeltijger met een woest gebrul naar beneden, zijn klauwen naar Rob uitstrekkend, die bliksems nel zijn geweer van de schouder rukt. Wat er nu volgt, speelt zich in slechts enkele seconden af.... Branden burger ballon BRASILIA Fernando Col- lor de Mello heeft de Brazili aanse presidentsverkiezingen gewonnen. Dat heeft de rege ring gisteren bekendgemaakt, nadat 98,9 procent vap de stemmen was geteld. De 40-ja- rige kandidaat van de rechtse Nationale Reconstructie Partij won de eerste verkiezingen sinds 29 jaar met 42,74 procent van de stemmen. Luis Inacio Lula da Silva, de socialistische rivaal van Collor de Mello, is geëindigd op 38,10 procent. Een aantal stemmen uit de worden vervoerd, noordelijke Amazone-distric- Collor de Mello wordt officieel ten Para en Amapa kon nog tot winnaar uitgeroepen op 29 niet worden geteld, doordat de december. De nieuwe presi- stembussen als gevolg van dent zal op 15 maart volgend zware regenval niet naar de jaar worden geïnstalleerd voor hoofdstad Brasilia konden een termijn van vijf jaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5