YS werken al sinds
1987 aan val Noriega
-ó
Brunswijk wil
nieuw akkoord
Praag weerspreekt
gerucht over coup
Vorstelijk onthaal voor Kohl
Israel koopt olie Iran in ruil voor gijzelaars';
Sjevardnadze waarschuwt
tegen Duitse hereniging
Franse scholieren
leren lekker etem
agt-
BUITENLAND
CcidoeSou/iant
WOENSDAG 20 DECEMBER 1989 PAGINj
-vb
PARAMARIBO Ronnie Brunswijk zal er geen
moeite mee hebben om het vredesakkoord van Kou-
rou overboord te zetten en een nieuwe overeen
komst met de Surinaamse regering te sluiten. De
leider van het Junglecommando zei gisteren op de
Surinaamse televisie dat het akkoord niet uitvoer
baar is gebleken. „Het heeft niet tot vrede geleid en
daarom moeten wij een andere oplossing vinden",
aldus Brunswijk.
Brunswijk voert momenteel overleg met de bevel
hebber van het Nationaal Leger, Desi Bouterse. De
gesprekken die volgens president Ramsewak Shan-
kar onder supervisie van de regering worden ge
voerd hebben tot doel „echte" vrede te bereiken.
Het akkoord van Kourou heeft tot verzet geleid on
der de Tucayana-indianen.
Zwerver
verkiest
metrowarmte
Een inwoner van
Philadelphia loopt
snel voorbij een
zwerver die op een
ventilatiegat van de
metro ligt te sla
pen. De man in
kwestie geeft de
voorkeur aan de
straat, liever dan
naar een opvangte
huis te gaan ook al
is de temperatuur
nog maar net bo
ven het vriespunt.
FOTO: AP
Albanië ontkent
demonstraties
t WENEN De Albanese autoriteiten
I hebben gisteren een bericht in een
Joegoslavische krant tegengesproken,
dat onlangs door de bevolking is gede
monstreerd.
Volgens de Joegoslavische krant Poli-
tika Ekspres zijn in de afgelopen da
gen in Shkodra, niet ver van de grens
met Joegoslavië, betogingen gehou
den. Over de eisen van de demon
stranten werd in de krant niets ge
zegd.
Het Albanese staatspersbureau be
stempelde het bericht als een verzin
sel. De Albanese ambassadeur in We
nen gaf later een soortgelijke verkla
ring uit.
VN-voedselhulp
voor Etiopië
ADDIS ABEBA Het Voedselpro
gramma van de Verenigde Naties
heeft besloten voor 60 miljoen gulden
nieuwe voedselhulp te sturen naar de
honderdduizenden hongerlijdende So
malische en Sudanese vluchtelingen
in Etiopië. In het oosten van het land
verblijven 350.000 Somalische vluch
telingen, voor wie 26 miljoen gulden
aan hulp is bestemd. Deze vluchtten
vorig jaar naar Etiopië voor de oplaai
ende gevechten tussen regeringstroe
pen en opstandelingen in het noord
westen van Somalia. De resterende
voedselhulp (34 miljoen) gaat naar de
Sudanese vluchtelingen in het zuid
westen.
Aanslagen in VSn
met bombrieven^
.000
SAVANNAH In een reeks ajijn;
gen met bombrieven in het zuidegit i
de Verenigde Staten is gisterei
nieuw een bom gevonden. Dit kc
het kantoor van de NAACP, een
nisatie voor gelijkberechtiging'CS
zwarten, in Jacksonville in Fli
Maandag vond een zwarte jurist iNJ
van de NAACP de dood nadaj>jni
bombrief in zijn kantoor in Aide
was ontploft. Zaterdag overleef]
zwarte rechter in Alabama, to% s
hem een bombrief ontplofte. He^sl
moeden bestaat dat de reeks aan$ore
het werk is van de Ku Klux KI
een andere blanke, racistische or
satie. yj
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON/PANA
MA De Amerikaanse
aanval tegen het bewind
van generaal Noriega
werd één uur vannacht
plaatselijke tijd (06.00 uur
Nederlandse tijd) ingezet.
President Bush besloot in
te grijpen om de levens
van Amerikanen in Pana
ma te beschermen en de
verdragen over het Pana
ma-kanaal te doen nale
ven. In de Panama-ka
naalzone zijn ongeveer
twaalfduizend Ameri
kaanse soldaten gestatio
neerd.
De afgelopen dagen waren de
spanningen tussen Washington
en Panama-stad toegenomen,
nadat zaterdag bij een schiet
partij een Amerikaanse soldaat
werd gedood en drie Paname-
zen gewond raakten. Noriega
had eerder de staat van oorlog
met de Verenigde Staten uit
geroepen en zichzelf tot rege
ringsleider met uitgebreide
volmachten laten benoemen.
De 82e luchtmachtdivisie van
de VS, die gisteren in staat
van paraatheid was gebracht,
lijkt een sleutelrol te spelen in
de militaire operatie.'Functio
narissen van het Pentagon
weigerden echter commentaar
te geven op berichten dat
Amerikaanse parachutisten
van Fort Bragg in North Caro
lina naar Panama waren over
gebracht.
Nadat de gevechten waren uit
gebroken vertoonde de Pana
mese televisie zonder verder
commentaar de Panamese
vlag, maar een uur later werd
die plotseling vervangen door
het embleem van het Ameri
kaanse ministerie van defen
sie. De wisseling van het beeld
ging vergezeld van een waar
schuwing aan de Panamezen
geen Amerikanen en eigen
dommen van Amerikanen aan
te vallen.
Couppogingen
Helemaal onverwachts komt
het daadwerkelijke Ameri-
kaanse ingrijpen van vannacht
niet. President Bush hield, na
de dood van de Amerikaanse
officier van zaterdag, alle mo
gelijkheden open. Een andere
Amerikaanse militair werd op
die zelfde dag mishandeld en
diens vrouw bedreigd. Maan
dag schoot een Amerikaanse
legerofficier een Panamese po
litieman neer, omdat hij zich
door hem bedreigd voelde.
Gisteren werden in het gebied
bij het Panama-kanaal de
Amerikaanse militairen in de
hoogste staat van paraatheid
gebracht.
De VS ondernemen al sinds
februari vorig jaar pogingen
Noriega weg te krijgen, nadat
hij in Florida in staat van be
schuldiging was gesteld we
gens het smokkelen van drugs.
Twee couppogingen zijn sinds
die tijd mislukt. De meest re
cente poging werd gedaan in
oktober, maar toen .bleven de
Amerikaanse troepen nog op
hun bases. Dat werd Bush in.
eigen land niet in dank afge
nomen.
De Amerikaanse president
verdedigde zijn niet-ingrijpen
met het argument dat de situa
tie in Panama onoverzichtelijk
was. Richtlijnen van de Ame
rikaanse regering van 1976 en
1979 verbieden bovendien dat
Amerikaanse functionarissen
aan een couppoging meedoen,
die tot de dood van de omstre
den politicus in kwestie zou
kunnen leiden. Bush verklaar
de wel dat hij niet voor het in
zetten van militairen terug
schrok, indien dat op een
voorzichtige manier zou kun
nen gebeuren.
Sancties
Tot nu toe had Washington
zich bij zijn meer dan twee
jaar oude veldtocht tegen No
riega beperkt tot economische
en diplomatieke maatregelen.
De Amerikanen begonnen met
het staken van militaire hulp
en betalingen aan de Paname
se regering. Voorts maakten zij
een einde aan gunstige invoer-
bepalingen en verboden de
import van suiker.
In oktober voegde het Ameri
kaanse ministerie van finan
ciën Noriega, diens echtgenote
en 32 Panamese bedrijven toe
aan een lijst met namen van
Cubaanse agenten. Door de
maatregel mochten Ameri
kaanse bedrijven geen zaken
meer met hen doen.
Maar even vastbesloten als de
Amerikanen nu zijn hem ten
val te brengen, is Noriega van
plan zich te verdedigen. Over
gave staat voor hem gelijk aan
de dood. „Als je vijand zichzelf
overgeeft, dan is dat omdat hij
jou niet heeft kunnen doden",
is zijn lijfspreuk.
Binnen Panama ageerde men
al jaren tegen „Narco-ananas",
zoals Noriega (54) werd ge
noemd om zijn pokdalig ge
zicht en betrokkenheid bij de
drugshandel, maar hij gaf geen
krimp. In feite is hij sinds 1983
de feitelijke heerser van Pana
ma. Hij bepaalde wie tot presi
dent werd „gekozen". Als de
door hem aangewezen presi
dent het waagde zich tegen
hem te keren, werd hij onmid
dellijk afgezet.
Proteststakingen en demon
straties leken de generaal niet
te deren. Beschuldigingen over
drugshandel, corruptie en poli
tieke moorden deed hij af als
leugenachtige verzinsels van
zijn vijanden.
Toen de Panamese president,
Eric Arturo Delvalle, met
Amerikaanse steun de gene
raal de laan uit wilde sturen,
bleek hoe veel macht Noriega
in Panama had. Niet hij moest
opstappen, maar de president
kon zijn biezen pakken.
Schokgolf
Een staaltje van Noriega dat
een schokgolf van veront
waardiging door de wereld
deed gaan, was de wijze waar
op zijn milities in mei 1989,
drie dagen na de door Noriega
ongeldig verklaarde verkiezin
gen, oppositieleiders in elkaar
sloegen met knuppels en bui
zen. Zo schrikte hij oppositie
leiders en hun aanhang alsme
de jonge officieren, die een
staatsgreep zouden kunnen
plegen, voorlopig weer af.
„Want ook zijn eigen mensen
wisten wel degelijk dat ieder
een tegen hem had gestemd",
aldus een waarnemer.
De Amerikanen, die pas actie
tegen hun „son of a bitch" No
riega ondernamen toen bleek
dat de generaal steeds meer
„lonkte" naar Cuba, Nicaragua
en de Sovjetunie, wisten al ge
ruime tijd met wat voor een
man zij te maken hadden. Uit
een geheime biografie van de
Amerikaanse militaire inlich
tingendienst, waarvoor Norie
ga heeft gewerkt, komt de ge
neraal naar voren als een
machtige maffiabaas. Hij
wordt omschreven als een
„brute en onbetrouwbare" dic
tator, die „niet te koop is, maar
te huur". Een voormalige me
dewerker zei eens over hem:
„Steeds wanneer je bij hem in
de buurt bent, heb je het ge
voel dicht bij de dood te zijn".
PRAAG Zowel rege
ring als oppositie hebben
aanhoudende geruchten
tegengesproken als zou
het Tsjechoslowaakse le
ger een staatsgreep willen
uitvoeren.
Leden van de oppositiebewe
ging Burgerforum hadden
eerder een onderhoud met
minister van defensie Vacek,
die hen verzekerde dat het
leger achter de hervormin
gen staat. Volgens de be
windsman is de vrees voor
een legercoup om de hervor
mingen terug te draaien on
gegrond. Een woordvoerder
van het ministerie betitelde
het verspreiden van gerucht
makende pamfletten „een
onverantwoordelijke actie
om paniek te zaaien en het
Tsjechoslowaakse volksleger
in een kwaad daglicht te
stellen".
De kans dat de schrijver en
oppositieleider Vaclav Havel
president wordt is met
sprongen gestegen nu zijn
kandidatuur de instemming
heeft van de communistische
premier Marian Calfa. „De
regering is van oordeel dat
er geen andere mogelijkheid
is dan Vaclav Havel tot pre
sident te kiezen," zei Calfa.
„De regering doet er alles
aan om de politieke en con
stitutionele crisis op te los
sen. We willen het federale
parlement vragen daaraan
bij te dragen door al voor het
eind van het jaar een presi
dent te kiezen." De nieuwe
president zal slechts aanblij
ven tot de vrije verkiezingen
die volgend jaar, in juni of
juli, worden gehouden; Havel
heeft eerder gezegd slechts
tijdelijk president te willen
zijn.
De Oostduitse premier Hans Modrow kijkt wat zuur, terwijl Helmut kohl als een vorst door Dresden
SChriidt' FOTO: AP
DRESDEN Bondskan
selier Kohl durfde gister
avond in donker Dresden
zijn gang te gaan. Voor de
ruïne van de Vrouwen
kerk sprak hij frank en
vrij over zijn visioen van
Duitse eenheid.
Zijn gastheren zullen wel even
geslikt hebben. Premier Mo
drow en burgervader Bergho-
fer hadden enkele uren tevo
ren nog gehamerd op een soe
verein DDR. Maar Kohl zei
wat-hij wilde, opgejuind door
een' geestdriftig „Helmut, Hel
mut", dat uit duizenden kelen
opsteeg.
De bondskanselier schreed gis
teren in de vroege avonduren
als een vorst door Dresden.
Vanuit het cultureel centrum,
waar hij de verzamelde perslui
toesprak, stapte hij door de
menigte naar de restanten van
de Vrouwenkerk. Links en
rechts van hem wapperden
Westduitse vlaggen; vele oos
terburen mochten hem op de
schouder kloppen. Zijn popula
riteit leek ongekend.
Maar ja, de regeringsleider uit
Bonn ziet er uit als de hoofd
persoon uit vele Oostduitse
dromen: groot en goed gevuld.
Wat dat betreft droop de
handdruk op de luchthaven
van Dresden, gisterochtend
even na tienen, van de symbo
liek. Westduits Welvaren be
groette zijn Oostduitse collega,
Magere Hans (Modrow, red).
Dresdens burgemeester Berg-
hofer probeerde op voorhand
de woorden te neutraliseren,
Stasi haalde geld uit brieven
OOST-BERLIJN Op het inmiddels gesloten ministerie voor
staatsveiligheid in Oost-Berlijn werden tot voor kort elke dag
duizenden Westduitse marken uit brieven gehaald. Een voorma
lige werknemer vertelde gisteren dat ongeveer tien procent van
de 20.000 brieven die dagelijks op het postkantoor binnenkwa
men werd onderzocht. Er waren speciale stoomapparaten om de
brieven zonder beschadigingen te openen. „Ik maakte deel uit
van een kleine groep. Toch verzamelden wij wekelijks ongeveer
4.000 Westduitse marken. Bij andere groepen zal de opbrengst
wel hoger zijn geweest". Het geld is vermoedelijk terechtgeko
men in de zakken van corrupte politici.
die Kohl 's avonds in de scha
duw van de Vrouwenkerk zou
spreken. Want natuurlijk had
den de Oostduitse aanvoerders
verwacht, dat de kanselier op
die gevoelige plek het thema
van de hereniging zou aanroe
ren. Maar dat hij het zo onge
geneerd, zo weinig subtiel zou
doen, dat moet ook voor' hen
als een vervroegde kerstsur
prise zijn gekomen.
Landgenoten
Kohl begon met „Lieve land
genoten" en sprak vervolgens
een kwartier lang over „ons
volk", over samenwerking,
een gezamenlijke toekomst,
over „het Huis Duitsland", en
de „Duitse familie". Recht
voor zijn raap zei hij ook:
„Mijn doel blijft, zogauw het
historisch uur het toelaat, de
eenwording van onze natie."
Het leverde hem een ovatie
op, alsmede een herhaald en
gevoelig gescandeerd „Helmut,
Helmut."
Kohl, voor Oostduitsers de be
lichaming voor een beter eco
nomisch bestaan, verklaarde
dat Bonn bereid is te helpen
het leven in de DDR te verbe
teren om zo bij de Oostduitsers
de drang weg te nemen naar
het Westen te vertrekken.
Kohl noch premier Modrow
zeiden iets over de omvang
van de hulp die Bonn bereid is
aan de DDR te verlenen. Maar
van Westduitse functionaris
sen werd vernomen dat de
DDR meer dan tien miljard
mark aan kredieten kan ver
wachten om haar vastgelopen
economie er weer boven op te
helpen.
De Westduitse minister van
economische zaken Hauss-
mann en zijn Oostduitse colle
ga Beil tekenden gisteren ak
koorden over economische sa
menwerking en over het in
stellen van een gemeenschap
pelijke economische commis
sie. Eerder op de dag werden
al handtekeningen gezet onder
een overeenkomst voor meer
culturele samenwerking. Ook
is afgesproken de nieuwe
koers voor een Westduitse
mark per 1 januari vast te stel
len op drie Oostduitse marken.
Tot nu toe was de officiële
koers een op een.
Litouwen >n
kan Lenin nJi
langer velen) h
Irg
(Van onze corresponding
Alexander Münninghönd
om
VILJNJUS Van oipn
geschiktheid tot grf™
waardige samenwerk^
Zo willen de communipia
van de Baltische de de
publiek Litouwen 20
toekomstige verhojP®1
tot de communist^1,
partij van de SovjeL
het liefst omschrijvertn
1<
En om dat te bewerkstehii
is de Litouwse communisns'
partij sinds gisteren bijen
de hoofdstad Viljnjus. elij
Zoals in andere Sovjeten
blieken gist het ook in
wen dat tot de Tweedtjg
reldoorlog een onafhar^-
land was. Het bewind Je
Moskou dat in 1940 werd
legd, is met moeite aaripj,
getuige het feit dat to
gewapend verzet tege^°j
Rode Leger werd bedrev
Sinds de perestrojka zj®jj
Baltische volkeren
gaan lopen in zaken als <;|n
tralisatie en economisch^ j,
hankelijkheid. De Lit v
partijleider Brazauskas
de kruistocht tegen het
lin aan. Gorbatsjov veajc
onder aanhaling vap LetQH
tweemaal toe uitdrukkef -p
Litouwse plannen tot h€^,0(
men van een eigen naEg
communistische partij. Jaj
Het is tekenend voor de ijn
ge situatie dat er in Vj Q
door de plaatselijke ka V(
den al nauwelijks meeij-^
dat decreet uit Moskou |JQV
terd wordt. En dus is he^
geen Russisch meer pra[t j
Litouwen; doen de resta^
en andere openbare gefiv
heden hun uiterste be^g,
westers over te komi
bloeit de markt voor wi
luxe-goederen als nergei
perend in dit opzicht wl"
dat men aan het begin v-"
twintigste partijcongn
Viljnjus nog bijna ee|H
moest zoeken naar eenl^
delijke buste van Leni|_
volgens het ritueel de ve
ring moet overschouwer
De ontwerp-verklaring i
Litouwse communisten
ver: zij beschouwen hnu
hun eerste taak om de Lvei
se soevereiniteit te her^,
een meer-partijen stel»rir
schouwt men als de basb^<
het democratisch systet e.
de klassestrijd wordt jel
tisch" bekeken. Het sta«sej
dat de 1040 afgevaarpej
zich vandaag in grote >ve
derheid voor een onaflraj
lijke CPL uitspreken,
vertrouwend dat Gorlj^
geen tanks zal sturen, j
Jongeren in Praag laten er geen misverstand over bestaan dat zij
Vaclav Havel als president willen.
(Van onze correspondent
Willy Werkman)
TEL AVIV Israel heeft
vorige maand twee mil
joen ton olie van Iran ge
kocht. Bovendien zou Tel
Aviv tijdens geheime on
derhandelingen hebben
aangeboden wapens te le
veren aan het Iraanse le
ger. De koop houdt moge
lijk verband met pogingen
westerse gijzelaars vrij te
krijgen en zou de instem
ming hebben van Was
hington.
De zaak is zo opmerkelijk om
dat Iran invloedrijke banden
onderhoudt met Syrië en met
de in Libanon opererende shi-
'itische Hezbollah; beiden zijn
aartsvijanden van Israel. Een
van de Hezbollah-leiders, sjeik
Abdel Karim Obeid werd af
gelopen zomer door Israëlische
soldaten uit zijn huis in Liba
non ontvoerd.
Israel zou nu hebben aangebo
den Obeid en enkele honder
den andere shi'itische gevan
genen vrij te laten in ruil voor
de vrijlating van zeven Israëli
sche soldaten en enkele wes
terse gijzelaars, die in de afge
lopen jaren door de Hezbollah-
beweging werden ontvoerd.
Inmiddels is een delegatie van
het Internationale Rode Kruis,
onder wie de voorzitter, gear
riveerd in de Syrische hoofd
stad Damascus. Het Rode
Kruis kan mogelijk een be
middelende rol spelen in de
overeenkomst over de gevan-
[aa
genenruil. ,er]
De Israëlische regering.^
afgelopen dagen ook
staan dat familie van oiie
de soldaten in Tunis ge
ken voerde met het Deijge
tische Front voor de h
ding van Palestina (I^n
een organisatie die
banden onderhoudt met
Tel Aviv was bereid ei
de topmensen van de 1
vrij te laten, maar db
stierf alvorens te kunnede.
(Van onze correspondei t
Frans Boogaard)
BRUSSEL De DDR en
de Bondsrepubliek mogen
zonder enig bezwaar hun
vreedzame samenwerking
verder intensiveren, maar
of van een werkelijke
hereniging van de twee
Duitslanden sprake kan
zijn zal pas in de toekomst
blijken. Die boodschap
bracht Sovjet-minister van
buitenlandse zaken Edou-
ard Sjevardnadze gisteren
in het Europees Parle
ment.
De Sovjet-minister, die een
tweedaags bezoek aan België
afsloot, stond in een vrijmoe
dig betoog voor de politieke
commissie uit het Europees
Parlement uitgebreid stil bij de
Duitse kwestie. Openhartiger
dan de meeste Westeuropese
politici dat tot nu toe hebben
aangedurfd wees hij op de ge
varen van een herenigd Duits
land.
„Wij hebben voor de huidige
stabiliteit in Europa betaald
met twintig miljoen mensenle
vens", aldus Shevardnadze,
die zei dat er „nooit meer oor
logsgevaar van Duitse bodem
mag komen". De minister
schetste uitvoerig dat het recht
op zelfbeschikking van elk
volk leidraad moet zijn. Maar
wierp onder meer de vraag op
of een herenigd Duitsland be
reid zal blijven de bestaande
grenzen te respecteren.
Sjevardnadze greep ook een
vraag over de opkomst van
extreem-rechts in de Bondsre
publiek aan om zijn zorg te ui
ten. „Een totalitair regime is
nooit uit te sluiten. Alle Euro
peanen moeten heel waak
zaam zijn. We moeten zorgen
voor politieke stabiliteit in Eu
ropa en in elk land dat van
Europa deel uitmaakt", aldus
Sjevardnadze, doelend op de
Westduitse Republikaner.
De minister leek vermoeid
maar zeer voldaan over zijn
tweedaagse bezoek aan België.
Maandag sloot hij een handels-
en samenwerkingsakkoord
met de EG, gisteren overlegde
hij op het NAVO-hoofdkwar-
tier met secretaris-generaal
Wörner en de zestien NAVO-
ambassadeurs.
Minister Sjevardnadze ontmoette scretaris-generaal Wörner gisteren in het hol van de leeuw, het
hoofdkwartier van de Navo in Brussel.
FOTO: AP
rig
(Van onze correspondent
Bob van Huët)
PARIJS Franse scho
lieren moeten les krijgen
in „lekker eten" en
„smaak". Althans, dat
probeert de Nationale
Raad van Culinaire Kun
sten (CNAC) te bewerk
stelligen.
De raad, die gisteren werd
geïnstalleerd, bestaat uit top
ambtenaren, chefkoks, onder
nemers en journalisten en gaat
ijveren voor „de goede, prach
tige en edele zaak van ons cu
linaire erfgoed", aldus minster
van cultuur Jack Lancet
tuur gaat bij Jack Lam t
de maag: de minister w
een paar jaar gelden algj-
door de „haute cuisine^,
ciëel tot kunst uit te ijn
De CNAC moet ondejr
proberen een autedvi:
voor recepten te forn6 1
en vorm geven aan de h
in te voeren „Dag £r
Smulpaap". De Franse
heeft een missie, zo zei
voorzitter en keuken?1
Michel Guerard: „Wij 'e
sinds eeuwen een sup» I
die niemand aanvecht" Ve
gastronomie geeft eeri1 a
'beeld van de Franse h s
van leven".
pb
Geen krant ontvangen Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tusf?*
en 15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en uw krant wordt nog dezelfPt 1
nabezorgd.
