[Sovjetunie moet
Jeausescu stoppen
Alleen vrije-
markt economie
kan Joegoslavië
nog redden
I findela
nriiddelt
overleg
dtetoria
psprek Kohl met Modrow over verdere samenwerking
iVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Crash op de goudmarkt bij V&D.
^ITENLAND
QeidócQowuvnt
DINSDAG 19 DECEMBER 1989 PAGINA 5
ld
Israel
9(n en
lerhandelen
ar gijzelaars
1 V|
-n 0INGTON Israel en
rt «hebben in het geheim
ZU1 elkaar onderhandeld
dde^e aankoop van olie,
2t ^leveranties, hulp tegen
jk tisten in Libanon en het
hngfen van gevangenen en
*rit^ars. Dat heeft het
'atojkaanse tv-station ABC
:elsy Het Witte Huis is
dat <pze besprekingen op de
197? en heeft er mee inge-
ra s* omdat die mogelijk tot
en jlating van westerse gij-
s leiden, aldus NBC.
Panamees gewond bij
nieuwe schietpartij
PANAMA-STAD Een Amerikaan
se officier heeft gisteren geschoten op
een Panamese korporaal, die daarbij
gewond is geraakt. De Amerikaan
werd in zijn auto aangehouden door
een politieman, die met getrokken
pistool op hem af kwam. Dit week
einde werd een Amerikaanse militair
gedood bij een incident. President
Bush, die de VS-troepen in verhoog
de staat van paraatheid liet brengen,
zei een militair ingrijpen niet uit te
sluiten. De kranten in Panama open
den echter met koppen als „Gringo's
Lafbekken". De VS proberen in ie
der geval sterke man Noriega uit Pa
nama te krijgen; tegen hem loopt een
aanklacht wegens drugshandel.
Geen sancties tegen Roemenië
(Vervolg van de voorpagina)
BUDAPEST Talrijke landen hebben hun bezorgd
heid geuit over de gebeurtenissen en de Roemeense
leiding opgeroepen tot democratische veranderingen.
Minister van buitenlandse zaken Van den Broek
voelt op dit moment echter niets voor EG-sancties
tegen Roemenie. De EG heeft haar betrekkingen
met Roemenië al vrijwel bevroren, terwijl economi
sche strafmaatregelen de bevolking zouden treffen,
die het al zo moeilijk heeft. De Roemeense leider
Ceausescu is gisteren overigens volgens plan begon
nen aan een bezoek aan Iran. Volgens waarnemers is
het opevallende aan het protest in Roemenië, dat et
nische Hongaren en Roemenen gezamenlijk optrek
ken. Als dat klopt, is dat een hoopgevend bericht.
Tot nu toe lieten de Hongaren en de Roemenen el
kaar links liggen; de aversie tussen beide bevol
kingsgroepen heeft eeuwenoude, stevige wortels. En
Ceaucescu heeft van die wederzijdse haat altijd goed
gebruik weten te maken door de Roemeense angst
voor het Hongaarse expansionisme aan te wakkeren.
Turkije wil toch
lid van EG worden
ANKARA Turkije heeft ge
zegd dat het nog altijd vastbe
sloten is volledig lid te worden
van de Europese Gemeen
schap, ondanks een besluit van
Brussel de onderhandelingen
over toetreding op de lange
baan te schuiven. De Europese
Commissie besloot gisteren dat
Turkije tot 1993 moet wachten
voor de Europese Gemeen
schap zich opnieuw kan bui
gen over de toetreding van het
land. Wel werd Turkije nau
were economische en politieke
samenwerking geboden. In
Ankara kwam het besluit niet
onverwacht.
Vlucht ruimteveer
opnieuw uitgesteld
CAPE CANAVERAL De NASA
heeft de lancering van het ruimte
veer Columbia gisteren opnieuw uit
gesteld, dit keer tot 8 januari. De
voornaamste reden voor het uitstel
ligt in achterstallig onderhoud aan
een lanceerplatform, dat bijna vier
jaar lang niet is gebruikt. Om die re
den is de lancering al twee keer voor
korte tijd uitgesteld. Het uitstel is nu
wat langer omdat de NASA het per
soneel in staat wil stellen de kerstda
gen en de jaarwisseling thuis te vie
ren. Het voornaamste doel van de
vlucht zal de lancering zijn van een
communicatiesatelliet voor de Ameri
kaanse marine en de berging van een
wetenschappelijke kunstmaan.
siltrERDAM De Sov-
,ie moet alles doen
voorkomen dat de
Deense leider Ceau-
verder nog geweld
ikt bij het onder
en van het protest
land. Dat zegt prof.
lexandrescu, hoogle-
p^aan de Universiteit
^-'Amsterdam en vice-
ÉÉgjitter van het Neder-
'-.e Roemenië-comité.
r.,, heeft indertijd zijn
instemming betuigd
optreden van de Chi-
:iders, die het bloedbad
ïchten op het Plein
e Hemelse Vrede. Hij
ïen voorgesteld een blok
thodoxe communisten te
n. Dat voorspelt weinig
.'voor het geval de de-
9 jatiës verdere navolging
i. Alexandrescu: „Óf dat
1 hangt vooral af van de
ten in steden als Boeka-
—4 Brasov".
Maar er is ook het precedent
van Leipzig, waar het de Rus
sen waren die voorkwamen
dat Hohecker 'Peking' nog
eens dunnetjes zou overdoen.
In Roemenië bevinden zich
weliswaar geen Russische troe
pen, maar dat ontneemt Gor-
batsjov niet de mogelijkheid
invloed uit te oefenen, aldus
Alexandrescu. Overigens heeft
Moskou de Roemeense leider
eerder dit jaar al opgeroepen
zijn beleid te wijzigen.
Ondanks zijn vrees voor een
gewelddadige reactie, is
Alexandrescu blij dat nu ook
in Roemenië de mensen de
straat op zijn gegaan. De laat
ste keer dat dat gebeurde was
twee jaar geleden, toen arbei
ders in Brasov in opstand kwa
men. Dat was een spontane,
ongeorganiseerde actie, die on
middellijk hard werd neerge
slagen. Nu lijkt er van iets
meer organisatie sprake te zijn,
zegt Alexandrescu.
„Dominee Tökés verzet zich al
langere tijd tegen zijn gedwon
gen overplaatsing en wordt
daarbij geholpen door de leden
van zijn gereformeerde kerk.
De houding van die kleine ge
meenschap heeft als katalysa
tor gewerkt, zodat zondag tien
duizenden de straat opgingen.
De grote vraag is nu of ande
ren dat voorbeeld elders dur
ven volgen".
Het Interkerkelijk Vredesbe
raad (IKV) heeft bij de Roe
meense regering geprotesteerd
tegen de vervolging van Tökés.
Het IKV onderhoudt al gerui
me tijd contact met de predi
kant, over wiens lot nog steeds
onduidelijkheid bestaat. Tökés
haalde zich afgelopen zomer de
woede van de Roemeense rege
ring op de hals, toen hij voor
de Hongaarse televisie openlijk
stelling nam tegen de afbraak
van Roemeense dorpen. Ook
leverde de predikant in een
brief aan Ceausescu scherpe
kritiek op de vervolging van
de Hongaarse minderheid in
Roemenië, waarvan hijzelf
deel uitmaakt. De predikant
van Timisoara werd na zijn
openlijke kritiek eerst telefo-
ln de Hon
gaarse hoofd
stad Budapest
werden giste
ren kaarsen
gebrand,als
eerbewijs aan
dominee Tö
kés en de in
verzet geko
men Roeme
nen. FOTO: AP
nisch bedreigd en later ook
echt mishandeld. Zijn gezin
werd getreiterd en de kerk
gangers werden geïntimideerd.
Bisschop Laszlo Papp van Ora-
dea zegde het vertrouwen in
hem op en stuurde Tökes naar
een parochie in het noorden
van Roemenië. Tökes weigerde
en kreeg van het gerecht tot 15
december de tijd zich te beden
ken. Uit protest tegen het be
sluit van zijn bisschop zocht de
predikant onderdak in zijn ei
gen kerkgebouw. Toen afgelo
pen weekeinde het ultimatum
van de regering afliep, blok
keerden honderden mensen de
toegang tot de kerk voor de
politie. De menigte groeide aan
tot naar schatting 5.000 mensen
die leuzen tegen het regime-
Ceausescu scandeerden. Dat
verzet lijkt nu in bloed te zijn
gesmoord.
Volgens Alexandrescu moet
het nieuws over de demonstra
ties, ondanks het stilzwijgen
van de officiële pers, wel in ge
heel Roemenië bekend zijn. De
best beluisterde zender, Radio
Free Europe, zond er direct
eergisteren al berichten over
uit. De uit Hongarije afkomsti
ge gereformeerde predikant J.
Cziria, nu werkzaam in Rijns
burg, wijst er bovendien op dat
de Roemenen in het westelijk
deel van het land (Transsylva-
nië, voorheen Hongaars grond
gebied) de Hongaarse televisie
kunnen ontvangen en dus uit
stekend geïnformeerd zijn
ook over hun eigen land.
Volgens Cziria, die via Honga
rije goede contacten heeft met
zijn gereformeerde geloofsge
noten in Roemenië, is het geen
toeval dat zowel in 1987 als nu
het protest klinkt in Transsyl-
vanië. „De mensen daar heb
ben altijd heel veel meegepikt
van de westerse samenleving,
terwijl de Roemenen achter de
Karpaten nooit iets anders dan
onderdrukking hebben ge
kend".
ocrat
aid h<j
nt va
en. D
De ge-
ANC-leidèr Nelson
C^ïla probeert toekomsti-
Nedigprekingen tussen de
meerderheid en de
regering jn pretoria
nSemakkeliJken-
hula pareerde met die
moedring de kritiek vanuit
de Vartheidskringen, die
nilieujn ontmoeting van vo-
n de leek met president De
ek exikwalijk nemen. Man-"
lie in 1964 tot een le-
tra gefige gevangenisstraf
£enen/eroorcjeeld 0mdat hij
onvr^vaarjijke activiteiten
T* °P jbben beraamd, voert
lpF deek besprekingen met
i nor'ende zwarte vak-
jze hij
>rgang—
m. Wc
lk
iders.
Sacharov
ten grave
gedragen
Zo'n tienduizend Sovjetbur
gers schuifelden gisteren
over de besneeuwde straten
van Moskou om Andrej Sa
charov te begeleiden naar
zijn laatste rustplaats. Hoe
wel diens weduwe Jelena
Bonner had verzocht de be
grafenis intiem te houden,
konden vele duizenden zich
niet weerhouden eer te be
wijzen aan een van de groot
ste voorvechters voor de
mensenrechten en democra
tische vrijheden, die de we
reld heeft gekend.
ventu|
te lal
ting
bond^anselier Grote spionnenruil met DDR op komst
it Kohl heeft van-
Dresden gespro-
1zinnijnet de Oostduitse
Hans Modrow. In
jaren dat beide
zaak j naast elkaar be
BONN De Bondsrepubliek en de DDR wisselen nog deze week
een aantal spionnen uit. Volgens de Westduitse radio zal Oost-
Berlijn in totaal 25 spionnen vrijlaten in ruil voor vier DDR-agen-
ten. Het doorgaans goed geïnformeerde dagblad Bild schreef dat
de DDR spionnen en politieke gevangenen zal vrijlaten als reactie
op Westduitse kredieten, die Kohl vandaag aan premier Modrow
zal aanbieden. Een aantal Oostduitse spionnen zou bezwaar ma-
is het pas vier keer ken terug te keren naar hun vaderland; gezien de recente ont-
t krijg gebeurd dat de re- wikkelingen zullen zij niet met open armen worden ontvangen.
bondskanselier in dat „wie
over herstel van de grenzen
van 1937 fantaseert (doelend
op de omstreden westgrens
met Polen, red.) de Duitse en
Europese eenwording blok
keert".
Gisteren riepen Oostduitse re-
gerings- en oppositiepartijen,
die deelnemen aan de zogehe-
0r te ^leiders elkaar ont-
de aiï-
eerd t
r toejufns vonc> dit weekeinde
itwikkfPrek plaats tussen de
;acten 'esidenten van de Duit-
ia Mai11' Von Weiszöcker en
Den, m K°hl heeft waar-
(k vandaag al forse fi-
met P kredieten aangebo-
tuden bet onder woorwaar-
rinanci
den. De Westduitse sociaalde
mocratische .SPD gaf Kohl
voor zijn vertrek naar Dres
den de boodschap mee aan te
sturen óp een verregaande sa
menwerking en eenwording
met de DDR, echter zonder de
staatkundige eenheid als hoog
ste doel na te streven. Voorzit
ter Hans Vogel peperde de
ten ronde-tafel-gesprekken
Kohl en Modrow op de bilate
rale en economische betrek-
kingen tussen de twee Duitse
staten uit te breiden. -Maar de
Oostduitsers voegden er aan
toe dat „de soevereiniteit en de
staatsidentiteit van de twee
Duitse staten door geen van de
partijen ter discussie mogen
worden gesteld". Ofwel: er
kan geen sprake zijn van here
niging. Honderden woedende
demonstranten verstoorden
gisteren het eerste uur van de
zitting en eisten aan het over
leg te kunnen deelnemen. Zij
bonsden op de ramen van de
congreszaal van de Lutherse
kerk waar de besprekingen
worden gevoerd. Interim-pre
sident Manfred Gerlach vond
het optreden van de demon
stranten niet stroken „met de
belangen van de democratie".
Onder de Oostduitse bevolking
is de hereniging nog een punt
van discussie. Verschillende
opiniepeilingen wezen uit dat
een meerderheid tegen hereni
ging is. Desalniettemin weer
klinkt tijdens elke demonstra
tie de kreet „..einig Vater-
land". Zo ook gisteravond in
Leipzig, waar meer dan
150.000 mensen in een indruk
wekkende stoet de slachtoffers
van het stalinisme herdachten.
De menigte liep zo stilletjes
mogelijk door de straten,
spaarzaam verlicht met kaars
jes en fakkels.
Toch waren er enkele jonge
lui, die de oproep van de orga
nisatoren tot rust en kalmte
negeerden en luidkeels om
hereniging schreeuwden. Een
woordvoerder van Neues Fo
rum maakte zich niet druk
over het kleine aantal onge
hoorzame betogers. „Dat hoort
nou eenmaal bij basisdemocra
tie. Misschien dat er volgende
week maandag, ook al is het
Kerstmis, toch wel een paar
demonstranten op het Karl-
Marxplein staan."
Overigens suggereerden om
standers dat de extreem-recht
se Westduitse Republikaner
partijleden naar de DDR heeft
gestuurd om te provoceren.
Om de zaak juist niet op de
spits te drijven hebben diverse
oppositiepartijen en ook de
kerken opgeroepen geen al te
heftige demonstraties te hou
den gedurende de kerstdagen
en de jaarwisseling.
(Van onze correspondent
Gert van Wijland
BELGRADO Met het
afkondigen van een vrije-
markt economie, het af
waarderen van de dinar
met vier nullen en het
versterken van de positie
van de federale regering
kwam de Joegoslavische
premier Markovic gisteren
vergaand tegemoet aan ei
sen van het IMF, de We
reldbank, de Verenigde
Staten en de EG.
Zij willen het land nieuwe le
ningen en kredieten - een
miljard dollar - verschaffen in
ruil voor meer zekerheid voor
buitenlandse investeerders.
Die internationale steun heeft
Markovic hard nodig, want in
het door nationale afgunst ver
scheurde binnenland zijn de
meningen over zijn optreden
nogal verdeeld. De Serven
vinden de economische maat
regelen te ver gaan, de Slove-
nen en Kroaten daarentegen
zouden economisch liever nog
drastischer ingrijpen, maar
hebben weer bezwaar tegen de
sterkere positie van de federa
le regering, die ten koste gaan
van hun regionale macht.
Toch zullen de plannen van de
premier het waarschijnlijk wel
halen, zo luidt een voorzichti
ge verwachting. Markovic
heeft klip en klaar gesteld dat
hij zal aftreden als het pakket
maatregelen niet in zijn geheel
wordt aangenomen en zijn
eventuele opvolgers uitge
daagd met een beter plan te
komen. Maar vriend en vijand
realiseert zich inmiddels dat er
vrijwel geen alternatief is om
de doodzieke economie er
weer bovenop te helpen.
Vooruitlopend op de stemmin
gen die voor morgen in het
parlement zijn aangekondigd,
verwachten westerse diploma
ten dat geen enkele partij de
premier dan ook naar huis zal
durven sturen, in de weten
schap dat over enige maanden
vrijwel identieke maatregelen
afgekondigd moeten worden.
Zeker is dat de chaos compleet
zal zijn als Markovic inder
daad gedwongen wordt op te
stappen. „Niemand weet hoe
het dan verder zal moeten",
aldus westerse waarnemers in
Belgrado.
Deelrepublieken
De economische problemen
van Joegoslavië zijn volgens
economen op twee belangrijke
historische beslissingen terug
te voeren: op de grote macht
die president Tito in de grond
wet van 1974 aan de zes deel
republieken en twee provin
cies gaf en op de keuze voor
het ooit geroemde arbeiders-
zelfbestuur.
Het eerste spreekt voor zich.
Terwijl Europa afstevent op
een grote markt in 1992 raakt
Joegoslavië meer en meer ver
deeld in acht kleine republi
keinse markten, met (zelfs van
stad tot stad) verschillende be
lastingen, verschillende poli
tieke systemen, verschillende
PTT-diensten, eigen presti
gieuze bedrijven en eigen
spoorwegmaatschappijen met
diverse voltages. Een en ander
leidt tot groteske verspilling
óp nationaal niveau. Een ko-
lentrein uit Bosnië doet bij
voorbeeld vijf tot zes dagen
over het tweehonderd kilome
ter lange traject naar Belgrado,
omdat aan elke binnengrens
van locomotief gewisseld moet
worden en er de nodige for
mulieren moeten worden inge
vuld.
De andere oorzaak voor de
crisis, het arbeiderszelfbestuur
waarbij alle bedrijven en pro-
duktiegoederen op papier ei
gendom zijn van de mensen
die er werken, werd in het
verleden waarderend 'de der
de weg' genoemd, tussenweg
tussen kapitalisme en Sovjet
communisme. Maar volgens
een bekend econoom, die van
wege het delicate onderwerp
liever anoniem wil blijven, is
juist dit geschil de zwakte van
het „op zich goede, maar idea
listische idee".
Gisteren organiseerde een
vakbond in de deelrepubliek
Montenegro een algemene
waarschuwingsstaking van
een half uur waaraan 160.000
werknemers deelnamen. Zij
willen dat de regering maatre
gelen neemt om de inflatie
van 2000 procent per jaar te
beteugelen.
F-16's botsen
Een motor van een F-16 is vlak naast een autoweg nabij het
Westduitse Ludwigshaven beland. Onderdelen van twee F-16's
kwamen ook door het dak van een groentemarkt vliegen, nadat
de twee toestellen gisteren in de lucht met elkaar waren gebotst.
Een Amerikaanse piloot, wiens parachute weigerde kwam daarbij
om het leven. Onder de bevolking vielen geen slachtoffers, maar
het protest tegen de militaire oefeningen zal erdoor toenemen.
FOTO: AP
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
iet allei
dere wc- Toch weet Rob dr. Martin en de zijnen te bewegen nog
poging te ondernemen een uitweg te zoeken. Hij is wat
^■de moropus, die dr. Martin hem kan aanbieden; het dier
nijffl pakpaard gebruikt en is volkomen mak. Eerst zit Rob er
uLSlllbeetje onwennig op, maar het zal na een paar dagen wel
Dan is er voor Rob nog een moeilijk ogenblik: hij"
—tl vrienden, de wilden, achterlaten. Nu ja, het zijn welis-
/onden in abeschaafde kerels, maar Rob heeft al zo lang bij hen ver
toefd, dat het hem zwaar valt van hen te scheiden. Maar ze zul
len zich wel redden... Dr. Martin rijdt voorop wanneer hun groep
zich op weg begeeft. Het gaat langs diepe ravijnen, smalle berg
paden en soms steile hellingen. Tegen de avond slaan ze een
kamp op en dan toont dr. Martin een primitief getekend kaartje,
waar op staat aangegeven hoe de omgeving er volgens zijn ver
kenningen ongeveer uitziet.
Drugsmaffia
wil Bush
vermoorden
NEW YORK Volgens een
bericht in het Amerikaanse
tijdschrift Newsweek hebben
Colombiaanse drugsbaronnen
dertig miljoen dollar gezet op
het hoofd van president Geor
ge Bush. De drugshandelaren
zouden proberen terroristen
uit het Midden-Oosten te ron
selen om een aanslag op Bush
uit te voeren. Newsweek zei
zich te baseren op informatie
van een niet bij naam genoem
de functionaris van het minis
terie van buitenlandse zaken.
Bush zelf zegt niet onder de
indruk te zijn. Hij gaat ervan
uit dat de geheime dienst hem
voldoende zal beschermen,
hij in februari een
lombia waar zal worden ge
sproken over drugsbestrijding.
\v
vv
"V •»-%. voor
%V -)AQ
249-
voor 125,-X.
14 kar. gouden fantasie collier. Gewicht 7,05 g Bijpassende 14 kar. gouden armband. Gewicht 3.40 g
Op diverse andere 14 kar. gouden colliers
en armbanden kortingen van 30.- tot 60.-
Aanbiedingen geldig t/m zaterdag 30 de
Alleen verkrijgbaar m Den Haag-Centri
Leidschenhage, Gouda, Leiden.
imber of zolang di
i. Ri|swi|k,
't Wordt steeds leuker bij V&D.
