p
1
final
Ie
ZATERDAG 16 DECEMBER 19
89 PAGINA
tot bleek dat deze knoestige figuur De
Ster was. Loensende vuile blik, ongewas
sen, smerige bloes, ongekamde manen,
een broek waar de lappen aanhangen,
een indianenjas die zo te zien overeind
blijft staan van het vuil. En verder? Een
stem als een kraai, zo toonvast als een
slippende bandrecorder. Een gitaar die
klinkt als een cirkelzaag, volume op de
rand van de pijngrens.
Maar toch. Als McCartney de Beethoven
van de pop is, en Zappa de Einstein, dan
is Young de hedendaagse Van Gogh.
Abstract, impressionistisch, diepgevoe-
lig, een meester in zijn kunst. En half ge
stoord. Introvert op het psychotische af.
Wars van al het sterrendom zwoegt hij
zich door een wreed leven heen. Aange
boren polio, epilepticus, ouders geschei
den toen hij tien was, op zijn 21e een
jaar in het ziekenhuis met een zware
rugaandoening, twee van z'n beste vrien
den verloren aan de spuit, vader van
twee zwaargehandicapte kinderen. Is het
vreemd dat hij de verpersoonlijking van
de zwaarmoedigheid lijkt? Heel wat an
deren hadden er al lang de brui aan ge
geven.
Muze
Het enige dat Young op de been houdt
is zijn muze. Want hoewel de songs
technisch verre van perfect zijn, lijkt
elke noot die hij produceert tot de nok
gevuld met emoties. Zoals Van Gogh
met een paar schijnbaar onzekere stre
ken een eigen wereld kon creëren, doet
Young dat met wat schamele akkoorden
en teksten die tot het bot gaan. „Ik weet
zeker dat God me met een bedoeling
deze dingen laat meemaken", zei hij
ooit. „Laat ik er dan maar over zingen".
Degenen die troost zoeken bij zijn pla
ten, vinden hem in de wetenschap dat
het leven nog altijd harder kan zijn.
En dan is er nog zijn koppige eigenge
reidheid. Keer op keer kan hij van de
ene dag op de andere zijn groep ontslaan
en dan weer bij elkaar roepen. Iets wat
ook de vier vrouwen in zijn leven mee
maakten. We weten er alles van. Want
hoewel hij bijna geen woord zegt, com
municeert hij via z'n snaren. Trouw
brengt hij vrijwel elk jaar een elpee uit
en steeds weer vormt die een verhaal op
zich. Het meest bizarre voorbeeld is 'To
night's the night', op een nacht gemaakt
met de groep waarvan twee leden zojuist
aan een overdosis waren bezweken.
Stomdronken huilen Young en z'n ka
meraden hun verdriet en onmacht uit.
En deze Young zit nu eindelijk tegen
over ons. Maar wat vraag je aan degene
die zo'n beetje heel je leven vanuit de
platenkast over je schouder heeft meege-
keken?
Neil Young is beroemd om zijn stijlwis
selingen. Hij maakte achter elkaar platen
vol computermuziek, country, rockabil
ly, bluesrock. Maar desondanks blijft er
een rode lijn volgbaar, zegt hij. „Dat ben
ik namelijk zelf, ik schrijf het, de bron is
dezelfde". Toch kan die rode draad
soms moeilijk te vinden zijn. Iets wat
z'n platenmaatschappij ooit deed beslui
ten hem voor de rechter te slepen. „Ik
werd vervolgd wegens contractbreuk,
omdat ik geen Neil-Youngplaten zou
maken. Maar als ik, Neil Young, geen
Young-platen maak, wie dan wel? Daar
zag de rechter ook wel enige logica in.
Dus ik won. En maakte meteen weer
'normale' platen, geen extreme in elk ge
val".
Daarnaast maakte hij - het bloed kruipt
waar het niet gaan kan - tussendoor
ook andere platen. Maar die heeft hij be
waard. Ze komen volgend jaar uit, in
een groot verzamelproject, ter gelegen
heid van Youngs 25-jarige jubileum. Het
is alleen even zoeken naar de volgorde:
180 bestaande nummers, zestig onuitge
brachte, vijftien concertopnames, en drie
elpees. Plus een mini-elpee, die hij vorig
jaar even in Japan en Australië liet proe
ven: Eldorado. Er zijn vijfduizend platen
van gemaakt, hun gewicht goud waard
voor fans. „Ik wil ze beschermen tegen
al het gedoe dat mijn platen ondervin
den, de critici, de analyses. Op deze ma
nier krijgen de fans ze wel en de rest
niet".
Een paar Eldorado-nummers staan ook
op Freedom, z'n jongste elpee. Maar
Young bedoelt daar niet het zich vrijma
kende Oostblok mee. „Dat is een alge
heel gevecht van Europa, dat zich los
maakt", denkt hij. Wat vrijheid is kan
Young niet definiëren. „Om dat te om
schrijven heb ik deze plaat gemaakt. En
dit is de langste die ik ooit heb gemaakt,
maar nog krijg ik het er niet helemaal
op. Dus laat staan dat ik dat hier zo kan
omschrijven". Hij peinst even. „Of het
zou moeten zijn: vrijheid is fouten kun
nen maken en ze mogen verbeteren".
Vrijheid is een vaak verkeerd begrepen
begrip, vindt Young. En lang niet altijd
positief. Armoede is voor hem onlosma
kelijk met vrijheid verbonden, want so
ciale steun kan erg vrijheidsbeperkend
zijn.
Idealen
Young gaf indertijd de hippie-generatiè
gezicht. Maar veel van de flower-power
lijkt in de loop der jaren i
staat het nu met zijn idealen? „Ze zij
nog wel, maar ze zitten wat dieper",
Young. „Men leerde me kennen als t
ager die net twintig werd. En dan b(
heel wat idealistischer dan wannee
veertig bent, toch? Je levenservarii
halen later de naïeve kanten van je j—
len, je wordt praktisch. Kinderen bty
dan een keerpunt te zijn. Je ziet *en
opeens het totale legioen kinderen g/
op de wereld loopt. Dat zijn alle^
onze kinderen. Dan komt er vei
woordelijkheidsbesef bij, realisme, d
sultaten. Jeugd is idealisme, maar L_
zaam komt dat realisme erbij. Die
tegengestelden moetje met elkaar in-,
balans zien te brengen".
Kinderen zijn een teer punt. Zijn
zoons hebben eenzelfde aangeboren hei
re hersenafwijking. De oudste, Zekehel
is motorisch gestoord. Ben (11) is er Qj
slechter aan toe: misgroeid, vrijwe.
heel verlamd, kan niet of nauwe e
communiceren. Omdat het dez*rc
ziekte is, maar ze verschillende mot v<
hebben, leek vader Neil zelf veranttvat
delijk voor hun zeldzame ziekte. I^rc
het wrede lot wil dat het puur toevc
Iets wat misschien nog moeilijker tr
cepteren is dan een genetische 'sch 01
Het derde kind, dochtertje Amber (i
gezond. Dor
Young: „De pijn was het grootst
geboorte van Ben, toen we te horen
gen dat er geen aanwijsbare oorzaaJj
Als zoiets gebeurt kun je drie di
doen: het accepteren, het negeref^
voor jezelf ontkennen dat het je f 0)
grijpt. Een deel van mij stopte gew;
omdat ik m'n gevoelens wilde besi^
men. Je wilt niet, kunt niet de helt,
huilen en klagen. Dat deel sluit je aS
dat je toch met de normale gang va""*
ken bezig kunt blijven. Dus sluit r
deur. Maar er zitten meer gevoelens'5 1
ter die deur, gevoelens die even diei VV(
ten, maar met heel andere zaken te5 a
ken hebben. Daar moet je ove&ie
groeien. En dat kost tijd". Hij zuchfW.
mijn geval kostte het elf jaar". toe,
elbi
Neil wordt rusteloos, afwezig. Hij 'doi
dat hij wel genoeg gepraat heeft. Ja
geeft geen serieuze antwoorden. utei
Je gaf een concert in de Stopera. Hx)p
van opera? fn
„Jazeker, nou en of'. fat
Luister je daar dan vaak naar? e[f,
„Nee, nooit". na^
Hij staat op en loopt weg. Dan draa.^,
zich nog even om. „Maar het klinkr
onaardig als je langs een pizzeria lo-
MAX STEENBER'
PARIJS - Hoewel de winter in Ne
derland niet echt wil doorzetten en
de temperaturen boven het vries
punt blijven steken, is dat elders in
Europa anders. Dat blijkt wanneer
de bus voor het Noordfranse plat
teland kiest en witte velden met
hagelwitte, bladerloze bomen de
door zware industrie behoorlijk
vervuilde streek een sprookjesach
tig uiterlijk bezorgt.
Koning Winter heeft weer eens op per
fecte wijze zijn werk afgeleverd en wie
zijn fantasie de vrije loop laat, verwacht
na elke boom een witgesluierde elfenko
ningin. Ze verschijnt niet, logisch na
tuurlijk, en haar domein gaat na een
uurtje over in de eerste huizen van de
buitenwijken van de Franse hoofdstad
Parijs.
Vanavond speelt het sprookje zich niet
af op de witte velden, maar op het podi
um van het architectonisch fraaie Palais
Omnisports Bercy, waar het Ierse kwar
tet U2 zijn eerste van een reeks Europe
se concerten zal spelen. Het sportpaleis
heeft iets weg van een doormidden ge
knipte Rotterdamse Kuip maar dan met
een dak erop. In vormgeving een uitda
ging, is dit gebouw er mede verantwoor
delijk voor dat Parijs zo'n fraai uiterlijk
heeft. De schuine daken zijn voorzien
van een (goed isolerende) grasmat, die
wekelijks wordt gemaaid door de machi
ne aan een touw langzaam naar beneden
te laten rijden en hem vervolgens weer
op te trekken.
Mensenzee
Hoewel het 's middags vijf uur is en het
concert pas 's avonds om acht uur be
gint, verdringt een rijkgeschakeerde
mensenzee zich voor de ingangen. U2-
zanger Bono zal ze later op de avond be
danken voor hun enorme uithoudings
vermogen bij het verkrijgen van de toe
gangskaarten. Sommigen hadden er re
gen, sneeuw, vrieskou en een week voor
de deur van de plaatselijke VVV liggen
voor over. Maar de zestienduizend men
sen die uiteindelijk naar binnen mogen,
zijn niet alleen afkomstig uit Parijs.
Veelal is er het gevoel op een verkeerde
plaats te zijn aangeland, zoveel Engels
(met verschillende accenten) wordt er
gesproken.
Ze zijn, zo blijkt later, met treinladingen
tegelijk naar de Franse hoofdstad afge
reisd om 's werelds grootste en meesle-
pendste groep van de jaren tachtig te
zien optreden. Het gaat tenslotte om het
eerste Europese concert en zo uitgebreid
is deze 'Love Comes To Town'-tournee
niet. U2 is net terug van een concert-
reeks in Australië en Nieuwzeeland; in
Europa worden alleen de fans in Frank
rijk (tweemaal Parijs), Duitsland (drie
maal Dortmund), Nederland (driemaal
Amsterdam) en Ierland (vijfmaal Dub
lin) bediend. B B. King is daarbij specia
le gast en eigenlijk de echte held van de
avond, want behalve dat de bluesreus
het voorprogramma verzorgd, komt hij
ook terug tijdens de toegiften.
Voor B.B. King moet deze concertreeks
een heerlijke ervaring zijn. De 64-jarige
gitarist, die een lichtend voorbeeld moet
zijn geweest voor U2's The Edge, maar
ook voor Robert Gray en Dire Straits'
Mark Knopfler, voert zijn muziek
meestal uit in duffe concertzalen waar
hij een publiek-in-avondkleding tegen
over zich vindt dat waarderend maar
wat gereserveerd applaudiseert. In Parijs
komt hij tegenover een op hol geslagen
applausmachine te staan en lijkt de gre
tigheid waarmee de Fransen zijn gitaar
partijen naar binnen werken niet van
deze tijd. Maar B.B. King verdient deze
lofzang wel.
Zwarthandelaren
Buiten op het plein van Bercy maakt een
aantal zwarthandelaren hun verlies van
de afgelopen maanden in één avond
goed. als ze tenminste niet in de kraag
worden gegrepen door in burger surveil
lerende politie, die hard en fel optreedt.
Tweeduizend francs voor een kaartje,
dat eigenlijk honderdzeventig kost, is
standaard. Hoeveel zal de zwarte markt
hier maandag, dinsdag en woensdag ver
dienen? Voor degenen die toch geen
kaartje hebben kunnen krijgen en niet
meegaan in het spekken van andermans
portemonnee is er één troost. Het oude-
jaarsconcert van de groep in Dublin
wordt rechtstreeks en wereldwijd uitge
zonden. Voor ons land heeft de KRO de
rechten verworven voor de radiouitzen
ding en zit Veronica in de race voor de
televisievertoning. Waar de KRO echter
rechtstreeks het concert uitzendt, zal Ve
ronica de beelden niet onmiddellijk op
het scherm brengen, maar mogelijk ge
bruiken voor een Countdown-aflevering.
Gelukkig hebben de meeste mensen ka
beltelevisie.
Wie U2-manager Paul McGuinness ge
looft, mag rekenen op een spektakel.
Volgens hem wordt het satelliet-concert
ook opgeluisterd door rocksterren als
Bruce Springsteen en Bob Dylan, die per
Jumbo worden overgevlogen vanuit
New York. Een deel van de kaartjes
voor het concert is niet in omloop ge
bracht. Ze worden geveild, waarbij de
opbrengst naar een goed doel gaat. De
organisatie van dit wereldwijde gebeuren
is overigens geheel in handen van Paul
McGuinness zelf, die daarmee weer eens
laat zien hoe je een succesvolle rock
groep moet exploiteren.
Schijnwerpers
Het Parijse publiek, opgewarmd op de
tonen van The Beatles en The Rolling
Stones, lijkt meer dan bereid de Ieren in
zijn armen te sluiten. Als B.B. King even
later vraagt of het publiek U2 gelukkig
wil maken, is een oorverdovend ap
plaus, gefluit en gegil het gevolg. Het
verstomt pas als 'The Star Spangled
Banner' van Jimi Hendnx weerklinkt en
Parijs voor een avond is veranderd in
'Love Town'.
En daar op het podium van Bercy laat
U2 nog eens zien waar de groep zijn sta
tus aan te danken heeft. Want hoewel er
weinig valt aan te merken op de elpees
die sinds de nadagen van de punk ver
schenen, straalt de groep toch vooral in
het licht van de schijnwerpers. U2 wil
vooral die hardwerkende rockgroep blij
ven en niet, zoals The Beatles op het
hoogtepunt van het succes, zich terug
trekken in de studio. Maar misschien is
de muziek van U2 daar ook te speels
voor. Het zijn toch telkens weer die im
provisaties, het in elkaar weven van ver
schillende nummers (ook covers) die een
concert zijn aantrekkelijke tintjes bezor-
AMSTERDAM - Het leven kan
makkelijk zijn. Als je Neil Young
bent, zeg je dat je over twee weken
komt optreden in Nederland. Ge
woon, alleen, met je gitaartje. En
vrijwel zonder reclame speel je, zo
als afgelopen zondag, een nacht-
concert in een uitverkochte Stopera
of in Ahoy'. Neil Young. Een zon
derling fenomeen binnen de pop.
Bono blijft een meester in het bespelen van
gen. Bovendien pleit het voor U2 dat ze
voor deze tournee de immense stadions
achter zich hebben gelaten en ondanks
de enorme vraag naar kaarten, hebben
gekozen voor kleinere zalen zoals de
RAI in Amsterdam. Als er één groep is
die het stadiongebeuren met zijn weidse
gebaren en samenzang beheerst dan is
het U2 wel. Toch moet ook zo'n men
senzee op den duur gaan vervelen. En
misschien had het kwartet hetzelfde ge
voel als het Liverpoolse viertal toen zij
in 1966 het podium definitief achter zich
lieten omdat het gegil de muziek bleef
overstemmen: we gaan terug naar de ba
sis, al is Het Paard in Den Haag of Para-
diso in Amsterdam daarvoor echt te
klein.
Dat Bono een meester blijft in het be
spelen van zijn publiek, liet hij in Parijs
zien. Ze hingen aan zijn lip, terwijl hij
telkens de rand van het podium zocht.
De show, waarbij het viertal al na een
uur en vijf minuten voor het eerst de
kleedkamer opzocht, is vooral eep non
stop muziekgebeuren, waarbij Bono niet
langer optreedt als wereldverbeteraar,
niet langer geloof en liefde koppelt in ze-
denprekende praatjes tussen de muziek
zoals in 1987. Ook hij heeft inmiddels
zijn publiek
begrepen dat een tekst maar een tekst is
en dat het vuur vooral wordt aangewak
kerd door de muziek. Dat het optreden
geen echte verrassingen kent, komt deels
doordat het een routine-klus is gewor
den, hoewel het vuur nog wel brandt, en
nieuw materiaal afwezig is. Het meren
deel van de nummers is terug te vinden
op 'Rattle Hum' met hier en daar een
'ontsporinkje' in de vorm van oude fa
vorieten als 'I Will Follow', dat nog al
tijd op eenzelfde krachtige uitvoering
mag rekenen.
Maagstreek
Visueel houdt U2 het sober. De functio
nele, kleurrijke achtergrondprojecties op
het immense witte doek zijn van de Chi
leense Rene Castro, die de groep ont
moette tijdens de in 1986 gehouden Am
nesty International Tour. Zijn moderne
vormgeving kleurt prachtig bij de mu
ziek, die nog altijd voor een week gevoel
in de maagstreek zorgt. En wanneer
'Sleep' weerklinkt en de aanstekers aan
flitsen, viert Parijs alsnog een vroege
Kerstmis. Het feestgedruis zal na de eer
ste minuten niet meer wegebben, maar
FOTO: COLM HEI
kan aan de andere kant niet verin)
dat U2 creatief gezien een dood spoi
ingeslagen, want ondanks de opwin*
in dit feest der herkenning, heeft het
provisatie-element bijvoorbeeld beh
lijk moeten inleveren en zijn de bij
gen wonderschone gitaarsoli van
Edge niet langer zo doorzichtig als v
ger. Het kristal is eruit gesleten en 1
plaatsgemaakt voor het wollige ge
van een hardrockgitaarpartij. Drum
Larry Mullen jr. en bassist Adam
ton blijven echter als een rots in
branding overeind. Het ritmeteam w
als een stuwende motor, die voor
strakke begeleiding zorgt, waarop na
vijf minuten durende schreeuw van
publiek om meer, ook het B.B. I
Blues Orchestra kan rekenen in hel
in de blazers gezette 'Angel Of Harl
Toch wordt het na het oudejaarscoi
tijd om de creativiteit nu eens niet
anderen uit te lenen zoals bijvoorb
Marianne Faithfull, maar om er bii
de eigen gelederen weer eens mee te
len. De ontluikende muzikale bloe
moede bij U2 baart nog geen zoi
maar om op een verfrissende manie
jaren negentig in te gaan, is meer n
dan een herhaling. HANS F
Had op z'n twintigste al twee wereldcar
rières achter de rug bij de legendarische
groepen Buffalo Springfield en de on
langs weer opgedoken Crosby, Stills,
Nash Young. Zit vierentwintig jaar in
het vak, maakte evenveel solo-elpees,
maar gooide er daarnaast ook een flink
aantal weg. „Die wilde ik beschermen te
gen de mensen, of andersom". Mensen
schuw in de omgang, maar exhibitionis
tisch in z'n teksten. „God moet er een
bedoeling mee hebben", zegt hij over
zijn leven vol rampen. Maar hoe erg dé
pijn, hij blijft lachen. Neil Young (44)
Neil Young die, hoe erg ook de pijn, blijft
praat niet. De weinige gesprekken die hij
in de afgelopen kwart eeuw voerde, wa
ren met drie bevriende journalisten. En
zelfs zij kregen achteraf telkens het ver
zoek om het verhaal niet te schrijven.
lachen.
FOTO: ROB VERHORST
Eigenlijk zou dat niet erg moeten zijn.
Wie is die Young nu helemaal? In feite
een anti-ster. Zijn uiterlijk interesseert
hem niet. Twee jaar geleden weigerde de
Ahoy-portier de zwerver binnen te laten,
ficidócSouxcmt
i