Wees flink als ontlastingdarm-
iramp of een wind op handen is
jorhoulse Anita Philipsen
^twerpt briljant droomhuis
'DDER LEVERLAND KREEG EEN RIJK BOEK ALS AFSCHEIDSGESCHENK
LANGS
OMWEGEN
Op mijn omwegen door
stad en land kom ik
graag mensen tegen. U
kunt mij telefonisch of
schriftelijk vertellen wie
u graag in deze rubriek
zou willen tegenkomen.
Ik ben bereikbaar via
071-122244.
te eet, de heilige Augustinus
weerde al kwaadsprekers.
Andermans verhaal moet je
nooit onderbreken. Wees gre
tig in het luisteren en spaar
zaam met praten, zegt Jaco
bus, vooral als je nog maar
weinig jaren achter de rug
hebt.(...) Tast met mate in de
schotel, niet in de lekkerste.
Neem niet de beste hapjes,
maar kies eenvoudig van het
alledaagse. Pel de schaal van
het ei met je mes, niet met je
nagel, en lik de toppen van je
duim niet af".
En dan: „Dronkenschap doodt
meer mensen dan het zwaard
er ombrengt". En verder:
„Kaas dient pas neergezet te
worden als men gegeten
heeft, snijdt een passend stuk
je met zachte korst af. Voor
datje van tafel opstaat behoor
je een dankgebed te spreken,
om niet te lijken op een zwijn,
dat verzadigd naar zijn mod
derpoel teruggaat. Ach, voor
de dwazen is vrijwel elke goe
de raad boter aan de galg.
Maar de wijzen zullen er
spoedig hun voordeel mee
doen... En dit alles heeft
Schut opgeschreven vanuit de
volle liefde van zijn hart, op
dat hij als een dienaar van het
Lam de eer van het (hemel-
)rijk verwerft".
Een eeuw later was het met
Bloccius' „Praecepta" niet an
ders. Ook deze opvoeder (con
rector van de Grote School)
hamerde op tafelmanieren.
Waarschijnlijk met hetzelfde
resultaat, de goeden niet te na
gesproken. Bloccius nog even,
tegen z'n laat-middeleeuwse
smeerpoetsen, reeds door de
renaissance getekend: „Voor
dat je aan tafel gaat bespren
kel je met helder water, je ge
zicht en handen, en heilig je
maaltijd. En laat het servet al
tijd op je linkerschouder"...
Bouke Leverland moet ook
van deze zaken kunnen smul
len. Coebergh en Leverland
zouden best op „speaking
terms" kunnen staan, en als
ze bij elkaar over de vloer ko
men kunnen ze altijd terug
vallen op Bloccius: „Als ie
mand jou toedrinkt, wens dan
van jouw kant dat de dronk
heilzaam zal zijn. En drink
niet met volle mond, lieve
jongen..."
Ik zie die twee al weer. Twee,
de historie toegewijde, „er
gens" nog wel „Rooms" van
herkomst toegewijde (minder-
)broeders, die de tafelmanie
ren op de drempel van de
Nieuwe Tijd allergenoege-
lijkst nog eens repeteren. Of
een van de dames Coebergh
of Leverland zou wellicht be
ter de „high tea" kunnen ver
zorgen. Om toch maar met
Bloccius (in Coeberghs formi
dabele vertaling) te eindigen:
„Als je van iemand de taak
om te serveren krijgt toever
trouwd, ho, pas dan op dat je
geen saus over iemand heen
giet. Tengevolge van te grote
vraatzucht braken is onfat
soenlijk, veel rochelen en
zuchten is niet netjes"....
Voorlopig zie ik Bouke Le
verland nog wel terug, als ik
wekelijks in de studiezaal,
met het geritsel van bladen,
het gekuch, gezucht en ge
steun, de oprispingen van eni
ge vrolijkheid en het af- en
aandragen van soms formida
bele boekwerken die aan de
zorgen van het archief zijn
toevertrouwd, bezig ben met
het optekenen van de gege
vens voor de rubriek „Leid-
sche Courant, anno zeventig
jaar terug". Dit, alles bijel-
kaar, was de wereld van Bou
ke Leverland, de stut en
steun van velen die met het
verleden in de knoop zaten en
dank zij dit „studiehoofd" er
uit kwamen.
wen<FUJS aan bet Koster-
Zoeterwoude wordt
7iin, en morgen een
gehouden. Van-
men nog tot half zes
n morgen van tien
het-uur- Te hoop zijn
t he'65' Planten on kaar-
\nn?ïpbrengst is voor de
z\e van de Dorpskerk.
disco Exodus vanavond de
nieuwste hits. Aanvang half
negen. Morgenavond is in
clubgebouw de Westender de
jeugd welkom als tal van
„gouwe ouwen" worden ge
draaid. Zondagmiddag is van
twee tot vijf uur de soos geo
pend.
oeterwoudse jonge
ling Utopia draait
De Eerste Leidsche Vereeni-
ging van Vogeliefhebbers De
Zanger houdt morgen en zon
dag een vogel ten toonstelling
in de Eendenkooi aan het
Kooikerspad 1 in Zoeterwou-
de. Daar zijn ongeveer 1300
vogels te zien: kanaries, par
kieten, vinken en andere tro
pische vogels. Zaterdag kan
men van van tien tot zes uur
terecht, zondag van tien tot
vier uur. Entree gratis.
Matthias
In de Warmondse Matthias-
kerk wordt zondagmiddag
een kerstsamenzang gehou
den. Het dameskoor van de
parochie zal dan meerstemmi
ge liederen zingen met orgel
begeleiding. Verder begeleidt
de klarinettengroep Wood
Promotion de samenzang, die
drie kwartier duurt. Aanvang
half drie.
Bijbel
De Baptistengemeente Lei
derdorp houdt zondagavond
een bijbelavond in Zijlkwar
tier aan de Van der Marck-
straat 19 in Leiderdorp. De
muzikale begeleiding is in
handen van de familie De
Gier uit Hillegom. Aanvang
zeven uur.
Verzamelbeurs
Collector Service houdt zon
dag van tien tot vier uur een
verzamelbeurs in de Galazaal
van Teslong aan de Parklaan
5 in Hillegom. Stenen, mine
ralen, oud speelgoed, munten,
postzegels, oude boeken en
strips zijn op deze beurs te
vinden. Toegang kost J3, be
jaarden en kinderen betalen
1,50.
Kerstconcert
Het kerstconcert voor de bur
gerij van Leidschendam
wordt zondag gehouden in de
St. Joseph Opifexkerk aan de
Burg. Sweenslaan. Medewer
king verlenen drie koren: het
Seniorenkoor De Schuiteja
ger, het EMSO-koor en Ars
Musica. Onder leiding van
Koos Wessels worden werken
van Bach, Mozart, Schubert
en Saint Saens ten gehore ge
bracht en bovendien enkele
verrassende bewerkingen van
bekende kerstliederen. Ook
worden enkele instrumentale
werken uitgevoerd. Het lezen
van het kerstverhaal maakt
deel uit van een bewegings
spel door een balletgroep on
der leiding van Monica Ro-
bers. Tijdens het concert
wordt gecollecteerd voor de
Stichting Mensen in Nood
waarover ook informatie
wordt verstrekt. Aanvang
acht uur.
Strandhengelwedstrijd
De hengelsportvereniging De
Sportvisser houdt zondag een
strandhengelwedstrijd in
Noordwijk. De wedstrijd be
gint om half negen 's morgens
en duurt tot half een 's mid
dags. Nadere inlichtingen op
telefoon 01719-16964.
Samenzang
De Leiderdorpse volkskerst
zang wordt zondagavond ge
houden in de Scheppingskerk
aan de Van Poelgeestlaan in
Leiderdorp. Medewerking
wordt verleend door de COC
Excelsior, jongerenkoor Lei
derdorp en het kinderkoor De
Rijnzangertjes. Dirigent is Jos.
Schohaus, Hans Vis bespeelt
het orgel. Aanvang zeven uur.
Concert
Albert de Klerk geeft komen
de zondag in het kader van de
concerten op de zondagavond
een concert op het orgel van
de Gedachteniskerk Paus Jo
hannes in Prinsenhof in Leid
schendam. De Klerk speelt
werk van Sweelinck, Muffot
en Langlais. Samen met zijn
dochter, de blokfluitiste Birgit
de Klerk, speelt hij bovendien
werken van onder meer Tele-
mann, Hirose en Eben voor
orgel en blokfluit. Aanvang
kwart over acht. Toegang
kost 10voor Pas 65- en CJP-
houders 7,50
Drive inn
De drive inn show S.A. draait
zondagmiddag muziek in jon
gerencentrum Het Kasteel
aan de Concertweg in Al
phen aan den Rijn. Aanvang
half drie, toegang kost 3,50
Concert
Het Fiorettikoor geeft zondag
middag een concert in de aula
van het Fioretticollege in Lis-
se. Tevens wordt een kerst
spel opgevoerd door bewoners
van de Hafakker in Noordwij-
kerhout. Aanvang twee uur
Gospel
Het Leidse Petra Gospelkoor
reist momenteel door het land
in het kader van het Gospel-
project JOB. Dit behelst de
uitvoering van een eigentijdse
vertelling in de vorm van een
muziektheater. Zondagavond
is het project in de Paulus-
kerk aan de Ruishornlaan in
Lisse te beluisteren. Aanvang
zeven uur.
Viering
In de toneelzaal van de St.
Bavo in Noord wijkerhout
wordt maandagmiddag een
oecumenische kerstviering
gehouden. De organisatie is in
handen van de Zonnebloem.
Aanvang twee uur.
Postzegels
De maandelijkse postzegelvei
ling van de vereniging van
postzegelverzamelaars Noord-
wijk wordt maandagavond
gehouden in hotel Royal aan
de Voorstraat 76 in Noord-
wijk-Binnen. Vanaf acht uur
kan men er terecht Toegang
kost /l. Voor m>
tie: 02522-12080.
Ruilavond
In het restaurant van sporthal
Wasbeek in Sassenheim
wordt maandag een ruil- en
veilingavond van de Postze
gelvereniging Sassenheim ge
houden. Ook zijn handelaren
aanwezig. De jeugd kan vanaf
zeven uur terecht, volwasse
nen zijn om acht uur welkom.
'AC
"~)EN OMGEVING £eidóC<2ou>tfmt vrijdag is december i989 pagina 13
Anita Philipsen en Sandro Sierhuis tonen bij hun jukebox het ontwerp van Anita's droomhuis.
zelf zijn huis kan inrichten.
Maar ook kan hij of zij alles
weer aan de kant schuiven.
Vast gegeven is een gesloten
slaapkamer en een gesloten
douche/toilet-ruimte. Een
keukenblokje wordt tegen de
buitenwand geplaatst. „Ruimte
genoeg dus voor een juke-box,
rock and rollband en andere
bezigheden", zo geeft Anita
toelichting op haar project.
Intiem
„Op de eerste verdieping gaat
het er wat rustiger aan toe.
Daar is een intieme ruimte
met kleine hoeken en als klap
op de vuurpijl een permanent
uitzicht op je droomauto". En
dat laatste is het helemaal
want Anita plaatste op het dak
van haar ontwerp-fantasiehuis
drie Amerikaanse auto's waar
van de bodems zijn verwij
derd. „Via een trapje kom je
bij een bankje in de auto en
vandaar uit heb je een heerlijk
uitzicht vanaf het dak van je
huis", zegt de creatieve Voor-
houtse. Good old Chuck Berry
had niet kunnen denken dat
zo'n dertig jaar later een jonge
vrouw geïnspireerd zou wor
den door deze song en daar
zelfs een bouwsel aan zou wij
den.
Anita viel niet in de prijzen.
„Achteraf maar gelukkig van
niet want dan moet je weer
een sponsor zien te vinden om
het bouwen van het project te
financieren. De grond wordt
beschikbaar gesteld maar de
rest moet je zelf doen". Maar
uit de 161 inzendingen vond
de jury het plan van Anita wel
degelijk vermeldenswaardig
vanwege de door hen zo geap-
Srecieerde symbolische bete-
enis. Zij vonden het een
„briljante vondst" om het mot
to te ontlenen aan de titel van
Chuck Berry's hit „No partcu-
lar place to go" en het idee om
op het dak drie Amerikaanse
auto's te plaatsen waarin de
bewoner alle doelloze momen
ten door kan brengen, „crui-
sin' and playin' the radio, with
no particular place to go" vond
men „de meest treffende ver
beelding van het wonen in Al-
mere".
WIL GOSLINGA-VAN DER
KROFT
30.
o. oe week nam drs.Bouke
teenas Leverland in de
'8,8iiselijke burgerzaal af-
^v°n van het Leidse Ge-
di.e-archief, waar hij sinds
anderkzaam is geweest. Hij
Ofoaar hoofd van de stu-
q 8 f en bekleedde er amb-
123^e rang van adjunct-ar-
wois „Iemand moet dat
imerpn", zei hij onlangs nog
'9 aferend tegen me, toen ik
eze rubriek een evalua-
>r leven en werken van
eviand moest opzetten. Hij
!l.l5Jaar linksachter in die
ma zeten, als vraagbaak en
5croêer voor ve^e bezoe-
/m op zoek waren naar
15oots", hun komaf. Nie-
GEfpeheepte hij af, en als
ebo( een beroep op zijn
tomst deed, leek het of
net zo belangstellend
VA Katrijn Jansdr. of
van Arkel als degene
genealogische studie
te maken om achter
nilie te komen via een
(Specht door doopboeken
14.fere archivaliën.
BAagtig zei, wist je met-
Cen!t hij geen Leidenaar
"14 fl 's eerder een gepre-
On prde man van het Gel-
21.5o rond de middagpau-
1.30,ween hij met een sta-
'^'ioterhammen, die zijn
3 2(ote ongetwijfeld des
'tei.s had samengesteld
I4.(ik het niet voor onmo-
18.ioud dat Bouke daar
!8r8 hand in heeft gehad
jg n(r>n onbestemde plaats.
.30. i
meestal de kantine
maar er waren
^g'l andere plekken om
naar binnen
i3cen. Soms ook, als hij
werd, kon Bou-
®£rland aan privé-studie
zat met zijn
2ih de wolken der mid-
4ETIVen, want die mistige,
?pe (jden hadden zijn Voor
16jlaar was hij in gespe
cialiseerd. Dan stapelden de
folianten zich vóór hem op.
Het Hoge land
Officieel gaat Leverland op 1
januari 1990 (een jaartal dat al
iets „futurologisch" heeft) met
pensioen. Maar hij zal op ge
zette tijden naar het archief,
als plaats van de „misdaad",
terugkeren teneinde een stu
die af te kunnen ronden. Het
kan best een standaardwerk
worden: Leverlands „geschie
denis der Hooglandse kerk",
de oude collegiale St.Pancras,
waarvan Leverland nagenoeg
alle facies van de kanunniken
schijnt te kennen en hen met
naam en toenaam tot een
compact geheel aan elkaar zal
weten te smeden.
Maar, in elk geval, Bouke Le
verlands verdiensten zijn deze
week beloond door het thuis
front, dat ervoor zorgde dat
Hare Majesteit, met het zetten
van haar handtekening, hem
verhief in de ridderschap der
Orde van Oranje-Nassau. Bo
vendien werd er een boek
werk gepresenteerd, een soort
„Liber amicorum", getiteld
„Uit Leidse bron geleverd"
(met een heenwijzing naar
Boukes familienaam). Hierin
zijn vele tientallen studies
over Leiden en de Leidena-
ren in het verleden vol
gens de indeling Middeleeu
wen, Nieuwe en Nieuwste ge
schiedenis aangeboden
door vele tientallen, ruim
schoots onderlegde vrienden
en vriendinnen, afgestudeer
den en anderszins geleerde en
hooggeleerde relaties van
Bouke Leverland, een kring
die in de loop van enkele de
cennia is opgebouwd.
Al die schrijvers, aan wier
wetenschappelijke toekomst
Bouke Leverland niet zelden
mede geschaafd heeft, hebben
de scheidende „hoeksteen"
van het archief gefêteerd op
meer dan 550 pagina's vol uit
gekookte ontboezemingen. Zo
werd er geschreven over „De
nadagen van twee zuster
schappen", over „De waard
en zijn gasten", „De bevolking
van het Elfduizend Maagden
klooster", „Lopsen onder Lei
den", „Leidenaars op de we
reldzeeën", over „Pieter
Voorstad, dessertwerker en
confiturier", „De grafkelder
der Oud-Katholieke kerk te
Warmond" met een refe
rence naar Boukes priesterlij
ke status binnen de Oud-Bis
schoppelijke Clerezij. Willem
III kwam nog eens een keer
naar Leiden, en ook kan Bou
ke nu lezen hoe „De keizer al
ler. Russen" in 1814 te gast
was in Lisse. Zo gaat het maar
door, een rijke bundel vol
aantekeningen, ophelderin
gen, ontboezemingen en rela-
sen. In de context van dit
„Leverlandboek" wordt de
kennis van de lezer weer eens
opgefrist of uitgebreid.
Ik wilde in dit verband toch
iets „aparts" uit dit „Boek der
'vrienden" naar voren bren
gen, en koos daarvoor de bij
drage van A.M.Coebergh van
den Braak, emeritus-rector
van het Stedelijk Gymnasium
in Leiden. De heer Coebergh
was enkele jaren geleden dol
gelukkig dat hij de „schoolse
tirannie" uit z'n dagelijks le
ven kon bannen. Hij had zijn
pupillen uitentreuren, ook via
ter zake bevoegde mede-do
centen, laten weten dat zij
1 drs.Bouke Nicolaas Leverland
FOTO: PR
„niet voor de school, maar
voor het leven leerden", maar
hij lustte er tenslotte geen pap
meer van. Maar wel leverde
hij een schalkse bijdrage aan
Leverlands gedachtenisbun
del. Het ging over „Tafelma
nieren" „Volgens meester
Engebrecht Ysbrantsz. Schut
en meester Petrus Bloccius",
die beiden de éen rond
1460. de ander omtrent 1560
de Leidse jeugd van die da
gen moesten zien op te voe
den. Wat toen al bijna geen
doen was.
Puike vertaling
Coebergh laat weten, dat „de
zeden en manieren in die tijd
grover waren dan in doorsnee
voor ons althans aanvaard
baar is". Maar dan breekt hij
los: „Bedenk wel dat in die
tijd de leeftijd van de leerlin
gen tussen de zeven en veer
tien jaar lag: alle onsmakelijk
heden, jongens van die leef
tijd eigen, passeren de revue".
Engebrecht alleen al is de
moeite van het lezen waard.
Coebergh heeft er een puftce,
hedendaagse vertaling van
gegeven, en ik pluk er hier en
daar maar iets uit:
„Zorg ervoor zei Enge
brecht, tot 1464 rector aan de
Grote School van Leiden en
illuster voorganger van Coe
bergh, tegen zijn scholieren
„dat je vóór tafel je handen en
nagels schoonmaakt. Brood,
spijzen, alsook bier en (gerste)
wijn, neem daarvan met ge
paste soberheid; het zijn medi
cijnen. Leg geen hap uit je
mond terug op de schotel. Als
je iets oplikt, zorg er dan voor
met je lippen geen geluid te
maken, stulp je lippen niet
naar voren bij het kauwen als
een varken. Pas op dat je hete
spijzen en groenten niet gaat
zitten koud blazen en doop
geen eten in de zoutvaatjes.
Steek niet je blote vingers in
je neus of oren, en pulk niet
met een mes in de holten van
je kies, mik geen slijm uit
neus of keel (op de grond),
doe je overtollige slijm in een
lap. Haal aan andermans tafel
geen katten aan, nodig geen
gasten aan tafel, laat dat de
gastheer doen. Let erop aan
tafel geen vieze boer te laten,
wees daarentegen flink als
ontlasting, darmkramp of een
wind op handen is. Haal een
voor jou betrouwbare jongen
erbij, of de tafeldienaar, vraag
hem of hij je meteen wil ont
bieden alsof voor iemand die
buiten staat. Maak je lippen
schoon voordat je goede wijn
drinkt. Praat niet over spijzen
die je niet op tafel ziet. Met
een mond vol eten moet je
geen woord zeggen. Geef niet
af op hem wiens lekkernijen
ÜIBoUT - Soms
1 fai«jn mens over on-
^lenten te be-
22.0C1. Vaak zijn ze
°88and maar door een
wninlof opwelling ko-
aan het licht. Zo
NGEiook bij de Voor-
Anita Philipsen
dagelijks leven
nderwijzeres.
inqeF1"^ ^oor haar *e~
boo^1" de architect San-
.00. uis deed zij mee aan
vriilijke prijsvraag „on-
16 (bnen" en kreeg voor
'har?-1 een eerv°he ver*
'n „Archi's" het blad
litectuur, stedebouw
Ugjide kunst. Zij is daar
op want uiteinde-
helemaal haar vak
lere zichzelf respec-
[aafchitect droomt er-
aam in dit toonaan-
t de lad vermeld te zien.
ellinganiseerde de Stich-
ie fantasie deze prijs-
ber de eerste keer. Ne-
3,onde inzenders kre-
Qen periode van vijf
vijtuk grond ter be-
Eercaan de rand van Al-
dv3 Daar hebben zij
„Onge-
rordqen" in praktijk ge-
Opiformule kreeg in
ritaservolg in een gelijk-
kalrijsvraag voor een
gevlers in Almere. In-
id oibesloten om de sta-
zoda[
Op het dak van hel
tus van de woningen van de
eerste „Ongewoon Wonen"
prijsvraag te veranderen van
een tijdelijke in een perma
nente. Tevens werd besloten
om een onlangs vrijgekomen
perceel opnieuw te laten be
bouwen en een nooit bebouwd
kavel alsnog. Hiervoor werd
afgelopen zomer dus de derde
prijsvraag uitgeschreven. De
jury bestond onder meer uit
een eental landelijke bekende
architecten.
Iedereen kon aan deze prijs
vraag deelnemen. Gevraagd
werd een plan te ontwerpen
voor een vrijstaande woning,
vindingrijk in vormgeving,
materiaalgebruik, constructie
of woonvorm. Het ging de
Stichting niet om de algemene
bruikbaarheid van het huis
maar toch zou het wellicht een
inspiratie kunnen zijn voor de
reguliere woningbouw en
bouwpraktijk.
Auto's
Het ging hier echt om het
bouwsel op zich. Dit alles
sprak de Anita Philipsen wel
aan. „Er moest een tekening
met plattegronden worden in
geleverd, een model op schaal
plus een toelichting met illus
traties waarmee een catalogus
zou worden samengesteld" zo
vertelt Anita. „Het ingezonden
stuk moest ook een motto voe
ren. Anita liet haar fantasie de
vrije loop en zij ontwierp een
fantasiehuis met op het dak
drie Amerikaanse auto's en de
bedoeling was dat het motto
„Back to the fifthies" zou wor
den.
Het is niet verwonderlijk dat
het ontwerp van de Voorhout-
se iets te maken heeft met de
vijftiger jaren want Anita is
gecharmeerd van jukeboxen,
de flitsende nostalgische mu-
ziekkasten uit die periode. In
haar modern ingerichte woon-
kamer pronkt een dergelijk
apparaat. „Dat was de tijd van
de rock and roll, grote Ameri
kaanse auto's en juke-boxen"
zegt Anita enthousiast. Zij liet
zich daarbij later inspireren
door het bekende nummer van
Chuck Berry „No particular
place to go" wat ook het motto
werd van haar ontwerp. Haar
idee werd op papier gezet en
alle details ervan werden feil
loos en vakkundig uitgewerkt
door architect Sandro Sierhuis.
„Dat leverde nogal wat discus
sies op binnenshuis", herinnert
■**Anita die heel goed weet wat
ze wil. „Ik had het idee en ik
wil dat dan ook exact zo uitge
werkt hebben. Maar San is ar
chitect en die bekijkt het na
tuurlijk vaak heel anders.
Maar goed, we zijn er uitgeko
men en onze samenwerking
bleek toch héél leuk".
Het ontwerp van Anita Philip
sen is een bouwsel dat bestaat
uit een gesloten cirkel van ge
golfd staalplaat met een grote
entreehal die uitkomt bij een
stalen wenteltrap. Er omheen
is een zee van ruimte waar
door middel van schermen
van gegolfd staal, de bewoner
