Koolhaas: over liefde, lood en eenzaamheid 'ijk geluidsbeh Wan Spandau Ballet BELANGRIJKE LIQUIDATIE VERKOPING CeidaeSoiviaiït ^jlecordprijs voor 40 jorceleinen paard Authentieke uitvoering Handel's Messiah Overzichtsexpositie Jacobs van den Hof Rijnlanders spelen met toneel) werkelijkheid N HAAG Spuistraat 10 KEL (ZH) Noordeindseworj 114 ^ÜNST/RTV WOENSDAG 13 DECEMBER 1989 PAGINA 19 DNDEN Een 1.200 jaar oud porceleinen paard j de periode van de Chinese Tang-dynastie heeft ids floeren op een veiling bij Sotheby's in Londen de en "tordprijs van twaalf miljoen gulden opgebracht. 68 centimeter hoge beeldje werd na hevig bie- Üjwiön het eigendom van de Japanse kunsthandelaar ïimojo. De uiteindelijke prijs was drie keer zo ™tg als het veilinghuis van te voren geschat had c, het dubbele van de oude recordprijs voor een -772#'nees kunstwerk. Het groen-bruine beeldje >rd vorige maand door gewapende mannen ge- jlen tijdens een expositie in Hongkong. Nadat er 1T n beloning was uitgeloofd kwam het beeld weer pen water. Het was eigendom van een Brits pen- =Senfonds. Volgens deskundigen is het verkochte B9*jprd een van de mooiste stukken keramiek uit de 4 ng-periode van de Tang-dynastie. Captain Baines overleden Acteur Howard Lang, die in ons land voorna melijk bekendheid kreeg door zijn rol van de weerbarstige Captain Baines uit de Britse suc cesserie The Onedin Line, is gisteren op 78- jarige leeftijd in zijn woonplaats Londen overleden. Lang speelde in een groot aantal tv- series en films. In de laatste categorie was hij onder meer te bewon deren in Ben Hur, Cromwell en Roman Po- lanski's Macbeth. FOTO: AP DEN HAAG De Ber gense concertorganisator Hans Petri brengt deze maand in vier vaderland se steden een authentieke uitvoering van de Messiah van Handel. Met een koor van louter jongens en mannen èn een origineel barok-orkest. „In Engeland usance, maar voor Nederland een unieke zaak", aldus Petri. Eén van die steden waar de Messiah wordt uitgevoerd is Den Haag, waar een Brits gezelschap zangers, zangeressen en musici op woensdag 20 december in de dr. Anton Philipszaal het ora torium ten gehore zal brengen. De uitvoerenden zijn het Choir of Winchester College, het London Handel Orchestra, een orkest dat zich toegelegd heeft op de authentieke uit voering van de barokmuziek, de sopraan Lynne Dawson, de alt Margaret Cable, de tenor John Mark Ainsley en de bas David Wilson Johnson. Diri gent is Roy Goodman. The Choir of Winchester Col lege bestaat uit 16 jongens en 18 mannen. Het London Han del Orchestra bestaat uit ba- rokmusici die ook regelmatig meewerken aan concerten van The Amsterdam Baroque Or chestra, The Academy of An cient Music en The Europeen Community Baroque Orches tra. Van dat laatste orkest is dirigent Roy Goodman overi gens ook leider. Een barokor- kest speelt een halve toon la ger dan een 'gewoon' orkest. „Dat hoor je niet" aldus Petri, „maar wat je wel hoort is dat het orkest een heel andere, aparte klankkleur heeft." Pe tri is bezeten van muziek in originele uitvoering. Volgend jaar wil hij authentieke versies van de Johannes Passion en van de Vespers van Montever di naar Nederland halen. OVERVEEN Uit kamers en kelders heef Museum Jacobs van den Hof in Overveen werl bijeengebracht voor een overzichtstentoonstel ling van zijn naamgever Gijs Jacobs van der Hof (1889 - 1965). Ze omvat meer dan dertij plastieken en tekeningen, penningen, stempels en werktuigen. De expositie kan van 16 decem ber tot en met 26 februari op vrijdag-, zaterdag en zondagmiddagen worden bezocht. Het mu seum is op de honderdste geboortedag van de beeldhouwer, 24 maart van dit jaar, door erven van de kunstenaarscollectie geopend. Bruikle nen zijn ontvangen van onder meer particulie ren, het Rijksmuseum Kröller-Muller in Otter- lo, het Centraal Museum in Utrecht en het Ge meentemuseum in Arnhem. CINNAAR HUIJGENSPRIJS MEER DAN ALLEEN MAAR SCHRIJVER EN HAAG Een leven jl literaire en andere ar- itieke aktiviteit, een le- !n ook vervuld van ziek- dood, eenzaamheid, zo- s uit zijn werk en in zijn èlichting daarop in veel terviews te lezen valt. nton Koolhaas, die vrij- ig geëerd wordt met de jnstantijn Huijgensprijs, vooral een schrijver, aar veel meer dan dat. werkte in de film, niet al- [n als scenario-schrijver, of i regisseur („De dijk is |ht"), maar ook als directeur n de Nederlandse Film Aka- mie in Amsterdam, waar hij meeste Nederlandse filmers i nu werkzaam zijn, in hun irlingentijd begeleidde. In t theater had hij zijn aan- el, praktisch in zijn jonge ja- ti als regisseur, later als to pschrijver en als theater- balletrecensent. Maar de instantijn Huijgensprijs komt In toe voor zijn literair (rk, en dat is ook het eerste tar je aan denkt, wanneer je t over Anton Koolhaas hebt. |n vele aktiviteiten op artis- ik en cultureel gebied, waar- In bovenstaande opsomming &ar een klein deel weergeeft, ,i er misschien wel de oor- li van dat hij nogal laat als fcrijver debuteerde. Hij was I toen in 1956 „Poging tot in stinct" verscheen, een bundel dierenverhalen. Er volgt een reeks van bundels met allerlei verhalen over allerlei al dan niet werkelijk bestaande die ren, een jaar of tien later kwa men zijn eerste verhalen en romans waarin mensen ook en later uitsluitend optraden. Tussen die dieren- en mensen verhalen blijkt uiteindelijk niet zo'n groot verschil te be staan: het thema is steeds de ervaring dat het leven op na tuurlijke wijze offers vraagt, dingen onttakelt of wegvaagt, dat de dood onverbrekelijk met het leven te maken heeft en dat ieder zijn strijd geheel alleen te leveren heeft. In een interview dat Koolhaas in 1966 aan De Nieuwe Linie gaf, ver telt hij over zijn visie op het leven aan de hand van een voorbeeld: „Ik kan wel dagen en dagen naar dieren kijken. Onze poes heeft onlangs ge jongd. Als je zo'n proces volgt dan zie je, hoe na de geboorte, voor de jongen direct de een zaamheid begint". Werktuig Het lijkt er achteraf wel op dat Koolhaas zijn dierenverhalen schreef, omdat hij in die „be- gin"-jaren de confrontatie tus sen de mens en de dood nog te zwaar, te moeilijk of te ge vaarlijk vond om over te schrijven. In een recensie op een van die dierenbundels wordt het zo geformuleerd: „Het dier en de dood zijn als het ware eikaars tegenspelers, terwijl de mens, als hij in het verhaal voorkomt, in feite niet veel meer is dan een werk- hebben Koolhaas in zijn leven niet gespaard. Hernia, blaas- problemen, een pace-maker. In 1976 een ernstig verkeers ongeval, waarbij zijn gezinsle den op onfortuinlijke wijze ook betrokken waren. In 1986 een bijna fatale longontste king. „Tijdens die longontste king ben ik praktisch dood ge weest. Toen ontdekte ik dat als je wekelijk denkt dat het le ven afgelopen is, dat helemaal niet zo erg is. Sindsdien kan ik me nauwelijks meer ergens over opwinden. Van de onaan gename dingen voel je meteen het betrekkelijke". Dat de dood en alles wat daarmee te maken heeft in Koolhaas werk een hoofdrol speelt, spreekt dan ook voor zich. In de dierenverhalen is dat overigens al overweldigend en obsederend aan de gang. Kro kodillen die door de droogte worden overvallen en het wa ter, hun levensbelang, niet meer kunnen bereiken. Kal koenen die de naderende kerst afwachten en de komende slachtpartij ervaren als levens ideaal. Zoals ook de biggen in „Mijn Tip is de dikste meneer" maar gauw vet en log en zwaar willen zijn, omdat ze dan meegenomen zullen wor den door de boer of zijn knecht. Naar het licht, dat zij vanuit hun donkere hok in de verte zien. Dat hun ideaal de dood is, komt niet bij hen op. Of daagt er toch iets? Liefde Een van de mooiste verhalen, waarin de liefde als ander be langrijk gegeven in Koolhaas' werk een plaats krijgt, is „De liefde schuilt in een doublet van hazen", uit de bundel „Er zit geen spek in de val". De haas Leendert is altijd op de vlucht, want hij is letterlijk een angsthaas. De hoop dat hij ook bij een andere haas zijn gevoelens kwijt kan, houdt hem nog op de been. Het ge vaar komt van een boerderij- hond, Dian. Als Leendert de haas Mathilde ontmoet is die hond de bedreiging die het duo (of „doublet") bij elkaar brengt. Aan het slot is er dan toch de zekerheid van de dood, die komt uit het dubbel loops geweer van een jager. De tere liefde kan het leven dan weliswaar niet eeuwig maken, maar toch wel inhoud en kracht geven om de onder gang en het verval te kunnen compenseren. Deze dierenthema's keren in Koolhaas later werk, over mensen, weer terug. De prille liefde als antwoord op het on gemak van leven is het gege ven van „Vanwege een tere huid" uit 1973. Onderwerp is wat er op kinderlijke manier gebeurt tussen een twaalfjarig meisja en een even oud jonge tje. Takkie, dit meisje, is de dochter van een vrouw die als kind zeer werd ontzien, van wege haar tere huid. Diezelfde zorg wil zij geven aan haar dochter, Takkie. Dat lijdt tot grote eenzaamheid van het kind. Na de geboorte begint de eenzaamheid direct, voor dier en mens. Fantasiedieren Maar ook in dit „mensen- boek" spelen dieren een rol van groot belang. Ditmaal zijn het de „hoedna's", dieren uit de fantasie. Ze worden voorge steld als een uitstervende soort, die door hun vreemd paargedrag niet voor veel na komelingen kunnen zorgen. Deze wezens vallen Takkie's vriendje aan. De dood volgt. Ook in andere romans van Koolhaas speelden niet be staande dieren een sombere rol. Maarten 't Hart heeft zich daar wel eens over opgewon den. Het zinde hem in het ge heel niet dat Koolhaas naast de twee miljoen bestaande diersoorten er nog wat fanta siedieren bij nodig had. Maar ten 't Hart kon de vermenging van werkelijkheid en fantasie, die bij Koolhaas in een aantal boeken een rol speelt, werke lijk niet volgen. Koolhaas had daar wel zijn weerwoord op: ,,'t Hart voelt zich een uitver korene en ik gruwel van men sen die zich boven anderen verheven voelen. Een man die voor zijn rechthaberij oneer lijk citeert dat is een walgelij ke vent". Verder- over 't Hart: „Burgerpreu, fantasie van een kwartje, bah". Daar spreekt het verschil in niveau en in opvatting over het menselijk leven. Koolhaas heeft daar een diepgaand ge voel en een reeks van boeien- icert Spandau Ballet. Ahoy', Rot- lam. Gisteravond. Herhaling: 12 lari 1990. i drie maanden durende pleetiropese tournee, die het 0Uwd|ëelse Spandau Ballet imenteel onderneemt, hand-irkeert het tienjarig be- s an van een groep, die izikaal gezien rijk ge- Irive, dsbehang aflevert. Het jnr^ftal zet een show neer zowel qua aankleding evige muziek een grote di- rsiteit kent. e dingep tijdens „Gold" denkt in I James Bond-film te zijn jic (geland, moet even later bij rue" constateren dat de Jstartlc]e rillingen hebben plaats naakt voor een brok in de tl. Bij de aankleding is het t anders. spreekbuis van de Blitz- veging, grossierde Spandau let aan het begin van de ja- tachtig vooral in dansbare id. BTIJ^ die niet alleen muzikaal, Ïr ook visueel uiterst ver- d werd gepresenteerd. Al bleek dat vooral tiener- isjes gretig toehapten en dat akte de vraag actueel of dat door hun uiterlijk of door muziek kwam. De afgelo- i negen jaar heeft bewezen de groep niet alleen bestaat uit mooie pakken, maar dat gi tarist Gary Kemp een compo nist van formaat en Spandau Ballet een goed geoliede mu- ziekmachine is. In het een uur en drie kwar tier durende concert, inclusief toegift, wandelde de groep door zijn hele carrière, waarbij zelfs de eerste single „To Cut A Long Story Short" niet werd overgeslagen. Het con cert had iets weg van een „grootste hits-parade", was daardoor in keuze niet echt verrassend, maar maakte dat weer goed in de uitvoering. Niet dat Gary Kemp andere arrangementen had geschre ven, maar muzikaal stond het optreden als ëen huis. Daarbij viel een aantal zaken op. Zo bewoog Tony Hadley zich als een Freddy Mercury over het podium, al miste hij het stukje microfoonstandaard en speelde Gary Kemp de tweede viool. Hoewel de gita rist een aantal keren de schijn werpers opzocht om prachtige soli af te leveren, was het vooral de ingehuurde toetse nist Toby Chapman die de show stal. Zijn hoekige piano spel in „Heart Soul" maakte het nummer tot een belevenis en zijn blazerspartijen op de synthesizer in „Be Free With Your Love" was onontbeerlijk. Gary had iets weg van een hardrockgitarist, die zich in stond te houden, maar van zijn gezicht viel af te lezen dat hij er duidelijk plezier in had. Gary en zijn broer Martin oog den overigens als de beruchte Londense criminelen Ronnie en Reggie Kray. Dit in tegen stelling tot Tony en de strak blazende en opvallend soleren de saxofonist Steve Norman, die er altijd weer uitzien als heren. Tony was niet alleen op dreef, maar ook in zijn nopjes. Moeiteloos en vol vuur klon ken uit de duizenden kelen in een bomvol Rotterdamse Ahoy' de teksten als hij er om vroeg. „Jullie zijn het beste publiek dat een groep zich kan wensen". Spandau Ballet zetten een show neer, die de sterkste en zwakste kanten van de groep laat zien. Zo is het jammer dat het vijftal zijn funk-invloeden bijna volledig achter zich heeft gelaten en ingeruild voor soms te gladde en daardoor weinig verrassende composities. Het dansbare „Chant No. 1" bij voorbeeld, dat op een indruk wekkende wijze werd uitge bouwd, klinkt na acht jaar nog even fris. Maar wie om een ballade verlegen zit, kan bij Spandau meer dan zijn hart ophalen. Ze werden prachtig gedoseerd over de show uitge strooid van „A Matter Of Time" tot het nog altijd in drukwekkende „Through The Barricades". HANS PIËT Tony Hadley, zanger van Spandau Ballet, tijdens het optreden gisteren in Ahoy'. Op de achtergrond bassist Martin Kemp. 1 BNnodriedaagse ft 250 deelnemers TTERDAI TERDAM Aan de Rot- lamse pianodriedaagse mt een recordaantal van amateurpianisten deel. twel de belangstelling aan- ilijk groter was, kon de or- isatie van het grootste Ne- landse amateurpianofesti- dat op 27, 28 en 29 decem- in De Doelen in Rotter- wordt gehouden, niet ïr deelnemers plaatsen. i 250 pianisten kunnen zich de eerste ronde vijf minu- lang laten horen. De fllf besten daarvan spelen laatste dag nog een kwar- waarna deskundigen uit ten welke twee vijf ama- rpianisten 's avonds het »te deel van het slotconcert gen verzorgen, bist Rian de Waal en het fest St. Michaël onder lei- g van Heinz Friesen ver gen het tweede gedeelte i dit afsluitende concert. Zij len werk van onder meer jshwin en Slothouwer. Voorstelling: Black Comedy en Pit ten. Auteurs: Peter Shaffer en Her man Heijermans. Gespeeld door: leerlingen van het Rijnlands Lyceum te Oegstgeest. Regie: Hans Luyen- dijk. Gezien: 12 december. Herhalin gen: 14, 15 en 16 december. De fraaiste vondst in de voor stelling van de eenakters Black Comedy en Pitten, gis teravond gespeeld door leer lingen van het Rijnlands Ly ceum in Oegstgeest, is onge twijfeld de wijze waarop de avond na de pauze hervat wordt. De spelers van Black Comedy staan bij de opening van het doek opnieuw het ap plaus in ontvangst te nemen en dén pas vindt het change ment naar Pitten plaats. Dat changement is dan op zichzelf weer een adembenemend kijk spel, waarin licht, geluid en beweging een uiterst harmo nieus geheel vormen. Zo'n vondst is tekenend voor de precisie waarmee regisseur Hans Luyendijk, zijn spelers en zijn medewerkers achter de schermen de afgelopen drie maanden gewerkt moeten hebben. Beide eenakters stel len ontegenzeggelijk hoge ei sen aan het gevoel voor timing en de nauwgezetheid in bewe gingen van de spelers. In Black Comedy bijvoorbeeld moeten de acteurs de suggestie waarmaken dat zij zich bewe gen in het volslagen duister, terwijl zij vanuit het perspec tief van het publiek rondlopen in een overvloedig speellicht. In Pitten, de befaamde klucht van Herman Heijermans, gaat het om een komische situatie, waarin de spelers spelen dat zij toneelspelen; „pitten" is een van die smeuïge toneeltermen waar de eenakter vol mee zit. Het betekent zoveel als: niet gehinderd worden door enige tekstkennis en volledig ver trouwen op het 'opgeven' door de souffleur. Van „pitten" was bij de leer lingen van het Rijnlands geen sprake: rolvastheid, scherpe ti ming en precieze bewegingen: zij hadden het allemaal in hun pakket. De wijze bijvoorbeeld waarop - in Black Comedy - de vrijgezel Miller (Rogier in 't Hout) in een veronderstelde duisternis het in bruikleen ge nomen huisraad van zijn over buurman wegsleept, is onver getelijk. En zo werd in Pitten het samenspel tussen souffleur Ritman (Frans Teitler) en „ac trice" Machteld van Barc- hjanssen ouderwets verrukke lijk gespeeld. Als er al kritiek op deze heer lijke toneelavond valt te ge ven, dan uitsluitend op de enigszins tekort schietende dictie bij bepaalde leerlingen en in het algemeen: een ver staanbaarheid die wat te wen sen overliet. Maar dat zijn slechts terzijdes; wat overblijft is de herinnering aan een voorstelling die naarmate de avond vorderde lekker warm begon te draaien om tenslotte, in Pitten, tot grote hoogte te stijgen. Terecht dan ook de lovende woorden van de rector na af loop - geen school kan daar kennelijk omheen - voor spe lers, regisseur en de altijd „on zichtbare" mensen tussen de coulissen. Wie wil, kan de Rijnlanders deze week nog drie maal gaan bekijken. JOS NIJHOF de gedachten over, waar hij overigens vaak moeizaam mee omgaat. Het lijkt hem zwaar te vallen om in nieuwe verhalen toch weer dezelfde ideeën en opvattingen gestalte te geven. Zijn literaire werk heeft daar wel eens merkbaar onder gele den. Maar het is altijd te ver kiezen boven het oeuvre van auteurs, die niet verder komen dan hun eigen gesloten we reldje. Want zelden zijn de persoonlijke ervaringen van Koolhaas de enige inspiratie tot zijn verhalen en romans. Altijd is er transpositie en vormgeving. Afstand nemen en bezinnen. Beperken en overwinnen. JAN VERSTAPPEN De zeer omvangrijke voorraad, Oosterse-/Perzische-/Chinese tapijten. Zoals in een lange reeks van jaren opgebouwd, omvat vele duizenden stukken, w.o. zeer fraaie verzamelaars-exemplaren in wol en zijde, kostbare antieke en oude alsmede hedendaagse tapijten in alle gangbare afmetingen, zoals eetkamer-, salon-, hal- en tafelmaten lopers, etc. Enkele voorbeelden Van Voor Oude Belouch 68x 70 495.- 175 Belouch 79x 60 220- 110 Afshar 51 x 50 240- 125 Oude Sparta 71x 58 325- 230 P Bochara 95x620 240- 100 Agra 78 rond 495.- 250 Chinees 94x 62 540.- 275 Oude Kelim 98x 73 450 - 250 I. Sarouck 88x 61 580- 350 I.Yalameh 70x 52 230- 100 Belouch 76x 48 225, 125 Belouch kussen 145, 55 Belouch kussen 135- 75 Belouch kussen 140- 55 Yaqcibedir 125x 76 350 - 200 Oude Belouch 128x 89 750- 175 Belouch 131x 80 460, 175 Belouch 130x 75 350, 200 Belouch 140x 95 650, 175 Belouch 121x 76 225, 150 l Bidjar 142x 75 1150, 600 I.Tabriz 140x100 2100, 800 OudeHamadan 114x 76 1450, 990 Lambaran 133x 90 1750 - 900 Kozak 128x 82 950, 600 Chinees 125x 62 650 - 400 Bergamo 120x 91 2450- 1500 OudeLilihan 115x800 1850 - 1250 P Bochara 130x 80 950 - 400 Oude Lambaran 132x107 1250 - 500 OudeEnd|ilass 125x 80 .1150- 600 I. Tabriz 160x 93 1350, 990 Oude Kaskay 153x107 1150, 500 I. Bidjar 159x 89 1450, 600 OudeHenz 134x103 2450, 2000 I Bidjar 156x 88 2150, 1600 Oude Heriz 134x103 2450, 200 I Bid|ar 156x 88 2150- 1600 OudeHamadan 190x100 2250- 1500 I Bidjar 206x141 1850- 1400 OudeSaveh 200x136 Yaqcibedir 198x115 1500 - 990 OudeSarouck 201x132 6250, 3000 Oude Mahal 210x128 4250 - 3000 OudêMalayer 163x122 2950 - 2000 I. Bidjar 204x137 1850, 1400 Bochara antiek 188x136 3950, 1000 OudeSarouck 192x130 2750, 1000 Belouch 190x 98 1450 - 790 OudeEnd|ilass 187x122 2950, 2000 Sarouck 211x136 3850, 3000 Armenibaff 198x132 2450 1500 Dosemealti 182x135 2250, 1650 I Tabriz 185x130 2100, 1100 P Bochara 195x123 1250- 500 Plaine modern 235x173 1250, 990 Bachtiar 278x153 7500 - 3000 Kars 171x253 2450, 1600 OudeKaskav 199x157 2450 1600 Belouch 255x140 2250, 1500 I Keshan 246x170 2450 - 1750 I Sarouck 243x170 2850 - 2000 I Lambaran 240x165 2100- 1350 Isfahan 220x160 12500 6000 Keshan 251x170 8250, 3000 I Bidjar 230x168 3200 - 2100 I Mir 242x165 2450- 1800 Dhurrie 275x183 1000 - 600 Dhurrie 272x182 950- 500 Dhurrie 282x180 1000, 650 I Keshan 308x250 14500 - 4000 I Sarouck 200x257 3950 - 2000 I Tabriz 300x201 4500- 2500 Tabriz 350x254 11000 - 3500 I Bidiar 303x200 5200 - 2000 Tabriz 330x253 9800, 4500 I Keshan 297x200 12500- 4500 I Bidjar 280x199 4500 - 2000 Arad 325x250 7250, 3000 Oude Afghan 320x240 5600, 3200 Bochara 302x206 2950, 2000 I. Kirman 275x180 3950, 2500 I Heriz 280x222 3650- 1000 I Sarouck 340x250 9250, 4000 OudeChorassan 360x256 11000, 6500 Oude Bachtiar 318x215 11000, 6000 I Djozan 198x292 4800, 1800 I.Sarouck 355x254 7600, 2950 Nepal 343x250 7650- 5200 Sarouck 339x210 5600, 2500 I.Saman 295x201 5400, 3000 I.Mir 278x 72 2100, 1500 I.Tabriz 302x 70 2300, 1500 Melas 290x 77 1650 1000 I.Tabriz 185x 66 1650- 1100 Mouth 350x 86 2750, 1900 Bij aankoop van een lapijl minimaal grootte 240 170 een BELOL'DJ 140 *90 (een authentiek nomadenkleed) GRATIS (winkelwaarde 650,-). Tengevolge van deze opheffing een exceptionele gelegenheid om een tapijt van buitengewoon allure te verwerven. N B. Alle tapijten zijn voorzien van een certificaat van echtheid. Tevens 5 jaar garantie en service

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 19